TAI LIEU BD HSG HOA 8 VÀ 50 BT CHON LỌC

Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi Hóa học lớp 8 - Nguyễn Văn Hòa-THCS Mỹ
Quang
Vấn đề 1 C¸c lo¹i hỵp chÊt v« c¬
A. oxit :
I. §Þnh nghÜa : Oxit lµ hỵp chÊt gåm 2 nguyªn tè, trong ®ã cã 1 nguyªn tè lµ oxi .
II. Ph©n lo¹i: C¨n cø vµo tÝnh chÊt hãa häc c®a oxit , ngêi ta ph©n lo¹i nh sau:
1. Oxit baz¬ lµ nh÷ng oxit t¸c dơng víi dung dÞch axit t¹o thµnh mi vµ níc.
2. Oxit Axit lµ nh÷ng oxit t¸c dơng víi dung dÞch baz¬ t¹o thµnh mi vµ níc.
3. Oxit lìng tÝnh lµ nh÷ng oxit t¸c dơng víi dung dÞch axit vµ t¸c dơng víi dung dÞch baz t¹o
thµnh mi vµ níc. VD nh Al
2
O
3
, ZnO .BeO, Cr
2
O
3
4. Oxit trung tÝnh cßn ®ỵc gäi lµ oxit kh«ng t¹o mi lµ nh÷ng oxit kh«ng t¸c dơng víi dung
dÞch axit, dung dÞch baz¬, níc. VD nh CO, NO …
III.TÝnh chÊt hãa häc :
1. T¸c dơng víi níc :
a.
→
2
Ôxit phi kim+ H O Axit
.VÝ dơ :
3 2 2 4
SO +H O H SO→
P
2
O

5
+ 3H
2
O  2H
3
PO
4
b.
→
2
Ôxit kim loại+ H O Bazơ
. VÝ dơ :
2 2
CaO + H O Ca(OH)→
2. T¸c dơng víi Axit :
Oxit Kim lo¹i + Axit
→
Mi + H
2
O
Trang 1
Oxi
Oxit kh«ng t¹o mi
Oxit t¹o mi
Oxit
Oxit Lìng tÝnhOxit Baz¬
Hi®rOxit Lìng tÝnhBaz¬
Nguyªn tè
Mi
Oxit Axit

Mi baz¬ Mi Axit
Mi trung hßa
Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi Hóa học lớp 8 - Nguyễn Văn Hòa-THCS Mỹ
Quang
VD :
2 2
CuO + 2HCl CuCl + H O→
3. T¸c dơng víi KiỊm( dung dÞch baz¬):
Oxit phi kim + KiỊm
→
Mi + H
2
O
VD :
2 2 3 2
CO +2NaOH Na CO +H O→

2 3
CO + NaOH NaHCO→
(tïy theo tû lƯ sè mol)
4. T¸c dơng víi oxit Kim lo¹i :
Oxit phi kim + Oxit Kim lo¹i
→
Mi
VD :
2 3
CO +CaO CaCO→
5. Mét sè tÝnh chÊt riªng:
VD :
o

t
2 3 2
3CO + Fe O 3CO + 2Fe→

o
t
2
2HgO 2Hg + O→

o
t
2 2
CuO + H Cu + H O→
* Al
2
O
3
lµ oxit lìng tÝnh: võa ph¶n øng víi dung dÞch AxÝt võa ph¶n øng víi dung dÞch KiỊm:

2 3 3 2
Al O + 6HCl 2AlCl + 3H O→
2 3 2 2
Al O + 2NaOH 2NaAlO + H O→
IV. §iỊu chÕ oxit:


