Giáo án địa lí 9 theo định hướng phát triển năng lực

ĐỊA LÍ DÂN CƯ
TIẾT 1

Bài 1:

Ngày soạn: 04/9/2018

CỘNG ĐỒNG CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM

Ngày dạy: 06/9/2018

I - Mục tiêu bài học: Sau bài học, HS cần:
1 - Về kiến thức:
- Biết được nước ta có 54 dân tộc. Dân tộc Kinh có số dân đông nhất. Các dân tộc của nước
ta luôn đoàn kết bên nhau trong quá trình xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
- Trình bày được tình hình phân bố các dân tộc ở nước ta.
2 -Về kĩ năng:
- Xác định được trên bản đồ vùng phân bố chủ yếu của một số dân tộc.
- Phân tích bảng số liệu, biểu đồ về số dân theo thành phần dân tộc để thấy được các dân tộc
có số dân khác nhau. Dân tộc Kinh chiếm khoảng 4/5 dân số cả nước.
3 -Về thái độ:
- Có tinh thần tôn trọng và đoàn kết các dân tộc.
4 - Định hướng phát triển năng lực: Góp phần hình thành cho học sinh các năng lực:
- Năng lực chung: tự học, giải quyết vấn đề, tự quản lí, giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ,...
- Năng lực chuyên biệt: sử dụng biểu đồ, số liệu thống kê, sử dụng tranh ảnh...
II - Phương tiện dạy học:
* Giáo viên:
- Lược đồ dân tộc Việt Nam - Atlat Địa Lí Việt Nam
- Bộ tranh ảnh về đại gia đình các dân tộc Việt Nam.
- Tranh ảnh về các hoạt động kinh tế của một số dân tộc Việt Nam.
- Hình 1.1 và Hình 2.1 SGK - Bảng 1.1 SGK

- Tivi, máy tính…
* Học sinh:
- SGK, tập bản đồ Địa Lí 9 - Atlat Địa Lí Việt Nam
- Dụng cụ học tập
- Sưu tầm tranh ảnh về các dân tộc sống ở Việt Nam.
III - Tổ chức các hoạt động học tập:
A.HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (Tình huống xuất phát: 5 phút)
1. Mục tiêu: HS biết được Việt Nam là một quốc gia có nhiều dân tộc cùng chung sống.
Với truyền thống yêu nước, đoàn kết, các dân tộc đã sát cánh bên nhau trong suốt quá trình
xây dựng và bảo vệ tổ quốc
2. Phương pháp - kĩ thuật: Trực quan - Khai thác kiến thức từ video, hình ảnh…
1


3. Phương tiện: tivi, máy tính…
4. Các bước hoạt động:
Bước 1: GV giao nhiệm vụ: HS quan sát video về các dân tộc ở VN
( quan sát và TLCH:
- Em có nhận xét gì về các dân tộc ở VN?
- Em hãy nêu những biểu hiện chứng tỏ các dân tộc có sự đoàn kết , gắn bó với nhau
trong quá trình xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
- Các dân tộc có điểm nào khác nhau?
Bước 2: HS quan sát video và bằng hiểu biết để trả lời
Bước 3: HS trình bày kết quả, bổ sung
Bước 4: GV nhận xét và dẫn dắt HS vào bài học: Việt Nam là một quốc gia có nhiều dân tộc
cùng chung sống. Các dân tộc tuy khác nhau về một số đặc điểm nhưng với truyền thống
yêu nước, đoàn kết, các dân tộc đã sát cánh bên nhau trong suốt quá trình xây dựng và bảo
vệ tổ quốc. Bài học hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về cộng đồng các dân tộc ở VN: các
dân tộc VN có đặc điểm gì? Sự phân bố của các dân tộc….
A.HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI:

1.HOẠT ĐỘNG 1: Các dân tộc ở Việt Nam ( Thời gian : 20 phút)
1.Mục tiêu: - HS biết được nước ta có 54 dân tộc. Dân tộc Kinh có số dân đông nhất.
Các dân tộc có đặc trưng riêng về văn hóa thể hiện trong ngôn ngữ, trang phục, phong
tuc, tập quán….
- HS biết được các dân tộc có số dân khác nhau và trình độ phát triển kinh
tế khác nhau, mỗi dân tộc có kinh nghiệm riêng trong sản xuất.
2.Phương pháp/ kĩ thuật dạy học: Trực quan, đàm thoại/Sử dụng tranh ảnh, SGK
3.Phương tiện: Hình ảnh về trang phục, phong tục, hoạt động kinh tế của các dân tộc
4.Hình thức tổ chức hoạt động : HS hoạt động cá nhân
Hoạt động của thầy và trò:
Nội dung ghi bảng:

2


Bước 1: Giao nhiệm vụ

1-Các dân tộc ở Việt Nam:

GV: cho HS xem tranh về đại gia đình các dân tộc Việt
Nam - Hình 1.1 SGK - Bảng 1.1 SGK

- Nước ta có 54 dân tộc.

