Một số biện pháp tổ chức dạy học nhóm cho học sinh theo mô hình VNEN ở lớp 4b trường THTHCS thị trấn quan sơn

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA

PHÒNG GD&ĐT QUAN SƠN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC DẠY HỌC NHÓM CHO HỌC SINH
THEO MÔ HÌNH VNEN Ở LỚP 4B TRƯỜNG TH&THCS THỊ TRẤN
QUAN SƠN - QUAN SƠN - THANH HÓA.

Người thực hiện: Hoàng Thị Tuyết
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường TH&THCS Thị Trấn
SKKN thuộc lĩnh vực: Khác


THANH HÓA NĂM 2017

MỤC LỤC
NỘI DUNG
1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
1.2.Mục đích nghiên cứu
1.3. Đối tượng nghiên cứu
1.4.Phương pháp nghiên cứu
2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lí luận
2.2. Thực trạng
a. Thuận lợi
b. Khó khăn
2.3. Một số biện pháp tổ chức học nhóm theo mô hình VNEN.
a. Biện pháp 1: Rèn kỹ năng chia nhóm theo mô hình VNEN.

b. Biện pháp 2: Rèn cho học sinh trong nhóm, trong lớp nắm được

TRANG
1
1
2
2
2
3
3
4
4
4
5
5
7

nhiệm vụ, vai trò của mình trong nhóm khi hoạt động nhóm và
hướng dẫn học sinh đưa ra một số quy tắc nhóm để nhóm hoạt động
có hiệu quả.
c. Biện pháp 3: Bố trí không gian lớp học phù hợp; chuẩn bị đầy đủ
đồ dùng dạy học nhóm theo mô hình VNEN.
d. Biện pháp 4: Tổ chức các trò chơi tăng cường sự tương tác của
học sinh trong nhóm.
e.Biện pháp 5: Các bước tiến hành hướng dẫn học sinh thảo luận
trong nhóm.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
3.2. Kiến nghị

9
10
10
17
18
18
19


1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài:
Như chúng ta đã biết thì quan điểm dạy học của phương pháp dạy học cũ là
giáo viên chủ yếu lên lớp cố gắng truyền tải hết khối lượng kiến thức theo yêu
cầu trong sách giáo khoa cho học sinh, các tiết học của học sinh thật sự rất đơn
điệu, hình thức tổ chức dạy học chủ yếu là ngồi nghe thầy cô giảng bài sau đó
luyện tập theo những gì các em tiếp thu được. Việc đánh giá kết quả học tập của
học sinh chủ yếu thông qua việc học thuộc lòng hoặc việc áp dụng bài học vào
thực tiễn một cách máy móc. Những tiết học được tổ chức theo hình thức nhóm,
trò chơi học tập, sắm vai … rất ít. Với việc tổ chức như trên học sinh rất thụ
động trong việc tiếp thu kiến thức mới, HS lên lớp chỉ ngồi nghe và ghi nhớ kiến
thức mà GV truyền đạt sau đó học thuộc bài. Trong suốt buổi học, các em chủ
yếu là ngồi nhìn lên bảng nghe thầy cô giảng. Ngồi yên một chỗ nghe giảng và
làm bài quả thực là điều rất khó khăn đối với trẻ nhất là học sinh tiểu học. Chính
vì thế mà học sinh khi học theo phương pháp dạy học cũ rất rụt rè, nhút nhát
trong các hoạt động, nhàm chán trong việc học tập, kết quả học tập không cao.
Để đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội thì giáo dục cũng không ngừng
được đổi mới. Dạy và học theo mô hình VNEN được áp dụng ở một số trường
Tiểu học trên cả nước được đánh giá là đã đáp ứng được nhu cầu phát triển của
xã hội. Phương pháp dạy và học theo mô hình VNEN coi quá trình tự học của

học sinh là trung tâm của hoạt động giáo dục, giáo viên là người hướng dẫn,
đồng hành với học sinh, giúp học sinh trải nghiệm, tự tìm hiểu và lĩnh hội kiến
thức. Dạy theo mô hình VNEN giáo viên cần giúp HS hiểu rõ hoạt động nhóm,
giúp học sinh tham gia tích cực vào các hoạt động học tập để phát triển các kĩ
năng sống, kĩ năng giao tiếp về mặt xã hội. Thông qua hoạt động nhóm các em
có thể tự diễn đạt bằng lời và chia sẻ các ý tưởng của mình với những người
khác trong việc phát triển các kĩ năng ngôn ngữ, qua đó các em có thể giúp đỡ
lẫn nhau. Thông qua hoạt động nhóm, GV có thể hỗ trợ các đối tượng HS theo
nhu cầu khác nhau đồng thời tạo cho các em tính mạnh dạn, tự tin trong quá
trình học tập, giao tiếp. Ở trường tôi đa số học sinh là học sinh dân tộc thiểu số
nên vốn từ vựng còn nghèo nàn, còn rụt rè, thiếu tự tin khi giao tiếp.
Để khắc phục thực trạng trên đồng thời rèn kĩ năng tổ chức hoạt động nhóm
theo quan điểm dạy học lấy học sinh làm trung tâm và từng bước nâng cao chất
lượng giáo dục theo chương trình của Bộ GD&ĐT thì trong dạy học GV phải
làm sao giúp cho học sinh lĩnh hội được kiến thức một cách chủ động, linh hoạt,
sáng tạo. Hoạt động nhóm là hình thức dạy học đặt học sinh vào môi trường học
tập tích cực, trong đó học sinh được tổ chức thành nhóm một cách thích hợp.
Học hợp tác nhóm giúp các em rèn luyện và phát triển kĩ năng làm việc, kĩ năng
giao tiếp, tạo điều kiện cho học sinh học hỏi lẫn nhau, phát huy vai trò trách
nhiệm, tính tích cực xã hội trên cơ sở làm việc hợp tác. Thông qua hoạt động
nhóm, các em có thể cùng làm việc với nhau những công việc mà một mình
không thể tự làm được trong một thời gian nhất định. Đối với HS Tiểu học, việc
rèn cho các em các kỹ năng học hợp tác nhóm là hết sức cần thiết vì nó tạo điều
1


kiện để các em có nhiều cơ hội giao lưu, học hỏi lẫn nhau, giúp đỡ lẫn nhau, góp
phần vào việc giáo dục toàn diện nhân cách cho học sinh. Sau gần 5 năm thực
hiện mô hình VNEN ở trường TH&THCS Thị Trấn thì theo đánh giá của nhiều
giáo viên để có thể thực hiện việc tổ chức dạy học nhóm có hiệu quả theo mô

