Một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 2 thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

MỤC LỤC
I. MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu.........................................................................................1
3. Đối tượng nghiên cứu........................................................................................1
4. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................2
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.................................................2
1. Cơ sở lí luận sáng kiến kinh nghiệm.................................................................2
1.1. Khái niệm về Kĩ năng sống.............................................................................2
1.2. Phân loại kĩ năng sống...................................................................................3
1.3. Khái niệm “Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp”......................................3
2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng SKKN..............................................4
2.1. Thực trạng trung.............................................................................................4
2.2. Thực trạng riêng ở trường Tiểu học Ngọc Trạo.............................................4
2.3. Kết quả của thực trạng trên...........................................................................5
3. Giải pháp thực hiện để giải quyết vấn đề..........................................................5
3.1. Giáo viên cần nhận thức sâu sắc về việc dạy trẻ kĩ năng sống......................5
3.2. Giáo viên cần xác định những kĩ năng sống cơ bản cần dạy cho học sinh....6
3.3. Xác định nội dung, nhiệm vụ cơ bản trong việc dạy học sinh kĩ năng sống.....7
3.4. Giúp trẻ phát triển kĩ năng sống qua hoạt động ngoài giờ lên lớp................9
3.5. Giáo viên chủ nhiệm vận dụng linh hoạt các loại hình hoạt động, các hình
thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để thực hiện mục tiêu giáo
dục kỹ năng sống cho học sinh............................................................................16
4. Hiệu quả của SKKN........................................................................................18
III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................................18
1. Kết luận...........................................................................................................18
2. Kiến nghị.........................................................................................................19
2.1. Đối với giáo viên..........................................................................................19
2.2. Đối với nhà trường.......................................................................................19
TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................21
DANH MỤCCÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI

ĐỒNG ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ
CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN…………………………. 22


I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Bậc học tiểu học là bậc học nền tảng tạo cơ sở cho học sinh phát triển học
tiếp các bậc học tiếp theo, vì vậy bên cạnh việc trang bị cho học sinh những vốn
kiến thức kỹ năng cơ bản trong học tập, lao động còn cần phải chú ý đến việc
rèn kỹ năng sống cho học sinh, dạy học sinh cách “làm người”, để học sinh có
thêm vốn kinh nghiệm thích ứng với môi trường mới, yêu cầu mới. Bởi trên
thực tế cho thấy hiện nay kỹ năng sống của các em học sinh đang là vấn đề rất
đáng quan tâm nhiều trẻ còn thiếu kỹ năng làm việc nhà, kỹ năng tự phục vụ;
hiện tượng trẻ em lúng túng khi phải xử lý những tình huống của cuộc sống,
thiếu tự tin trong giao tiếp, thiếu bản lĩnh khi vượt qua khó khăn, thiếu sáng tạo
và dễ nản chí. Vì vậy việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ là điều hết sức cần thiết
cho tương lai các em và cần được bắt đầu rèn luyện từ nhỏ, từng hành vi cá nhân
đơn giản nhất, từ đó hình thành tính cách và nhân cách. Do phần lớn thời gian
trẻ ở trường học, nơi hàng ngày diễn ra cuộc sống thực của trẻ, thế nên bắt buộc
trẻ phải được rèn luyện từ trong nhà trường, sau đó mới đến gia đình. Nhưng rèn
luyện kỹ năng sống cho trẻ như thế nào cho hiệu quả, thu hút được trẻ và các
bậc phụ huynh luôn là vấn đề trăn trở của các nhà trường, của những người làm
công tác giáo dục và của toàn xã hội hiện nay.
Là giáo viên phụ trách lớp, tôi đã tổ chức thực hiện nhiều hoạt động ngoài
giờ lên lớp để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Thấy được tầm quan trọng
của việc rèn kĩ năng sống cho học sinh, tôi đi sâu tìm hiểu, học hỏi và tìm ra
những kinh nghiệm giúp học sinh trở thành những con người phát triển toàn
diện, có ích cho đất nước. Tôi muốn góp một phần nhỏ của mình để giúp giáo
viên giáo dục kĩ năng sống cho học sinh một cách có hiệu quả. Xuất phát từ
những quan điểm trên, bản thân lại là một giáo viên dạy học ở trường Tiểu học,

đối tượng học sinh còn nhỏ, đang tuổi hiếu động, kĩ năng sống của các em còn
nhiều hạn chế. Tôi mạnh dạn tiến hành nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp
rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp”. Với mong muốn góp phần vào việc nâng cao chất lượng giáo dục kĩ
năng sống, nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện cho học sinh lớp 2.
2. Mục đích nghiên cứu
- Giúp cho các em các mối quan hệ phong phú, đa dạng, một cách có mục
đích, có kế hoạch, có nội dung và phương pháp nhất định, gắn giáo dục với cộng
đồng, tạo sự thân thiện trong mọi tình huống.
- Giúp học sinh ý thức được giá trị của bản thân trong mối quan hệ xã hội;
giúp học sinh hiểu biết về thể chất, tinh thần của bản thân mình; có hành vi, thói
quen ứng xử có văn hóa, hiểu biết và chấp hành pháp luật…
- Giúp học sinh có đủ khả năng tự thích ứng với môi trường xung quanh, tự
chủ, độc lập, tự tin khi giải quyết công việc, đem lại cho các em vốn tự tin ban đầu
để trang bị cho các em những kĩ năng cần thiết làm hành trang bước vào đời.
3. Đối tượng nghiên cứu
- Một số biểu hiện kĩ năng sống của học sinh lớp 2C Trường Tiểu học Ngọc Trạo.
- Biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2C Trường Tiểu học
Ngọc Trạo thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
1


4. Phương pháp nghiên cứu
1. Nghiên cứu lí luận: Tìm đọc tài liệu có liên quan đến việc rèn kĩ năng
sống cho học sinh.
2. Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: Khảo sát thực
tế học sinh: Qua hai đợt (đầu năm và cuối học kì 1)
3. Phương pháp quan sát:
- Quan sát hoạt động học tập (Xem các em có tích cực tham gia vào các
hoạt động hay không? Có kĩ năng giao tiếp hay không?...)

- Quan sát hoạt động vui chơi (Thích trò chơi nào, thái độ trung thực hay
gian lận khi tham gia trò chơi…).
- Quan sát hoạt động giao tiếp với mọi người xung quanh (Thái độ khi nói
chuyện với bạn bè, cách xưng hô với thầy cô giáo, với người lớn tuổi, hành vi
tốt xấu với mọi người…).
4. Sử dụng phương pháp thực hành: Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
thông qua các hoạt động để học sinh tự cảm nhận, đánh giá, nhận xét qua các
hành vi và từ đó hình thành các kĩ năng; thực hiện sự phối hợp trong và ngoài
nhà trường, làm tốt công tác xã hội hóa trong việc giáo dục kĩ năng sống.
5. Phương pháp phân tích và tổng hợp kinh nghiệm giáo dục: Phân tích
các nguyên nhân dẫn đến học sinh thiếu kĩ năng sống. Tổng hợp các biện pháp
giáo dục của giáo viên.
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Cơ sở lí luận sáng kiến kinh nghiệm
1.1. Khái niệm về Kĩ năng sống
Kĩ năng sống là một trong những khái niệm được nhắc đến nhiều trong
thời đại ngày nay. Có nhiều quan niệm về kĩ năng sống.
- Theo Tổ chức Y tế thế giới, kĩ năng sống là những khả năng tâm lí - xã
hội để tương tác với người khác và giải quyết những vấn đề, những tình huống
của cuộc sống hàng ngày một cách có hiệu quả.
- Có quan niệm cho rằng kĩ năng sống là năng lực tâm lí - xã hội của mỗi
người cho những hành vi thích hợp và tích cực, giúp cho bản thân giải quyết có
hiệu quả với những đòi hỏi và thử thách của cuộc sống.
Như vậy, kĩ năng sống là tập hợp những kĩ năng giúp con người làm chủ
bản thân và ứng phó tích cực trước các tình huống trong cuộc sống. Bản chất của
kĩ năng sống là kĩ năng tự quản lý bản thân và kĩ năng xã hội cần thiết để cá
nhân tự lực trong cuộc sống, học tập và làm việc hiệu quả. Kĩ năng sống là
những trải nghiệm có hiệu quả nhất, giúp giải quyết hoặc đáp ứng các nhu cầu
cụ thể trong suốt quá trình tồn tại và phát triển của con người. Là những kĩ năng
giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc sống có nhiều thách thức, nhưng cũng

nhiều cơ hội trong thực tại.
Hay nói ngắn gọn Kĩ năng sống đơn giản là tất cả những điều cần thiết
chúng ta phải biết để có được khả năng thích ứng với những thay đổi diễn ra
hằng ngày trong cuộc sống. Kĩ năng sống bao gồm cả hành vi vận động của cơ
thể và tư duy trong não bộ của con người. Nó có thể hình thành một cách tự
nhiên, thông qua giáo dục hoặc rèn luyện của con người.
2