HSTLCH:
? Dựa vào những hiểu biết của cá nhân cho biết nước ta có
bao nhiêu dân tộc?
? Các dân tộc Việt Nam có những đặc điểm nào giống và
khác nhau?
- (GV gợi ý cho HS trình bày một số nét khác nhau giữa

các dân tộc về văn hoá, ngôn ngữ, trang phục, quần cư,
phong tục tập quán…)

- Dân tộc Việt (Kinh) có số
dân đông nhất , chiếm
86.2 % dân số cả nước - có
nhiều kinh nghiệm trong
thâm canh lúa nước, có
nhiều nghề thủ công đạt mức
độ tinh xảo, là lực lượng
đông đảo trong các ngành
kinh tế và KHKT

- Các dân tộc ít người
chiếm 13.8 % ds cả nước –
có trình độ phát triển kinh tế
?Cho biết dân tộc nào có số dân đông nhất? Chiếm tỉ lệ bao khác nhau, mỗi dân tộc có
nhiêu?
kinh nghiệm riêng trong sản
xuất và đời sống
? Thử nêu đặc điểm của dân tộc Việt(Kinh)?
? Các dân tộc ít người có phong tục, tập quán canh tác ntn?
? Hãy kể tên 1số sản phẩm thủ công tiêu biểu của các dân
tộc ít người mà em biết?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ - TLCH
Bước 3: HS trình bày trước lớp, các HS khác nhận xét bổ
sung
Bước 4: GV chuẩn xác kiến thức và cho HS ghi bài:
3

Mở rộng:
- GV nhấn mạnh về vai trò của 1 bộ phận người Việt sống ở
nước ngoài họ cũng thuộc cộng đồng các dân tộc VN
- Quan sát Hình 1.2 SGK và các hình ảnh sau em có nhận
xét gì về lớp học ở vùng cao này? Từ đó GV giáo dục HS
lòng yêu mến, chia sẻ những khó khăn hiện nay của các
dân tộc ít người.

HOẠT ĐỘNG 2: Phân bố các dân tộc (Thời gian: 12 phút)
1.Mục tiêu: - HS trình bày được sự phân bố các dân tộc ở nước ta: Sự phân bố của
dân tộc Việt, các dân tộc ít người. Trình bày được sự khác nhau về dân tộc và phân bố
dân tộc giữa: Trung du và miền núi phía Bắc với khu vực Trường Sơn -Tây Nguyên ,
duyên hải cực Nam Trung Bộ và Nam Bộ
2.Phương pháp/ kĩ thuật dạy học: thảo luận, đàm thoại/ sử dụng SGK
3.Phương tiện: bản đố phân bố các dân tộc - tivi, máy tính
4.Hình thức tổ chức : Hoạt động nhóm
Hoạt động của thầy và trò:
Nội dung ghi bảng:
Bước 1: GV phân lớp thành 8 nhóm - HS dựa vào nội dung mục 2
SGK và lược đồ Dân tộc trang 16 Atlat Địa Lí VN
4


▪N1-N2:Tìm hiểu sự phân bố của người Việt.
▪N3-N4:Tìm hiểu xem vùng núi&trung du Bắc Bộ là địa bàn cư
trú của dân tộc nào?
▪N5-N6:Tìm hiểu các dân tộc nào cư trú ở vùng Trường Sơn-Tây
Nguyên ?
▪N7-N8:Tìm hiểu xem các dân tộc nào cư trú ở vùng Cực Nam

Trung Bộ & Nam Bộ?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ thảo luận theo sự phân công của
GV

2-Phân bố các dân
tộc:

Bước 3: HS đại diện các nhóm trả lời - Nhóm khác nhận xét bổ
sung

- Dân tộc Việt: phân
bố tập trung ở các
đồng bằng , trung du
và duyên hải.

