Cách tổ chức dạy học nhóm ở lớp 3 theo mô hình trường học mới

I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài.
Phương pháp dạy học theo Mô hình trường học mới Việt Nam là một cách tổ
chức dạy học theo một quan điểm mới. Đây là mô hình trường tiểu học hỗ trợ
học sinh nâng cao năng lực tự học, hỗ trợ giáo viên hướng dẫn học sinh học tập,
liên kết nhà trường với cộng đồng. Với phương pháp này học sinh được coi là
trung tâm của quá trình dạy học, giáo viên có vai trò hỗ trợ, thúc đẩy, hướng dẫn
học sinh thực hiện các hoạt động học tập để các em phát triển. Hoạt động học
tập của học sinh diễn ra chủ yếu bằng hình thức tự học dưới sự hướng dẫn của
giáo viên và dưới sự quản lí của Hội đồng tự quản học sinh trong mỗi lớp: cá
nhân tự học, học theo cặp và nhóm. Hoạt động học tập không chỉ giới hạn trong
sách mà còn mở rộng ra thực tế cuộc sống của chính học sinh ở cộng đồng. Vì
vậy trong quá trình thực tế giảng dạy 3 năm với mô hình này tôi nhận thấy
“Phương pháp dạy học theo nhóm”. Là hình thức dạy học đặt học sinh vào môi
trường học tập tích cực, trong đó học sinh được tổ chức thành nhóm một cách
thích hợp. Học hợp tác nhóm giúp các em rèn luyện và phát triển kĩ năng làm
việc, kĩ năng giao tiếp, tạo điều kiện cho học sinh học hỏi lẫn nhau, phát huy vai
trò trách nhiệm, tính tích cực trên cơ sở làm việc hợp tác. Thông qua hoạt động
nhóm, các em có thể cùng làm việc với nhau những công việc mà một mình
không thể tự làm được trong một thời gian nhất định. Đối với cấp Tiểu học và
đặc biệt là các trường đang thực hiện theo mô hình trường học mới ở Việt Nam
thì việc rèn cho các em các kỹ năng học hợp tác nhóm là hết sức cần thiết, tạo
điều kiện để các em có nhiều cơ hội giao lưu, học hỏi lẫn nhau, giúp đỡ lẫn
nhau, góp phần vào việc giáo dục toàn diện nhân cách cho học sinh. Qua thực tế
dạy học ở Trường tôi nói riêng, và một số trường tiểu học trong toàn huyện nói
chung, chúng ta phải thừa nhận một thực tế rằng: phương pháp dạy học này
chưa được phần lớn giáo viên sử dụng một cách thường xuyên, hoặc có sử dụng
thì cũng còn mang tính hình thức, thường thì giáo viên chỉ thực hiện khi có thao
1

giảng, dự giờ. Cũng qua thực tế cho thấy còn có thực trạng trên vì một
số nguyên nhân như sau:
- Đa số giáo viên chưa nắm vững về phương pháp này. Theo họ thì học hợp tác
nhóm là xếp các em vào một nhóm để cùng giải quyết một vấn đề khó, một câu
hỏi khó mà một em học sinh bình thường không thể tự mình giải quyết được.
- Cho rằng trình độ học sinh còn thấp, các em còn rụt rè trong các hoạt động,
học sinh chưa chịu hoạt động nhiều nên việc học theo nhóm không có chất
lượng chính vì thế mà họ chưa nhìn thấy cái được của việc học nhóm mang lại.
Theo tôi để thực hiện tốt phương pháp dạy học theo nhóm, giáo viên cần phải có
các kĩ năng tổ chức sau: Kĩ năng chia nhóm, giao nhiệm vụ; Kĩ năng phản hồi;
Kĩ năng tổ chức cho học sinh làm việc trong nhóm, quan sát; Kĩ năng tổ chức
cho học sinh trình bày kết quả, đánh giá kết quả học tập.
Chính vì điều đó mà tôi chọn đề tài “ Cách tổ chức dạy học nhóm ở lớp 3 theo
mô hình trường học mới Việt Nam” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu .
Nhằm nâng cao hiệu quả học tập theo nhóm ở trường Tiểu học, phát triển các kĩ
năng dạy học theo nhóm và nhân rộng ở các lớp qua dạy học theo nhóm giúp
học sinh chia sẻ, tư duy sáng tạo, chiếm tri thức một cách chủ động, tự tin .. góp
phần nâng cao chất lượng học tập của học sinh, đáp ứng yêu cầu học tập hiện
nay trong thời kì hội nhập. Bản thân tôi cũng là giáo viên đang tham gia dạy học
thí điểm mô hình trường học mới VNEN, với mô hình này việc dạy học theo
nhóm thường xuyên được thao tác như một chìa khóa để đi đến thành công trong
quá trình dạy học.
3. Đối tượng nghiên cứu .
Học sinh lớp 3B trường tiểu học Quang Lộc năm học 2015- 2016. Đề tài này tôi
thực hiện gần một năm .
4. Phương pháp nghiên cứu .
Đề tài này tôi đã sử dụng một số phương pháp sau:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
2