hình VNEN là điều không dễ vì thực hiện theo mô hình này HS được tự do thảo
luận làm việc nhóm nên việc quản lí giữ trật tự trong lớp học rất khó giám sát,
bao quát hết các nhóm. Mà trong quá trình tương tác trong nhóm những HS
hoàn thành tốt, mạnh dạn mới hoạt động thảo luận nhóm sôi nổi còn một số HS
hoàn thành chưa tốt nhiệm vụ học tập thì thụ động, ỷ lại không tham gia thảo
luận nhóm. Với mô hình này việc dạy học theo nhóm là rất thường xuyên trong
tất cả các tiết học và được thao tác như một chìa khóa để đi đến thành công
trong quá trình học sinh chiếm lĩnh kiến thức. Muốn vậy người giáo viên phải
thường xuyên tìm tòi, khám phá ra mọi kỹ năng nhằm giúp cho việc dạy học
nhóm đạt kết quả cao. Chính vì những lí do trên nên tôi mạnh dạn chọn đề tài :
“Một số biện pháp tổ chức dạy học nhóm cho học sinh theo mô hình VNEN ở
lớp 4B Trường TH&THCS Thị trấn Quan Sơn - Quan Sơn - Thanh Hóa”.
1.2. Mục đích nghiên cứu
- Đề xuất các giải pháp giúp nâng cao hiệu quả học tập theo nhóm cho HS
tiểu học theo mô hình VNEN.
- Phát triển các kỹ năng dạy và học theo nhóm giúp học sinh biết chia sẻ,
tư duy sáng tạo, chiếm lĩnh tri thức một cách chủ động, tự tin… góp phần nâng
cao chất lượng học tập cho học sinh.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Học sinh lớp 4B Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Thị Trấn Quan Sơn
năm học 2016 – 2017 và học sinh học mô hình VNEN ở Trường TH&THCS
Thị Trấn Quan Sơn năm học 2016 – 2017.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu đề tài này tôi đã sử dụng một số phương pháp
nghiên cứu sau:
- Phương pháp quan sát: Quan sát trong quá trình học tập trong lớp, ngoài giờ
học đặc biệt là theo dõi trong quá trình thảo luận nhóm của học sinh nhằm đánh
giá thực trạng, tìm hiểu nguyên nhân, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của
việc dạy học nhóm.
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tìm hiểu sách báo, tài liệu có liên quan đến

nội dung đề tài. Từ đó phân tích tổng hợp hệ thống hóa theo mục đích nghiên
cứu.
- Phương pháp đàm thoại, điều tra phỏng vấn: GV đưa ra một số câu hỏi cho 1
số nhóm học sinh và điều tra qua phiếu liên quan đến việc phân tích, đánh giá
việc học của học sinh hay thông qua phỏng vấn trực tiếp để nắm bắt được thực
trạng.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Qua các hoạt động giáo viên theo dõi, ghi
chép để đúc rút kinh nghiệm, tổng hợp đi đến kết luận.
- Phương pháp thống kê toán học.

2


2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lí luận.
Dạy học theo mô hình VNEN cơ bản chuyển từ hoạt động dạy của giáo
viên sang hoạt động học của học sinh.Tức là chuyển từ phương pháp dạy truyền
thống sang phương pháp học tích cực của học sinh. Dạy học nhóm theo mô hình
VNEN phù hợp với mục tiêu phát triển và đặc điểm của giáo dục nước ta nhưng
thực hiện có hiệu quả được là một điều không dễ. Thực hiện mô hình này lớp
học được bố trí theo nhóm, có các góc học tập như góc Tiếng Việt, góc Toán,
góc Khoa học, Lịch sử & Địa lí, góc cộng đồng, góc thư viện với đồ dùng dạy
và học đã được GV chuẩn bị sẵn cho từng tiết học để HS tham khảo... Mô
hìnhVNEN thực hiện đổi mới phương pháp dạy học theo nguyên tắc lấy học
sinh làm trung tâm của quá trình giáo dục, học tập mang tính tương tác và phù
hợp với từng cá nhân, học sinh tự giác, tự quản, tự học, tự đánh giá, tự trọng, tự
tin khi thực hiện các nhiệm vụ học tập của mình. Giáo viên với vai trò tổ chức,
quan sát, hướng dẫn các hoạt động học tập nhóm, giúp đỡ, hỗ trợ, chốt lại các
vấn đề từ học sinh, đánh giá quá trình học tập của HS…Những người tham gia
trong nhóm phải cùng thực hiện nhiệm vụ chung, có mối quan hệ tương trợ, giúp

đỡ và phối hợp lẫn nhau. Với các đặc điểm đó giáo viên cần sự thay đổi căn bản
về phương pháp và hình thức tổ chức lớp học và phương pháp chủ đạo là
phương pháp dạy học hợp tác nhóm. Điều này đòi hỏi trước tiên là phải có sự
phụ thuộc tích cực giữa các thành viên trong nhóm. Mỗi thành viên trong nhóm
cần hiểu rằng họ không thể trốn tránh trách nhiệm, hay dựa vào công việc của
những người khác. Trách nhiệm cá nhân là then chốt đảm bảo cho tất cả các
thành viên trong nhóm thực sự mạnh lên trong học tập theo nhóm. Học sinh
thường được phát huy hơn, cơ hội cho học sinh tự thể hiện, tự khẳng định khả
năng của mình nhiều hơn. Khi làm việc nhóm sẽ khuyến khích học sinh giao
tiếp với nhau và như vậy sẽ giúp cho những học sinh rụt rè, nhút nhát, thiếu tự
tin có nhiều cơ hội hòa nhập với các bạn, với lớp học. Thêm vào đó học theo
nhóm còn tạo ra môi trường hoạt động mang bầu không khí thân mật, cởi mở,
sẵn sàng giúp đỡ, chia sẻ trên cơ sở cố gắng hết sức và trách nhiệm cao của mỗi
cá nhân. Học sinh có cơ hội được tham gia tích cực vào hoạt động nhóm. Khi
làm việc nhóm thì mọi ý kiến của các em đều được tôn trọng, được xem xét và
cân nhắc cẩn thận. Do đó sẽ khắc phục được tình trạng áp đặt, làm thay giữa
những người tham gia hoạt động đặc biệt là giữa giáo viên và học sinh. Học theo
mô hình VNEN thì lớp học do học sinh tự quản và được tổ chức theo các hình
thức như: Làm việc theo cặp đôi, làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm, làm
việc chung cả lớp trong đó hình thức học theo nhóm là chủ yếu. Học sinh được
học trong môi trường học tập thân thiện, thoải mái, không bị gò bó, luôn được
gần gũi với bạn bè, với thầy cô, được sự giúp đỡ của bạn học trong lớp, trong
nhóm và thầy cô, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi các em. Học sinh hoàn thành
tốt được phát huy, học sinh chưa hoàn thành được học sinh hoàn thành tốt của
nhóm và giáo viên giúp đỡ kịp thời ngay tại lớp.
2.2. Thực trạng.
3


Năm học 2016 – 2017 là năm thứ 5 trường TH&THCS Thị Trấn thực hiện

giảng dạy theo mô hình VNEN.Trong quá trình giảng dạy tôi thấy có những
thuận lợi và khó khăn sau:
a. Thuận lợi:
- Giáo viên luôn có ý thức tự học, tự bồi dưỡng, tự làm đồ dùng dạy học.
Còn học sinh thì đã có ý thức tự giác, tự quản; tự học; tự đánh giá trong quá
trình học tập.
- Học sinh trong lớp và trong trường thích học mô hình VNEN.
- Học sinh có đầy đủ tài liệu Hướng dẫn học và đồ dùng học tập phục vụ
cho việc học tập.
- Theo mô hình VNEN bài học trong sách HDH được thiết kế, xây dựng
3 trong 1 tức là sách giáo khoa, sách giáo viên và vở bài tập cùng trong một
quyển sách Hướng dẫn học điều đó rất tiện cho giáo viên và chủ động cho học
sinh trong hoạt động dạy và học.
b. Khó khăn:
- Dạy học theo mô hình VNEN thì giáo viên phải dành nhiều thời gian để
chuẩn bị đồ dùng dạy học cho từng tiết học; nghiên cứu, điều chỉnh hướng dẫn
học phù hợp với đặc điểm, trình độ của học sinh lớp mình.
- Do đặc điểm trường tôi đa số học sinh là học sinh dân tộc thiểu số nên
trình độ nhận thức của các em không đồng đều, trong một lớp học có học sinh
hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập, học sinh hoàn thành nhiệm vụ học tập, học
sinh chưa hoàn thành nhiệm vụ học tập mà với thời gian giảng dạy một tiết học
chỉ từ 35 đến 40 phút là một trở ngại rất lớn cho việc dạy học nhóm thành công.
Nếu như giáo viên không kiểm soát cẩn thận việc tương tác giữa các học sinh
trong nhóm thì một vài học sinh có thể ỷ lại vào các bạn trong nhóm không chịu
tham gia thảo luận nhóm, học sinh có thể lãng phí thời gian vào việc thảo luận
những vấn đề không có liên quan hoặc có thể nhóm trưởng phụ trách nhóm theo
kiểu độc đoán…trong nhóm. Trong hoạt động nhóm có quá trình học sinh trong
nhóm đánh giá lẫn nhau trong nhóm mà với đặc điểm của học sinh Tiểu học thì
thường khó để đánh giá từng bạn trong nhóm một cách công bằng và một vài em
có thể cảm thấy không thoải mái với việc đánh giá dựa vào sự bình xét, sự đánh

