Đổi mới phương thức tập hợp thanh niên của tổ chức cơ sở đoàn ở nông thôn tỉnh bắ

2

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình
nghiên cứu của riêng tác giả. Các số liệu, kết
quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn
gốc xuất xứ rõ ràng, không trùng lặp với các
công trình khoa học đã công bố.
TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Lê Minh Đạt


3

MỤC LỤC

Trang
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU
Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1.
Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài có liên quan đến đề tài
1.2.
1.3.
Chương 2
2.1.

2.2.

Chương 3

3.1.
3.2.
Chương 4

4.1.
4.2.

luận án
Các công trình nghiên cứu ở trong nước có liên quan đến đề tài luận án
Khái quát kết quả chủ yếu của các công trình đã công bố có liên
quan đến đề tài và những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục giải quyết
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
ĐỔI MỚI PHƯƠNG THỨC TẬP HỢP THANH NIÊN CỦA
TỔ CHỨC CƠ SỞ ĐOÀN Ở NÔNG THÔN TỈNH BẮC NINH

Thanh niên nông thôn và tổ chức cơ sở đoàn ở nông thôn
tỉnh Bắc Ninh
Những vấn đề cơ bản về phương thức tập hợp thanh niên và
đổi mới phương thức tập hợp thanh niên của tổ chức cơ sở
đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh
THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ KINH NGHIỆM ĐỔI MỚI
PHƯƠNG THỨC TẬP HỢP THANH NIÊN CỦA TỔ
CHỨC CƠ SỞ ĐOÀN Ở NÔNG THÔN TỈNH BẮC
NINH

Thực trạng đổi mới phương thức tập hợp thanh niên của tổ

chức cơ sở đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh
Nguyên nhân và một số kinh nghiệm đổi mới phương thức tập
hợp thanh niên của tổ chức cơ sở đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh
YÊU CẦU VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐỔI
MỚI PHƯƠNG THỨC TẬP HỢP THANH NIÊN CỦA
TỔ CHỨC CƠ SỞ ĐOÀN Ở NÔNG THÔN TỈNH BẮC
NINH HIỆN NAY

5
9
9
13
24
29
29

50

75
75
94

109

Những yếu tố tác động và yêu cầu tiếp tục đổi mới phương thức tập hợp
thanh niên của tổ chức cơ sở đoàn nông thôn tỉnh Bắc Ninh hiện nay
109
Những giải pháp tiếp tục đổi mới phương thức tập hợp thanh
niên của tổ chức cơ sở đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh hiện nay 119

KẾT LUẬN
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

159
161


4

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

162
173

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
TT
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.

13.
14.
15.
16.
17.

Chữ viết đầy đủ
Ban Chấp hành Trung ương
Ban chấp hành
Chủ nghĩa xã hội
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
Công tác thanh niên
Đảng Cộng sản Việt Nam
Đoàn cơ sở
Đoàn viên, thanh niên
Đoàn thanh niên cộng sản
Hệ thống chính trị
Mặt trận Tổ quốc
Phong trào hành động cách mạng
Phương thức tập hợp thanh niên
Thanh niên nông thôn
Tập hợp thanh niên
Tổ chức cơ sở đoàn
Xã hội chủ nghĩa

Chữ viết tắt
BCHTW
BCH
CNXH
CNH, HĐH

CTTN
ĐCSVN
ĐCS
ĐV, TN
Đoàn TNCS
HTCT
MTTQ
PTHĐCM
PTTHTN
TNNT
THTN
TCCS đoàn
XHCN


5

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thanh niên là lực lượng rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của
đất nước, lực lượng xung kích trên mọi lĩnh vực của xã hội. Vì vậy, phát huy vai
trò của thanh niên là đòi hỏi khách quan của sự nghiệp cách mạng Việt Nam.
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, ĐCSVN, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan
tâm đặc biệt đến công tác tuyên truyền, vận động, THTN, phát huy vai trò của
thanh niên trong cuộc đấu tranh giành chính quyền, trong sự nghiệp giải phóng
đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Những thành tựu của đất nước
trong sự nghiệp cách mạng có công lao đóng góp to lớn của thanh niên.
Bắc Ninh là tỉnh thuộc Đồng bằng Bắc Bộ, giàu truyền thống cách mạng,
truyền thống văn hóa, là tỉnh có tốc độ phát triển nhanh trên các lĩnh vực kinh
tế, văn hóa, xã hội. TNNT tỉnh Bắc Ninh hiện nay chiếm hơn 40% trong tổng

số thanh niên của tỉnh, là lực lượng đông đảo, có vai trò quan trọng trong quán
triệt, thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và cấp ủy, chính
quyền địa phương các cấp về CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn, xây dựng
nông thôn mới, cải thiện, nâng cao đời sống của nông dân; lực lượng nòng cốt
lao động, sản xuất, góp phần phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, giữ gìn trật tự
an toàn xã hội và tham gia xây dựng HTCT ở nông thôn vững mạnh.
Tổ chức cơ sở đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh có vai trò đặc biệt quan
trọng trong tập hợp và phát huy vai trò xung kích của ĐV, TN thực hiện thắng
lợi các chủ trương, chính sách của cấp ủy, chính quyền địa phương; góp phần
phát triển địa phương theo hướng CNH, HĐH, xây dựng nông thôn mới.
Trong tiến trình đổi mới, tổ chức lại hệ thống hợp tác xã nông nghiệp và
đẩy mạnh CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn, xây dựng nông thôn mới, cấp ủy,
chính quyền các cấp và TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh đã có nhiều tìm
tòi, sáng tạo đổi mới PTTHTN và đã thu được những kết quả quan trọng. Tuy


6

nhiên, trên thực tế nội dung, phương thức tổ chức, hoạt động của TCCS đoàn ở
nông thôn tỉnh Bắc Ninh hiện nay đang rất lúng túng, kém hiệu quả. Nhiều TCCS
đoàn tồn tại hình thức, chất lượng sinh hoạt, hoạt động thấp; một số phong trào,
chương trình, nội dung hoạt động có biểu hiện hình thức, phô trương, thiếu hấp dẫn,
bền vững. Việc đổi mới nội dung, PTTHTN của các TCCS đoàn ở nông thôn còn
nhiều hạn chế, bất cập chưa phù hợp với cơ cấu kinh tế mô hình kinh tế hộ gia đình
trở thành chủ thể độc lập trong sản xuất nông nghiệp và chủ trương kinh tế trang
trại, cánh đồng mẫu lớn, phát triển doanh nghiệp nông nghiệp tư nhân với đa dạng
ngành nghề.... Vì vậy, nhiều TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh còn rất lúng
túng trong xác định nội dung, hình thức, cách thức, biện pháp thu hút, lôi cuốn, tập
hợp, phát huy vai trò của thanh niên.
Những phát triển, tiến bộ vượt bậc của kinh tế nông nghiệp và đời sống