VÝ dơ:
2N
2
+ 5O

2
 2N
2
O
5
3Fe + 2O
2
 Fe
3
O
4
2CuS + 3O
2
 2CuO + 2SO
2
2PH
3
+ 4O
2
 P
2
O
5
+ 3H
2
O
4FeS
2
+ 11O
2

 2Fe
2
O
3
+ 8SO
2
4HNO
3
 4NO
2
+ 2H
2
O + O
2
H
2
CO
3
 CO
2
+ H
2
O
CaCO
3
 CO
2
+ CaO
Cu(OH)
2

 H
2
O+ CuO
2Al + Fe
2
O
3
 Al
2
O
3
+ 2Fe
B . AXIT :
I. §Þnh nghÜa: Axit lµ hỵp chÊt mµ trong ph©n tư gåm 1 hc nhiỊu nguyªn tư Hi®ro liªn kÕt víi gèc
Axit .
Tªn gäi:
* Axit kh«ng cã oxi tªn gäi cã ®u«i lµ “ hi®ric ” . HCl : axit clohi®ric
* Axit cã oxi tªn gäi cã ®u«i lµ “ ic ” hc “ ¬ ” .
H
2
SO
4
: Axit Sunfuric H
2
SO
3
: Axit Sunfur¬
Mét sè Axit th«ng thêng:
Kí hiêụ : Tªn gäi Hãa trÞ
Trang 2

Phi kim + oxi
kim lo¹i + oxi
Oxi + hỵp chÊt
Oxit
NhiƯt ph©n mi
NhiƯt ph©n baz¬
kh«ng tan
NhiƯt ph©n Axit
(axit mÊt níc)
kim lo¹i m¹nh+ Oxit
kim lo¹i u
Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi Hóa học lớp 8 - Nguyễn Văn Hòa-THCS Mỹ
Quang
_ Cl Clorua I
= S Sunfua II
_ Br Bromua I
_ NO
3
Nitrat I
= SO
4
Sunfat II
= SO
3
Sunfit II
_ HSO
4
Hi®rosunfat I
_ HSO
3

Hi®rosunfit I
= CO
3
Cacbonat II
_ HCO
3
Hi®rocacbonat I

≡
PO
4
Photphat III
= HPO
4
Hi®rophotphat II
_ H
2
PO
4
®ihi®rophotphat I
_ CH
3
COO Axetat I
_ AlO
2
Aluminat I
II.TÝnh chÊt hãa häc:
1. Dung dÞchAxit lµm q tÝm hãa ®á:
2. T¸c dơng víi kiềm :
2 4 2 4 2

H SO +2NaOH Na SO + 2H O→
2 4 4 2
H SO + NaOH NaHSO + H O→
3. T¸c dơng víi oxit Kim lo¹i :
2 2
2HCl +CaO CaCl + H O→
4. T¸c dơng víi Kim lo¹i (®øng tríc hi®r«) :
2 2
2HCl + Fe FeCl + H→ ↑
* Dãy hoạt động hóa học của kim loại:
K Ba Ca Na Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H Cu Ag Hg Pt Au
5. T¸c dơng víi Mi :
3 3
HCl + AgNO AgCl + HNO
→
6. Mét tÝnh chÊt riªng :
* H
2
SO
4
®Ỉc vµ HNO
3
®Ỉc ë nhiƯt ®é thêng kh«ng ph¶n øng víi Al vµ Fe (tÝnh chÊt thơ ®éng
hãa) .
* Axit HNO
3
ph¶n øng víi hÇu hÕt Kim lo¹i (trõ Au, Pt) kh«ng gi¶i phãng Hi®r« :
3 3 3 2
4HNO + Fe Fe(NO ) + NO + 2H O→
* HNO

3
®Ỉc nãng+ Kim lo¹i
→
Mi nitrat + NO
2
(mµu n©u)+ H
2
O
VD :
3 3 3 2 2
6HNO + Fe Fe(NO ) + NO + 3H O→ đặc,nóng
* HNO
3
lo·ng + Kim lo¹i
→
Mi nitrat + NO (kh«ng mµu) + H
2
O
VD :
3 3 2 2
8HNO + 3Cu 3Cu(NO ) + 2NO + 4H O→ loãng
* H
2
SO
4
®Ỉc nãngvµ HNO
3
®Ỉc nãng hc lo·ng T¸c dơng víi S¾t th× t¹o thµnh Mi S¾t (III).
* Axit H
2