giá của các bạn.
- Một số HS còn lúng túng và nhút nhát, chưa mạnh dạn tham gia vào các
hoạt động trong nhóm. Một số học sinh còn ỷ lại, dựa dẫm vào các bạn cùng
nhóm.
- Khi tiến hành tổ chức dạy học theo nhóm nhỏ, giáo viên chủ yếu hướng
HS nhằm vào mục tiêu hoàn thành nhiệm vụ học tập cụ thể mà nhóm HS cùng
nhau thực hiện chứ chưa chú trọng giáo dục cho HS những kĩ năng xã hội quan
trọng mà làm việc nhóm đem lại.
- Sau khi các nhóm thảo luận giáo viên ít quan tâm chốt lại những kiến
thức, kết luận chung làm cho HS không biết ý kiến nào là phù hợp. Dạy học
nhóm chưa được sử dụng đồng đều ở tất cả các môn học nhất là các môn hoạt
động giáo dục.

4


- Học theo mô hình VNEN thì cần phải có sự hợp tác tích cực của phụ
huynh trong việc hướng dẫn, giúp đỡ các em học ở nhà thông qua các bài hoạt
động ứng dụng sau mỗi bài học. Tuy nhiên gia đình các em đa số là đi làm
nương, rẫy cả ngày không có thời gian quan tâm đến việc học của con em mình
và thường phó mặc công việc học tập cho nhà trường nên hiệu quả học tập của
các em chưa cao.
Trong năm học 2016 – 2017 tôi đã áp dụng vào lớp 4B Trường TH &
THCS Thị Trấn một số biện pháp tổ chức dạy học nhóm theo mô hình VNEN.
Ngay từ đầu năm học tôi đã khảo sát, phân loại đối tượng học sinh. Kết quả
khảo sát đầu năm học 2016 – 2017 ở tất cả các môn học của lớp tôi dạy như sau:
Tổng số HS

20

HS hoàn thành tốt
số lượng
3

Tỉ lệ
15%

HS hoàn thành
số lượng
11

Tỉ lệ
55%

HS chưa hoàn thành
số lượng
6

Tỉ lệ
30 %

2.3. Một số biện pháp tổ chức học nhóm theo mô hình VNEN.
a. Biện pháp 1: Rèn kỹ năng chia nhóm theo mô hình VNEN.
Làm việc theo nhóm là một đặc điểm nổi bật của mô hình VNEN nên
trong quá trình dạy nếu không biết cách chia nhóm phù hợp sẽ không phát huy
được sự hỗ trợ tích cực của học sinh khi hoạt động nhóm. Trong quá trình dạy ở
lớp tôi đã thực hiện rất nhiều cách chia nhóm khác nhau nhưng tôi xin nêu ra 8
cách chia nhóm như sau:
Nhóm theo đếm
Nhóm theo

số
Nhóm theo
ghép hình
trình độ

Nhóm theo biểu
tượng
Nhóm theo sở
thích

CÁC CÁCH
CHIA
NHÓM

Nhóm tương trợ

Nhóm theo
tháng sinh nhật

Nhóm ngẫu
nhiên
* Cách chia các kiểu nhóm trên như sau:

5


- Nhóm theo trình độ: Những học sinh cùng năng lực và trình độ sẽ ngồi
một nhóm.
Ưu điểm: Giáo viên có thời gian giúp đỡ, hỗ trợ những nhóm chưa hoàn
thành và có thể giao thêm việc cho những nhóm hoàn thành tốt phát huy tính tự

lập cho nhóm hoàn thành tốt.
- Nhóm đếm số:
Ví dụ: lớp có 20 học sinh tôi muốn chia thành 5 nhóm thì yêu cầu học
sinh đứng thành vòng tròn rồi đếm lần lượt 1,2,3,4. Sau đó yêu cầu những học
sinh có số đếm là 1 thì về nhóm 1, những học sinh có số 2 về nhóm 2… Khi
chuyển nhóm có thể cho học sinh vừa đi vừa hát hoặc vỗ tay để tránh gây ồn ào,
mất trật tự trong lớp.
Ưu điểm: Tốn ít thời gian, tạo cho học sinh có không khí học tập thoải
mái, phong cách nhanh nhẹn, áp dụng được cho tất cả các môn học.
- Nhóm theo ghép hình: GV chuẩn bị các hình rồi cắt mỗi hình ra thành số
mảnh bằng số HS nhóm cần tạo để cho học sinh nhận mỗi em mỗi mảnh, sau đó
ghép lại thành hình lúc đầu.
- Nhóm tương trợ: GV xếp những học sinh có trình độ và năng lực khác
nhau (Học sinh hoàn thành tốt, HS hoàn thành và HS chưa hoàn thành) vào một
nhóm để học sinh hoàn thành tốt có thể hỗ trợ cho học sinh chưa hoàn thành.
- Nhóm biểu tượng:
Biểu tượng có thể là: con vật, cây cối, tên các mùa, các loài hoa… Muốn
chia lớp thành bao nhiêu nhóm thì GV phải chuẩn bị bấy nhiêu biểu tượng .
Ví dụ: Lớp có 20 học sinh tôi muốn chia thành 5 nhóm mỗi nhóm 4 HS
theo biểu tượng là con vật thì phải chuẩn bị các con vật như: Họa mi, Chào mi,
Cu gáy, Vành khuyên, Sơn ca. Mỗi con vật tôi chuẩn bị 4 biểu tượng. Ngoài ra
tôi phải chuẩn bị 5 biểu tượng của 5 con vật trên có kích thước lớn hơn để đặt
lên bàn cho mỗi nhóm. Sau khi phát biểu tượng cho học sinh xong, HS nào có
biểu tượng con vật nào sẽ về bàn có con vật đó.
Ưu điểm: Tốn ít thời gian, tạo cho học sinh có không khí học tập thoải
mái, lớp học sinh động, áp dụng được cho tất cả các môn học nhất là các môn
học có chủ đề.
- Nhóm sở thích: Những học sinh có cùng sở thích ngồi cùng một nhóm ví
dụ như có cùng sở thích đi du lịch, cùng thích vẽ, cùng thích học môn toán…
- Nhóm theo tháng sinh nhật: Nhóm này cũng ít khi sử dụng vì trong lớp

đôi khi cùng tháng nhiều hơn khác tháng, gây mất cân bằng. Chỉ thích hợp khi
GV có tổ chức sinh nhật cho học sinh.
- Nhóm ngẫu nhiên: Trong quá trình dạy học, nếu tiết học nào đó mà học
sinh nhàm chán, chúng ta muốn tổ chức cho học sinh một trò chơi. Thông qua
trò chơi đó ta cũng có thể chia thành nhóm học tập mới.
Ví dụ: Trò chơi phổ biến mà tôi thường tổ chức cho học sinh đó là trò
chơi “Kết bạn”. HS xếp thành vòng tròn vừa đi vừa hát. Khi cô ra hiệu lệnh “Kế
bạn” và yêu cầu số người trong nhóm thì học sinh nhanh chóng tìm lại tạo thành
các nhóm với số lượng thành viên đúng như yêu cầu.