nông thôn, nông dân trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN; yêu cầu
sự nghiệp CNH, HĐH nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới trong bối cảnh
hội nhập quốc tế; sự phát triển mạnh mẽ cuộc cách mạng Công nghiệp 4.0 với
việc tạo lập một nền nông nghiệp thông minh; sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế,
cơ cấu xã hội, nghề nghiệp của thanh niên; sự chống phá quyết liệt của các thế
lực thù địch và tác động của môi trường xã hội chưa lành mạnh khiến một bộ
phận thanh niên giảm sút lòng tin, sống thực dụng, xa rời truyền thống văn hóa
tốt đẹp của dân tộc... đặt ra yêu cầu khách quan phải nghiên cứu đổi mới
PTTHTN của TCCS đoàn nông thôn tỉnh Bắc Ninh một cách toàn diện, giúp
các TCCS đoàn ở đây tháo gỡ khó khăn, giải “bài toán khó” cả về lý luận và
thực tiễn, phát huy hơn nữa vai trò nòng cốt trong THTN hiện nay.
Từ những lý do trên, tác giả lựa chọn vấn đề: "Đổi mới phương thức
tập hợp thanh niên của tổ chức cơ sở đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh hiện
nay” làm đề tài luận án tiến sỹ. Đây là vấn đề có ý nghĩa thiết thực cả lý luận
và thực tiễn.


7

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Luận giải làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận và thực tiễn, đề xuất những giải
pháp tiếp tục đổi mới PTTHTN của TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh hiện nay.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án và xác
định những nội dung luận án cần tiếp tục giải quyết.
- Làm rõ những vấn đề cơ bản về TNNT, TCCS đoàn, THTN, PTTHTN
và đổi mới PTTHTN của TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh.
- Đánh giá đúng thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân và rút ra một số kinh
nghiệm đổi mới PTTHTN của TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh.

- Xác định yêu cầu và đề xuất những giải pháp tiếp tục đổi mới PTTHTN
của TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh hiện nay.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu
Đổi mới PTTHTN của TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh.
* Phạm vi nghiên cứu
Luận án tập trung nghiên cứu hoạt động THTN và hoạt động đổi mới
PTTHTN của TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh. Đối tượng tiến hành
điều tra, khảo sát là cấp ủy, chính quyền, BCH của TCCS đoàn, cán bộ, đảng
viên, ĐV, TN ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh. Số liệu điều tra, khảo sát thực tiễn
giới hạn từ năm 2012 đến nay.
Các giải pháp được ứng dụng đến năm 2025.
4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận
Đề tài dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh về thanh niên và CTTN; đường lối, chủ trương, chính sách của
Đảng, pháp luật của Nhà nước về CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn, xây
dựng nông thôn mới; thanh niên và CTTN; xây dựng và hoạt động của Đoàn
TNCS Hồ Chí Minh.


8

* Cơ sở thực tiễn
Thực tiễn công tác xây dựng tổ chức Đoàn, phong trào đoàn; thực tiễn thu
hút, THTN của TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh; thực tiễn đổi mới
PTTHTN của TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh; các báo cáo tổng kết công
tác đoàn, CTTN của TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh; kế thừa có chọn lọc
kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học đã công bố có liên quan; nghiên
cứu sử dụng tư liệu, số liệu thông qua điều tra, khảo sát thực tế hoạt động đổi mới

PTTHTN của TCCS đoàn nông thôn tỉnh Bắc Ninh của nghiên cứu sinh.
* Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, đề tài sử dụng tổng
hợp các phương pháp nghiên cứu của khoa học chuyên ngành và liên ngành. Trong
đó, chú trọng phương pháp phân tích, tổng hợp, lôgíc, lịch sử, so sánh, thống kê,
tổng kết thực tiễn, điều tra xã hội học, tọa đàm trao đổi và phương pháp chuyên gia.
5. Những đóng góp mới của luận án
- Luận giải làm rõ quan niệm, những vấn đề có tính nguyên tắc, tiêu chí
đánh giá đổi mới PTTHTN của TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh.
- Rút ra một số kinh nghiệm bước đầu đổi mới PTTHTN của TCCS đoàn
ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh.
- Đề xuất một số nội dung, biện pháp thiết thực, khả thi trong các giải pháp tiếp
tục đổi mới PTTHTN của TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh hiện nay.
6. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án
Luận án góp phần bổ sung, làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về
PTTHTN và đổi mới PTTHTN của TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh.
Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ cung cấp thêm những luận cứ khoa học để
các cấp uỷ, tổ chức đảng, chính quyền, nhất là TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc
Ninh tham khảo, vận dụng làm tốt công tác THTN.
Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy
ở các nhà trường chính trị trong và ngoài quân đội.
7. Kết cấu của luận án
Luận án gồm: Mở đầu, 4 chương (9 tiết); kết luận; danh mục các công trình công
bố kết quả nghiên cứu của đề tài luận án; danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.


9

Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. Các công trình khoa học nghiên cứu ở nước
ngoài có liên quan đến đề tài luận án
1.1.1. Các công trình khoa học nghiên cứu về thanh niên và công tác thanh
niên
Công trình nghiên cứu của X.M Lê-pê-khin, "Những nguyên lý của Lê nin - nít về giáo dục thanh niên" [62]. Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa
Mác - Lênin về vai trò lãnh đạo của Đảng đối với việc giáo dục thanh niên, tác giả
đã trình bày nội dung những nguyên lý Lê - nin - nít về giáo dục, THTN qua đó
phát huy lòng trung thành của thanh niên đối với những truyền thống cách mạng
của các thế hệ cha anh.
X.M Lê-pê-khin thấy sự cần thiết như là tất yếu, phải giáo dục đi đôi với
tập hợp, tổ chức thanh niên lại. Theo tác giả, giáo dục là biện pháp quan
trọng hàng đầu có ảnh hưởng quyết định đến việc phát triển nhân cách của
thanh niên, cũng như có vai trò rất quan trọng trong sự phát triển của xã hội.
Khi nghiên cứu những vấn đề này, tác giả còn coi giáo dục là một trong
những phương tiện quan trọng nhất để bảo vệ thanh niên trước tác động phá
hoại của những tư tưởng phản động. Giáo dục thế hệ trẻ có quan hệ trực tiếp
đến việc hình thành một thế giới mới, thế hệ những người xây dựng xã hội
mới. Tác giả cho rằng: Cần phải tập hợp thanh niên lại trong một tổ chức
độc lập dưới sự lãnh đạo của Đảng mác - xít để tiến hành tốt công việc rèn
luyện, giáo dục thanh niên. Công tác giáo dục ĐV, TN của Đoàn Thanh niên
cộng sản Liên Xô phải được đặt lên vị trí hàng đầu và phải giáo dục, rèn
luyện ĐV, TN trong tổ chức cộng sản để họ có điều kiện phát triển toàn diện.
Đồng thời, X.M Lê-pê-khin nêu lên những hình thức, phương pháp, kinh
nghiệm trong tập hợp, giáo dục đoàn viên và thanh niên của Đoàn Thanh