Thường xuyên sưu tầm tra sách báo tài liệu có liên quan đến nội dung đề tài.
- Phương pháp quan sát.
Quan sát trong quá trình học tập trong lớp, ngoài giờ học.
- Phương pháp điều tra phỏng vấn .
Tôi tiến hành thiết lập một số câu hỏi dạng trắc nghiệm và tự luận cho một số
nhóm học sinh.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm .
Qua các hoạt động, giáo viên ghi chép để đúc rút kinh nghiệm được tổng hợp đi
đến kết luận.
Ii. NỘI DUNG SÁNG KIẾN.
1. Cơ sở lí luận.
Dạy học theo nhóm được nêu ra dưới những cách gọi khác nhau: là phương
pháp dạy học là hình thức tổ chức dạy học hoặc là phương tiện dạy học theo
nghĩa rộng.
Tuy có những quan niệm rộng, hẹp khác nhau nhưng đều đưa ra những dấu
hiệu chung của dạy học theo nhóm là mối quan hệ giúp đỡ, gắn kết và hợp tác
giữa các thành viên trong nhóm với nhau nhằm giải quyết nhiệm vụ học tập
chung của nhóm. Đây là phương pháp học tập dựa trên các hoạt động tích cực,
HS phát triển khả năng tư duy lô-gic, HS được khuyến khích và tạo cơ hội để
trao đổi, thảo luận để chia sẻ kinh nghiệm, ý kiến, giải pháp.
Dạy học theo nhóm ở đây được coi là một phương pháp dạy học. Những
người tham gia trong nhóm phải có mối quan hệ tương trợ, giúp đỡ và phối hợp
lẫn nhau. Nói cách khác là tồn tại tương tác "mặt đối mặt" trong nhóm học sinh.
Học sinh trong nhóm cùng thực hiện nhiệm vụ chung. Điều này đòi hỏi trước
tiên là phải có sự phụ thuộc tích cực giữa các thành viên trong nhóm. Mỗi thành
viên trong nhóm cần hiểu rằng họ không thể trốn tránh trách nhiệm, hay dựa vào
công việc của những người khác. Trách nhiệm cá nhân là then chốt đảm bảo cho
tất cả các thành viên trong nhóm thực sự mạnh lên “cùng bạn làm việc trên cơ sở

3


các chỉ dẫn gợi ý cùng trao đổi về kết quả, cùng chơi các trò chơi học tập, cùng
thảo luận” trong học tập theo nhóm.
2. Thực trạng của vấn đề.
* Thuận lợi: Học theo nhóm phát huy cao độ vai trò chủ thể, tích cực của mỗi
cá nhân trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao: các nhà nghiên cứu đã chỉ ra
rằng khi học theo nhóm, vai trò chủ thể, tính tự giác, tích cực, sáng tạo, năng
động, tinh thần trách nhiệm của học sinh thường được phát huy hơn, cơ hội cho
HS tự thể hiện, tự khẳng định khả năng của mình nhiều hơn.
Đặc biệt, khi học sinh học theo nhóm thì kết quả học tập thường cao hơn,
hiệu quả làm việc tốt hơn, khả năng ghi nhớ lâu hơn, động cơ bên trong phát
triển mạnh, thời gian dành cho việc học nhiều hơn, trình độ lập luận và tư duy
phê phán cao hơn. Nhóm làm việc còn cho phép các em thể hiện vai trò tích cực
đối với việc học - hỏi của mình với bạn, biểu đạt, đánh giá công việc của bạn,
thể hiện sự khuyến khích và giúp đỡ, tranh luận và giải thích... Rất nhiều những
kĩ năng nhận thức được hình thành, như biết đưa ra ý tưởng của mình trong môi
trường cùng phối hợp, giải thích, học hỏi lẫn nhau bằng ngôn ngữ và phương
thức tác động qua lại, phát triển sự tự tin vào bản thân trong việc chia sẻ ý tưởng
với sự tiếp thu có phê phán (của nhiều người cùng nghe về một vấn đề). Hay nói
cách khác, HS trở thành chủ thể đích thực trong hoạt động học tập của cá nhân
mình dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Nhóm làm việc sẽ làm cho HS giao tiếp
với nhau vậy tạo cho trẻ em nhút nhát, thiếu tự tin sẽ có cơ hội hòa nhập với lớp.
Phương pháp dạy học theo nhóm giúp các em phát huy được khả năng hợp tác,
khả năng giao tiếp với thầy, với bạn, với mọi người xung quanh…
* Khó khăn: Đòi hỏi nhiều thời gian. Một lớp học đông với thời gian giảng dạy
là 40 phút học một tiết là một trở ngại rất lớn cho dạy học nhóm thành công.
Nếu như GV không kiểm soát cẩn thận tương tác giữa học sinh trong nhóm, thì
một vài HS có thể lãng phí thời gian vào việc thảo luận những vấn đề không có

liên quan hoặc có thể xảy ra trường hợp là một học sinh phụ trách nhóm theo
kiểu độc đoán, đa số các thành viên trong nhóm không tham gia thảo luận mà lại
4


quan tâm đến vấn đề khác…trong nhóm và giữa các nhóm có thể phát sinh tình
trạng đối địch, ganh đua qua mức. Thường khó để đánh giá từng học sinh một
cách công bằng và một vài em có thể cảm thấy không thoải mái với việc đánh
giá dựa trên sự nỗ lực của nhóm, học sinh phải học cách học trong môi trường
nhóm, nhưng đôi khi không dễ cho các em khi mà chúng đã quen với các
phương pháp giảng dạy lấy GV làm trung tâm.
Bên cạnh những khó khăn ấy mỗi giáo viên ở trường chúng tôi đã cố gắng khắc
phục. Đến nay toàn Trường Tiểu học Quang Lộc có 10 lớp, trong đó 8 lớp giáo
viên có tổ chức dạy học theo hoạt động nhóm trong tất cả các tiết học, các lớp
này đều dạy theo mô hình trường học mới Việt Nam (VNEN), trong chương
trình thực hiện dạy học nhóm phát huy tốt tính tự giác học tập ở học sinh và
khắc phục được những vấn đề bất cập nêu trên. Bản thân tôi đã áp dụng vào lớp
3B Trường Tiểu học Quang Lộc và chia sẻ kinh nghiệm của mình tới đồng
nghiệp.
Bước vào đầu năm khi được nhận chủ nhiệm lớp 3B tôi thấy học sinh của lớp
tôi chủ nhiệm các em còn đang nhút nhát. Giao tiếp còn hạn chế, đặc biệt là việc
hoạt động nhóm kém. Các nhóm trưởng chưa biết cách điều hành nhóm hoạt
động. Khi hoạt động nhóm thì mới có 1 đến 2 em trong nhóm làm việc còn lại
ngồi chơi và chờ kết quả của bạn để nêu hoặc chép lại. Các em lĩnh hội kiến
thức một cách thụ động. Chính vì thế tôi đã thực hiện khảo sát chất lượng hai
môn Toán và Tiếng Việt với 26 em thì có kết quả như sau:
ĐIỂM