Bước 4: GV chốt ý và ghi bảng.
Mở rộng:
? Dựa vào những hiểu biết của cá nhân cho biết sự phân bố các
dân tộc hiện nay đã có gì thay đổi?
? Việc phân bố lại các dân tộc theo định hướng hiện nay đã có tác
dụng gì?

- Các dân tộc ít người
phân bố chủ yếu ở
miền núi và cao
nguyên.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP: (Thời gian: 5 phút)
- GV cho HS làm BTsố1(c,d) & BT số 2 tập bản đồ.
- GV cho HS quan sát bảng 1.1 nêu tên các dân tộc có số dân >1 triệu người, từ 500.000 –

1triệu người? <500.000 người?
- Cho HS tham gia trò chơi:

Ai nhanh hơn?

GV chia lớp thành 2 đội, mỗi đội cử 3-5 em tham gia trò chơi:Viết nhanh tên các dân tộc do
GV yêu cầu VD: Viết tên các dân tộc có chữ cái bắt đầu bằng chữ:
K : Khơ-me, Khơ-mú, Kháng, Kinh…
M : Mường, Mông, Mnông, Mạ, Mảng…
T : Tày, Thái, Thổ, Tà-ôi….
C : Cơ-ho, Chăm, Cơ-tu, Co, Cống…
H : Hoa, Hrê, Hà-nhì…
Mỗi chữ cái là 1 HS viết. Đội nào viết được tên nhiều dân tộc hơn sẽ là đội thắng cuộc
HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG/ MỞ RỘNG: ( Thời gian: 3 phút)
- HS trả lời các câu hỏi 1,2,3 trang 6 SGK.
- Làm lại các BT 1,2,3 tập bản đồ.
- Đọc và chuẩn bị bài Dân số và gia tăng dân số. Quan sát và phân tích biểu đồ Hình 2.1
SGK

5


Tuần 2
Tiết 2

Ngày soạn : 5/9/2018
Ngày dạy : 7/9/2018

BÀI 2: DÂN SỐ VÀ GIA TĂNG DÂN SỐ.
A. MỤC TIÊU BÀI DẠY:

Sau khi học xong bài học, học sinh cần:
1.Kiến thức:
Trình bày được một số đặc điểm dân số nước ta; nguyên nhân và hậu quả.
- Một số đặc điểm của dân số:
+ Số dân (dân số đông, nhớ được số dân của nước ta ở thời điểm gần nhất).
+ Gia tăng dân số: gia tăng dân số nhanh (dẫn chứng).
+ Cơ cấu dân số: Theo độ truổi (Cơ cấu dân số trẻ), giới tính, cơ cấu dân số theo tuổi và
giới đang có sự thay đổi.
- Nguyên nhân và hậu quả.
+ Nguyên nhân (kinh tế – xã hội).
+ Hậu quả (sức ép đối với tài nguyên môi trường, kinh tế – xã hội).
2. Kĩ năng:
- Vẽ và phân tích biểu đồ dân số, bảng số liệu về cơ cấu dân số Việt Nam.
- Phân tích và so sánh tháp dân số nước ta các năm 1989 và 1999 để thấy rõ đặc điểm cơ
cấu, sự thay đổi của cơ cấu dân số theo tuổi và giới ở nước ta trong giai đoạn 1989 – 1999.
* Các kĩ năng sống:
- Thu thập và sử lí thông tin, phân tích đối chiếu .
- Trình bày suy nghĩ, ý tưởng, giao tiếp, lắng nghe, phản hồi tích cực, hợp tác và làm việc
nhóm
- Thể hiện sự tự tin .
3. Thái độ :
- Có ý thức chấp hành các chính sách của nhà nước về dân số và môi trường. Không đồng
tình với những hành vi đi ngược với chính sách của nhà nước về dân số, môi trường và lợi
ích của cộng đồng.
4. Định hướng phát triển năng lực :
- Năng lực chung: Tự học, giải quyết vấn đề, tính toán, hợp tác, tư duy, năng lực đọc hiểu văn
bản
- Năng lực chuyên biệt: Tư duy tổng hợp theo lãnh thổ, sử dụng bản đồ, sử dụng số liệu
thống kê, sử dụng hình vẽ
B. CHUẨN BỊ:

1. Giáo viên: - Biểu đồ gia tăng dân số Việt Nam.
- Tranh ảnh về một số hậu quả của gia tăng dân số tới môi trường, chất lượng cuộc sống.
2. Học sinh: - Atlat, sgk, vở ghi, vở bài tập, bảng nhóm.
C. PHƯƠNG PHÁP:
- Nêu vấn đề; thảo luận nhóm; trực quan.
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định tổ chức, điểm danh: ( 1’)
6


2. Kiểm tra: ( Thực hiện trong tiết học )
3. Tình huống xuất phát: (2’)
Việt Nam là nước có số dân đông, dân số trẻ. Nhờ thực hiện tốt chính sách dân số kế hoạch
hoá gia đình nên tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên có xu hướng giảm và cơ cấu dân số đang có
sự thay đổi => Chúng ta cùng tìm hiểu các vấn đề trên trong bài học hôm nay.
HOẠT ĐỘNG 1: SỐ DÂN .
1. Mục tiêu:
- Kiến thức: Trình bày được đặc điểm số dân ở nước ta (dân số đông, nhớ được số dân của
nước ta ở thời điểm gần nhất).
- Kỹ năng : Xử lý thông tin, số liệu sưu tầm.
2. Phương pháp:
+ Nêu vấn đề , đàm thoại gợi mở.
3. Phương tiện:
+ SGK , tư liệu sưu tầm .
4. Thời gian: 5’
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
Mục đích: - Tìm hiểu về số dân ở nước
ta.
 HĐ1 – Cá nhân – Tg :5’

- Theo dõi và đọc kỹ thông tin trên
- Giới thiệu thông tin về số dân nước ta qua nguồn tư liệu sưu tầm.
tư liệu sưu tầm từ báo Đời Sống Và Pháp
Luật – số ra ngày 31 tháng 1 năm 2018.

Trích bản tin báo Đời Sống & Pháp Luật số ra ngày 31/1/2018

7


HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
- Nêu vấn đề : Theo thông tin trên báo
Đời Sống Và Pháp Luật số ra ngày
31/1/2018 thì số dân của nước ta hiện nay
là khoảng 93,7 triệu người.
- Kết hợp nội dung SGK cùng với số liệu - Dựa vào SGK và số liệu sưu tầm trả lời
sưu tầm, các em có nhận xét gì về số dân + Nước ta có số dân đông.
của nước ta ?
Bài ghi:
- Dân số nước ta vào cuối năm 2017 là 93,7 triệu người.
- Việt Nam là nước đông dân xếp thứ 3 khu vực Đông Nam Á, thứ 8 châu Á và
thứ 13 thế giới.
HOẠT ĐỘNG 2: GIA TĂNG DÂN SỐ .
1. Mục tiêu:
- Kiến thức :Trình bày được quá trình gia tăng dân số nước ta.
- Kỹ năng : Phân tích biểu đồ; xử lý bảng số liệu.
2. Phương pháp:
+ Nêu vấn đề , đàm thoại gợi mở, thảo luận nhóm.
+ Trực quan, phân tích biểu đồ.

3. Phương tiện:
+ SGK; Hình 2.1; Tranh ảnh về một số hậu quả của gia tăng dân số tới môi trường, chất
lượng cuộc sống. .
4. Thời gian: 17’
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
Mục đích: - Tìm hiểu về sự gia tăng
dân số ở nước ta.
- Hướng dẫn HS tìm hiểu thuật ngữ
“bùng nổ dân số” trang 152/SGK.
- Giới thiệu H.2.1. Biểu đồ biến đổi dân
số của nước ta.
 HĐ 2.1- Nhóm 4 em – Tg :7’
Nhóm chẵn: + Phân tích biểu đồ H2.1,
rút ra nhận xét về tình hình gia tăng dân
số của nước ta từ năm 1954 đến năm
2003 ?
+ Vì sao hiện tượng “bùng nổ dân số” ở
nước ta lại diễn ra từ cuối những năm 50
đến những năm cuối TK XX ?
Nhóm lẻ: - Phân tích biểu đồ H2.1, rút ra
nhận xét tỉ lệ gia tăng tự nhiên dân số
nước ta từ năm 1954 đến năm 2003 ?
- Giải thích nguyên nhân sự thay đổi đó?
8