10

niên cộng sản Liên Xô theo tinh thần chủ nghĩa cộng sản. Nhiệm vụ của

Đoàn Thanh niên là phải tổ chức hoạt động thực tiễn của mình thế nào để
khi học tập, khi tổ chức nhau lại, khi tập hợp nhau lại, khi đấu tranh, tầng
lớp ấy khi tiến hành giáo dục thành những người cộng sản và đồng thời cũng
giáo dục cho tất cả những ai công nhận họ là người dẫn đường chỉ lối. Vì lẽ
đó, Đoàn Thanh niên Cộng sản phải là một đội xung kích, một đội ngũ mà ở
đó đều có tinh thần chủ động và quyết tâm.
V.A.Xu-khôm-lin-xki, "Hình thành niềm tin Cộng sản cho thế hệ trẻ"
[120], Ngô Hào Hiệp dịch. Trên cơ sở vận dụng và phát huy sáng tạo những quan
điểm, nguyên lý giáo dục của N. C. Crúp-xcai-a và A.X.Ma-ca-ren-cô, V.A.Xukhôm-lin-xki đã nghiên cứu và tìm ra những con đường tốt nhất để hình thành
niềm tin cộng sản cho thế hệ trẻ. Theo tác giả, quá trình hình thành niền tin cộng
sản cho thế hệ trẻ luôn gắn liền với nội dung và phương thức hoạt động của Đoàn
TNCS và Đội thiếu niên Tiền phong.
M.I. Ca-li-nin, "Bàn về thanh niên" [22], người dịch Vũ Quang Minh.
Cuốn sách là tuyển tập những bài nói, bài viết của M.I. Ca-li-nin trong việc
giáo dục cộng sản chủ nghĩa đối với thanh niên và CTTN, THTN. Bằng
những trải nghiệm của bản thân, tác giả đã đúc rút những kinh nghiệm quý
báu trong công tác giáo dục, vận động, THTN. Bàn về công tác THTN theo
M.I.Ca-li-nin: Trong công tác THTN điều quan trọng là phải chú ý đến
những đặc điểm lứa tuổi của thanh niên, không được sao chép một cách
thiếu suy nghĩ những phương pháp của "người lớn tuổi", cũng không được
dùng mệnh lệnh hành chính. Điều quan trọng phải phù hợp với đặc điểm lứa
tuổi của thanh niên, việc coi thường đặc điểm lứa tuổi làm công tác Đoàn bị
khô héo, cằn cỗi, làm cho thanh niên sợ hãi, xa lánh Đoàn.
Mao Trạch Đông, "Bàn về thanh niên và công tác thanh niên" [48],
Tuấn Phương dịch. Những tư tưởng của Mao Trạch Đông về thanh niên và
phong trào thanh niên ở Trung Quốc được nêu lên rất cụ thể trong cuốn sách.


11

Mao Trạch Đông rất coi trọng thanh niên và phong trào thanh niên trong sự
nghiệp cách mạng, coi thanh niên là bộ phận xã hội tích cực nhất, đội quân
xung kích chủ yếu trong toàn bộ lực lượng xã hội trong cuộc đấu tranh cách
mạng và xây dựng đất nước.
Chương Tư Nghị (chủ biên), “Công tác Đảng, Công tác Chính trị trong
học viện, nhà trường Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc trong thời kỳ
đổi mới”, Nhà xuất bản Đại học Quốc phòng Quân giải phóng nhân dân
Trung Quốc, người dịch Dương Minh Hào và Dương Thuỳ Trang, năm 1998,
hiện đang sử dụng [80]. Cuốn giáo trình gồm lời nói đầu và mười phần. Trong tài
liệu này đã luận giải, làm rõ vị trí, vai trò của thanh niên nói chung và thanh niên
quân đội nói riêng. Tập thể tác giả cho rằng, muốn nâng cao chất lượng hoạt động
của tổ chức đoàn, nâng cao chất lượng CTTN và THTN phải tăng cường sự lãnh
đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng; tích cực đổi mới nội dung, hình thức hoạt động,
đồng thời phải thường xuyên chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ đoàn vững mạnh.
1.1.2. Các công trình khoa học nghiên cứu về tập hợp thanh niên,
phương thức tập hợp thanh niên và đổi mới phương thức tập hợp thanh
niên
A.Vinôgrađốp, “Cán bộ đoàn phải là người như thế nào” [129], Nguyễn
Việt dịch. Tác giả khẳng định: Đội ngũ cán bộ đoàn có vai trò rất to lớn đối với
thanh niên và công tác tập hợp thanh niên. Theo A.Vinôgrađốp: Để tập hợp được
thanh niên người cán bộ đoàn phải đi trước đội ngũ của mình nửa bước, phải tham
gia tích cực và trực tiếp vào công tác tư tưởng đối với thanh niên, biết làm gương
cho người khác bằng tác phong, đạo đức và tư tưởng, bằng thái độ với người lao
động, đối với đời sống xã hội và đối với gia đình. Điều quan trọng là mỗi cán bộ
đoàn cần thường xuyên gắn bó với thanh niên, hiểu biết những tình cảm và nhu cầu
của họ, giúp họ phát huy sáng kiến.
V.I.Vanốp và B.Lixin, “Đào tạo và giáo dục cán bộ đoàn” [123], do Vũ
Quang Minh dịch. Công trình đã xác định tầm quan trọng và nêu lên những kinh

12

nghiệm trong đào tạo và giáo dục cán bộ đoàn. Theo hai tác giả, vấn đề đào tạo và
giáo dục cán bộ đoàn có vai trò rất quan trọng trong tập hợp, giáo dục và tổ chức
cho thanh niên tham gia các PTHĐCM. Do vậy, cần phải tiến hành tốt các khâu,
các bước lựa chọn, bố trí, cơ cấu cán bộ đoàn và phải đào tạo, trang bị cho họ
những phẩm chất, năng lực cần thiết để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, "Công tác vận
động thanh niên ở các nước xã hội chủ nghĩa" [109]. Cuốn sách gồm các
bài phát biểu của các đại biểu Đảng Cộng sản và công nhân các nước
Bungari, Ba Lan, Cu Ba, Cộng hoà dân chủ Đức, Hunggari, Liên Xô, Lào,
Mông Cổ, Rumani, Tiệp Khắc và Việt Nam tại Hội nghị các Bí thư Trung
ương Đảng của các nước trên, tổ chức tại Xô - phi - a tháng 5 năm 1984 để
thảo luận chuyên đề về công tác đối với thanh niên và đối với các tổ chức
thanh niên. Các đại biểu đã khẳng định vị trí, vai trò của thanh niên là lực
lượng chủ yếu, nòng cốt trong mọi cuộc cách mạng, giáo dục thế hệ trẻ là
sự nghiệp của toàn Đảng, của mỗi đảng viên Cộng sản và của tất cả các tổ
chức Nhà nước và toàn xã hội; nêu lên những kinh nghiệm trong công tác
tập hợp thanh niên ở các nước và xác định những giải pháp về công tác
thanh niên, vận động, tập hợp thanh niên của các Đảng cộng sản, các tổ
chức thanh niên trong sự nghiệp cách mạng.
Trong cuốn, “Điều lệ công tác chính trị Quân giải phóng nhân dân
Trung Quốc” [107] (Ban hành kèm theo thông tư ngày 5 tháng 12 năm 2003 của
Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc), Người dịch Dương
Minh Hào, Triệu Anh Ba, Phòng Biên tập sách quốc tế. Điều lệ đã xác định vị trí,
vai trò, nguyên tắc, cơ cấu tổ chức và hoạt động của tổ chức Đoàn Thanh niên
cộng sản trong Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc; nhiệm vụ chủ yếu của tổ
chức Đoàn, chức trách nhiệm vụ của người Bí thư chi đoàn, liên chi đoàn.
Nguyên Văn Trung (chủ biên), "Chính sách và quản lý Nhà nước về
công tác thanh niên ở một số nước trên thế giới" [104]. Công trình đã đi sâu