1.2. Phân loại kĩ năng sống
Theo UNESCO, ta có thể phân loại kĩ năng sống như sau:
a. Dựa vào môi trường sống: Gồm có các nhóm sau:
* Kĩ năng sống tại trường học;
* Kĩ năng sống tại gia đình;
* Kĩ năng sống ngoài xã hội.
b. Dựa vào các lĩnh vực tâm lý, sức khoẻ: Dựa vào các lĩnh vực tâm lý,
sức khoẻ, ta có thể phânkỹ năng sống thành 3 nhóm:
* Kĩ năng nhận thức: Gồm có kĩ năng cơ bản và kĩ năng nâng cao.
- Kĩ năng cơ bản gồm: Kĩ năng nghe, nói, đọc, viết, múa, hát, đi, đứng,
chạy, nhảy, v.v…
- Kĩ năng nâng cao là sự kế thừa và phát triển các kĩ năng cơ bản dưới
một dạng thức lới hơn. Nó bao gồm: Các kĩ năng tư duy logic, tư duy phê phán,
giải quyết vấn đề, sáng tạo, suy nghĩ nhiều chiều, phân tích, tổng hợp, so sánh,
nêu khái niệm, đặt câu hỏi, xác định giá trị, v.v…
* Kĩ năng đương đầu với cảm xúc: Bao gồm động cơ, ý thức trách nhiệm,
cam kết, kiềm chế căng thẳng, kiểm soát được cảm xúc, tự quản lý, tự giám sát
và tự điều chỉnh.
* Kĩ năng xã hội hay kĩ năng tương tác: Bao gồm kĩ năng giao tiếp; tính
quyết đoán, kĩ năng thương thuyết/từ chối, lắng nghe tích cực, hợp tác, sự thông
cảm, nhận biết sự thiện cảm của người khác.v.v.

Ở Tiểu học, đối với các lớp đầu cấp (lớp 1, 2, 3), kĩ năng cơ bản được xem
trọng, còn các lớp cuối cấp (lớp 4, 5) nâng dần cho các em về kĩ năng nâng cao.
Theo đó, chúng ta cần tập trung rèn luyện cho các em 2 nhóm kĩ năng sống sau đây:
+ Nhóm kĩ năng giao tiếp - hòa nhập cuộc sống.
+ Nhóm kĩ năng trong học tập, lao động - vui chơi, giải trí.
Như vậy, kĩ năng sống bao gồm một loạt các kĩ năng cụ thể, cần thiết cho
cuộc sống hàng ngày của con người. Bản chất của kĩ năng sống là kĩ năng tự
quản lý bản thân và kĩ năng xã hội cần thiết để cá nhân tự lực trong cuộc sống,
học tập và làm việc hiệu quả... Nói cách khác, kĩ năng sống là khả năng làm chủ
bản thân của mỗi con người, khả năng ứng xử phù hợp với những người khác và
với xã hội, khả năng ứng phó trước các tình huống của cuộc sống.
1.3. Khái niệm “Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp”
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một hoạt động giáo dục được
thực hiện một cách có mục đích, có kế hoạch, có tổ chức nhằm góp phần thực
thi quá trình đào tạo học sinh, đáp ứng nhu cầu đa dạng của đời sống xã hội.
Hoạt động này do nhà trường quản lý, tiến hành ngoài giờ dạy học trên lớp (theo
chương trình, kế hoạch dạy học). Nó được tiến hành xen kẽ hoặc nối tiếp
chương trình dạy học trong phạm vi nhà trường hoặc trong đời sống xã hội,
được diễn ra trong suốt năm học và cả thời gian nghỉ hè, khép kín quá trình giáo
dục, làm cho quá trình đó có thể được thực hiện mọi nơi, mọi lúc.
Nội dung của giáo dục ngoài giờ lên lớp rất phong phú và đa dạng thể
hiện qua các hoạt động xã hội, văn nghệ, thể dục thể thao, tham quan, lao động,
nghiên cứu khoa học… Chủ yếu thể hiện thông qua 3 hình thức cơ bản như: Tiết
chào cờ đầu tuần, sinh hoạt 15 phút đầu giờ, sinh hoạt tập thể; dạy tích hợp trong
3


các môn học; hoạt động giáo dục theo chủ điểm, tham quan, du lịch. Nhờ đó các
kiến thức tiếp thu ở trên lớp có cơ hội được bổ sung, áp dụng, mở rộng thêm trên
thực tế, đồng thời có tác dụng nâng cao hứng thú học tập nội khóa.

2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng SKKN
2.1. Thực trạng chung
Trong giai đoạn hiện nay, những mặt tốt của xã hội được phát triển mạnh
song những vấn đề mặt trái của xã hội cũng xuất hiện nhiều ảnh hưởng đến sự
tồn tại, phát triển của mỗi tập thể, cá nhân trong đó có một bộ phận là trẻ em.
Theo guồng quay của xã hội, một số gia đình bố mẹ chỉ quan tâm, mải lo đến
việc làm kinh tế mà quên mất gia đình là chiếc nôi của trẻ, quên đi việc cần tạo
một môi trường gia đình đầm ấm, người lớn gương mẫu, quan tâm dạy dỗ trẻ.
Không những thế còn có những gia đình cha mẹ nghiện ngập, cờ bạc, rượu chè,
bố mẹ li hôn...ảnh hưởng vô cùng lớn tới tâm hồn trẻ, tới sự phát triển nhân cách
của trẻ. Một số gia đình thiếu quan tâm hoặc bố mẹ đi làm ăn xa hoàn toàn phó
mặc việc dạy dỗ trẻ cho nhà trường. Cũng có những gia đình có điều kiện kinh
tế, do quá chiều chuộng con dẫn đến trẻ thiếu chủ động, luôn ỷ lại, phụ thuộc
vào người lớn. Mỗi khi gặp các tình huống trong cuộc sống lúng túng không biết
xử lý thế nào, hạn chế trong việc tự bảo vệ bản thân mình; hoặc có trẻ được
chiều chỉ làm theo ý của mình chứ không nghe lời người khác. Bên cạnh việc
học các môn văn hoá nếu trẻ được chú ý giáo dục đạo đức, được rèn kỹ năng
sống biết phân biệt cái tốt, cái xấu, biết từ chối cám dỗ, biết ứng xử, biết tự
quyết định đúng trong các tình huống thì chính trẻ sẽ là người tác động tốt đến
gia đình, xã hội.
2.2. Thực trạng riêng ở trường Tiểu học Ngọc Trạo
+ Về giáo viên:
Trong các nhà trường hiện nay việc nhận thức tầm quan trọng, cần thiết
rèn kỹ năng sống cho học sinh ở một số giáo viên còn hạn chế. Đa số giáo viên
chỉ tập trung dạy kiến thức còn việc rèn kĩ năng sống chưa được chú trọng dẫn
đến các em còn thiếu hụt những hiểu biết về môi trường xung quanh, ứng xử cần
thiết trong cuộc sống. Bên cạnh đó thời lượng hạn hẹp nên việc lồng ghép giáo
dục kỹ năng sống trong các môn học chưa được trang bị đầy đầy đủ.Qua khảo
sát thực tế cho thấy một số giáo viên lúng túng cả về nội dung, biện pháp rèn kỹ
năng sống cho học sinh. Nhận thức của nhiều giáo viên còn mơ hồ, chưa rõ,

chưa đầy đủ rèn kỹ năng sống cho học sinh là rèn những kỹ năng gì; vì nhận
thức chưa đủ, chưa rõ nên không thể tìm ra được biện pháp, hình thức tổ chức
hữu hiệu để rèn kỹ năng sống cho học sinh.
+ Về học sinh:
Trong những năm gần đây, sự phát triển chóng mặt của công nghệ thông
tin nên rất nhiềuem học sinh đã bị cuốn hút vào chiếc điện thoại thông minh,
những bộ phim hoạt hình hấp dẫn,… Từ đó dẫn đến các em thường hay mơ
màng thiếu tập trung, ngại tiếp xúc với bạn bè và mọi người xung quanh, thiếu
tự tin trong mọi hoạt động, không thích chia sẻ cảm xúc. Biểu hiện rõ nhất ở
trường là các em thường rụt rè, nhút nhát trước lớp. Khi phát biểu xây dựng bài
còn không dám giơ tay hoặc khi phát biểu nói còn nhỏ với tinh thần thần trách
nhiệm chưa cao hay khi xử lí tình huống các em còn lúng túng.
4