Chưa hoàn
thành

Hoàn thành
Mức 1

Mức 2

Môn

Mức 3

SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
Toán
5
19
15
58.2
5
19
1
3.8
Tiếng Việt
4
15.3

19
73.2
3
11.5
0
0
3. Các giải pháp và biện pháp thực hiện tổ chức dạy học nhóm theo mô hình
trường học mới Việt nam.
3.1. Các giải pháp thực hiện:
5


Tổ chức dạy học theo nhóm, theo mô hình VNEN học sinh được coi là trung
tâm của quá trình dạy học giáo viên có vai trò hỗ trợ thúc đẩy hướng dẫn học
sinh thực hiện các hoạt động tập thể để phát triển.
Hoạt động học tập của học sinh diễn ra chủ yếu bằng hình thức tự học
dưới sự hướng dẫn của giáo viên và dưới sự quản lí của hội đồng tự quản cá
nhân tự học, tự học theo cặp và tự học theo nhóm trong đó việc học có tự học
theo nhóm là vấn đề quan trọng. Để thực hiện việc dạy học nhóm, giáo viên cần
có những kĩ năng chia nhóm, kĩ năng giao nhiệm vụ tổ chức cho học sinh làm
việc trong nhóm, quan sát, tổ chức cho học sinh trình bày kết quả học tập, đánh
giá kết quả học tập và kĩ năng phản hồi.
Nhóm muốn có hoạt động hiệu quả cần phải có cơ cấu chặt chẽ. Với kết qủa
và thực tế việc giao tiếp cùng với hoạt động nhóm của các em như vậy tôi đã
thực hiện khắc phục bằng những giải pháp cụ thể sau:
1-Dạy học theo nhóm trên quan điểm lấy học sinh làm trung tâm
2- Hoạt động nhóm phát huy năng lực toàn diện của học sinh.
3- Thực hành chia nhóm và tổ chức hoạt động nhóm.
4- Phát huy vai trò trách nhiệm của các thành viên trong nhóm, giúp học sinh
rèn các kĩ năng trải nghiệm, giao tiếp, học tương tác.

5- Cách tổ chức của giáo viên trong hoạt động nhóm.
6- Tổ chức sắp xếp bàn ghế sao cho thuận lợi trong việc hoạt động nhóm.
3.2 .Các biện pháp thực hiện.
Biện pháp 1
Dạy học theo quan điểm lấy học sinh làm trung tâm.
Là đặt người học vào trung tâm của quá trình dạy học, tạo cơ hội tới mức tối đa
để HS được tham gia tích cực vào quá trình học tập thông qua các hoạt động
trên lớp. Đây chính là cách học có hiệu quả nhất, học qua các hình thức sau:
- Trải nghiệm: Học qua thực tế, học từ những kinh nghiệm thông qua việc làm
và qua khám phá tìm tòi của các em.
6


- Giao tiếp: Thông qua trao đổi, tranh luận các em có thể chia sẻ cho nhau những
gì mình biết được, học được những ưu điểm của bạn và bạn lại học được những
điểm tốt ở mình.
- Học qua tương tác: Chia sẻ với bạn bè những kinh nghiệm của mình và học
kinh nghiệm từ bạn bè cũng như người lớn.
- Rút kinh nghiệm: Sau những lần thất bại, các em cố gắng làm lại lần nữa, lần
sau sẽ tốt hơn lần trước. Từ những kinh nghiệm học tập đó, các em có thể áp
dụng vào các tình huống khác. Bốn hình thức trên chính là biểu hiện đặc trưng
của quan điểm dạy học này.
Biện pháp 2
Biết được hoạt động nhóm phát huy năng lực toàn diện ở học sinh.
- Tầm quan trọng của việc hoạt động nhóm: Là giúp học sinh tích cực tham gia ý
kiến và có cơ hội trao đổi với các bạn khác để khám phá và phát triển tư duy.
- Rèn các kĩ năng giao tiếp hàng ngày và một số kĩ năng sống được phát triển.
Thông qua hoạt động nhóm, các em có thể tự diễn đạt bằng lời và chia sẻ các ý
tưởng của mình với những người khác trong việc phát triển các kĩ năng.
Điều quan trọng nhất vẫn là làm thế nào để có hiệu quả, biến những lý thuyết

trên thành các hoạt động cụ thể, mang tính thường xuyên. Đó chính là biết thực
hành thành thạo công việc. Chính vì thế ngay thời gian đầu GV phải đóng vai
những nhóm trưởng thực hành hoạt động nhóm cho các em nhóm trưởng học
tập. Sau khi đào tạo được các nhóm trưởng thì GV lại theo dõi xem sự tiến bộ và
hạn chế của từng nhóm và cách chỉ đạo của từng nhóm để giúp đỡ kịp thời.
Luôn động viên khuyến khích từng nhóm, từng nhóm trưởng để các nhóm thi
đua học tập và phát huy điểm mạnh của nhóm và cá nhân. Tạo cơ hội để các
nhóm trưởng được thi đua đào tạo được các nhóm trưởng mới có thể lãnh đạo
nhóm tốt.
Biện pháp 3
Cách chia nhóm và tổ chức hoạt động nhóm.
7