13

phân tích, làm rõ quan niệm về thanh niên và sự cần thiết phải ban hành chính sách
đối với thanh niên; chương trình, chính sách phát triển thanh niên và cơ chế tổ chức
quản lý nhà nước về CTTN; một số mô hình tổ chức bộ máy quản lý Nhà nước
trong lĩnh vực CTTN ở một số nước như: Thái lan, Philippin, Xingapo, Malalaixia,
Hàn Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Niu Dilơn, Ổtơrâylia, Guam, Xri Lanca...
Đồng thời, bàn về thanh niên và CTTN, THTN còn có các công trình
nghiên cứu: "Một số vấn đề Công tác đảng công tác chính trị trong lực lượng vũ
trang Liên Xô" của A.A. Ê - Pi - sép; "Thanh niên trong quá trình tái sản xuất xã
hội" của V.I.Tsuprov. Với cách tiếp cận khác nhau, các công trình đã luận bàn về
vị trí, vai trò của thanh niên, CTTN và THTN; vai trò lãnh đạo của tổ chức Đảng
Cộng sản đối với tổ chức Đoàn thanh niên cộng sản; vai trò, nội dung của công tác
giáo dục thanh niên.
Với nội dung đề cập theo các góc độ, phạm vi và thời gian khác nhau, các tài
liệu trên đã cung cấp cho nghiên cứu sinh cách nhìn rộng hơn, bao quát hơn về đề tài
nghiên cứu của mình. Trong đó, những nguyên lý, chính sách, những quy định trên
thực tế để tổ chức, quản lý, giáo dục, THTN là những vấn đề tham khảo trực tiếp.
1.2. Các công trình nghiên cứu ở trong nước có liên quan đến đề tài
luận án
1.2.1. Các công trình nghiên cứu về thanh niên và công tác thanh niên
Lê Duẩn, "Thanh niên với cách mạng xã hội chủ nghĩa" [28]. Cuốn
sách là tập hợp những bài nói của đồng chí Lê Duẩn - Tổng Bí thư Ban chấp
hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam về vai trò, nhiệm vụ của thanh
niên trong giai đoạn hiện nay trên tất cả các lĩnh vực công tác, về phương
hướng, nội dung rèn luyện và xây dựng lập trường tư tưởng, đạo đức và ý
thức làm chủ tập thể theo quan điểm giai cấp công nhân. Qua đó, đòi hỏi đoàn
viên và thanh niên phải ra sức học tập, rèn luyện nâng cao phẩm chất, năng

lực, tiếp tục vươn lên để xứng đáng là đội hậu bị tin cậy của Đảng, là lực
lượng xung kích trong giai đoạn cách mạng mới. Để tập hợp được đông đảo


14

quần chúng thanh niên, đồng chí Lê Duẩn khẳng định: Muốn lãnh đạo được
quần chúng thanh niên trước hết phải củng cố chi đoàn trở thành đại biểu
xứng đáng cho Trung ương Đoàn ở địa phương, ở đơn vị mình, đồng thời đại
biểu được nguyện vọng của quần chúng thanh niên ở địa phương làm cho chi
đoàn có năng lực bảo đảm thực hiện đường lối, chủ trương của Trung ương
Đoàn, đồng thời biết căn cứ vào tình hình địa phương, đơn vị mà đề ra và giải
quyết các vấn đề bức thiết của quần chúng thanh niên.
Nguyễn Văn Trung, “Phát triển nguồn nhân lực trẻ ở nông thôn để
công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn, nông nghiệp nước ta” [105]. Công
trình đi vào nghiên cứu về nông thôn, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn,
thực trạng tình hình việc làm và nghề nghiệp của TNNT ở nước ta và vai trò
của TNNT trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, xây dựng nông thôn mới. Từ
quan hệ giữa nguồn nhân lực trẻ với CNH, HĐH, công trình này khẳng định:
TNNT là nguồn lực chủ yếu, lực lượng tiên phong trong ứng dụng tiến bộ
khoa học - kỹ thuật và công nghệ xây dựng cuộc sống mới ở nông thôn. Do
vậy, yêu cầu cấp thiết trong chiến lược phát huy nhân tố con người của sự
nghiệp CNH, HĐH là có chính sách đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ mọi
mặt cho TNNT, giải quyết tốt các vấn đề xã hội ở nông thôn nước ta.
Chu Xuân Việt, "Cơ sở lý luận và thực tiễn chiến lược phát triển thanh niên"
[125]. Trong tác phẩm của mình tác giả đã đi sâu nghiên cứu một số vấn đề lý luận
và thực tiễn về chiến lược phát triển thanh niên của Đảng nhằm phát huy vai trò và
tiềm năng của thanh niên trong sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.
Hồ Đức Việt, "Thanh niên Việt Nam với hội nhập khu vực và thế giới"
[126]. Tác giả đề cập xu hướng hội nhập và đường lối, chính sách đối ngoại

của Đảng, Nhà nước ta; những định hướng cơ bản và kiến nghị một số vấn đề
nhằm tăng cường THTN trong tiến trình hội nhập khu vực và thế giới.
Văn Tùng, "Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức cách mạng cho
đoàn viên thanh niên” [119]; Đoàn Nam Đàn, "Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo


15

dục thanh niên" [36]. Các tác giả cho rằng: Quan điểm giáo dục toàn diện của
Hồ Chí Minh đã chỉ cho chúng ta thấy mô hình chung của con người phải đào
tạo trên những định hướng chính về mặt phẩm chất, tài năng cùng mối liên hệ
đúng đắn giữa các mặt đó với nhau để hoàn thiện nhân cách. Đó là cơ sở tư
tưởng và lý luận để chúng ta vạch ra chiến lược giáo dục thanh niên nước ta
trong thế kỷ XXI đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước; nghiên cứu,
vận dụng sáng tạo quan điểm giáo dục toàn diện của Người vào chiến lược giáo
dục thanh niên hiện nay, chúng ta sẽ bổ sung thêm những điểm thích hợp vào
mô hình người thanh niên mang tính định hướng nói trên, sao cho thế hệ thanh
niên Việt Nam gắn bó với sự phát triển kinh tế - xã hội, phát huy năng lực nội
sinh của mình để phục vụ có hiệu quả cho sự phát triển đất nước.
Phạm Gia Cư, “Nâng cao chất lượng công tác thanh niên ở các đơn vị
cơ sở làm nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam
trong tình hình hiện nay” [26]. Tác giả cho rằng: Nhận thức rõ vị trí, vai trò
của thanh niên và nâng cao chất lượng, hiệu quả CTTN hiện nay là vấn đề có
ý nghĩa chiến lược hết sức quan trọng; CTTN và THTN của Đảng, Nhà nước
và nhân dân ta cần được đổi mới một cách toàn diện cả về nhận thức, trách
nhiệm đến phương thức và việc đề ra những chính sách cụ thể nhằm phát huy
tiềm năng của thanh niên; nâng cao chất lượng CTTN ở đơn vị cơ sở làm
nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu của Quân Đội nhân dân Việt Nam hiện nay là
một yêu cầu, đòi hỏi nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc Việt nam XHCN.