+ Về phụ huynh
Một số gia đình học sinh có hoàn cảnh khó khăn nên cha mẹ ít quan tâm
đến con cái hoặc quan tâm thì quan tâm chưa đúng cách. Chẳng hạn: Khi con đi
học về, cha mẹ các em chỉ quan tâm hỏi về điểm số hoặc lời nhận xét của cô
nhưng không bao giờ hỏi xem hôm nay ở lớp con đã làm được việc gì? Cảm xúc
của con thế nào? Từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho các em phát triển kỹ năng
sống, mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp.
2.3. Kết quả của thực trạng trên
Năm học 2018 - 2019, tôi được phân công chủ nhiệm lớp 2C gồm 40 học
sinh. Đa số học sinh lớp tôi học tập thụ động, chủ yếu chỉ nghe và làm theo thầy
cô giáo, ít sáng tạo, tính tự giác chưa cao, lười hoạt động. Để khảo sát kỹ năng
sống cho học sinh lớp 2 thông qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp,lớp
tôi đã tổ chức các trò chơi dân gian nhân ngày 20/11 với kết quả như sau:
Ứng xử tình huống trong trò chơi tập thể
Tổng số

Biết cách ứng xử hài hòa, phù hợp Hay cãi nhau, xô đẩy bạn khi chơi
học sinh
Số lượng
Tỉ lệ
Số lượng
Tỉ lệ
40

16

40

24

60

3. Giải pháp thực hiện để giải quyết vấn đề
3.1. Giáo viên cần nhận thức sâu sắc về việc dạy trẻ kĩ năng sống
Ngay từ đầu năm học, tôi đã học tập và nghiên cứu chuyên đề về: “Rèn kĩ
năng sống cho học sinh Tiểu học”. Đồng thời tôi nghiên cứu kĩ nội dung thực
hành giáo dục kĩ năng sống dành cho học sinh lớp 2 do Bộ Giáo dục và Đào tạo
phát động. Qua đó giúp tôi nhận thức một cách sâu sắc về khái niệm và tầm
quan trọng về việc rèn kĩ năng sống cho học sinh.Từ đó cho thấy việc giáo dục
kĩ năng sống cho trẻ không đơn thuần là chỉ trong chương trình học chính khóa
lồng ghép với các môn học cho trẻ tiếp xúc từ từ các kiến thức văn hóa trong
suốt năm học mà còn cần phải cho trẻ tiếp cận nhiều trong thực tế. Bởi kĩ năng
sống không phải là cái có sẵn, con người không phải sinh ra đã có kĩ năng sống.
Kĩ năng sống chỉ được hình thành và phát triển trong quá trình học tập, rèn
luyện, thực hành trải nghiệm trong cuộc sống hằng ngày ở trường, ở gia đình và
ngoài xã hội. Vì thế giáo viên giúp học sinh rèn kĩ năng sống cần thiết phù hợp

với lứa tuổi như: Kĩ năng tự phục vụ, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng phòng tránh tai
nạn, thương tích... Đó chính là giúp trẻ biết cách phát triển các kĩ năng nhận
thức, cảm xúc về cuộc sống qua hoạt động ngoài giờ lên lớp. Cho nên ngay từ
đầu năm học, trường tôi lập kế hoạch hoạt động ngoại khóa rèn kĩ năng sống cho
các khối lớp. Qua việc chỉ đạo của chuyên môn nhà trường, các giáo viên đã
thực hiện công tác chủ nhiệm và dạy các môn học. Sau khi nhận lớp, để tạo sự
gần gũi và gắn kết giữa học sinh và giáo viên chủ nhiệm, thì giáo viên cần sắp
xếp nhiều thời gian cho học sinh được giới thiệu về mình, động viên khuyến
khích các em chia sẻ với nhau về những sở thích, ước mơ tương lai cũng như
mong muốn của các em...
Ví dụ: Tôi tên là... Tôi thích... Sau này lớn lên, tôi ước mơ trở thành...
5


Với cách này tôi đã giúp các em trở nên mạnh dạn, tự tin đứng trước tập thể.
3.2. Giáo viên cần xác định những kĩ năng sống cơ bản cần dạy cho học sinh
Đối với tâm sinh lý trẻ em bậc tiểu học thì có nhiều kĩ năng quan trọng mà
trẻ cần phải biết trước khi tập trung vào học văn hoá đặc biệt là trẻ em độ tuổi lớp
1. Thực tế kết quả của nhiều nghiên cứu đều cho thấy các kĩ năng quan trọng nhất
trẻ phải học vào thời gian đầu của năm học chính là những kĩ năng sống như:
- Kĩ năng tự phục vụ;
- Kĩ năng hợp tác;
- Kĩ năng tự kiểm soát, tính tự tin, tự lập;
- Khả năng thấu hiểu;
- Kĩ năng giao tiếp;
- Kĩ năng phòng tránh tai nạn, thương tích.
Việc xác định được những kĩ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp
giáo viên lựa chọn đúng những nội dung trọng tâm để dạy học sinh. Nội dung
của những kĩ năng cơ bản mà giáo viên cần dạy cho học sinh là:
+ Kĩ năng tự phục vụ: Là một yếu tố quan trọng, có thể giúp học sinh tăng

cường tính độc lập và cảm giác về sự thành công. Dạy cho học sinh kĩ năng tự
phục vụ, các em sẽ có ý thức được sự cần thiết phục vụ bản thân, biết tự chăm
sóc bản thân, tăng cường tính độc lập, các em sẽ sống có tránh nhiệm hơn đối
với chính mình, rồi biết quan sát và làm theo hướng dẫn của người lớn trong các
công việc hằng ngày ở trường cũng như ở nhà... Việc tự làm những công việc
chăm sóc bản thân không những giúp trẻ trở nên năng động hơn, tự lập hơn mà
còn tạo tiền đề để trẻ phát triển theo hướng tích cực trong tương lai.
Ví dụ: Học sinh biết tự rửa tay sạch sẽ trước khi ăn, biết soạn đầy đủ đồ
dùng học trước khi đến lớp, ăn mặc sạch sẽ gọn gàng, biết tự lập thời gian biểu
trong học tập...
+ Kĩ năng sống tự tin: Một trong những kĩ năng đầu tiên mà giáo viên cần
chú tâm là phát triển sự tự tin, lòng tự trọng của trẻ, cần giúp trẻ cảm nhận được
mình là ai trong mối quan hệ với những người khác. Từ đó giúp trẻ tin tưởng
vào bản thân mình, hứng thú tham gia các hoạt động.
Ví dụ: Cho học sinh phát biểu thường xuyên hay đứng trước lớp nói, hát,
giới thiệu về bản thân mình.
+ Kĩ năng sống hợp tác: Bằng các trò chơi, câu truyện, bài hát giáo viên
giúp trẻ học bằng cách cùng làm việc với bạn, đây là một công việc không nhỏ
đối với các em học sinh lứa tuổi này. Khả năng hợp tác sẽ giúp các em biết cảm
thông, chia sẻ và cùng làm việc với các bạn. Các em được thể hiện mình, có
thể tâm sự, bày tỏ những suy nghĩ, băn khoăn, lo sợ, nỗi buồn với người thân,
bạn bè.
Ví dụ: Tổ chức trò chơi “Kéo co” học sinh hiểu được không chỉ sử dụng
sức mạnh mà còn phải kết hợp ăn ý, khéo léo để chiến thắng.
+ Kĩ năng ham học hỏi, khả năng thấu hiểu: Giáo viên cần dạy trẻ biết thể
hiện bản thân và diễn đạt ý tưởng của mình cho người khác hiểu, trẻ cần cảm
nhận được vị trí, kiến thức của mình trong thế giới xung quanh nó. Đây là một
trong những kĩ năng quan trọng nhất cần có ở các em vào giai đoạn này là sự
khát khao học hỏi; được tìm hiểu, được khám phá thế giới xung quanh.
6