Qua tìm hiểu các tài liệu tổ chức dạy hoạt động nhóm của chương trình
VNEN. Tôi đã thực hiện tìm hiểu một số cách chia nhóm để áp dụng vào thực tế
lớp tôi đang phụ trách thì nhận thấy có một số cách chia nhóm rất có hiệu quả
trong quá trình giảng dạy. Thực hiện chia nhóm cũng là một vấn đề mỗi giáo
viên chúng ta cần phải quan tâm vì muốn giờ dạy đạt kết quả tốt, các em chiếm
lĩnh và làm chủ được kiến thức thì việc hoạt động nhóm cần phải sôi nổi, cùng
nhau làm việc. Có như thế thì việc học của các em mới đạt kết quả. Tôi đã tìm
hiểu và áp dụng một số cách chia nhóm như sau:
Nhóm theo
đếm số

Nhóm theo
biểu tượng

Nhóm cặp

Nhóm theo
tháng sinh nhật

CÁC CÁCH
CHIA
NHÓM

Nhóm theo mã
màu
Nhóm theo
trình độ

Nhóm tương
trợ

Tuy nhiên trong thực tế thì có nhiều cách chia nhóm khác nhau, nhưng tôi nêu ra
Bàn trên quay7 cách chia nhóm điển hình trên và hướng dẫn cách chia và các hình thức chia
xuống bàn
các nhóm này. Cách chia như sau:
a.Nhóm đếm số : Muốn chia lớp thành 5 nhóm thì đếm số từ 1 đến 5 rồi quay
lại 1…5. Ví dụ lớp bạn có 25 học sinh, bạn muốn chia thành 5 nhóm thì yêu cầu
học sinh đếm 1,2,3,4, 5; 1,2,3,4,5; 1,2,3,4,5; 1,2,3,4, 5; 1,2,3,4, 5.
Bạn yêu cầu những học sinh có số đếm là 1 thì về nhóm 1, những học sinh
có số 2 về nhóm 2 … Khi chuyển nhóm có thể cho học sinh vừa đi vừa hát …
* Ưu điểm: Tốn ít thời gian, tạo cho học sinh có không khí học tập thoải
mái, phong cách nhanh nhẹn, áp dụng được cho tất cả các môn học.
b.Nhóm biểu tượng .
Biểu tượng có thể là: (con vật, cây cối, hình ảnh, các bông hoa … )
Muốn chia lớp thành 5 nhóm thì bạn phải chuẩn bị 5 biểu tượng.
8

Ví dụ : Lớp bạn có 30 học sinh, bạn muốn chia thành 5 nhóm theo biểu
tượng là con vật, bạn phải chuẩn bị các con vật như: chào mào, sơn ca, thỏ
ngọc, họa mi, hoàng anh…chẳng hạn. Mỗi con vật bạn phải có 6 biểu tượng.
Ngoài ra bạn phải chuẩn bị 5 biểu tượng của 5 con vật trên có kích thước lớn
hơn để đặt lên bàn cho mỗi nhóm. Sau khi phát biểu tượng hoặc cho học sinh
chọn biểu tượng xong, HS nào có biểu tượng con vật nào sẽ về bàn có con vật
đó. Tương tự như thế với biểu tượng là: (cây cối, hoa, hình…)
* Ưu điểm : Tốn ít thời gian, tạo cho học sinh có không khí học tập thoải mái,
lớp học sinh động, áp dụng được cho tất cả các môn học nhất là các môn học có
chủ đề như môn Tiếng Việt,…. Lớp học sôi nổi hứng thú cho tất cả học sinh.
* Nhược điểm : GV phải chuẩn bị nhiều, gây tốn kém.
c.Nhóm mã màu: Hình thức chia như nhóm biểu tượng.
d.Nhóm cặp: Xếp 2 học sinh vào một cặp.
e.Nhóm tương trợ: Xếp những học sinh có trình độ và năng lực khác nhau ( khá
giỏi, trung bình - yếu) vào một nhóm, để học sinh khá giỏi có thể hỗ trợ cho học
sinh yếu.
g.Nhóm theo trình độ: Những HS cùng năng lực và trình độ sẽ ngồi một nhóm.
* Ưu điểm: Giáo viên có thời gian giúp đỡ, hỗ trợ những nhóm có trình độ yếu
và phát huy tính tự lập cho nhóm khá giỏi.
h.Nhóm cùng tháng sinh: Nhóm này cũng ít khi sử dụng vì gây mất cân bằng.
Chỉ thích hợp khi mình có tổ chức sinh nhật cho học sinh…
- Hiện nay chia theo nhóm tương trợ, nhóm theo trình độ được áp dụng vào
trong hoạt động nhóm mang lại hiệu quả cao trong tiết dạy và phát huy tính tự
động, tự sáng tạo của HS rất cao.
Ngoài ra còn có cách chia nhóm ngẫu nhiên từ một hoạt động cụ thể:
* Cách làm như sau: Người quản trò hô “ đoàn kết – đoàn kết ” HS đáp “ kết
mấy – kết mấy” kết thành vòng tròn, từ đó ta chia nhóm tiếp.
Lớp tôi có 26 học sinh tôi muốn chia lớp thành 6 nhóm thì tôi hô “ đoàn kết