Phùng Văn Thiết, "Biến động cơ cấu xã hội - giai cấp và vấn đề giáo dục
chính trị cho thanh niên ở nước ta" [94]. Công trình nghiên cứu của tác giả
đã đề cập những biến động cơ cấu xã hội - giai cấp đến tập hợp, giáo dục
chính trị cho thanh niên; luận giải những tác nhân tác động đến chất lượng,
hiệu quả tập hợp, giáo dục chính trị cho thanh niên; đề xuất giải pháp tập


16

hợp, giáo dục chính trị cho thanh niên trước sự biến động của cơ cấu xã hội
giai cấp nước ta.
Dương Tự Đam, "Thanh niên với việc làm hướng nghiệp và phát triển tài
năng" [34]. Tác giả đi sâu phân tích vị trí, vai trò của thanh niên trong xã hội Việt
Nam, những yêu cầu, đòi hỏi mới với thanh niên trong phát triển khoa học, công
nghệ, công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; vấn đề hướng nghiệp, giáo dục đào
tạo và công ăn việc làm cho thanh niên trong xã hội hiện nay, những kiến nghị với
Đảng, Chính phủ về CTTN, THTN trong điều kiện đất nước phát triển kinh tế thị
trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.
Phạm Hồng Tung, "Thanh niên và lối sống của thanh niên Việt Nam trong
quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế" [117]. Tác giả phân tích những vấn đề lý
luận và cách tiếp cận khi nghiên cứu về thanh niên và lối sống của thanh niên.
Khảo sát và phân tích tình hình thanh niên Việt Nam và lối sống của thanh niên
trong công cuộc đổi mới; đặc trưng cơ bản của thanh niên và lối sống của thanh
niên, xu hướng biến đổi lối sống của thanh niên trong quá trình đổi mới đất nước
và hội nhập quốc tế. Đưa ra những kiến nghị và đề xuất giải pháp nhằm xây dựng
lối sống của thanh niên phù hợp với tiến trình đổi mới đất nước hiện nay.
Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, đề tài khoa học,
“Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước” [112]. Công trình đã phân tích, luận giải xu hướng hội
nhập, đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta; đi sâu làm rõ

những vấn đề về lý luận và thực tiễn trong chiến lược phát triển thanh niên của
Đảng nhằm phát huy vai trò, tiềm năng của thanh niên trong giai đoạn cách mạng
mới; khảo sát, phân tích tình hình, lối sống của thanh niên Việt Nam, đặc trưng cơ
bản, xu hướng biến đổi lối sống thanh niên Việt Nam trong thời kỳ CNH, HĐH và
hội nhập quốc tế của đất nước; luận giải những tác nhân tác động đến việc tập
hợp, giáo dục chính trị cho thanh niên và những yếu tố tác động đến chất lượng,


17

hiệu quả của công tác này hiện nay. Trên cơ sở luận giải, làm rõ các vấn đề trên,
công trình đã đề xuất: Những định hướng cơ bản và những kiến nghị nhằm tiếp
tục làm tốt nhiệm vụ THTN, phát huy vai trò, tiềm năng của thanh niên Việt Nam
trong thời kỳ mới; xây dựng lối sống mới phù hợp với tiến trình hội nhập quốc tế;
đề ra các giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho thanh
niên; đề xuất những vấn đề cơ bản cần đổi mới trong giáo dục đào tạo, giáo dục
hướng nghiệp, nâng cao khả năng tiếp thu, ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại
cho thanh niên Việt nam trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH, hội nhập quốc tế
ngày càng sâu rộng.
Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ của Học viện Xây dựng Đảng thuộc
Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh do Lâm Quốc Tuấn Phạm Tất Thắng (đồng chủ biên), “Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo công
tác thanh niên trong giai đoạn hiện nay” [93]. Công trình đã làm rõ cơ sở lý
luận và phương pháp luận khoa học về công tác vận động thanh niên; đã chỉ
ra khái niệm về công tác vận động thanh niên của Đảng; phân tích những luận
điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm
của Đảng ta về công tác vận động thanh niên. Đánh giá thực trạng tình hình
thanh niên và công tác vận động thanh niên của Đảng trong những năm đổi
mới. Những định hướng và giải pháp cơ bản nhằm tăng cường công tác vận
động thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước.
Đề tài khoa học của Ban Dân vận Trung ương, "Đảng cộng sản Việt Nam

với công tác vận động thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện
đại hoá đất nước" [16]. Công trình nghiên cứu đã giới thiệu cơ sở lý luận và
phương pháp luận khoa học về công tác vận động thanh niên; đã chỉ ra khái
niệm về công tác vận động thanh niên của Đảng; phân tích những luận điểm cơ
bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng ta
về công tác vận động thanh niên. Đánh giá thực trạng tình hình thanh niên và
công tác vận động thanh niên của Đảng trong những năm đổi mới. Những định


18

hướng và giải pháp cơ bản nhằm tăng cường công tác vận động thanh niên của
Đảng trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước.
Dưới ngọn cờ lãnh đạo của Đảng, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã tập hợp,
đoàn kết, đào tạo các thế hệ thanh niên góp phần vào công cuộc cách dân tộc, dân
chủ nhân dân. Các thế hệ thanh niên thời đại Hồ Chí Minh với tinh thần "không có
gì quý hơn độc lập tự do", "đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên" kiên
cường đấu tranh anh dũng, chiến đấu, lao động và cống hiến quên mình, góp phần
xứng đáng để có một dân tộc Việt Nam đoàn kết hùng mạnh.
Phát huy và kế tiếp tinh thần đó trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc Đảng ta đã đánh giá rất cao vai trò của CTTN trong thời kỳ mới. Thanh niên
đồng tình, ủng hộ và hăng hái tham gia sự nghiệp đổi mới và xây dựng Tổ quốc.
Đảng cộng sản Việt Nam còn chú trọng xây dựng Đoàn TNCS Hồ Chí
Minh vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức đủ sức làm nòng cốt trong các
phong trào của thanh niên, của mặt trận đoàn kết rộng rãi kế tục trung thành và
xuất sắc sự nghiệp cách mạng của Đảng, dân tộc. Đảng ta khẳng định: CTTN và
công tác THTN là nhiệm vụ của toàn xã hội. Các chủ thể xã hội, gia đình, nhà
trường, Đoàn Thanh niên, Hội Thanh niên, Đảng, chính quyền và đoàn thể nhân
dân, cộng đồng dân cư đều phải tiến hành CTTN theo vị trí, vai trò, chức năng,
nhiệm vụ của mình.