Ví dụ: Trong giờ học, giáo viên đưa ra câu hỏi mở, câu hỏi gắn với thực tế
cuộc sống để tạo sự tò mò, khám phá kiến thức.
+ Kĩ năng giao tiếp: Kỹ năng giao tiếp là một trong những kỹ năng mềm
cực kỳ quan trọng của con người thời đại mới. Đó là một tập hợp những qui tắc,
nghệ thuật, cách ứng xử, đối đáp được đúc rút qua kinh nghiệm thực tế hằng
ngày giúp học sinh giao tiếp hiệu quả thuyết phục. Có thể nói kỹ năng giao tiếp
giúp học sinh tiếp xúc với ông bà, cha mẹ, thầy cô và bạn bè... Qua kĩ năng giao
tiếp giúp học sinh kết hợp được kỹ năng lắng nghe, kỹ năng thấu hiểu, kỹ năng
sử dụng ngôn ngữ cơ thể, kỹ năng sử dụng ngôn từ, âm điệu…
Ví dụ: Trong buổi sinh hoạt sao các em lắng nghe các anh chị Đội viên tổ
chức, hướng dẫn còn các em thảo luận đưa ra ý kiến thuyết phục để buổi sinh
hoạt có hiệu quả.
+ Kĩ năng phòng tránh tai nạn, thương tích: Là nhóm kỹ năng sống cực kỳ
quan trọng cần trang bị cấp thiết cho học sinh. Giúp các em có kỹ năng phòng
tránh và xử lý khi gặp những tai nạn, thương tích. Bởi trẻ em luôn phải đối mặt
với nhiều nguy cơ, hiểm hoạ bao vây xung quanh như tai nạn đuối nước, hỏa
hoạn, xâm hại trẻ em... Do vậy, trẻ cần một môi trường để thực hành nhiều hơn
các kỹ năng mà mình học được. Từ đó mới giúp trẻ bình tĩnh và biết cách xử lý
khi chẳng may gặp tai nạn, thương tích.
Ví dụ: Học sinh chỉ tập bơi khi có người lớn đi kèm, học sinh đề phòng
khi gặp người lạ...
Ngoài ra, giáo viên cần dạy cho học sinh nghi thức văn hóa trong ăn uống,
kĩ năng lao động tự phục vụ, rèn tính tự lập, biết sử dụng những đồ dùng, vật
dụng thông thường, biết giúp gia đình những công việc phù hợp, v.v…
3.3. Xác định nội dung, nhiệm vụ cơ bản trong việc dạy học sinh kĩ năng sống
Giáo viên cần tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến
khích sự chuyên cần, tích cực của học sinh. Thường xuyên tổ chức các hoạt
động giáo dục chăm sóc các em một cách thích hợp như: Giúp các em phát triển

đồng đều các lĩnh vực thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm,… Phát huy tính
tích cực của các em, giúp các em hứng thú, chủ động khám phá, tìm tòi, biết vận
dụng vốn kiến thức, kĩ năng vào việc giải quyết các tình huống khác nhau. Cần
giúp các em có được những mối liên kết cần thiết với những bạn khác trong lớp,
các em biết chia sẻ chăm sóc lẫn nhau, biết lắng nghe, trình bày và diễn đạt được
ý của mình, giúp các em luôn cảm thấy tự tin khi tiếp nhận các thử thách mới.
Giáo viên cần chuẩn bị cho học sinh sự tự tin thoải mái trong mọi trường hợp.
Thường xuyên liên hệ với phụ huynh để kịp thời nắm bắt tình hình của các em,
trao đổi với phụ huynh những nội dung và biện pháp chăm sóc, giáo dục các em
tại nhà, bàn bạc cách giải quyết những khó khăn gặp phải. Trong chương trình
các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh lớp 3, ngoài việc cung cấp
cho học sinh những kiến thức cơ bản về cuộc sống, chương trình còn giáo dục
kỹ năng sống cho học sinh rất bài bản, tỉ mỉ và cụ thể. Vì vậy, là giáo viên trực
tiếp dạy lớp 2, tôi đã nắm bắt được nội dung, hình thức và các kỹ năng sống cần
dạy cho học sinh trong chương trình GDNGLL. Cụ thể như sau:
7


THỜI
GIAN

CHỦ
ĐIỂM

NỘI DUNG VÀ HÌNH
THỨC HOẠT ĐỘNG
- Nghe nói chuyện về ý
nghĩa tên trường.
Mái
- Phát động phong trào

Tháng 9 trường
quyên góp SGK, vở tặng các
thân
bạn có hoàn cảnh khó khăn.
yêu
- Tổ chức cuộc thi “An toàn
giao thông”

RÈN KĨ
NĂNG
- Kỹ năng lắng nghe tích
cực
- Kỹ năng thể hiện sự cảm
thông.
- Kĩ năng làm chủ bản thân.
- Kỹ năng thể hiện sự tự tin.

- Kỹ năng đảm nhận trách
- Tổ chức câu lạc bộ: “Học
nhiệm.
Vòng
Tháng
mà vui, vui mà học”.
tay
- Kĩ năng hoạt động đội,
10
- Kể chuyện về tấm gương
bạn bè
nhóm.
bạn tốt

- Kĩ năng hợp tác.
- Phát động phong trào Chào
mừng ngày Nhà giáo Việt - Kỹ năng đảm nhận trách
nhiệm.
Biết Nam
- Tập văn nghệ, biểu diễn văn - Kĩ năng hoạt động đội,
ơn
Tháng
nhóm.
thầy, nghệ.
11
cô
- Sinh hoạt tập thể kỉ niệm - Kĩ năng hợp tác.
giáo ngày 20/11.
- Kỹ năng sáng tạo.
- Tổ chức hội thi văn nghệ: - Kỹ năng giao tiếp.
Tiếng hát mừng thầy cô.
- Tìm hiểu về truyền thống
- Kỹ năng lắng nghe tích
Uống
quân đội, nghe nói chuyện
cực.
Tháng
nước
về anh bộ đội Cụ Hồ
12
nhớ
- Kỹ năng văn nghệ.
- Tập hát những bài hát về
nguồn

- Kỹ năng giao tiếp.
anh bộ đội.
- Kỹ năng lắng nghe tích
Ngày
- Tiểu phẩm “Lì xì”
cực
Tết
Tháng 1
- Kể chuyện món ăn ngày tết
quê
- Kỹ năng quan tâm đến
quê em.
em
người khác
Em - Tổ chức cho học sinh tìm
- Kỹ năng lắng
yêu hiểu về truyền thống địa
nghe tích cực.
phương
Tổ
Tháng 2
- Kỹ năng giao tiếp.
quốc - Sinh hoạt tập thể kỷ niệm
- Kỹ năng điều khiển các
Việt ngày 3/2, nghe nói chuyện
hoạt động tập thể.
Nam vềcác vị anh hùng dân tộc.
Yêu
- Thi kể chuyện về bà, mẹ,
- Kĩ năng xác định giá trị.

quý
các vị nữ anh hùng dân tộc.
Tháng 3 mẹ và
- Kỹ năng sáng tạo.
- Giao lưu văn nghệ - trò chơi
cô
- Kỹ năng giải quyết vấn đề.
dân gian.
giáo
8


Tháng 4

Hòa
bình
hữu
nghị

Tháng 5

Bác
Hồ
kính
yêu

- Tổ chức cuộc thi sưu tầm
tranh ảnh, tư liệu về cuộc
sống của thiếu nhi các nước
trên thế giới.