6


Từ việc nắm chắc nội dung, đối tượng học sinh trong lớp, đồ dùng dạy học
mình đã chuẩn bị thì giáo viên có thể chọn cách chia nhóm sao cho phù hợp.
Chẳng hạn:
- Khi nội dung yêu cầu không khác nhau, ít có chênh lệch về độ khó nên
chia nhóm ngẫu nhiên.
- Khi nội dung cần có sự phân hóa về độ khó, dễ nên chia nhóm cùng
trình độ.
- Khi nội dung đơn vị kiến thức cần có sự hỗ trợ lẫn nhau như các bài ôn
tập thì nên chia nhóm đủ trình độ.
Đôi khi tùy mức độ khó, dễ của nội dung bài học mà GV nên chia nhóm
theo trình độ để HS nào cũng có thể góp phần giải quyết nhiệm vụ học tập
chung của nhóm.
b. Biện pháp 2: Rèn cho học sinh trong nhóm, trong lớp nắm được
nhiệm vụ, vai trò của mình trong nhóm khi hoạt động nhóm và hướng dẫn
học sinh đưa ra môt số quy tắc nhóm để nhóm hoạt động hiệu quả.
Sau khi hướng dẫn HS chia được nhóm rồi thì GV phải hướng dẫn HS
trong nhóm tự bầu ra các thành viên trong nhóm mình. Giúp HS trong nhóm

hiểu được vai trò và trách nhiệm của các thành viên trong nhóm qua mô hình
sau:
Thư kí

Nhóm trưởng
VAI TRÒ VÀ TRÁCH
NHIỆM CỦA CÁC

Người thu thập
tài liệu

THÀNH VIÊN TRONG
NHÓM

Người thuyết
trình

Thành viên
nhóm
Một nhóm muốn hoạt động hiệu quả cần phải có cơ cấu tổ chức nhóm
chặt chẽ. Có một số vai trò quan trọng mà các nhóm hầu hết đều phải có đó là
nhóm trưởng, thư kí, người thuyết trình và thành viên nhóm. Ngoài ra tùy theo
quy mô nhóm và hoạt động của nhóm mà thành phần cần thêm một nhóm phó
để thay thế, hỗ trợ nhóm trưởng khi nhóm trưởng vắng mặt; người thu thập tài
liệu….. Nhóm phải quy định rõ trách nhiệm cụ thể của từng vị trí trong nhóm,
xây dựng mối quan hệ gắn kết giữa các thành viên trong nhóm.
Vai trò và trách nhiệm của các thành viên trong nhóm như sau:
- Nhóm trưởng: Là người tổ chức các hoạt động, công việc cho nhóm, sắp
xếp vai trò các thành viên, đảm bảo rằng các thành viên đều có cơ hội để đóng

7


góp. Ngay cả khi các thành viên đang làm việc cá nhân hoặc cặp đôi nhóm
trưởng vẫn là người tổ chức và giám sát hoạt động của cả nhóm. Nhóm trưởng
có thể do các thành viên trong nhóm bầu lên hoặc do giáo viên chỉ định. Hoat
động nhóm thành công hay không phụ thuộc rất nhiều vào nhóm trưởng. Nhóm
trưởng thay GV điều hành hoạt động trong nhóm nên nhóm trưởng phải biết huy
động các thành viên trong nhóm tham gia cùng giải quyết các nhiệm vụ học tập
- Thư kí: Là người ghi chép lại những nội dung trao đổi, diễn biến các
cuộc họp, thảo luận của nhóm hoặc kết quả công việc của nhóm. Việc ghi chép
này giúp nhóm tổng hợp công việc của mình đã thực hiện để báo cáo với GV.
Thư ký của nhóm có thể được thay đổi theo từng cuộc họp nhóm hoặc cố định từ
đầu đến cuối.
- Người thuyết trình: Là đại diện cho nhóm trình bày kết quả làm việc
của nhóm mình và giải trình ý kiến thắc mắc của nhóm với GV.
- Người thu thập tài liệu: Đây là một thành viên của nhóm mà vào các
thời điểm khác nhau sẽ rời nhóm để đi thu thập tài liệu. Đôi khi việc thu thập tài
liệu liên quan đến kiến thức thì học sinh giữ vai trò này có trách nhiệm phân
nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm thu thập chứng cứ, tài liệu và tổng hợp
lại phục vụ cho việc thảo luận nhóm.
- Thành viên nhóm: Làm việc theo sự điều hành của nhóm trưởng, tham
gia tích cực hoạt động chung của nhóm.
Trong quá trình dạy học nhóm thì giáo viên cần lưu ý nhóm trưởng và các
thành viên trong nhóm cần thay đổi thường xuyên để tạo sự tự tin cho các thành
viên trong khi làm việc nhóm. Giáo viên cần lưu ý mỗi HS rằng bên cạnh nhiệm
vụ được giao trong nhóm của mình thì đều phải tham gia hoạt động chung của
cả nhóm và một việc quan trọng nữa là GV cần phải cho tất cả học sinh đều có
cơ hội để thực hiện các vai trò khác nhau trong nhóm.
Ngoài ra giáo viên có thể hướng dẫn các thành viên trong từng nhóm thảo

luận, xây dựng, đưa ra các nội quy, quy tắc làm việc nhóm. Sau đó lên trình bày
trước lớp các nguyên tắc mà nhóm mình đã chọn. Giáo viên đặt thêm câu hỏi về
các quy tắc mà giáo viên muốn đưa thêm để HS thảo luận. Cuối cùng lớp học sẽ
thống nhất về một bộ quy tắc về những điều nên làm và không nên làm khi hoạt
động nhóm.
ví dụ:
- Chúng ta hãy là người lắng nghe tốt, không ngắt lời khi bạn đang nói, không
chêu chọc và coi thường ý kiến của bạn.
- Hãy biết kiên nhẫn chờ đợi tới lượt.
- Hãy khuyến khích các bạn tham gia thảo luận nhóm.
- Hãy tôn trọng bạn mình.
- Tuân theo sự điều hành của trưởng nhóm nhưng có chia sẻ, góp ý sao cho
nhóm được điều hành và hoạt động tốt hơn…
Khi HS đã tự xây dựng quy tắc nhóm thì sẽ thường xuyên rà soát việc
thực hiện các quy tắc này trong nhóm và các em sẽ có trách nhiệm hơn với công
việc của nhóm. Từ đó kết quả hoạt động của các nhóm sẽ đạt được hiệu quả hơn.