đoàn kết” “ kết mấy kết mấy” : “ kết 4- kết 4” sẽ dư hai HS, tôi có thể bố trí
9


hai học sinh này vào các nhóm thích hợp…Đối với lớp 3B tôi thực hiện chia
theo nhóm tương trợ với mục đích để các em có thể giúp đỡ lẫn nhau cùng học
tốt, bạn học tốt kèm bạn học yếu. Ngoài ra vào các buổi 2 là những buổi rèn
thêm thì tôi lại chia theo nhóm cùng trình độ để tiện cho việc theo dõi bồi dưỡng
học sinh giỏi và phụ đạo học sinh còn chậm.
Biện pháp 4
4.1. Phát huy vai trò và trách nhiệm của các thành viên trong nhóm.
Để các nhóm hoạt động đạt kết quả tốt thì mỗi thành viên trong nhóm phải
cùng nhau thi đua học tập. Phải có ý thức tự giác học tập có sự trao đổi cùng
nhận ra điều đúng và sai từ đó người kết luận phải là người có năng lực, tinh
thần đoàn kết, có trách nhiệm. Chính vì thế ở mỗi nhóm vai trò của các thành
viên là rất quan trọng. Nó quyết định sự thành công của hoạt động học ở tất cả
các môn. Cho nên giáo viên phải giúp các em nắm được các vai trò của mình
trong việc học nhóm. Dưới đây là một số ý tưởng của cá nhân đã thực hiện áp
dụng ở lớp của tôi trực tiếp giảng dạy. Chúng ta cùng tìm hiểu qua mô hình sau:


Thư kí

Nhóm
trưởng

 Báo cáo
viên

Vai trò và trách nhiệm của các

thành viên trong nhóm.

Thành
viên
1

Thành viên
3

Thành viên
2

10


Nhóm trưởng: Cũng là một thành viên của nhóm giữ nhiệm vụ tổ chức,
điều hành nhóm làm việc đồng thời cùng các thành viên trong nhóm trao đổi,
đóng góp ý kiến về nhiệm vụ được giao.
Thư kí: Cũng là một thành viên của nhóm giữ nhiệm vụ ghi chép, tổng
hợp ý kiến, đồng thời cùng các thành viên trong nhóm trao đổi, đóng góp ý kiến
về nhiệm vụ được giao của nhóm.
Báo cáo viên: Cũng là một thành viên của nhóm giữ nhiệm vụ báo cáo
kết quả làm việc của nhóm mình và giải trình ý kiến thắc mắc trước lớp và GV,
đồng thời cùng các thành viên trong nhóm trao đổi, đóng góp ý kiến về nhiệm
vụ được giao qua từng hoạt động.
Các thành viên: Trao đổi, đóng góp ý kiến về nhiệm vụ được giao.
Nguyên tắc làm việc trong nhóm: Tôn trọng sự tổ chức của nhóm trưởng, ghi
chép trung thực ý kiến chung, báo cáo đầy đủ toàn bộ nội dung đã ghi chép,
cùng nhau đưa ra ý kiến giúp đỡ nhau để thấy được đúng sai trong các ý kiến.
Chính vì thế, nhóm trưởng phải giống như một cô giáo tí hon, có nhận xét rút

kinh nghiệm sau mỗi hoạt động…
Một nhóm muốn hoạt động hiệu quả cần phải có cơ cấu tổ chức chặt chẽ.
Cơ cấu của nhóm gồm:
- Một nhóm trưởng có trách nhiệm tổ chức, điều hành mọi hoạt động của
nhóm, nhóm trưởng có thể do các thành viên trong nhóm bầu lên hoặc do giáo
viên chỉ định.
- Một nhóm phó (nếu quy mô nhóm lớn) để thay thế, hỗ trợ nhóm trưởng khi
nhóm trưởng vắng mặt.
- Một thư ký để ghi chép nội dung, diễn biến các cuộc họp, thảo luận của
nhóm, thư ký có thể được thay đổi theo từng cuộc họp nhóm .
Nhóm phải quy định rõ trách nhiệm cụ thể của từng vị trí trong nhóm, xây dựng
mối quan hệ gắn kết giữa các thành viên trong nhóm.
*Lưu ý: Nhóm trưởng và các thành viên trong nhóm cần thay đổi thường
xuyên tạo nên sự tự tin trong khi làm việc nhóm. Nên tạo cơ hội cho tất cả
11


các nhóm viên đều có cơ hội được làm nhóm trưởng để các em mạnh dạn
hơn, có khả năng giao tiếp tốt hơn.
4.2.Cách tổ chức của giáo viên trong hoạt động nhóm:
-Thời gian học sinh làm việc, giáo viên phải đến hoặc đi xung quanh các nhóm
để quan sát các hoạt động của nhóm, nếu có vấn đề gì thì kịp thời giúp đỡ.
- Nên thực hành với một số nhóm học sinh cụ thể.
- Đặt câu hỏi gợi mở và trợ giúp cho nhóm.
- Khen ngợi và động viên HS nói về kết quả làm việc.
* Khi hình thành nhóm nên lập theo các nhóm chẵn từ 4 đến 6 em. Vì thế mỗi
giáo viên cần phải chú ý đến việc sắp xếp phòng học sao cho hợp lí, đảm bảo
quyền lợi cho học sinh khi ngồi học đạt các tiêu chuẩn về ánh sáng, độ cao của
bàn và ghế, … tiện cho việc rèn kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh. Giáo viên
cần phải quan tâm đến một số vấn đề cần thiết sau:

4.3. Tổ chức sắp xếp bàn ghế trong việc hoạt động nhóm.
Vấn đề sắp xếp lại chỗ ngồi để thuận tiện cho việc dạy học theo nhóm và
tận dụng được không gian phòng học để tổ chức trò chơi trong tiết học là một
vấn đề được nhiều giáo viên quan tâm. Đặc biệt là các trường đang thực hiện
dạy học theo mô hình trường học mới Việt Nam (VNEN).
Tôi xin đưa ra hai mô hình để so sánh việc hoạt động nhóm để các bạn
đồng nghiệp lựa chọn xem ta nên thực hiện theo mô hình nào thì phù hợp với
việc hoạt động học tập cũng như thực hiện hoạt động nhóm đối với học sinh.
Đây là hai mô hình sắp xếp theo hai cách khác nhau như sau:
Mô hình 1: Theo cách sắp xếp truyền thống.

B
ả
n
g
12


Mô hình 2 : Sắp xếp theo quan điểm dạy học mới.