- Tổ chức hội thi: “Múa hát
tập thể”.
- Sinh hoạt tập thể kỷ niệm
ngày sinh nhật Bác: Nghe kể
chuyện về Bác Hồ. Tìm hiểu
về Bác Hồ với thiếu nhi Việt
Nam.
- Tổ chức hội thi: “Chúng
em kể chuyện Bác Hồ”.

- Kĩ năng xác định giá trị.
- Kỹ năng thể hiện sự tự
tin...

- Kỹ năng lắng nghe tích cực.
- Kỹ năng thể hiện sự tự tin.
- Kỹ năng giao tiếp.

3.4. Giúp trẻ phát triển kĩ năng sống qua hoạt động ngoài giờ lên lớp
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp giúp học sinh bổ sung, củng cố và
hoàn thiện tri thức đã được học trên lớp; giúp các em có những hiểu biết mới.
Những tri thức học sinh tiếp thu được trong giờ lên lớp là tri thức cơ bản nhất.
Nếu không được củng cố, bổ sung thì những tri thức đó khó có thể duy trì được
lâu bền. Vì vậy, hoạt động ngoài giờ lên lớp sẽ giúp cho học sinh việc củng cố
tri thức đã học, đồng thời tăng cường cho học sinh sự hiểu biết thêm về tự nhiên,
xã hội, về con người. Để thực hiện được những yêu cầu trên, dưới chỉ đạo của
Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT Thị xã Bỉm Sơn, Ban giám hiệu trường Tiểu học
Ngọc Trạo, tôi đã làm cho học sinh nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo
dục kĩ năng sống trong nhà trường. Giáo viên cần định hướng mục tiêu cho các
em phấn đấu như: Đoàn kết; Thân thiện; Trung thực; Tích cực; Sáng tạo; Chia

sẻ; Khát vọng vươn lên;…
Đây chính là những quy tắc sống và những kĩ năng sống cần thiết đối với
học sinh. Qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp sẽ tăng cường giáo dục các em về
nhận thức, về thái độ, rèn luyện kĩ năng, hành vi.
* Nhiệm vụ giáo dục về nhận thức
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tạo cơ hội cho học sinh được tiếp
xúc, được làm quen với những hoạt động: khoa học - kỹ thuật, lao động sản
xuất, văn hoá - nghệ thuật, thể dục - thể thao, kinh doanh, xã hội, nhân đạo, giúp
các em có điều kiện vận dụng những tri thức đã học vào thực tiễn cuộc sống và
làm phong phú vốn hiểu biết của các em. Từ đó một số đội được thành lập trong
lớp phù hợp với năng lực, sở thích của học sinh nhằm để phát triển khả năng
giáo dục kĩ năng cho hoc sinh như:
- Đội trật tự: Hàng ngày các em có trách nhiệm nhắc nhở các bạn trong
lớp thực hiện hành vi ứng xử văn hóa, chấp hành an toàn giao thông, không làm
ùn tắc cổng trường…
- Đội sao đỏ: Theo dõi thi đua về các nề nếp trong lớp, trong nhà trường:
đi học đúng giờ, vệ sinh cá nhân, tập thể dục, tác phong, ăn mặc, cách ứng xử
hàng ngày, tham gia phong trào thi đua… và hàng tuần đánh giá xếp loại cắm cờ
thi đua vào tiết sinh hoạt.
9


- Đội tuyên truyền của lớp: Sáng thứ hai hàng tuần, hàng tháng các em
tuyên truyền đến các bạn một số nội dung theo chủ đề, chủ điểm trong tháng
theo chương trình hoạt động của nhà trường, của Liên đội.
Từ những hoạt động trên, các em sẽ nhận thức được vai trò, nhiệm vụ của
người học sinh, người đội viên, nhi đồng, người con trong gia đình. Từ đó các
em sẽ tích cực tham gia vào các hoạt động một cách tự giác, phát huy vai trò
xung kích, làm việc có trách nhiệm.
* Nhiệm vụ giáo dục về thái độ

Đây là nhiệm vụ khó khăn nhưng vô cùng quan trọng đối với học sinh
Tiểu học nói chung và học sinh lớp 2 nói riêng. Bởi vì mọi thái độ, tình cảm
đúng đắn với ông bà, cha mẹ, người thân đối với quê hương, đất nước,…
phảiđược giáo dục từ lứa tuổi này, cho nên nhiệm vụ này đòi hỏi hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp phải tạo điều kiện tốt để bồi dưỡng thái độ tích cực của các
em đối với bản thân, bạn bè, với công việc và với cộng đồng. Thế nên, tôi đã chủ
động phối hợp cùng Tổng phụ trách Đội tổ chức nhiều hình thức hoạt động
phong phú như:
- Thường xuyên tổ chức cho học sinh quét dọn Đài tưởng niệm, cácdi tích
lịch sử... Viếng vào các ngày lễ trọng đại như 2/9, 22/12, 30/4, 27/7,... Qua đó
giáo dục truyền thống yêu quê hương đất nước, lòng biết ơn các thương binh,
liệt sĩ, các anh hùng có công với nước... Giáo dục lòng tự hào dân tộc và rèn ki
năng tự xác định giá trị, biết được những gì cho là quan trọng, ý nghĩa đối với
bản thân mình, có tác dụng định hướng cho suy nghĩ, hành động và lối sống.

Hình 1.1. Học sinh lớp 2C đang quét dọn đền Sòng Sơn
- Tặng sách, tặng quần áo, dụng cụ học tập, quyên góp tiền ủng hộ cho
đồng bào vùng lũ, bạn có hoàn cành khó khăn trong tổ, trong lớp, trong trường,
… Từ đó giáo dục cho các em lòng nhân ái, sự đồng cảm với khó khăn của
người khác, biết sẻ chia với các bạn trong lớp, trong trường, với Hội người
khuyết tật,…
10


Hình 1.3. Học sinh
trường Tiểu học Ngọc Trạo
quyên góp tặng quà cho bạn
nghèo nhân dịp Tết Nguyên
Đán 2019.
Với những hoạt động thiết thực như thế, học sinh sẽ ngày một yêu quý

những người thân, thầy cô, bạn bè, mọi người xung quanh, biết thông cảm, sẻ
chia với những người có hoàn cảnh khó khăn, hoàn cảnh đặc biệt,... Biết tôn
trọng và bảo tồn các di tích văn hóa, di tích lịch sử,…
* Nhiệm vụ rèn luyện kĩ năng, hành vi
Thói quen hành vi và kĩ năng chỉ được hình thành thuận lợi khi các em có
điều kiện tham gia các hoạt động. Trong khi tham gia các hoạt động các em sẽ
gặp những tình huống cụ thể của cuộc sống buộc phải tự tìm cách giải quyết
bằng trí tuệ và sức lực của mình. Từ đó giúp các em hiểu, biết cách làm và cách
tự điều chỉnh hành vi cho phù hợp với chuẩn mực.
Khi mới thực hiện yêu cầu này, tôi tổ chức cho các em tham gia xử lý các
tình huống cho trước và chọn cách xử lý tốt nhất, hay nhất để giới thiệu cho cả
lớp tham khảo trong các giờ sinh hoạt. Những tình huống tôi đưa ra là những
tình huống hết sức đời thường, diễn ra trong cuộc sống hàng ngày và đôi khi làm
ảnh hưởng đến trẻ nếu các em không được làm quen, không được trang bị.
Ví dụ:
* Để rèn kĩ năng tránh bị xâm hại tôi đưa ra các tình huống sau:
- TH 1: Trên đường đi học về, ở đoạn đường vắng, Hoa thấy một bác đội
mũ cối, đi xe máy chặn Hoa lại để hỏi đường. Nếu là Hoa em sẽ làm gì?
- TH 2: Trên đường đi học về, trời nắng nóng, bỗng có một người lạ rủ em
vào quán uống nước. Khi đó em sẽ trả lời như thế nào?
- TH 3: Một người quen lớn tuổi hơn, rủ cùng xem phim của “người lớn”
trên điện thoại di động. Em sẽ làm gì?.
- TH 4: Em ở nhà một mình, có một người lạ đến nhà, nói là bạn của mẹ
và rủ em đi chơi. Khi đó em sẽ làm gì?
- TH 5: Chủ chật, em cùng bạn đi chơi, không may gặp nguy hiểm (bị bắt
cóc, ngã gãy tay,...) thì em sẽ làm gì?
Hình 1.2. Học sinh lớp 2C
hưởng ứng phong trào “Tết vì bạn
nghèo” năm 2019.