8


c. Biện pháp 3: Bố trí không gian lớp học phù hợp; chuẩn bị đầy đủ
đồ dùng dạy học cho hoạt động nhóm theo mô hình VNEN.
* Giáo viên cần phải tổ chức sắp xếp, trang trí lớp học sao cho thuận
lợi trong việc hoạt động nhóm vì HS ngồi học là ngồi làm việc nhóm, ngồi để
thực hiện một nhiệm vụ với tinh thần hợp tác, chia sẻ ngay trên bàn mình ngồi.
Chính vì vậy tôi xếp bàn trong lớp để học sinh ngồi học như sau:

Mô hình lớp học được sắp xếp thuận lợi cho việc học nhóm

Việc xếp bàn trong các nhóm như thế giúp tất cả các thành viên trong

nhóm đều có thể nhìn thấy nhau vì rất thuận tiện cho học sinh hoạt động nhóm
và tận dụng được không gian phòng học để có chỗ tổ chức các trò chơi. Đồng
thời làm cho lớp học thoáng hơn để giáo viên dễ dàng quan sát các nhóm và kịp
thời hướng dẫn hỗ trợ HS khi gặp khó khăn. Mặt khác sắp xếp như thế nó thích
hợp với điều kiện cơ sở vật chất của trường được trang bị bàn 2 chỗ ngồi. Việc
sắp sếp chỗ ngồi như thế cũng không ảnh hưởng gì tới thể chất của học sinh vì
việc tổ chức hoạt động nhóm thì chỗ ngồi của học sinh không cố định, thường
xuyên thay đổi vị trí ngồi học: tiết thì ngồi học chỗ này, tiết học sau lại ngồi chỗ
khác.
* Giáo viên cần chuẩn bị đầy đủ tài liệu, phương tiện học tập, đồ dùng
học tập nhóm cho từng tiết học vì nó rất quan trọng và ảnh hưởng đến cách tổ
chức học nhóm. Tổ chức hoạt động theo nhóm mà không chuẩn bị đầy đủ tài
liệu, đồ dùng học tập thì hoạt động nhóm sẽ không đạt được hiệu quả cao.

9


d. Biện pháp 4: Tổ chức các trò chơi tăng cường sự tương tác của học
sinh trong nhóm:
Do đặc điểm tâm lí của HS Tiểu học là “ học mà chơi, chơi mà học” nên
trò chơi trong học tập không chỉ giúp HS thực sự sống trong thế giới vui vẻ của
trẻ thơ mà đối với một số trò chơi còn giúp cho việc truyền thụ kiến thức cho HS
dễ dàng và tự nhiên hơn. Hiệu quả học tập qua trò chơi rất tốt và bền lâu. Ngoài
ra trong dạy học nhóm theo mô hình VNEN, trò chơi còn góp phần to lớn vào
tính tương tác giữa các HS trong nhóm khi tham gia trò chơi. Vì khi tham gia trò
chơi trong cùng một đội, cùng hướng tới mục tiêu, HS sẽ quên đi tính cá nhân
của mình và sẽ tập trung nhiều vào ý thức tập thể, hỗ trợ cho các bạn rất nhiều
để cả đội cùng đi đến đích.Trong quá trình dạy học giáo viên có thể tổ chức cho
HS chơi các trò chơi vào đầu mỗi tiết học để hâm nóng không khí lớp học hoặc
giữa các giờ học để giúp HS thư giãn vì dạy học theo mô hình VNEN là sự linh

hoạt, chủ động trong lớp học.
Ví dụ: ( Bài: “Em ôn lại những gì đã học” ở Sách HDH trang 23 Toán 4 tập 2B)
GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Đố bạn trong nhóm” vào đầu giờ học:
Lần lượt từng bạn trong nhóm nêu ra 2 số bất kì và đố các bạn viết tỉ số của hai
số đó. Các bạn trong nhóm nghe, nêu và viết tỉ số của hai số đó.
Trò chơi này vừa giúp HS rèn được kỹ năng tìm nhanh tỉ số của hai số vừa giúp
HS phát triển kĩ năng đặt câu hỏi và tăng cơ hội tương tác với các bạn.
e. Biện pháp 5: Các bước tiến hành hướng dẫn HS thảo luận trong

nhóm.
Chất lượng thảo luận nhóm quyết định chất lượng học tập của HS. Vì vậy
GV cần đảm bảo trình tự các bước tiến hành hướng dẫn HS thảo luận nhóm theo
mô hình VNEN như sau:
* Bước 1: Giao nhiệm vụ cho các nhóm và yêu cầu học sinh trong
nhóm nắm vững yêu cầu thảo luận
Khi tổ chức dạy học nhóm thông thường các nhóm theo lôgô tự thực hiện
các nhiệm vụ trong sách hướng dẫn học hoặc được GV giáo viên giao một
nhiệm vụ khác. Khi hoạt động nhóm thì nhóm trưởng cần hướng dẫn cho tất cả
các thành viên trong nhóm nắm rõ nhiệm vụ của nhóm cũng như nhiệm vụ của
bản thân. Nếu nhóm cần thảo luận những nhiệm vụ ngoài sách HDH thì GV nên
giao việc sau khi đã chia xong nhóm và các nhóm đã về vị trí của mình. Có thể
giao nhiệm vụ cho từng nhóm chung ở trước lớp, việc này có ưu điểm là nhóm
nào cũng biết được nhiệm vụ của nhóm khác để có thể tự tham khảo thêm và sẽ
bổ sung cho nhóm bạn dễ dàng hơn. Hoặc giao nhiệm vụ dưới dạng phiếu giao
việc cho từng nhóm. Nhưng dưới hình thức nào thì cũng cần cho nhóm nêu nội
dung mà nhóm cần thảo luận trong nhóm để giúp học sinh xác định đúng nhiệm
vụ cần giải quyết.
Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải tìm hiểu, xác định chính xác
năng lực, trình độ của học sinh trong các nhóm. Từ đó phân loại học sinh để khi
hoạt động, dự đoán được nhóm hoàn thành nhanh nhiệm vụ học tập để có kế

hoạch giao thêm các nhiệm vụ cho nhóm làm xong trước để học sinh trong
10


nhóm đó không thấy nhàm chán hoặc ngược lại không tạo tình trạng căng thẳng
cho học sinh,cho nhóm hoạt động chưa xong nhiệm vụ.
*Bước 2: Hướng dẫn các nhóm thực hiện nhiệm vụ thảo luận nhóm
- Khi HS bắt đầu thực hiện các hoạt động trong tài liệu hướng dẫn học
theo biểu tượng lôgô thì nhóm trưởng sẽ điều hành các bạn thực hiện. Khi làm
việc nhóm thì nhóm trưởng phải phân công nhiệm vụ cụ thể cho các thành viên
trong nhóm, mỗi người một việc. Đầu tiên các bạn trong nhóm sẽ tự đọc cá nhân
nhiệm vụ thảo luận. Sau đó cả nhóm cùng nhóm thảo luận rồi từng em đưa ra ý
kiến trong nhóm bằng hình thức giơ tay phát biểu ý kiến trong nhóm hoặc đôi
khi nhóm trưởng chỉ định bất kì các bạn trong nhóm đưa ra ý kiến của mình.