SO
4
®Ỉc nãngcã kh¶ n¨ng ph¶n øng víi nhiỊu Kim lo¹i kh«ng gi¶i phãng Hi®r« :
2 4 4 2 2
2H SO + Cu CuSO + SO + 2H O→ ↑ đặc,nóng
C. Baz¬ :
I. §Þnh nghÜa: Baz¬ lµ hỵp chÊt hãa häc mµ trong ph©n tư cã 1 nguyªn tư Kim lo¹i liªn kÕt víi 1 hay
nhiỊu nhãm hi®r«xit (_ OH).
II. TÝnh chÊt hãa häc:
1. Dung dÞch KiỊm lµm q tÝm hãa xanh, phenolphtalein kh«ng mµu hãa hång.
2. T¸c dơng víi AxÝt :
2 2 2
Mg(OH) + 2HCl MgCl + 2H O→

2 4 2 4 2
2KOH + H SO K SO + 2H O→
;

2 4 4 2
KOH + H SO KHSO + H O→
Trang 3
Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi Hóa học lớp 8 - Nguyễn Văn Hòa-THCS Mỹ
Quang
3. Dung dÞch kiỊm t¸c dơng víi oxit phi kim:
3 2 4 2
2KOH + SO K SO + H O→

3 4
KOH + SO KHSO→
4. Dung dÞch kiỊm t¸c dơng víi Mi :

4 2 4 2
2KOH + MgSO K SO + Mg(OH)→ ↓
5. Baz¬ kh«ng tan bÞ nhiƯt ph©n:
o
t
2 2
Cu(OH) CuO + H O→
6. Mét sè ph¶n øng kh¸c:
2 2 2 3
4Fe(OH) + O + 2H O 4Fe(OH)→

4 2 4 2
KOH + KHSO K SO + H O→

3 2 2 2 3 2
4NaOH + Mg(HCO ) Mg(OH) + 2Na CO + 2H O→ ↓
* Al(OH)
3
lµ hi®r«xit lìng tÝnh :
3 3 2
Al(OH) + 3HCl AlCl +3H O→

3 2 2
Al(OH) + NaOH NaAlO + 2H O→
D. Mi :
I. §Þnh nghÜa : Mi lµ hỵp chÊt mµ ph©n tư gåm mét hay nhiỊu nguyªn tư Kim lo¹i liªn kÕt víi mét
hay nhiỊu gèc Axit.
II.TÝnh chÊt hãa häc:
T¸c dơng víi
Kim lo¹i

Kim lo¹i + mi  Mi míi vµ Kim lo¹i míi
VÝ dơ:
3 3 2
2AgNO + Cu Cu(NO ) + 2Ag→ ↓
Lu ý:
+ Kim lo¹i ®øng tríc (trõ Na, K, Ca…) ®Èy kim lo¹i ®øng sau (trong d·y ho¹t
®éng hãa häc cđa kim lo¹i) ra khái dung dÞch mi cđa chóng.
+ Kim lo¹i Na, K, Ca… khi t¸c dơng víi dung dÞch mi th× kh«ng cho Kim lo¹i
míi v×:
Na + CuSO
4

2Na + 2H
2
O  2NaOH + H
2

CuSO
4
+ 2NaOH  Na
2
SO
4
+ Cu(OH)
2
T¸c dơng víi
Axit
Mi + axÝt  mi míi + axit míi
VÝ dơ:
2 2