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
- Đọc và hiểu thuật ngữ “bùng nổ dân số"
- Đọc và hiểu Biểu đồ biến đổi dân số
hình 2.1 SGK.
- Tổ chức hoạt động : Thành lập nhóm,

cử nhóm trưởng , thư kí ,chuẩn bị phương
tiện thảo luận và nhận nhiệm vụ được
giao.
- Triển khai hoạt động :
+ HĐ cá nhân : Tự tìm hiểu, tìm kiếm
phương án trả lời
+ HĐ nhóm : Tổng hợp ý kiến cá nhân,
rút ra kết luận.
- Nhóm chẵn : Phân tích biểu đồ và rút
ra nhận xét :
+ Dân số nước ta tăng nhanh và tăng liên
tục qua các năm.
+ Hiện tượng “bùng nổ dân số” xảy ra


(Theo dõi, bao quát hoạt động của các
nhóm, hỗ trợ các nhóm gặp khó khăn,
động viên các hs yếu cùng tham gia với
các bạn)

trong giai đoạn này là vì dân số nước ta
tăng nhanh và đột ngột vượt bậc về số
lượng.
- Nhóm lẻ: Phân tích biểu đồ và rút ra
nhận xét :
+ Tốc độ gia tăng tự nhiên thay đổi từng
giai đoạn:
- Tăng cao nhất là từ năm 1954 đến 1965
( từ 1% đến 4%)
-Từ năm 1976 đến 2003 có xu hướng

giảm dần thấp nhất là 1,3% vào năm
2003).
* Nguyên nhân : Nhờ thực hiện tốt chính
sách dân số và kế hoạch hoá gia đình nên
tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên có xu hướng
giảm.
- Tổ chức cho các nhóm báo cáo kết
- Báo cáo kết quả hoạt động 2.1
quả.
+ Các nhóm lần lượt báo cáo kết quả theo
+ Hướng dẫn các nhóm trình bày sản
yêu cầu của GV.
phẩm.
+ Các nhóm khác theo dõi, góp ý, bổ
+ Tổ chức các nhóm khác bổ sung, góp ý. sung.
- Đánh giá hoạt động, chuẩn hóa kiến
thức.
 HĐ 2.2 – Cá nhân - Tg :2’
- Cả lớp nghiên cứu trả lời:
- Vì sao tỉ lệ gia tăng tự nhiên của dân số + Do dân số đông, số người trong độ tuổi
sinh đẻ chiếm tỉ lệ cao.
giảm nhưng dân số vẫn tăng nhanh?
 HĐ 2.3 - Nhóm 4 em - Tg : 5’
- Tổ chức hoạt động:
- Nhóm lẻ: Dân số đông và tăng nhanh
+ HĐ cá nhân : Tự tìm hiểu nghiên cứu
đã gây ra những hậu quả gì đối với ktế,
+ HĐ nhóm : Tổng hợp ý kiến cá nhân,
XH, môi trường ?
- Nhóm chẵn: Nêu những lợi ích của sự rút ra kết luận.

- Nhóm lẻ :
giảm tỉ lệ gia tăng tự nhiên của dân số ở
nước ta về kinh tế, xã hội và môi trường ? - Đối với kinh tế: Tích luỹ được ít, hạn
chế việc đầu tư, tốc độ phát triển kinh tế
chậm.
( đây là câu hỏi khó GV cần phải gợi ý,
dẫn dắt để các nhóm tìm ra phương án trả - Đối với xã hội: Gây khó khăn cho giải
quyết việc làm, y tế, giáo dục, cải thiện
lời đúng; phát hiện các nhóm gặp khó
nhà ở, giao thông... khiến đời sống người
khăn để hỗ trợ)
dân chậm được nâng cao.
- Đối với môi trường : Tăng cường khai
thác tài nguyên, làm cho tài nguyên
chóng cạn kiệt, đồng thời gây ô nhiễm
môi trường...
- Nhóm chẵn :
- Đối với kinh tế : Tăng cường tích lũy,
9