Học sinh đọc cá nhân

Học sinh thảo luận trong nhóm

Ý kiến thống nhất trong nhóm được thư kí ghi lại để chuẩn báo cáo kết quả với
cô giáo. Người báo cáo kết quả hoạt động nhóm cũng có thể luân phiên nhau
trong nhóm để tạo điều kiện cho tất cả học sinh được rèn kĩ năng trình bày ý
kiến. Tùy vào từng hoạt động mà vai trò của từng thành viên trong nhóm được
phát huy. Trong quá trình thảo luận chung nếu nhóm trưởng điều hành tốt thì sẽ
giúp học sinh nắm được nội dung thảo luận trong nhóm, kĩ năng hợp tác nhóm
của học sinh trong nhóm ngày một tốt hơn và sẽ phát huy được tính chủ động,
tích cực của từng cá nhân trong nhóm, khuyến khích các thành viên trong nhóm
tích cực tham gia thảo luận. Vì vậy GV cần thường xuyên hướng dẫn HS cách
phát triển các câu hỏi và thực hành với các câu hỏi trong nội dung thảo luận. Để
đặt được các câu hỏi như thế trong khi thảo luận nhóm nhằm nuôi dưỡng cuộc

thảo luận đòi hỏi HS phải được rèn luyện và thực hành rất nhiều. Để các em sẽ
biết cách hỏi và trả lời câu hỏi trong nội dung thảo luận nhóm thì thời gian đầu
giáo viên có thể đóng vai trò là nhóm trưởng hoặc thành viên trong nhóm để làm
mẫu cho các em biết cách hỏi và trả lời các câu trả lời của bạn. Giáo viên thường

11


xuyên khuyến khích các em hỏi và trả lời các câu hỏi trong nhóm để HS thực
hành và làm quen khi sử dụng trong thảo luận nhóm.
Ví dụ: (Hoạt động 1, hoạt động cơ bản của bài 22A trang 54 sách HDH
Tiếng Việt 4 tập 2A)
Nhóm trưởng yêu cầu các bạn trong nhóm mình quan sát các bức ảnh trang
54 trong sách HDH Tiếng Việt 4 tập 2A

Ảnh trong sách HDH Tiếng Việt lớp 4 tập 2A trang 54
Học sinh trong nhóm trả lời các câu hỏi:
+ Bức ảnh chụp những gì?
+ Em nghĩ gì khi ngắm những bức ảnh trên?
+ Nói 3 đến 4 câu về một hình ảnh đẹp trong một tấm ảnh trên hoặc trong tranh,
ảnh bạn sưu tầm được?
Hoạt động thảo luận nhóm này thì trước tiên cá nhân quan sát, suy nghĩ sau đó
nhóm trưởng yêu cầu các bạn thảo luận nhóm.Tiếp theo các bạn trả lời trong
nhóm các câu hỏi. Sau mỗi câu trả lời của bạn thì nhóm trưởng có thể đưa ra các
câu hỏi để hỏi các bạn khác trong nhóm như:
+ Bạn nghĩ thế nào về câu trả lời của bạn A?
+ Ai đồng ý? Ai không đồng ý? Vì sao?
+ Các bạn khác nghĩ thế nào?
+ Bạn cho chúng tôi biết ý kiến của bạn.
Để khuyến khích học sinh lắng nghe và đưa ra nhận xét cụ thể hoặc có ý kiến

bổ sung cho nội dung các bạn trong nhóm vừa trình bày. Sau đó nhóm trưởng có
thể cùng các bạn trong nhóm đi đến thống nhất kết quả trong nhóm.
- Hoặc trong quá trình thảo luận các bạn trong nhóm trình bày ý kiến của
mình về vấn đề đang thảo luận trong nhóm thì các bạn khác trong nhóm có thể

12


đặt vấn đề, nêu câu hỏi tạo tình huống phản biện cho ý kiến bạn vừa trả lời để
cho bạn trả lời.
Ví dụ: (Hoạt động 2, hoạt động cơ bản của bài “Đồng bằng Nam Bộ”
trang 61 Sách HDH Lịch sử & Địa lí 4 tập 2). Đọc đoạn hội thoại và cùng trao
đổi.
Nhóm trưởng điều khiển nhóm đọc thông tin trong đoạn đối thoại theo số thứ
tự các bạn nhỏ trong tranh và trả lời các câu hỏi. Học sinh trong nhóm trả lời,
giáo viên đi các nhóm quan sát và có thể hướng dẫn học sinh trong nhóm hỏi lại
bạn vừa trả lời bằng các câu hỏi để tất cả các bạn trong nhóm cùng hiểu sâu hơn
về nội dung của đoạn hội thoại bằng một số câu hỏi như:
. Điều gì khiến bạn thấy thích thú về vấn đề này?
. Tôi chưa thực sự hiểu lắm. Bạn có thể giải thích cho tôi được không?
. Tại sao bạn lại nói/ cho rằng như vậy?
. Có phải ý kiến của bạn giống như của bạn A nói không?
. Chúng ta biết gì về điều này rồi?
- Trong thời gian học sinh làm việc nhóm giáo viên cần thường xuyên đến
hoặc đi xung quanh các nhóm để quan sát, theo dõi các hoạt động của nhóm để
hướng dẫn, giúp đỡ các nhóm trao đổi thảo luận đúng yêu cầu bài học, tránh
thảo luận tùy hứng dẫn đến việc đi chệch yêu cầu thảo luận. Trong quá trình
thảo luận nếu thấy các nhóm làm việc chăm chú và trao đổi sôi nổi thì GV có thể
yên tâm vì các nhóm đã nắm được yêu cầu thảo luận và các thành viên thực hiện
tốt vai trò của mình trong nhóm. Còn khi thấy các nhóm làm việc trầm lắng, hay

mất trật tự… GV cần nghĩ ngay tới các lí do như phiếu học tập chưa phù hợp với
trình độ của HS hay HS chưa biết thực hiện đúng vai trò của mình trong nhóm.
Nếu HS trong nhóm chưa biết thực hiện đúng vai trò của mình trong nhóm thì
giáo viên có thể thực hành với nhóm học sinh đó như có lúc giáo viên trong vai
trò một nhóm trưởng, có lúc giáo viên trong vai trò một thành viên của nhóm
cùng tham gia hoạt động để hướng dẫn nhóm hoạt động nhóm tốt hơn.
- Nếu nhóm đã hoàn thành nhiệm vụ thảo luận nhóm thì nhóm trưởng sẽ
giơ biểu hiện hoàn thành (ví dụ: mặt cười) báo cho giáo viên biết là nhóm đã
hoàn thành xong nhiệm vụ và sẵn sàng cho nhiệm vụ mới thì giáo viên sẽ đến để
kiểm tra kết quả thảo luận của nhóm. Để động viên cũng như kiểm soát các
nhóm hoạt động giáo viên luôn phải dành thời gian để cho các nhóm trình bày
lại kết quả của mình cũng như nêu thắc mắc còn tồn tại trong nhóm. Giáo viên
sẽ giúp học sinh giải quyết các vấn đề còn tồn tại của nhóm đưa ra nếu có.

13


Nhóm báo cáo hoàn thành nhiệm vụ

GV đến kiểm tra kết quả hoạt động nhóm

- Trong khi hoạt động nhóm, nếu trong nhóm vẫn còn bạn chưa hiểu một vấn đề
nào đó khi thảo luận thì trong nhóm có bạn hiểu rõ, nắm được vấn đề đó sẽ trợ
giúp, hướng dẫn cho bạn trong nhóm mình.

Học sinh trợ giúp, hướng dẫn cho bạn trong nhóm

- Nếu trong khi thảo luận học sinh trong nhóm đa số chưa hiểu vấn đề gì
đó mà tất cả các thành viên trong nhóm không giải quyết được cần sự trợ giúp
của cô giáo hoặc của các bạn nhóm khác thì nhóm trưởng sẽ giơ biểu hiện cứu

trợ (ví dụ : mặt mếu) để giáo viên biết và cử các bạn trong các nhóm khác đã
hoàn thành tốt nội dung thảo luận đó đến trợ giúp kịp thời vấn đề mà nhóm đang
gặp khó khăn.