11


- TH 6: Một hôm em và bạn đang trên đường đi học bỗng có một người đi
cùng chiều rủ em và bạn lên xe máy để đưa tới trường. Bạn em liền nhảy lên xe
người đó ngồi. Trong tình huống đó em sẽ xử lí như thế nào?
* Để rèn kĩ năng xử lí tình huống có thể xảy ra trong cuộc sống hàng
ngày, tôi có thể đưa ra các tình huống sau:
- TH 1: Trong giờ ra chơi, em đang ngồi đọc sách ở ghế đá, bạn Nam đi
qua giật lấy quyển sách của em, rồi chuyền quyển sách cho bạn khác. Khi đó em
sẽ làm gì?
- TH 2: Trong khi xếp hàng tập thể dục, Hùng cứ giật đuôi áo của Hải. Hải
liền quay lại kéo áo Hùng rồi quay lên xếp hàng. Nếu em là Hải, em có làm như
Hải không?
- TH 3: Ở nhà, cả ngày em giúp mẹ trông em bé, buổi tối em đang ngồi
học bài để chuẩn bị cho ngày hôm sau đi học, mẹ bảo em ra làm việc giúp mẹ
cho nhanh. Khi đó em sẽ làm gì?
- TH 4: Cô giáo dặn về nhà sưu tầm côn trùng để làm đồ dùng học tập, em
ra ngoài ruộng bắt châu chấu, bắt dế. Vậy mà em bị bố mắng bắt đi về nhà. Khi
đó em sẽ làm thế nào?
- TH 5: Một người nhờ em chuyển một gói hàng đến tận tay ông A cách
đó khoảng 1 cây số và trả tiền công cho em đến hai trăm nghìn đồng. Em có
nghi ngờ gì về gói hàng đó không? Em sẽ làm gì?
- TH 6: Giờ ra chơi, Hưng cứ phá trò chơi nhảy dây chun của nhóm bạn
gái, thế là các bạn gái đuổi theo, mỗi người đánh cho Hưng một cái. Trong thực
tế em có thấy tình huống này xảy ra không. Em có nhận xét gì không?
- TH 7: Trong dịp tết, Liên được các bác mừng tuổi hơn hai trăm ngàn.
Liên đưa cho mẹ cất đi một nửa, còn một nửa Liên giữ lại không cho mẹ biết.
Em thử đoán xem Liên giữ tiền lại để làm gì. Em có làm như Liên không?
Trong thực tế không ít lần các em đã gặp phải những tình huống tương tự

như vậy, nhưng không biết xử lý thế nào, có em sẽ làm thinh bỏ đi, không quan
tâm, có em lại oà khóc, có em xông lên làm ầm ĩ, có bạn giữ kín trong lòng, âm
thầm chịu đựng… đó là những biểu hiện của việc thiếu kĩ năng sống. Nhưng qua
cuộc thi, không những rèn cho các em kĩ năng giao tiếp, sự tự tin trước đông
người mà các em còn đưa ra nhiều cách xử lý, trong đó có những cách xử lý rất
hay và sáng tạo. Từ đó giúp các em có được các kĩ năng xử lí, giải quyết các tình
huống trong cuộc sống hàng ngày.
+ Chúng ta cần nhắc nhở học sinh phải nhớ số điện thoại của bố mẹ,
người thân và số điện thoại khẩn khi cần thiết (cứu thương - 115, cứu hỏa - 114,
cảnh sát - 113,...). Vì trong thực tế, khi tôi hỏi học sinh trong lớp có rất nhiều em
không nhớ số điện thoại của bố mẹ. Để khắc phục nhược điểm này của các em,
tôi tổ chức cho học sinh thi viết số điện thoại của người thân, số điện thoại khẩn.
Việc nhớ số điện thoại rất cần thiết. Nó giúp cho các em tìm được sự giúp đỡ kịp
thời khi không may gặp nguy hiểm.
+ Tổ chức ký cam kết chấp hành Luật Giao thông, không buôn bán, tàng
trữ, sử dụng pháo nổ để giáo dục việc chấp hành Pháp luật. Đầu năm học, tôi
cho các em kí cam kết chấp hành và thực hiện nội quy của nhà trường, của lớp.

12


Từ đó, tôi rèn cho các em kĩ năng sống có quy tắc, có kỉ luật, có trách nhiệm với
bản thân, gia đình và xã hội.
+ Tổ chức các hình thức giao lưu với Cựu chiến binh của phường vào dịp
22/12 hay cho học sinh tham quan Lữ đoàn 368 đóng tại phường Ngọc Trạo Bỉm Sơn. Qua hoạt động này không chỉ rèn kĩ năng sống quy củ, nề nếp, ý thức
tổ chức, kỷ luật theo tác phong anh bộ đội cho học sinh mà còn giáo dục cho các
em lòng tự hào dân tộc.

Hình 1.4. Các em học sinh lớp 2C Trường Tiểu học Ngọc Trạo
đi trải nghiệm thực tế tại Lữ đoàn 368 - Quân đoàn I

Cùng với nhiệm vụ hình thành hệ thống kĩ năng, hành vi là nhiệm vụ rèn
cho học sinh những kĩ năng thực hiện các công việc lao động đơn giản, các kĩ
năng sáng tạo nghệ thuật, thực hiện các bài thể dục, các trò chơi, các hành vi
ứng xử đối với mọi người trong gia đình, trong nhà trường và trong xã hội biết
tự thể hiện bản thân trước tập thể. Một số hoạt động cụ thể đã được tôi tổ chức
cho học sinh tham gia giữa các tổ, các nhóm trong lớp như:
- Tổ chức vẽ tranh (vào tháng 9, tháng 10);
- Thi các trò chơi dân gian (tháng 1, tháng 2);
- Thi Tiếng hát họa mi (tháng 11);
- Trưng bày sản phẩm khéo tay (tháng 4);
- Tổ chức thi buộc tóc, tết tóc cho em bé để rèn kĩ năng phục vụ. Đây là
một việc làm hết sức đơn giản nhưng trong thực tế hiện nay nhiều học sinh chưa
biết làm và chưa từng làm bao giờ vì người lớn thường làm thay, hoặc những gia
đình khó khăn bố mẹ mải lo làm ăn ít quan tâm con cái, nhiều học sinh cứ để
đầu bù tóc rối đi học. Với hoạt động này sẽ giúp các em không chỉ biết tự lo cho
bản thân mà còn biết giúp bố mẹ lo cho em nhỏ.
- Tạo điều kiện cho các em tự thể hiện với vai trò là người lĩnh xướng,
điều hành hoạt động như: người quản trò, thay nhau làm làm lớp trưởng, tổ
13


trưởng, nhóm trưởng để rèn cho học sinh sự mạnh dạn trước tập thể, tập cho học
sinh lên kế hoạch hoạt động cho nhóm, tổ, cho lớp.
- Tổ chức và cho học sinh tham gia đầy đủ các phong trào do nhà trường,
Liên đội tổ chức như: Thể dục - Thể thao, tìm hiểu An toàn giao thông; Liên
hoan văn nghệ,...

Hình 1.5. Tiết mục VN lớp
2C tham gia Hội thi văn nghệ chào
mừng nhân dịp 20/11/2018

Hình 1.6. Tiết mục của lớp 2C
trong hội thi “Chúng em với an
toàn giao thông”

Thường xuyên tổ chức các trò chơi dân gian: nhảy dây, đá cầu, chơi ô ăn
quan, nhảy bao bố, kéo co, bịt mắt bắt dê…

Hình 1.7. Trò chơi: Kéo co

Hình 1.8. Trò chơi: Bịt mắt
bắt dê

- Tạo điều kiện cho các em tham gia các hoạt động thực tế để rèn kĩ năng
chăm sóc sức khỏe, bảo vệ bản thân bằng cách hướng dẫn các em cách rửa tay
đúng quy định và tổ chức cho các em tự rửa tay hàng ngày, mang khẩu trang để
phòng chống dịch bệnh về đường hô hấp, ngủ màn để đề phòng các bệnh do
muỗi đốt, ăn chín uống sôi để đề phòng các hoặc bệnh về đường tiêu hóa,...