Đề tài cấp bộ, mã số KTN - 96 - 01 do Phạm Đình Nghiệp (chủ nhiệm),
“Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ Việt Nam trong điều kiện lịch sử
mới” [83]. Đề tài tập trung phân tích làm rõ thực trạng của việc giác ngộ lý tưởng
cách mạng của thế hệ trẻ Việt Nam và công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho
thế hệ trẻ, cùng một số dự báo và các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công
tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ Việt Nam trong tình hình mới.
Ngô Thị Khánh, “Đảng lãnh đạo xây dựng Đoàn thanh niên Cộng
sản Hồ Chí Minh từ năm 1986 đến năm 2006”, luận án tiến sĩ lịch sử [59].


19

Luận án nghiên cứu yêu cầu xây dựng Đoàn TNCS Hồ Chí Minh thời kỳ
đổi mới; phân tích, luận giải hệ thống quan điểm, chủ trương của Đảng về
xây dựng Đoàn thanh niên từ năm 1986 đến năm 2006; Làm rõ quá trình tổ
chức xây dựng Đoàn Thanh niên và những thành tựu, hạn chế của quá trình
đó (1986 - 2006); đánh giá và đúc kết bài học kinh nghiệm lịch sử từ quá
trình Đảng lãnh đạo xây dựng Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (1986 - 2006).
Trong bài báo khoa học của Trần Thị Huyền, “Quan điểm của Hồ Chí
Minh về nhiệm vụ của thanh niên trong cách mạng Việt Nam” [58]. Tác giả
khẳng định: Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về nhiệm vụ của thanh niên, vấn
đề có tính nguyên tắc đó là: Cần có đánh giá toàn diện, đúng đắn về thanh niên.
Không được lợi dụng thanh niên, thành kiến khi đánh giá thanh niên, phải
thường xuyên giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng, bồi dưỡng chuyên môn
cho thanh niên; phải huấn luyện, tổ chức thông qua những phong trào để họ trở
thành người kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng. Bồi dưỡng, giáo dục thanh
niên là việc làm thường xuyên của Đảng, của toàn xã hội.
1.2.2. Các công trình nghiên cứu về tập hợp thanh niên, phương
thức tập hợp thanh niên và đổi mới phương thức tập hợp thanh niên của
các tổ chức cơ sở đoàn

Phạm Đình Nghiệp với công trình nghiên cứu,“Chủ nghĩa Mác Lênin bàn về thanh niên và công tác thanh niên” [82]. Công trình nghiên
cứu của tác giả đã khái quát những tư tưởng chủ yếu của C.Mác, Ph.Ăngghen bàn về thanh niên như: Thế hệ trẻ dưới chế độ tư bản chủ nghĩa; giai
cấp công nhân và Đảng cộng sản trong cuộc đấu tranh vì quyền của thế hệ
trẻ; vị trí, vai trò của thanh niên trong đời sống xã hội; vấn đề các thế hệ;
thanh niên là đội hậu bị của Đảng cộng sản; đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội
trong vấn đề thanh niên; về giáo dục và rèn luyện thế hệ trẻ. Bàn về THTN
C.Mác nêu rõ trách nhiệm của các Đảng của giai cấp vô sản là lãnh đạo việc
phát triển, hình thành thế giới quan khoa học cho thanh niên, coi đó là công


20

việc thiết thực để xây dựng Đảng - bởi vì, theo Mác: Đảng chúng ta là Đảng
của tương lai, mà tương lai thuộc về thanh niên. Chúng ta là Đảng của những
người đổi mới mà thanh niên ham thích. Chúng ta là Đảng của cuộc đấu tranh
hy sinh, xả thân chống lại những gì là mục nát mà thanh niên bao giờ cũng đi
đầu trong cuộc đấu tranh hy sinh, xả thân ấy. Ph. Ăng ghen cho rằng thanh
niên không đứng ngoài chính trị, điều đó dẫn đến phải tổ chức họ lại vì họ là
đội quân xung kích của giai cấp vô sản quốc tế và đội hậu bị của Đảng.
V.I.Lênin bàn về thanh niên và CTTN: Thanh niên là nguồn sinh lực
chiến đấu của cách mạng; Thanh niên là chủ nhân tương lai; cần tập hợp thanh
niên trong tổ chức độc lập; V.I.Lênin với cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cơ
hội trong vấn đề giáo dục thế hệ trẻ.
Tác giả đã khái quát những tư tưởng chủ yếu của V.I.Lênin về THTN :
Thứ nhất, cách mạng là sự nghiêp của quần chúng được tổ chức lại. Sức
mạnh của quần chúng với tư cách là người sáng tạo ra lịch sử, không thể là sức
mạnh tự phát mù quáng mà là sức mạnh tự giác và có tổ chức. Thanh niên phải
được tập hợp trong một tổ chức cộng sản mới phát huy hết tiềm năng của mình.
Thứ hai, phải tổ chức và đoàn kết toàn thế hệ thanh niên. Là người cộng
sản tức là phải đoàn kết toàn thế hệ thanh niên. Vì phải từ ý chí của hàng triệu

người sống lẻ loi, rời rạc, phân tán mà xây dựng nên một ý chí thống nhất.
Thứ ba, khai thác khả năng "tự tổ chức" của quần chúng thanh niên. Từ
khi sinh ra đến khi trưởng thành mỗi người thanh niên ắt phải tham gia vào
nhóm dân cư - xã hội khác nhau. Tập hợp đầu tiên mà họ gia nhập là tập hợp
gia đình, họ hàng sau đó là hệ thống giáo dục quốc dân và hệ thống lao động xã
hội (tập hợp này mang tính tất yếu để mỗi cá nhân có thể tồn tại, phát triển
trong cộng đồng xã hội) và cuối cùng tuỳ theo mức độ trưởng thành mà họ
tham gia vào tổ chức xã hội với những cấp độ khác nhau.


21

Đề tài khoa học do Lê Văn Đính (chủ nhiệm) cùng các thành viên tham
gia: Nguyễn Duy Trình, Trương Minh Dục, Trần Tăng Khởi, Phạm Hảo,
Nguyễn Văn Lý, Mai Thị Hồng Liên, Nguyễn Văn Quang, Hồ Tấn Sáng,
Nguyễn Hồng Sơn, Nguyễn Thị Tâm, Trần Văn Thạch, Nguyễn Thị Lệ Thuỷ,
Vũ Anh Tuấn, Nguyễn Duy Trình, Chu Xuân Việt, “Giải pháp tăng cường
đoàn kết, tập hợp thanh niên các dân tộc ở Tây Nguyên hiện nay” [47]. Theo
nhóm tác giả, đoàn kết, THTN là toàn bộ những hoạt động của Đoàn, Hội nhằm
tập trung thanh niên thành một lực lượng để giáo dục, bồi dưỡng, tạo điều kiện
cho thanh niên phát triển và trưởng thành; phát huy tiềm năng thế mạnh của lực
lượng thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Đề tài cũng nêu lên tính tất yếu khách quan trong công tác đoàn kết,
THTN, đó là một bộ phận trong chiến lược đại đoàn kết dân tộc của Đảng ta, đó
là trách nhiệm của Nhà nước, gia đình và xã hội, là do nhu cầu thiết thân của bản
thân mỗi thanh niên, là do âm mưu của các thế lực thù địch dùng mọi thủ đoạn
để tranh giành lớp trẻ, nhằm phá vỡ khối đại đoàn kết dân tộc. Đồng thời đề tài
cũng trình bày các quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của Đảng, Nhà nước ta
trong công tác đoàn kết, THTN và sự vận dụng của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh,
Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam.