14


Nhóm giơ phao trợ giúp

Nhóm hoàn thành tốt trợ giúp
cho nhóm gặp khó khăn

- Nếu khi nhóm trưởng của nhóm giơ biểu hiện cứu trợ (ví dụ: mặt mếu)
mà chưa có nhóm nào thảo luận xong nội dung nhóm đó cần trợ giúp thì giáo
viên sẽ trực tiếp trợ giúp, hướng dẫn nhóm gặp khó khăn bằng cách đặt các câu
hỏi gợi mở giúp cho học sinh trong nhóm trả lời, giải quyết tìm ra vấn đề cần
giải quyết. Khi đưa ra các câu hỏi gợi mở cho nhóm thì GV cũng cần dự kiến
trước các hướng trả lời của học sinh để có thể xử lí tốt các kết luận của mình để
từ đó giúp HS làm rõ vấn đề hơn. Điều này sẽ làm tăng sự thích thú làm việc của
học sinh bởi vì các em sẽ rất tự hào khi tự mình có thể tự chiếm lĩnh được kiến
thức bài học.

Nhóm giơ phao trợ giúp

Giáo viên trợ giúp cho nhóm gặp
khó khăn
- Khi GV thấy phần lớn các nhóm đều gặp khó khăn về một vấn đề
thảo luận nào đó thì giáo viên có thể cho dừng làm việc nhóm để tập chung cả

15

lớp để hướng dẫn, giải thích lại vấn đề mà đa số các nhóm đang gặp phải. Hoặc
trong quá trình dạy học nếu gặp một vấn đề thảo luận quá mới mẻ với học sinh
mà cần vai trò chủ đạo của giáo viên trong việc thông báo, giải thích thì cách tổ
chức học toàn lớp là cần thiết.
* Tổ chức đánh giá hoạt động nhóm
Đánh giá hoạt động nhóm là một hoạt động cần thiết và quan trọng. Điều này
không chỉ quan trọng đối với GV khi có được kênh thông tin về hiệu quả làm
việc nhóm để điều chỉnh những hoạt động tiếp theo của mình và chính những
học sinh và nhóm HS có cơ hội để nhìn lại, tự điều chỉnh cách làm việc trong
nhóm của mình.
Đánh giá hoạt động nhóm bao gồm ba đối tượng sau tham gia:
. GV đánh giá hoạt động nhóm:
Việc đánh giá, nhận xét của GV về quá trình làm việc của nhóm cần cụ thể
cho từng HS, nhóm để giúp học sinh tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm cho
những lần làm việc sau. Khi đánh giá hoạt động của từng nhóm GV cần dựa vào
các tiêu chí sau để nhận xét, đánh giá về nhóm:
- Sự phân công trong nhóm: Nhóm có phân chia nhiệm vụ rõ ràng không?
Các thành viên có nắm được nhiệm vụ của mình không?
- Tinh thần thái độ làm việc của các thành viên trong quá trình thảo luận:
Các thành viên có tham gia tích cực không? Có thành viên nào không tham gia
không? Thái độ hợp tác của các bạn trong nhóm như thế nào?
- Kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao của nhóm có tốt không?
- Kĩ năng trình bày kết quả hoặc giải thích chất vấn trong nhóm có tốt
không?
Khi đánh giá GV cần chú ý khen ngợi và động viên những học sinh có tiến
bộ dù là nhỏ nhất trong hoạt động nhóm, những HS biết lắng nghe và đưa ra
những câu hỏi thắc mắc phù hợp khi đánh giá.
. Nhóm đánh giá: Đây là một hoạt động cần thiết cho nhóm tự khen ngợi

mình về hành vi tích cực cũng như tự nhắc nhở các em về những việc cần cải
thiện trong hoạt động nhóm. Nhóm sẽ dựa trên một số câu hỏi cụ thể là: Các cá
nhân có tích cực tham gia không? Các cá nhân có theo sự điều hành của nhóm
trưởng không? Các bạn có đưa ra lí do chính đáng cho ý kiến của mình không?
Các bạn trong nhóm có thực hiện tốt vai trò của mình không?( nhận xét cụ thể
từng vai trò), Phần trình bày của nhóm mình có cần điều chỉnh gì không?Chúng
ta có lắng nghe nhau không? ... Ngoài ra các nhóm có thể đánh giá lẫn nhau.
. Cá nhân đánh giá: GV cần dành thời gian để HS thực hiện việc đánh
giá chính mình trong việc tham gia hoạt động nhóm hoặc có thể đánh giá bạn
mình trong nhóm giúp HS tự điều chỉnh bản thân để tham gia hoạt động nhóm
tốt hơn.
Khi tổ chức đánh giá hoạt động nhóm thì GV cần thực hiện việc đánh giá
khách quan, chính xác, động viên khích lệ kịp thời những việc cá nhân, nhóm đã
làm được khi hoạt động nhóm dù là nhỏ nhất. GV hướng dẫn HS là khi đánh giá
các bạn trong nhóm cần đánh giá chi tiết, cụ thể những việc các bạn đã làm được

16


và những việc các bạn chưa làm được để các bạn biết và rút kinh nghiệm cho
những lần thảo luận sau. Từ đó sẽ phát huy được tính tích cực, chủ động của HS
trong hoạt động nhóm và nâng cao được hiệu quả của việc hoạt động nhóm.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
- GV đã nhận thức được, thấy rõ tác dụng của dạy học theo nhóm trong
việc phát huy tính tích cực, chủ động, tăng cường sự hợp tác, sự tham gia học
tập của HS.
- Giáo viên đã có kiến thức và một số kỹ năng để tiến hành dạy học theo
nhóm. Về cơ bản giáo viên đã biết sử dụng phương pháp dạy học nhóm phù hợp
với yêu cầu, nhiệm vụ, mục tiêu và nội dung bài học. GV đã biết lựa chọn hình
thức và cơ cấu nhóm tương đối phù hợp với đặc điểm HS lớp mình, phù hợp với

nội dung thảo luận nhóm. GV đã hướng dẫn HS thực hiện tốt và có hiệu quả các
bước học theo nhóm.
- GV đã chuẩn bị bài kỹ lưỡng hơn khi dạy học nhóm, GV nắm được cụ
thể hơn khả năng học tập của học sinh lớp mình hơn.
- Dạy học theo nhóm đã được giáo viên sử dụng khá phổ biến và thường
xuyên trong tất cả các tiết dạy. Kể cả các môn hoạt động giáo dục không có sách
HDH theo mô hình VNEN nhưng khi thiết kế các hoạt động dạy học GV vẫn
thiết kế theo hướng dạy học phát huy tính tích cực, chủ động hoạt động của HS
để HS tự tìm tòi, khám phá, chiếm lĩnh kiến thức.
- Dạy và học nhóm theo mô hình VNEN đã giúp học sinh phát huy được
tính tự học, sáng tạo, tính tự giác, tự quản, sự tự tin, hứng thú trong học tập.
Giúp các em phát huy tốt các kĩ năng: Kĩ năng giao tiếp, hợp tác, tự đánh giá lẫn
nhau trong giờ học.
- Học sinh đã có những kĩ năng tốt khi làm việc theo nhóm: Các em đã
biết nhanh chóng gia nhập vào nhóm, bầu nhóm trưởng, thư kí; bước đầu biết
bày tỏ quan điểm, ý kiến và trình bày mạch lạc kết quả làm việc chung của cả
nhóm.
- HS phát triển được những kĩ năng xã hội như biết lắng nghe và tôn trọng
ý kiến của bạn, biết trình bày ý kiến của mình cho các bạn nghe và hiểu, biết
thống nhất ý kiến trong nhóm. Học sinh đã có được các kĩ năng biểu đạt, phản
hồi bằng các hình thức biểu đạt như lời nói, ánh mắt cử chỉ…
- Dạy học theo nhóm tăng cường động cơ học tập, làm nảy sinh những
hứng thú mới, kích thích sự giao tiếp, chia sẻ và cách giải quyết vấn đề của học
sinh. Khích lệ được học sinh tham gia học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, phát triển
mối quan hệ gắn bó, quan tâm đến nhau.
- Dạy học theo nhóm đã giúp phát huy được những mặt mạnh của từng
học sinh, hoàn thiện những điểm yếu của HS. Dạy học theo nhóm đã nâng cao
tính tương tác giữa các thành viên trong nhóm.
Kết quả giữa học kì 2 năm học 2016 – 2017 ở tất cả các môn học của lớp
4B tôi dạy áp dụng một số biện pháp tổ chức dạy học nhóm theo mô hình VNEN

như trên là:

17


Tổng số HS

20

HS hoàn thành tốt
số lượng
9

Tỉ lệ
45%

HS hoàn thành
số lượng
11

Tỉ lệ
55%

HS chưa hoàn thành
số lượng
0

Tỉ lệ
0%

3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
- Để dạy học nhóm có hiệu quả theo mô hình VNEN thì giáo viên cần rèn
luyện cho mình các kỹ năng sau: Kỹ năng giao tiếp; tương tác trẻ với trẻ; kỹ
năng tạo môi trường hợp tác, sự ảnh hưởng qua lại, sự gắn kết giữa các thành
viên; kỹ năng xây dựng niềm tin; kỹ năng giải quyết mâu thuẫn; Kĩ năng chia
nhóm; kĩ năng quan sát; kĩ năng giao nhiệm vụ; kĩ năng tổ chức cho học sinh
làm việc trong nhóm; kĩ năng tổ chức cho học sinh trình bày kết quả học tập
trong nhóm; kĩ năng đánh giá kết quả học tập; kĩ năng phản hồi.
- Ngoài ra GV cần nắm được tầm quan trọng của việc hoạt động nhóm là
giúp học sinh tích cực tham gia ý kiến và có cơ hội trao đổi với các bạn khác để
cùng học, khám phá và phát triển tư duy, dạy học lấy học sinh làm trung tâm, tạo
cơ hội tới mức tối đa để HS được tham gia tích cực vào quá trình học tập. Để
thực hiện tốt việc hướng dẫn HS học nhóm có hiệu quả theo mô hình VNEN thì
giáo viên cần hướng dẫn HS học qua các hình thức học sau:
- Học qua trải nghiệm: Học qua thực tế, học từ những kinh nghiệm thực
tế thông qua những việc các em đã làm và qua việc khám phá tìm tòi của các
em.
- Học qua giao tiếp: Thông qua trao đổi, tranh luận các em có thể chia sẻ
cho nhau những gì mình biết được, học được.
- Học qua tương tác: Chia sẻ với bạn bè những kinh nghiệm của mình và
học kinh nghiệm từ bạn bè cũng như người lớn.
- Học từ những lần rút ra kinh nghiệm của bản thân: GV giúp HS hiểu
được sau những lần thất bại, các em cố gắng làm lại lần nữa, lần sau sẽ tốt hơn
lần trước. Từ những kinh nghiệm học tập đó, các em có thể áp dụng vào các tình
huống khác.
- Dạy học theo nhóm đòi hỏi người giáo viên phải không ngừng nghiên
cứu, tìm tòi, học hỏi về:
+ Quan điểm dạy học, chương trình, nội dung dạy học.
+ Tầm quan trọng và tác dụng của hoạt động nhóm trong quá trình dạy

học theo mô hình VNEN.
+ Các cách chia nhóm và tổ chức nhóm phù hợp với đối tương, đặc điểm
học sinh lớp mình.
+ Việc chuẩn bị tốt đồ dùng học tập,tài liệu học tập phục vụ cho việc học
nhóm của HS trong từng tiết học cần đầy đủ và thường xuyên.
+ Rèn luyện kĩ năng tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả.

18


- Dạy học theo nhóm đẩy mạnh đổi mới các hình thức dạy học trên cơ sở
tổ chức các hoạt động phát huy tính tích cực, chủ động, khả năng tự học của học
sinh. Tăng khả năng thực hành, vận dụng được hoạt động phát triển ngôn ngữ
của học sinh thông qua các hoạt động học tập.
- Dạy học theo nhóm chú trọng khai thác và sử dụng những kinh nghiệm
của học sinh trong đời sống hàng ngày. Gắn kết giữa nội dung dạy học với đời
sống thực tiễn của học sinh, của cộng đồng thông qua hoạt động ứng dụng của
mỗi bài, rèn cho các em kĩ năng tự giải quyết các khó khăn của nhóm và của các
thành viên trong nhóm ở mỗi tiết học.
3.2. Kiến nghị:
- Để tổ chức dạy và học theo nhóm cho học sinh mang lại hiệu quả cao
thì tổ khối, tổ chuyên môn của trường phải thường xuyên dự giờ, thảo luận rút
kinh nghiệm về việc tổ chức dạy học nhóm trong từng tiết dạy để GV trong
trường học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.
- Kiến nghị với phòng GD&ĐT tổ chức nhiều hơn nữa các buổi sinh hoạt
chuyên môn liên trường theo từng môn học cho giáo viên các trường trong
huyện dạy theo mô hình VNEN học hỏi, trao đổi kinh nghiệm về dạy học nhóm
theo mô hìnhVNEN.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của bản thân trong việc tổ chức hoạt
động nhóm cho học sinh theo mô hình VNEN. Trong quá trình nghiên cứu và áp

dụng không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự tham gia
đóng góp của các đồng nghiệp để đề tài của tôi ngày càng hoàn thiện, đạt hiệu
quả cao hơn.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Quan Sơn, ngày 20 tháng 4 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung
của người khác.

Hoàng Thị Tuyết

19


PHỤ LỤC
STT
1
2
3
4

Kí hiệu
GV
HS
HDH
GD&ĐT

Từ viết tắt
Giáo viên

Học sinh
Hướng dẫn học
Giáo dục và Đào tạo

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Ghi chú


1. Sách tổ chức lớp học theo mô hình trường học mới Việt Nam.
2. Mô hình tổ chức học theo nhóm trong giờ học trên lớp trong Tạp chí Giáo dục
số 3, 5/2001.
3. Tương tác giữa học sinh trong dạy học theo nhóm trong Tạp chí TT KHGD.
4. Sách Hướng dẫn học Tiếng Việt 4 của Dự án mô hình trường học mới Việt
Nam.
5. Sách Hướng dẫn học Toán 4 của Dự án mô hình trường học mới Việt Nam.
6. Sách Hướng dẫn học LS&ĐL lớp 4 của Dự án mô hình trường học mới Việt
Nam.

DANH MỤC


CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Hoàng Thị Tuyết
Chức vụ và đơn vị công tác: Trường TH&THCS Thị Trấn Quan Sơn

TT

Tên đề tài SKKN

1.

Một số biện pháp rèn kỹ năng
giải toán có lời văn cho học

2.

Kết quả
Cấp đánh
đánh giá
giá xếp loại
xếp loại
(Phòng, Sở,
(A, B,
Tỉnh...)
hoặc C)

Năm học
đánh giá xếp
loại

Phòng
GD&ĐT

C

2011 - 2012

Phòng
GD&ĐT

C

2014 - 2015

Phòng
GD&ĐT

B

2015 - 2016

sinh lớp 3.
Một số biện pháp rèn kỹ năng
thực hành giải bài toán “Tìm
hai số khi biết tổng và hiệu
của hai số đó” cho học sinh

3.

lớp 4.
Một số kinh nghiệm rèn Kĩ
năng tổ chức dạy học nhóm
có hiệu quả cho học sinh theo
mô hình trường học mới Việt
Nam.