14


- Tổ chức cho các em trang trí lớp học, tham gia lao động dọn vệ sinh lớp
học, sân trường hàng ngày, hàng tuần trên khu vực được phân công cho lớp;
trồng và chăm sóc bồn cây của lớp; đồng thời lớp còn phát động phong trào
“Trường học không rác, lớp học không rác” hay phong trào “Trường lớp xanh,
sạch, đẹp” để rèn các em thói quen giữ vệ sinh trường lớp và môi trường sống
xung quanh em. Từ đó hình thành cho các em lòng yêu lao động và biết quý
trọng người lao động.

Hình 1.9. Học sinh lớp 2C đang chăm sóc bồn hoa, cây cảnh

Hình 1.10. Học sinh lớp 2C đang quét dọn trường lớp.
Thông qua các hoạt động trên, học sinh không chỉ được rèn luyện sự
nhanh nhẹn, hoạt bát qua các trò chơi, biết tự chăm sóc bản thân, biết các kĩ
năng lao động đơn giản phù hợp với lứa tuổi mà còn được rèn những kĩ năng
tham gia hoạt động tập thể, kĩ năng tổ chức những hoạt động chung, biết phối
hợp với các bạn cùng thực hiện hoạt động chung, nâng cao tinh thần đoàn kết, ý
thức tự chủ, tự tin, chủ động trong công việc và khi giao tiếp với mọi người.

15


Hình 1.11. Học sinh lớp 2C đang sinh hoạt sao
3.5. Giáo viên chủ nhiệm vận dụng linh hoạt các loại hình hoạt động, các
hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để thực hiện mục tiêu
giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
- Để đa dạng hóa các hình thức hoạt động NGLL và thực hiện tốt mục tiêu
giáo dục kỹ năng sống cho HS tôi luôn “làm mới” các hình thức thực hiện từng
chủ đề của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Đa dạng hoá các loại hình hoạt
động của hoạt động GD ngoài giờ lên lớp. Tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp để thu hút học sinh tích cực tham gia.
- Sự mới lạ bao giờ cũng có sức hấp dẫn đối với học sinh khiến các em
say mê khám phá. Các hoạt động mà nội dung đơn điệu, hình thức không phong
phú, học sinh dễ chán nản hoặc thờ ơ. Vì vậy cần sử dụng linh hoạt các loại hình
hoạt động, các hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để thực
hiện mục tiêu giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
* Sau đây tôi đưa ra một hình thức tổ chức hoạt động ngoài giờ lên
lớp lồng ghép giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 2:
Giáo viên chủ nhiệm lớp cần phải xây dựng các hoạt động theo từng chủ

đề, chủ điểm của từng tháng và có kịch bản cho từng hoạt động và có sự chuẩn
bị chu đáo về cả hình thức tổ chức và các điều kiện phục vụ cho hoạt động đó.
Khi tiến hành tổ chức một HĐNGLL cần phải tiến hành theo các bước sau:
Bước 1: Đặt tên chủ đề hoạt động và xác định các yêu cầu giáo dục phải
đạt được.
Bước 2: Giáo viên chủ nhiệm cần vạch kế hoạch, thời gian tiến hành.
Chuẩn bị về nội dung, hình thức hoạt động, các phương tiện cần thiết phục vụ
cho hoạt động. Phân công công việc cụ thể, dự kiến các tình huống xảy ra.
Thường xuyên đôn đốc, kiểm tra sự chuẩn bị.
Bước 3: Tiến hành hoạt động: Đối với các hoạt động của lớp, cần cố gắng
tạo điều kiện để học sinh tự quản, tự điều khiển, còn giáo viên nên đóng vai trò
là người hỗ trợ, là người giúp đỡ các em.
Bước 4: Rút kinh nghiệm và đánh giá kết quả.
Cần phải rút kinh nghiệm để các hoạt động tiếp theo được tốt hơn, hiệu quả
hơn. Khi rút kinh nghiệm và đánh giá kết quả cần tập trung vào hình thức tổ chức

16


hoạt động, nội dung hoạt động, quá trình tự quản, tự điều khiển của học sinh để
bước chuẩn bị cho những hoạt động tiếp theo đạt yêu cầu và mục tiêu đề ra.
Ví dụ: Tổ chức hoạt động: Rung chuông vàng
Chủ đề: An toàn giao thông. Học sinh lớp 2
a) Mục đích: Giúp các em hiểu và thực hiện tốt luật giao thông, tuyên
truyền bạn bè và người thân thực hiện tốt luật giao thông.
- Hình thành và rèn luyện cho học sinh kỹ năng tham gia giao thông,
mạnh dạn, thích giao tiếp, độc lập suy nghĩ, sáng tạo, đồng thời rèn luyện cho
nhiều em khả năng tổ chức, điều khiển các hoạt động tập thể.
- Tạo cho học sinh trong lớp không khí phấn khởi, tin tưởng “Vui mà học,
học mà vui”, làm cho các em luôn luôn sẵn sàng tham gia các hoạt động của lớp.

b) Chuẩn bị:
* Học sinh: Bảng con, phấn, khăn lau bảng.
* Giáo viên:
- Chuẩn bị nội dung câu hỏi, đáp án.
- Phân công học sinh dẫn chương trình.
c) Nội dung:
+ Câu 1: Khi đi xe đạp, em phải đi vào phần đường nào?
Đáp án: Khi đi xe đạp, em phải đi vào phần đường dành cho xe đạp, đi về
bên tay phải.
+ Câu 2: Khi đi ô tô, xe khách, xe buýt em cần nhớ điều gì?
Đáp án:
- Chỉ lên, xuống xe khi xe đã dừng hẳn, đỗ hẳn và lên từng người, không
chen lấn nhau.
- Không thò đầu, thò tay ra ngoài cửa xe.
- Không ném vật bỏ ra ngoài.
+ Câu 3: Khi ngồi trên xe máy, em phải làm gì?
Đáp án: Khi ngồi trên xe máy, em phải đội mũ bảo hiểm, ngồi ngay ngắn
trên xe và nhắc người lớn đội mũ bảo hiểm.
+ Câu 4: Khi đi trên đường bộ có đường sắt cắt ngang ta cần chú ý điều gì?
Đáp án:
- Nơi không có rào chắn, phải đứng cách đường ray ngoài cùng 5m;
- Nơi có rào chắn, đứng cách rào chắn ít nhất 1m để phòng tai nạn;
- Không cố ý vượt qua đường sắt khi tàu sắp chạy đến hoặc khi rào chắn
đã đóng;
- Không chạy chơi trên đường sắt;
- Không ném đá lên tàu;
+ Câu 5: Qua ngã ba, ngã tư có đèn tín hiệu, thấy đèn màu gì thì em được
qua đường?
Đáp án: Qua ngã ba, ngã tư có đèn tín hiệu màu xanh thì em được qua đường.
+ Câu 6: Khi đi trong khuđông dân cư, chợ, chúng ta phải làm gì?

Đáp án: Khi đi trong khu đông dân cư, chợ, chúng ta phải giảm tốc độ,
quan sát hai bên đường.