B
ả
n
g

Ở trường tôi mô hình 2 hiện nay tất cả 8 lớp dạy theo chương trình VNEN áp
dụng. Vì nó rất thuận tiện cho việc hoạt động nhóm của học sinh và tận dụng
được không gian phòng học để có chỗ tổ chức các trò chơi đồng thời làm cho
lớp học thoáng hơn, thích hợp với lớp được trang bị bàn 2 chỗ.
Tuy chưa được phổ biến rộng rãi vì một số trường GV lại cho rằng ngồi

theo cách này sẽ gây cong vẹo cột sống của học sinh.
Thực ra vấn đề này nếu chúng ta xem xét một cách đúng đắn thì cách sắp
sếp ngồi học như thế này không ảnh hưởng gì tới thể chất của học sinh cả. Việc
tổ chức hoạt động nhóm thường xuyên thay đổi vị trí ngồi học, lúc thì ngồi học
chỗ này, tiết học sau lại ngồi chỗ khác. Hay nói cách khác áp dụng hình thức dạy
học theo nhóm thì chỗ ngồi của học sinh là chỗ ngồi không ổn định.
Trước đây ngồi học là lấy bảng làm trung tâm để tiếp thu kiến thức của
thầy và chú ý nghe thầy giảng bài. Ngày nay, ngồi học tức là ngồi làm việc, ngồi
để thực hiện một nhiệm vụ không đơn thuần chỉ nhìn về phía bảng, các em chỉ
nghe phổ biến nhiệm vụ sau đó cùng nhau thực hiện nhiệm vụ đó trên tinh thần
hợp tác, chia sẻ ngay trên bàn mình ngồi.
Với lớp của tôi gồm có 26 học sinh nên tôi đã chia thành 6 nhóm. Trong
đó có 5 nhóm bốn ,1 nhóm 6. Sắp xếp theo sơ đồ sau:
13


B
Ả
N
G

4.4. Hình thành kỹ năng qua việc hoạt động học theo nhóm
a, Kỹ năng giao tiếp, tương tác học sinh với học sinh.
+ Biết lắng nghe và trình bày ý kiến một cách rõ ràng, biết thừa nhận ý kiến của
người khác; Biết ngắt lời một cách hợp lí.
+ Biết phản đối một cách lịch sự và đáp lại lời phản đối.
+ Biết thuyết phục người khác và đáp lại sự thuyết phục.
b, Kỹ năng tạo môi trường hợp tác: Đây là sự ảnh hưởng qua lại, sự gắn kết
giữa các thành viên.
c, Kỹ năng xây dựng niềm tin: Đây là kỹ năng tránh đi sự mặc cảm nhất là đối

tượng học sinh có khó khăn về học.
d, Kỹ năng giải quyết mâu thuẫn: Đây là kỹ năng giúp học sinh tránh những từ
ngữ dễ gây mất lòng nhau .Vì thế, trong thảo luận cần tránh những từ ngữ như
đúng, sai mà cần thay vào đó những cụm từ như: thế này sẽ tốt hơn, tìm một giải
pháp hợp lý hơn…
Biện pháp 5
Các mối quan hệ trong việc lĩnh hội kiến thức thông qua hoạt động nhóm
5.1. Quan hệ giữa mục tiêu bài dạy với các hình thức tổ chức lên lớp ở các
môn học:
14


- Nếu mục tiêu bài quá mới mẻ với HS, cần vai trò chủ đạo của GV trong việc
thông báo, giải thích thì cách tổ chức học toàn lớp là cần thiết. Nhưng nếu gặp
một đối tượng nhận thức mà bản thân HS ít nhiều có kinh nghiệm hoặc chứa
đựng những hiểu biết khác nhau, dễ phân hóa thành các nhóm ý kiến để tranh
luận, bàn cải… thì học nhóm sẽ có tác dụng kích thích hoạt động của từng cá
nhân khác nhau.
Ví dụ: Các nhóm quan sát một số loại lá cây ( Tự nhiên xã hội - Bài 19: rễ cây
có đặc điểm gì? ). Mỗi thành viên trong nhóm đều đưa ra những nhận xét của
mình về rễ cây, nhóm trưởng nhận xét và đưa ra kết luận cho nhóm. GV quan sát
kiểm tra các nhóm. Nếu sai thì GV hướng dẫn giúp đỡ các em nhận ra cái sai.
5.2. Quan hệ giữa các phương tiện học tập, giảng dạy và cơ sở vật chất.
Rõ ràng, nếu tài liệu, phương tiện học tập đủ hay thiếu, đồng bộ hay không
đồng bộ và điều kiện về cơ sở vật chất phù hợp hay không phù hợp đều trực tiếp
ảnh hưởng đến cách tổ chức học nhóm. Tổ chức luyện tập theo nhóm, nếu không
quan tâm tới điều này thì có thể không khai thác hiệu quả phương tiện dạy học
hiện có, hoặc vô hiệu hóa các phương tiện đó.
5.3. Quan hệ giữa các cách tổ chức học tập cá nhân hay toàn lớp được tiến
hành trước khi tổ chức học nhóm:

Một tiết dạy là một cơ cấu hoàn chỉnh từ phút đầu đến phút cuối, có tính
đặc thù về trình tự, về tiến trình theo từng môn học. Vì vậy, việc làm trước, việc
làm sau đương nhiên liên quan với nhau. Hoạt động trước làm nảy sinh hoạt
động sau, hoạt động sau củng cố hoặc nối tiếp hoạt động trước. Dùng cách tổ
chức học tập nào trước, sau đều cần có lí do trong mối quan hệ này, đặc biệt ở
chương trình này giáo viên và học sinh cùng thực hiện theo lô gô trong tài liệu.
Nếu có những hoạt động mà giáo viên cảm thấy chưa phù hợp cần thay đổi thì
giáo viên phải thông báo đến với học sinh trước khi bước vào phần hoạt động cơ
bản.
Biện pháp 6
Cần đảm bảo trình tự tiến hành phương pháp dạy học theo nhóm:
15