Nguyễn Văn Thanh, “Đổi mới Đoàn thanh niên trong thời kỳ đẩy
mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá” [91]. Cuốn sách trình bày một số vấn
đề về thanh niên trong thời kỳ mới; phương pháp luận thanh vận; tuổi trẻ
với sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam; mục tiêu và động
lực công tác thanh vận của Đoàn trong điều kiện hiện nay; một số vấn đề
về đổi mới Đoàn Thanh niên, công tác đoàn và phong trào thanh niên…
Đoàn Văn Thái, “Đổi mới phương thức hoạt động và lề lối làm việc
của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong tiến trình cải cách
hành chính ở Việt Nam” [92]. Cuốn sách đề cập những thông tin, khái niệm
cơ bản về phương thức hoạt động, lề lối làm việc của các cấp bộ Đoàn hiện
nay. Những đặc điểm của công tác Đoàn và đưa ra các giải pháp đổi mới


22

hoạt động, lề lối làm việc của Đoàn Thanh niên.
Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, “Kỹ năng, nghiệp vụ công
tác đoàn” [49]; Nguyễn Thị Hà, Phan Sỹ Linh,“Một số văn bản về nâng cao
chất lượng tổ chức cơ sở đoàn” [56]; Lê Văn Cầu, “Sổ tay cán bộ đoàn cơ sở”
[23]; Phạm Đình Nghiệp và Lê Văn Cầu, “Sổ tay bí thư chi đoàn” [84]; Trần
Văn Trung, “Cẩm nang hoạt động của cán bộ đoàn cơ sở” [106]. Các công trình
trên đã trình bày những kiến thức chung và cơ bản về công tác đoàn viên, tổ
chức cơ sở đoàn, kỹ năng - nghiệp vụ cán bộ đoàn cơ sở, kèm theo các biểu mẫu
sử dụng trong công tác Đoàn; đã đề cập các vấn đề dưới dạng 150 câu hỏi và trả
lời xoay quanh những kiến thức cơ bản về Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, những vấn
đề cơ bản về chi đoàn, về tổ chức câu lạc bộ thanh niên, diễn đàn thanh niên, tổ
chức các hoạt động dã ngoại, những nguyên tắc cơ bản trong tổ chức và hoạt
động của Đoàn, công tác tổ chức và kiểm tra của Đoàn, vị trí và vai trò của Đoàn
thanh niên đối với Đảng.
Công trình nghiên cứu của nhóm tác giả Đào Ngọc Dung (chủ biên),

Nguyễn Huy Lộc, Nguyễn Văn Buồm, Nguyễn Phú Trường, Vũ Đặng Minh,
“Tổng quan tình hình thanh niên, công tác đoàn và phong trào thanh niên” [29].
Nhóm tác giả phân tích tình hình thanh niên nước ta giai đoạn 2002 - 2007. Một
số kết quả công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi nhiệm kỳ Đại hội Đoàn
toàn quốc lần thứ VIII (2002 - 2007). Các chủ trương giải pháp đẩy mạnh công
tác đoàn và phong trào thanh niên nhiệm kỳ Đại hội Đoàn giai đoạn 2007 - 2012.
Các bài báo khoa học của Nguyễn Thọ Ánh, “Đoàn Thanh niên Cộng
sản Hồ Chí Minh trong hệ thống chính trị” [1]; Nguyễn Hoàng Hiệp, "Đổi
mới phương thức tập hợp thanh niên vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc" [57]; Nguyễn Đắc Vinh, “Đổi mới phương thức đoàn kết, tập hợp
thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [127]; Ngô Thị Khánh,
“Đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
trong giai đoạn hiện nay” [61]. Các bài báo khoa học này đã đề cập, luận giải:


23

Về chức năng chính trị cơ bản của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh; về vai trò, chức
năng chính trị xã hội của tổ chức này trong HTCT Việt Nam hiện nay; trình bày
một số vấn đề thanh niên trong thời kỳ mới, phương pháp luận của công tác
thanh vận; tuổi trẻ với sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam; mục
tiêu và động lực công tác thanh vận của Đoàn trong điều kiện hiện nay; một số
vấn đề về đổi mới Đoàn Thanh niên, công tác đoàn và phong trào thanh niên.
Các tác giả cho rằng: Công tác vận động, THTN của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
phải được đổi mới cho phù hợp với thực tiễn cách mạng hiện nay, nhằm góp
phần hình thành lớp thanh niên mới, mang trong mình lý tưởng cách mạng, giàu
về trí tuệ, giỏi về chuyên môn, cường tráng về thể lực, trong sáng về đạo đức,
phong phú về tâm hồn và lành mạnh về lối sống, đưa công tác đoàn và phong
trào thanh niên nước ta ngày càng phát triển vững chắc.
Bài báo khoa học của Ngô Thị Khánh, “Phát huy vai trò của Đoàn

Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong công tác xây dựng Đảng hiện nay”
[60]; của Lục Hiền Lương, “Phát huy vai trò Đoàn Thanh niên trong xây
dựng Đảng” [65]. Hai tác giả cho rằng: Công tác xây dựng Đảng luôn là
nhiệm vụ đặc biệt, nhiệm vụ then chốt có ý nghĩa sống còn đối với Đảng ta,
chế độ ta. Với chức năng là đội dự bị tin cậy của Đảng, Đoàn TNCS Hồ Chí
Minh có vai trò rất quan trọng trong công tác xây dựng Đảng. Trước những
vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay và nhu cầu tự thân của tổ chức
Đoàn, đòi hỏi phải có các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả các hoạt động
Đoàn trong tham gia hoạt động Đảng.
Ngoài ra bàn về THTN của các TCCS đoàn còn có các bài báo
khoa học của các tác giả: Nguyễn Xuân Đại, Trương Văn Thi, "Phát huy
vai trò xung kích của thanh niên nông thôn trong xây dựng nông thôn
mới" [33]; Nguyễn Thị Ngần, "Công tác Đoàn ở nông thôn chưa thu hút
đoàn viên, thanh niên - nguyên nhân và giải pháp khắc phục" [79];
Nguyễn Thị Thu, “Một số kinh nghiệm phát triển nguồn lực thanh niên nông