đẩy nhanh tốc độ phát triển kt, tăng thu
nhập bình quân đầu người
- Đối với xã hội: Chất lượng cuộc sống
được nâng cao, tạo ra nhiều phúc lợi xã
hội.
- Đối với môi trường : Giảm áp lực đến
tài nguyên và môi trường sống.
- Tổ chức cho các nhóm báo cáo kết
- Báo cáo kết quả hoạt động 2.3

quả hoạt động 2.2
+ Các nhóm lần lượt báo cáo kết quả theo
+ Hướng dẫn các nhóm trình bày sản
yêu cầu của GV.
phẩm.
+ Các nhóm khác theo dõi, góp ý, bổ
+ Tổ chức các nhóm khác bổ sung, góp ý. sung.
- Đánh giá nhận xét hoạt động và
chuẩn hóa kiến thức.
 HĐ 2.4 – Cá nhân – Tg : 3’
- Cả lớp đọc và tìm hiểu Bảng 2.1. Tỉ lệ
- Dựa vào bảng 2.1 hãy xác định các
vùng có tỉ lệ gia tăng tự nhiên của dân số gia tăng tự nhiên của dân số ở các vùng
năm 1999. Rút ra nhận xét :
cao hơn trung bình cả nước?
+ Vùng có tỉ lệ gia tăng tự nhiên thấp
nhất là Đồng bằng sông Hồng, cao nhất
là Tây Bắc, sau đó là Tây Nguyên, Bắc
Trung Bộ và Duyên hải Nam Trung Bộ.
Bài ghi:
- Gia tăng dân số nhanh.
- Từ cuối những năm 50 đến những những năm cuối thế kỉ XX, nước ta có hiện
tượng "bùng nổ dân số".
- Nhờ thực hiện tốt chính sách dân số và kế hoạch hoá gia đình nên tỉ lệ gia tăng
dân số tự nhiên có xu hướng giảm.
- Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên còn khác nhau giữa các vùng:
- Tỉ lệ gia tăng ở nông thôn cao hơn thành thị.
HOẠT ĐỘNG 3: CƠ CẤU DÂN SỐ .
1. Mục tiêu:
- Kiến thức: Trình bày được cơ cấu dân số: Theo độ tuổi (Cơ cấu dân số trẻ), giới tính, cơ

cấu dân số theo tuổi và giới đang có sự thay đổi.
- Kỹ năng : - Xử lý bảng số liệu về cơ cấu dân số Việt Nam.
- Phân tích và so sánh tháp dân số nước ta các năm 1989 và 1999 để thấy rõ đặc điểm cơ
cấu, sự thay đổi của cơ cấu dân số theo tuổi và giới ở nước ta trong giai đoạn 1989 – 1999.
2. Phương pháp:
+ Nêu vấn đề , đàm thoại gợi mở, thảo luận nhóm.
+ Phân tích biểu đồ, xử lý số liệu.
3. Phương tiện:
+ Bảng số liệu 2.2 SGK, Tháp dân số nước ta các năm 1989 và 1999.
4. Thời gian: 12’
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
Mục đích: - Tìm hiểu về cơ cấu dân số
10


ở nước ta.
 HĐ 3 – Cá nhân - Tg : 12’
Dựa bảng 2.2/sgk hãy:
- Nhận xét tỉ lệ 2 nhóm dân số nam, nữ
thời kì 1979 - 1999?

- Cả lớp đọc và nghiên cứu kỹ bảng 2.2
sgk, từ đó rút ra được nhận xét theo các
phương án sau:
- Tỉ lệ nữ > nam, thay đổi theo thời gian.
- Sự thay đổi giữa tỉ lệ tổng số nam và nữ
giảm dần từ 3% � 2,6% � 1,4%.

- Nhận xét cơ cấu dân số theo nhóm tuổi

của nước ta thời kì 1979 – 1999 ?

+ Nhóm tuổi 0- 14 tuổi giảm dần.
+ Nhóm từ 15- 59 tuổi tăng dần.
+ Nhóm từ 60 tuổi trở lên tăng dần.

- Nhận xét tỉ lệ hai nhóm dân số nam, nữ
thời ḱì 1979 – 1999
- Tỉ lệ nam nữ có sự khác nhau giữa các
vùng như thế nào ? Giải thích .

- Tỉ lệ nữ còn cao hơn tỉ lệ nam, tỉ số giới
tính thấp.
- Tỉ số giới tính không cân bằng thay đổi
theo không gian, thời gian, có nhiều
nguyên nhân.
+ Do chiến tranh
+ Do chuyển cư: tỉ số giới tính thấp ở
nơi xuất cư (ĐBSH), cao ở nơi nhập cư
(Tây Nguyên, ĐNB).
* Hiện nay cơ cấu giới tính Nam > Nữ.