Bất cứ phương pháp dạy học nào cũng đều có quy trình thực hiện của nó.
Việc đảm bảo quy trình giúp giáo viên tránh được những lúng túng trong khi
hướng dẫn học sinh. Nó còn thể hiện được tính khoa học trong tổ chức dạy học,
đồng thời giúp học sinh tham gia thảo luận, chọn vấn đề tốt hơn. Tuy nhiên việc
thực hiện quy trình có thể bỏ qua khi thường xuyên dùng. Nên tránh máy móc
mất thời gian nhưng cũng không được lạm dụng việc làm vắn tắt quá mức làm
mất hứng thú trong học tập.
Ví dụ: Khi thực hiện hoạt động vừa nghe giáo viên nói đến thực hiện theo
lôgô hoạt động 2 trong bài 20B môn Tiếng việt. Các em nhìn thấy lôgô hoạt
động nhóm lập tức các nhóm trưởng cho nhóm hoạt động các thành viên cứ thế
hoạt động theo sự chỉ đạo của nhóm trưởng, GV chỉ là người hướng dẫn.
- Để tiết học đạt kết quả tốt giáo viên cần tiến hành như sau:
6.1- Giáo viên nêu vấn đề: Giúp học sinh xác định đúng mục tiêu bài học.
6.2- Giao nhiệm vụ cho các nhóm: Khi tổ chức dạy học nhóm thông thường
giáo viên cần làm cho tất cả các thành viên trong nhóm đều nắm rõ nhiệm vụ
của nhóm cũng như nhiệm vụ của bản thân.

6.3- Hướng dẫn các nhóm thực hiện nhiệm vụ:
Trong điều kiện hiện nay, các nhóm học sinh tiểu học nên chỉ từ 4 – 6 học
sinh là tốt nhất. Các chức danh nhóm trưởng và thư kí (đối với lớp 3 - 5) nên
luân phiên. Khi bắt đầu làm việc, nhóm trưởng phải phân công các thành viên
trong nhóm, mỗi người một việc, sau đó cá nhân làm việc độc lập rồi từng em
đưa ra ý kiến để thảo luận trong nhóm. Ý kiến thống nhất được ghi nhận để
chuẩn bị trình bày trước lớp. Người trình bày cũng nên luân phiên để tạo điều
kiện cho tất cả học sinh được rèn kĩ năng. Trong thời gian học sinh làm việc,
giáo viên thường xuyên theo dõi để hướng dẫn, giúp đỡ các nhóm trao đổi thảo
luận đúng yêu cầu bài học, tránh thảo luận tùy hứng dẫn đến nguy cơ đi chệch
yêu cầu hoặc giáo viên gợi mở thêm nhằm mở rộng kiến thức cho các em.
6.4- Tổ chức thảo luận chung:
16


Phải rèn cho học sinh có thói quen lắng nghe và khuyến khích các em đưa ra
nhận xét cụ thể hoặc ý kiến bổ sung cho nội dung nhóm bạn vừa trình bày. Cao
hơn nữa là tập cho học sinh đặt vấn đề, nêu câu hỏi tạo tình huống phản biện.
Quá trình thảo luận chung nếu điều hành tốt thì sẽ giúp học sinh rút thêm kinh
nghiệm khi điều hành thảo luận trong nhóm sau này và kĩ năng hợp tác nhóm
của học sinh sẽ ngày một cao hơn.
6.5- Tổng kết vấn đề - Nhận xét quá trình làm việc:
Việc nhận xét quá trình làm việc của nhóm cũng không nên qua loa, đại khái.
Càng đưa ra nhận định cụ thể càng giúp học sinh tích lũy nhiều kinh nghiệm cho
những lần làm việc sau. Những tiêu chí nhận xét cần thiết phải có: Sự phân công
trong nhóm. Tinh thần thái độ làm việc của các thành viên trong nhóm. Kết quả
thực hiện nhiệm vụ được giao, kĩ năng trình bày kết quả hoặc giải thích chất vấn
trước lớp. Cần khen ngợi những học sinh biết lắng nghe và đưa ra những câu hỏi
thắc mắc phù hợp.
Ví dụ : Thực hành dạy học theo nhóm mô hình VNEN

Môn :

Toán -

Lớp 3

Bài 11: Bảng nhân 6 ( Tiết 1 - Hoạt động cơ bản )
I.Hoạt động dạy học:
* Khởi động: Ban văn nghệ cho lớp chơi “Trò chơi đoàn kết”.
1. Chia sẻ nội dung bài học tiết trước. 2 học sinh lên bảng đọc bảng nhân 4,5
- HS nhận xét - Giáo viên đánh giá .
2. Giới thiệu bài: GV ghi tên bài học.
Bài 11 :

Bảng nhân 6 (Tiết 1)

- GV cho lớp thực hiện theo 10 bước học tập
Nhóm trưởng chỉ đạo nhóm: HS ghi tên bài – đọc mục tiêu.
- GV cho HS xác định được mục tiêu của tiết học : Em học thuộc bảng nhân 6.
A: Hoạt động cơ bản.
Hoạt động 1: “Chơi trò chơi “Đố bạn” ôn lại bảng nhân 4, 5.
* Hoạt động nhóm
17


- Học sinh trong nhóm tự đố nhau. GV theo dõi kiểm tra, các nhóm tự thi với
nhau nhóm nào trả lời nhanh và được nhiều thì nhóm đó thắng cuộc.
=> Mục đích là kiểm tra là củng cố bảng nhân 4, nhân 5 cho học sinh.
Hoạt động 2: Thành lập và học thuộc bảng nhân 6.
* Hoạt động nhóm.