Na S+ 2HCl 2NaCl + H S→ ↓

2 3 2 2
Na SO + 2HCl 2NaCl + H O +SO→

3 3
HCl + AgNO AgCl + HNO→ ↑
§iỊu kiƯn ph¶n øng x¶y ra: Mi t¹o thµnh kh«ng t¸c dơng víi axit míi sinh ra hc
axit míi sinh ra lµ chÊt dƠ bay h¬I hc axit u h¬n axit tham gia ph¶n øng .
T¸c dơng víi
KiỊm (Baz¬)
Dung dÞch Mi t¸c dơng víi Baz¬ t¹o thµnh Mi míi vµ Baz¬ míi
VÝ dơ:
2 3 2 3
Na CO + Ca(OH) CaCO +2NaOH→ ↓
§iỊu kiƯn ph¶n øng x¶y ra: Mi míi hc Baz¬ míi t¹o thµnh lµ chÊt kh«ng tan (kÕt
tđa)
T¸c dơng víi
Dung dÞch Mi
Dung dÞch Mi t¸c dơng víi dung dÞch Mi
Mét sè Mi bÞ
nhiƯt ph©n hđy
o
t
3 2 3 2 2
2NaHCO Na CO + CO +H O→ ↑
o
t
3 2
CaCO CaO + CO→

TÝnh chÊt riªng
2 4 3 4 4
Fe (SO ) + Cu CuSO + 2FeSO→
3 2
2FeCl + Fe 3FeCl→
Trang 4
Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi Hóa học lớp 8 - Nguyễn Văn Hòa-THCS Mỹ
Quang
Vấn đề 2 C¸c c«ng thøc thêng gỈp
I. C«ng thøc tÝnh sè mol :
1.
M
m
n
=
2.
4,22
V
n
=
3.
ddM
VCn
×=
4.
M
mC
n
dd
×

×
=
%100
%
5.
( )
M
CDmlV
n
dd
×
××
=
%100
%
6.
( )
TR
dkkcVP
n
×
×
=

II. C«ng thøc tÝnh nång ®é C%
7.
dd
ct
m
m

C
%100
%
×
=
8.
D
MC
C
M
×
×
=
10
%
III. C«ng thøc tÝnh nång ®é mol :
9.
dd
ct
M
V
n
C
=
10.
M
CD
C
M
%10

××
=
IV. C«ng thøc tÝnh khèi lỵng :
11.
Mnm
×=
12.
%100
%
dd
ct
VC
m
×
=
Trang 5
Chó thÝch:
KÝ hiƯu Tªn gäi §¬n vÞ
n
Sè mol mol
m
Khèi lỵng gam
ct
m
Khèi lỵng chÊt tan gam
dd
m
Khèi lỵng dung dÞch gam
dm
m

Khèi lỵng dung m«i gam
hh
m
Khèi lỵng hçn hỵp gam
A
m
Khèi lỵng chÊt A gam
B
m
Khèi lỵng chÊt B gam
M
Khèi lỵng mol gam/mol
A
M
Khèi lỵng mol chÊt tan A gam/mol
B
M
Khèi lỵng mol chÊt tan B gam/mol
V
ThĨ tÝch lÝt
dd
V
ThĨ tÝch dung dÞch lÝt
( )
mlV
dd
ThĨ tÝch dung dÞch mililÝt
( )
dkkcV
ThĨ tÝch ë ®iỊu kiƯn

kh«ng chn
lÝt
%C
Nång ®é phÇn tr¨m %
M
C
Nång ®ä mol Mol/lÝt
D
Khèi lỵng riªng gam/ml
P
¸p st atm
R
H»ng sè (22,4:273)
T
NhiƯt ®é (
o
C+273)
o
K
A%
Thµnh phÇn % cđa A %
B%
Thµnh phÇn % cđa B %
%H
HiƯu st ph¶n øng %
( )
tttttt
Vmm \
Khèi lỵng (sè mol\thĨ tÝch
) thùc tÕ

gam(mol\
lÝt)
( )
ltltlt
Vnm \
Khèi lỵng (sè mol\thĨ tÝch
) lý thut
gam(mol\
lÝt)
hh
M
Khèi lỵng mol trung
b×nh cđa hçn hỵp
gam/mol