24

thôn trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa” [96]. Trong các bài
báo trên, tuy cách tiếp cận khác nhau, song đều khẳng định: Một thực tế chung
đang diễn ra đáng báo động về hoạt động Đoàn ở nông thôn hiện nay, đó là:
Các tổ chức Đoàn ở nông thôn ngày càng ít ĐV, TN tham gia sinh hoạt;
ĐV, TN rất phân tán, rất khó để tập trung mỗi khi có hoạt động cần triển
khai, tập hợp lực lượng; để khắc phục vấn đề tập hợp lực lượng tham gia
các hoạt động tình nguyện, có tổ chức đoàn phải huy động chủ yếu lực
lượng các em học sinh các trường trung học cơ sở, trung học phổ thông
trên địa bàn, còn lực lượng ĐV,TN tại các thôn, thị trấn thì số lượng tham
gia rất hạn chế, thậm chí nhiều hoạt động chỉ có mặt các cán bộ đoàn; đoàn
viên không mấy mặn mà, hào hứng với các hoạt động do Đoàn phát động;

cơ sở vật chất, kinh phí phục vụ cho hoạt động đoàn còn thiếu thốn, cũ kỹ;
cán bộ đoàn vừa thiếu, vừa yếu. Từ các thực trạng trên, các bài báo đã đề
xuất các giải pháp, nêu ra các kinh nghiệm, những cách làm trong thực tế
để khắc phục thực trạng trên. Nhưng, THTN của TCCS đoàn ở nông thôn
hiện nay vẫn là những bài toán khó giải đang trực tiếp đặt ra với các nhà
khoa học, quản lý và các nhà hoạt động đoàn.
Đó là những công trình khoa học nghiên cứu có giá trị cả về lý luận và
thực tiễn, tác giả luận án xác định đây là nguồn tài liệu quan trọng để tiếp thu, kế
thừa và tiếp tục nghiên cứu phát triển phục vụ cho đề tài nghiên cứu của mình.
1.3. Khái quát kết quả chủ yếu của các công trình đã công bố có liên quan
đến đề tài luận án và những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục giải quyết
1.3.1. Khái quát kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học đã
công bố có liên quan đến đề tài luận án
Từ nhiều góc độ khác nhau, các công trình nghiên cứu ở nước ngoài,
cũng như các công trình nghiên cứu ở trong nước có liên quan đến: “Đổi mới
phương thức tập hợp thanh niên của TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc
Ninh” đã phân tích làm rõ những nội dung cơ bản sau:


25

Một là, các công trình đã trình bày khái niệm, phân tích, luận giải vị trí,
vai trò của thanh niên. Dù tiếp cận dưới góc độ, phương pháp nào, các tác giả
đều coi thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, có tiềm năng hùng hậu, có khả
năng tiếp thu cái mới, nhạy cảm với thời cuộc, là lực lượng quan trọng có ý
nghĩa quyết định tương lai và sự nghiệp phát triển bền vững của mỗi quốc gia
dân tộc. Đặc biệt, các công trình của Việt Nam đã khẳng định: Thanh niên có
vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp cách mạng, là rường cột của nước nhà,
chủ nhân tương lai của đất nước, là lực xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam XHCN, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của

sự nghiệp CNH, HĐH đất nước và hội nhập quốc tế. Vì vậy, trong sự nghiệp
cách mạng, Đảng Nhà nước, các lực lượng xã hội phải đặc biệt quan tâm
tới công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục, THTN. Đồng thời, các công
trình đã khái quát, đưa ra quan niệm về thanh niên, chỉ ra những đặc điểm
về tâm lý, sinh lý, đặc điểm xã hội, pháp lý của thanh niên, tình hình các
mặt của thanh niên Việt Nam hiện nay làm cơ sở đề xuất các chủ trương,
giải pháp thực hiện tốt CTTN.
Hai là, các công trình nghiên cứu, phân tích làm rõ tính tất yếu khách quan
phải THTN, đồng thời, chỉ rõ sự cần thiết phải giữ vững sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản đối với thanh niên và CTTN. Tương lai của giai cấp công nhân và tương
lai của nhân loại hoàn toàn phụ thuộc vào việc quy tụ, tập hợp, giáo dục, rèn luyện
thế hệ thanh niên. Các công trình chỉ rõ: Để giáo dục thanh niên, điều trước hết phải
tập hợp họ lại trong tổ chức cách mạng, chỉ có đứng trong tổ chức, tham gia sinh
hoạt trong tổ chức, hoạt động trong các chương trình, kế hoạch do tổ chức đề ra,
thanh niên mới có điều kiện tiến bộ và mới có thể phát huy hết khả năng của mình.
Một số công trình đã đề cập đến đổi mới nội dung, phương thức đoàn kết, THTN,
nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức Đoàn nói chung và TCCS đoàn ở nông
thôn nói riêng đáp ứng yêu cầu của sự phát triển của tình hình thanh niên, của sự
nghiệp CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn, xây dựng nông thôn mới hiện nay.


26

Ba là, các công trình nghiên cứu ở trong nước đã luận giải khá sâu sắc
về vị trí, vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, TCCS đoàn; xác định chức
năng, nhiệm vụ, quyền hạn của TCCS đoàn. Một số đề tài đã bàn đến phát
huy vai trò của thanh niên, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong công tác xây
dựng Đảng; đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ
Chí Minh; đổi mới phương thức đoàn kết, THTN đáp ứng yêu cầu của sự
nghiệp CNH, HĐH, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; công tác giáo dục chính

trị, đạo đức lối sống, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đối với
thanh niên... của TCCS đoàn; hoạt động của Đoàn trong tham gia xây dựng
môi trường văn hóa, phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, củng cố quốc
phòng, an ninh, giữ gìn trật tự an toàn xã hội.
Bốn là, các công trình được tác giả tổng quan đã luận giải sâu sắc tình
hình thanh niên và CTTN hiện nay, tình trạng khó khăn trong quy tụ, THTN của
TCCS đoàn ở nông thôn. Các công trình đã khảo sát thực trạng và đưa ra cảnh
báo đáng báo động về hoạt động Đoàn ở nông thôn hiện nay và xác định: “Bài
toán khó giải nhất” đối với công tác đoàn và phong trào thanh niên ở nông thôn
hiện nay là làm sao thu hút, quy tụ, lôi cuốn được thanh niên đến tham gia sinh
hoạt và hoạt động trong tổ chức Đoàn và các tổ chức do Đoàn làm nòng cốt, mở
rộng mặt trận đoàn kết, THTN; đồng thời, các công trình bước đầu xác định
nguyên nhân và đề xuất một số giải pháp nhằm khắc phục tình trạng trên, thực
hiện tốt việc THTN nói chung và THTN ở nông thôn nói riêng.
Tuy nhiên, do gới hạn về mục đích, nhiệm vụ, đối tượng, phạm vi nghiên
cứu nên chưa có công trình nào nghiên cứu một cách hệ thống về đổi mới
phương thức THTN của TCCS đoàn ở nông thôn tỉnh Bắc Ninh hiện nay dưới
góc độ khoa học xây dựng Đảng và Chính quyền Nhà nước. Vì vậy, đề tài mà
nghiên cứu sinh lựa chọn không trùng lắp về đối tượng, nội dung và phạm vi
nghiên cứu với các công trình khác đã công bố.
1.3.2. Những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục giải quyết