Mỗi học sinh trong nhóm thực hiện lần lượt các nhiệm vụ

như trong hướng dẫn học.
+ Lấy 1 tấm thẻ 6 chấm tròn nói: 6 được lấy 1 lần, ta có: 6 x 1 = 6
+ Lấy hai tấm thẻ 6 chấm tròn nói: 6 được lấy 2 lần, ta có: 6 x 2 = 12
- Thực hiện tương tự để thành lập hết các phép tính trong bảng nhân 6.
- Nhóm trưởng điều hành để bạn nào cũng thành lập được các phép tính trong
bảng nhân 6. Học sinh trong nhóm tự tổ chức đọc thuộc lòng bảng nhân 6.
- Từng cặp kiểm tra lẫn nhau. => GV theo dõi chốt kiến thức.
HĐ3 : Củng cố trực tiếp bảng nhân và bước đầu vận dụng.
- Tổ chức học sinh chơi trò chơi « Truyền điện »
+ Giúp học sinh thuộc bảng nhân.
+ Biết cách đếm thêm 6 để hình thành bảng nhân 6.
* Kiểm nghiệm kết quả : Sau tiết học giáo viên cho các em thực hành một số
phép nhân sau với thời gian 5 phút:
6 x 3 =.....

6 x 5 = ....

6 x 9 = ...

6 x 2 + ......= 6 x 3

- Qua tiết học các em đã chủ động lĩnh hội kiến thức. Tất cả các em đều được
làm việc hăng say. Giáo viên kiểm tra trực tiếp thì có 26 em đã thuộc lòng và
nắm được cách hình thành bảng nhân. 2 em chưa thuộc lắm nhưng các em cũng
biết cách hình thành phép nhân dựa vào việc cộng thêm 6.
* Ngoài ra như môn Tiếng việt phát huy rất rõ qua việc học nhóm. Trước đây
một buổi học các em luyện đọc chỉ được 50% là cao nhưng khi học theo nhóm

các em đã được luyện đọc 100%. Việc giao tiếp của học sinh được phát triển,
Các em có hứng thú, tự giác làm chủ việc học của mình hơn. Còn các môn Tự
nhiên và xã hội, Các môn hoạt động giáo dục các em được tham gia tích cực,
thực hành vận dụng thực tế vào môn học.
18


4. Hiệu quả
* Đối với học sinh: Trong 3 năm học 2013 - 2014; 2014 - 2015; 2015 - 2016: tôi
đã thấy rõ tác dụng của dạy học theo nhóm như: mọi HS đều được trình bày ý
kiến, HS tự tìm ra tri thức, nắm bài chắc hơn, hứng thú với học tập hơn.v.v... và
phát triển những kĩ năng XH cho HS, như biết lắng nghe và tôn trọng ý kiến của
bạn, biết trình bày ý kiến của mình cho các bạn nghe và hiểu, biết thống nhất ý
kiến,v.v...;
* Đối với GV: Dạy học nhóm giúp họ không phải nói nhiều trên lớp, nhưng
chuẩn bị bài cần kỹ lưỡng hơn; hiểu khả năng của HS hơn v.v…
* Kết quả áp dụng tổ chức dạy học theo nhóm ở năm học 2015 - 2016 của lớp
3B có 26 em tôi trực tiếp giảng dạy đạt kết quả cụ thể như sau:
ĐIỂM
Môn
Toán
Tiếng Việt

Chưa hoàn
thành

SL
0
0

%
0
0

Hoàn thành
Mức 1
SL
2
2

Mức 2

%
7.6
7.6

SL
7
16

%
26.9
61.7

Mức 3

SL
17
8

%
65.5
30.7

III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận .
Qua quá trình giảng dạy, tôi đã thực hiện dạy học theo mô hình VNEN và
thực hiện giảng dạy theo phương pháp nhóm qua các năm học: 2013 – 2014 và
2014 - 2015; 2015 - 2016. Tôi nhận thấy:
* Học sinh thực hiện các hoạt động học tập đạt kết quả rất tốt. Phát huy được sự
sáng tạo, học sinh chủ động lĩnh hội kiến thức, Các em biết tổ chức hợp tác hoạt
động theo nhóm, tự chiếm lĩnh kiến thức còn giáo viên chỉ là người hướng dẫn.
Đặc biệt rèn được kĩ năng giao tiếp và các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn.
* Để có được kết quả đó mỗi giáo viên cần:
- Để có được kĩ năng tổ chức hoạt động nhóm đòi hỏi người giáo viên phải kiên
trì, không ngừng nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi và rèn luyện xuyên suốt năm học.
- Phải nắm vững yêu cầu về quan điểm dạy học, chương trình, nội dung dạy học.
19


- Thấy được tầm quan trọng và ích lợi của hoạt động nhóm trong quá trình dạy
học. Nắm vững các cách chia nhóm và tổ chức nhóm.
2. Kiến nghị
* Đối với nhà trường: Cần chuẩn bị đầy đủ cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học bàn
ghế phù hợp với phương pháp học nhóm.
Với chương trình: Cần có tài liệu cho các môn Hoạt động giáo dục để thuận
tiện cho việc dạy học theo nhóm. Nên có băng hình dạy mẫu ở tất cả các môn
để giáo viên học tập. Với những kinh nghiệm và những trăn trở của bản thân đã
trình bày ở trong đề tài. Tôi rất mong muốn nhận được sự đóng góp ý của tất cả
các bạn đồng nghiệp, các nhà chuyên môn, các nhà quản lí GD để đề tài này

hoàn thiện hơn.
XÁC NHẬN CỦA TRƯỞNG PHÒNG GD&ĐT

Hậu Lộc, ngày 15 tháng 4 năm 2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.

LƯỜNG THỊ PHI

20