17


+ Câu 7: Khi đi học về, các em có được đi hàng hai, hàng ba, hàng tư
không? Vì sao?
Đáp án: Khi đi học về, các em không được đi hai, hàng ba, hàng tư... Bởi
vì nếu đi như thế rất dễ gây tai nạn cho mình và cho người khác.
+ Câu 8: Đường sắt là đường dành cho phương tiện giao thông nào?
Đáp án: Đường sắt là đường dành cho tàu hỏa.
+ Câu 9: Đường hàng không dành cho phương tiện giao thông nào?
Đáp án: Đường hàng không dành cho phương tiện máy bay.
+ Câu 10: Khi đi bộ và qua đường ta cần chú ý gì?
Đáp án:
- Khi đi bộ phải đi trên vỉa hè hoặc sát mép đường bên phải nơi không có
vỉa hè.
- Khi đi qua đường phải đi vào vạch đi bộ qua đường. Nếu không có
vạch đi bộ qua đường phải chọn nơi an toàn quan sát kĩ xe trên đường rồi mới
đi được.
Trên đây là một hình thức tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp mà tôi
thường xuyên tổ chức tại lớp trong các giờ sinh hoạt, hoạt động này đã thu hút
100% các em trong toàn lớp tham gia, nó tạo cho các em sự thoải mái, không
nhàm chán mà còn giúp các em chăm chỉ, hăng say, phấn đấu, rèn luyện học
tập trở thành con người phát triển toàn diện xứng đáng là chủ nhân tương lai
của đất nước.
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, đã giúp các em tự điều
chỉnh, bổ sung, trao đổi, hợp tác tốt hơn. Qua đó, giáo dục các em kĩ năng thực

hiện những công việc lao động đơn giản, các kĩ năng sáng tạo nghệ thuật, thực
hiện các bài thể dục, trò chơi, các hành vi ứng xử với mọi người trong gia đình,
trong nhà trường và xã hội. Những kĩ năng tham gia hoạt động tập thể, kĩ năng
tổ chức hoạt động chung cùng nhau, biết phối hợp với mọi người cùng thực hiện
hoạt động chung, nâng cao ý thức tự chủ, chủ động và giao tiếp với mọi người,
sống hòa đồng với bạn bè.
Từ những cố gắng thực hiện sáng kiến kinh nghiệm của bản thân,
đượcsự đồng thuận hợp tác của đồng nghiệp, sự ủng hộ tích cực của các bậc
phụ huynh đã giúp tôi đạt được một số kết quả trong việc dạy kĩ năng sống cho
học sinh. Sau đây kết quả khảo sát học sinh lớp 2C về rèn kỹ năng sống thông
qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp nhân ngày “Chạy OLYMPIC vì sức khỏe
toàn dân” thông qua các trò chơi dân gian như: kéo co, bịt mắt bắt dê,… Kết
quả khảo sát như sau:
Ứng xử tình huống trong trò chơi tập thể
Tổng số
Biết cách ứng xử hài hòa, phù hợp Hay cãi nhau, xô đẩy bạn khi chơi
học sinh
Số lượng
Tỉ lệ
Số lượng
Tỉ lệ
40

35

87,5

5

12,5

18


Với kết quả trên, tôi thấy các em học sinh lớp tôi đã có nhiều thay đổi đi
học đều hơn, năng động hơn, tự tin hơn, linh hoạt trong giao tiếp và ít gặp khó
khăn khi đến lớp, có kĩ năng lao động tự phục vụ cho bản thân, biết thương yêu
bạn bè trong cùng một mái trường, biết giúp đỡ bạn cùng tiến. Kết quả từ thực
nghiệm học sinh lớp mình phụ trách làm tôi rất vui và hi vọng mình góp một
phần nhỏ để nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường và cùng chia sẻ
những kinh nghiệm của mình cho các đồng nghiệp khác.
III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Trong công cuộc đổi mới toàn diện và căn bản nền giáo dục Việt Nam
theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc
tế thì Giáo dục và Đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân
lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng xây dựng đất nước, xây dựng nền
văn hóa về con người Việt Nam, trong đó có đề cao vài trò của giáo dục kĩ
năng sống.
Việc trang bị kĩ năng sống cho học sinh không phải là một chuyện đơn
giản, không thể ngày một, ngày hai là thành công, mà phải thực hiện xuyên suốt,
liên tục cả quá trình và luôn đổi mới hình thức tổ chức để lôi cuốn các em tham
gia vào các hoạt động.
Qua kinh nghiệm khi tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp, tôi thấy để
thực hiện thành công việc rèn kĩ năng sống cho học sinh, chúng ta cần:
- Tạo cơ hội cho các em nói lên suy nghĩ của mình thông qua các hoạt
động chung của lớp.
- Không tạo cho các em thói quen kiêu ngạo, không dọa nạt, hay bắt các
em hứa hẹn: Vì mỗi lần dọa nạt là chúng ta làm cho trẻ sợ hãi, điều này chỉ có
hại cho đứa trẻ mà không giúp cho hành vi của trẻ tốt hơn. Sự hứa hẹn hay dọa

nạt không có ý nghĩa đối với trẻ em vì các em luôn cảm thấy cắn rứt nếu không
làm được như đã hứa.
- Ngoài việc thực hiện đầy đủ các hoạt động theo chỉ đạo của nhà trường,
giáo viên chủ nhiệm cần có sáng kiến tổ chức nhiều hơn nữa các hoạt động phù
hợp cho lớp mình phụ trách, đa dạng hóa các hình thức tổ chức hoạt động để gây
hứng thú cho học sinh.
- Cần phối hợp tốt với phụ huynh trong việc giáo dục học sinh.
- Mỗi giáo viên cần có sự kiên trì áp dụng các biện pháp dạy học tích cực,
cùng với tấm lòng yêu thương học sinh, có tinh thần trách nhiệm với công việc
và đặc biệt có tinh thần trách nhiệm với “sản phẩm” mình làm ra, đó là học sinh
thì tôi tin rằng chúng ta sẽ đạt được kết quả như mong muốn.
2. Kiến nghị
2.1. Đối với giáo viên
- Mỗi giáo viên cần nhận thức rõ tầm quan trọng của việc rèn kĩ năng sống.
- Quan tâm hơn nữa đến việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
- Trong quá trình dạy giáo viên nên lồng ghép dạy kĩ năng sống trong các
môn học và hoạt động ngoài giờ lên lớp. Làm tốt công tác phối hợp với Tổng
19


phụ trách Đội, nhà trường, phụ huynh học sinh, các tổ chức có liên quan để tổ
chức tốt các hoạt động ngoại khóa nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng
sống cho học sinh.
- Tích cực học hỏi để nâng cao khả năng tổ chức các hoạt động giáo dục
ngoàigiờ lên lớp.
2.2. Đối với nhà trường
- Tổ chức nhiều hơn các hoạt động ngoại khóa, các buổi nói chuyện
chuyên đề liên quan đến rèn kĩ năng sống cho học sinh.
- Tăng cường các hoạt động văn nghệ, thể dục thể thao.
Đối với địa phương:

- Cần quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, khuôn viên để nhà trường có thể tổ
chức tốt các buổi sinh hoạt ngoại khóa.
- Các tổ chức đoàn thể trên địa bàn xã cần chung tay phối hợp với nhà
trường trong việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
Đây là sáng kiến của bản thân được đúc rút qua quá trình giáo dục học
sinh. Phạm vi đề tài còn khiêm tốn, chỉ áp dụng cho học sinh lớp tôi phụ trách.

20


Do trình độ còn hạn chế, không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong
được sự giúp đỡ, tham gia đóng góp ý kiến của các cấp lãnh đạo và đồng
nghiệp để sáng kiến của tôi hoàn thiện hơn, thành công hơn và đi vào thực tế
trong giáo dục học sinh.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Xác nhận của thủ trưởng đơn vị

Bỉm Sơn, ngày 25 tháng 3 năm 2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung
của người khác.
Người viết

Mai Thị Hậu

21


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ sách giáo dục kĩ năng sống ở Tiểu học của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
2. Bộ sách hướng dẫn tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp dành cho
học sinh Tiểu học của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
3. Chuyên đề “Rèn kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học”.
4. Bài tập thực hành Kỹ năng sống lớp 2 - Lưu Thu Thủy (chủ biên) - NXB Đại
học Sư phạm - Năm 2016.
5.Tham khảo các tài liệu trên Internet.
6. Tập chí Giáo dục Tiểu học.

22


DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Mai Thị Hậu
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên Trường Tiểu học Ngọc Trạo - Bỉm Sơn Thanh Hoá.

TT

Tên đề tài SKKN

Kết quả
Cấp đánh giá
đánh giá Năm học
xếp loại
xếp loại đánh giá
(Phòng, Sở,
(A, B, hoặc xếp loại

Tỉnh…)
C)

1

Một số biện pháp rèn đạo đức cho học
PGD & ĐT
sinh lớp 4.

C

2002-2003

2

Một số biện pháp rèn chữ viết cho học
PGD & ĐT
sinh lớp 4.

B

2012-2013

3 Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5
PGD & ĐT
làm tốt bài văn tả cảnh.

B

2014-2015

23


SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỈM SƠN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH LỚP 2 THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG
GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP

Người thực hiện: Mai Thị Hậu
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Ngọc Trạo
SKKN thuộc lĩnh vực: Hoạt động ngoài giờ lên lớp

24