Bài ghi:
- Cơ cấu dân số theo độ tuổi:
+ Nước ta đang có sự thay đổi: Tỉ lệ trẻ em giảm xuống, tỉ lệ người trong độ tuổi
lao động và trên độ tuổi lao động tăng lên.
� Theo chiều hướng già đi.
- Cơ cấu dân số theo giới tính.
+ Tỷ số giới tính thấp, đang có sự thay đổi.
+ Tỉ số giới tính khác nhau giữa các địa phương.

� Cơ cấu giới tính nam tiến tới cân bằng với nữ
4. Luyện tập, vận dụng. ( 4’ )
Chọn một ý đúng trong các câu sau:
1. Đến cuối năm 2017 số dân của nước ta là
a. 79,7triệu người.
b. 80 triệu người.
c. 93,7 triệu người.
d. 94 triệu người.
2. Hiện nay dân số Việt Nam có tỉ lệ sinh tương đối thấp là do
a. số người trong độ tuổi sinh đẻ giảm.
b. đời sống kinh tế quá khó khăn.
c. thực hiện tốt công tác kế hoạch hoá gia đình .
d. đời sống người dân được cải thiện, tỉ lệ sinh giảm.
3. Cơ cấu nhóm tuổi của nước ta từ 1979- 1999 thay đổi theo hướng:
a. Nhóm tuổi (0- 14) tăng- nhóm tuổi (15- 59) và trên 60 giảm.
b. Nhóm tuổi (0- 14) giảm- nhóm tuổi (15- 59) và trên 60 tăng.
11


c. Nhóm tuổi (0- 14) và (15- 59) tăng và trên 60 giảm.
d. Nhóm tuổi (0- 14) giảm (15- 59) và trên 60 tăng.
4. Nguyên nhân làm cho tỉ số giới tính ở nước ta khác nhau từng nơi ?
5.Vì sao hiện nay tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên của nước ta đã giảm nhưng dân số vẫn tăng
nhanh ?
5. Mở rộng: ( 3’ )
5.1. Giao nhiệm vụ :
- Học bài và trả lời các câu hỏi theo SGK – làm BT trong vở BT.
- Vẽ và phân tích biểu đồ dân số, bảng số liệu về cơ cấu dân số Việt Nam.
- Đọc và nghiên cứu trước nội dung bài:"Phân bố dân cư và các loại hình quần cư".
5.2 Hướng HS thực hiện nhiệm vụ.

Hướng dẫn làm BT3/sgk/10.
- Cách tính tỉ lệ gia tăng tự nhiên (%) : (tỉ suất sinh – tỉ suất tử ) : 10
- Vẽ biểu đồ: Vẽ hai biểu đồ đường cho tỉ suất sinh và tỉ suất tử, khảng cách giữa hai đường
là biểu đồ Tỉ lệ GTDS tự nhiên.
- Nhận xét: ( Gợi ý để hs trả lời ) - Nhờ thực hiện tốt chính sách dân số và kế hoạch hoá gia
đình nên tỉ lệ gia tăng tự nhiên của dân số có xu hướng giảm.
- Ở năm 1979 - tỉ lệ tăng tự nhiên 2,53% đến năm 1999 - tỉ lệ gia tăng tự nhiên đã giảm
(1,43%)
E. Rút kinh nghiệm:

Ngày soạn: 09/9/2018
Ngày giảng: 11/9/2018
Tuần: 2
Bài 3: PHÂN BỐ DÂN CƯ VÀ CÁC LOẠI HÌNH QUẦN CƯ
Tiết: 3
I. MỤC TIÊU: Sau bài học, học sinh đạt được:
1. Kiến thức:
- Trình bày được tình hình phân bố dân cư nước ta.
- Phân biệt được sự khác nhau của các loại hình quần cư và giải thích sự khác nhau đó.
- Nhận biết quá trình đô thị hóa ở nước ta và giải thích được sự phân bố các đô thị nước ta.
2. Kĩ năng:
- Sử dụng bản đồ, lược đồ phân bố dân cư và đô thị VN để nhận biết sự phân bố dân cư, đô
thị.
- Phân tích bảng số liệu về MDDS của các vùng, số dân thành thị, tỉ lệ dân thành thị nước ta.
3.Thái độ: Hiểu được ý nghĩa trong việc chấp hành chủ trương của Đảng, chính sách của
Nhà nước về phân bố dân cư.
4. Định hướng phát triển năng lực:
12

- Một số năng lực chung: Tự học; giải quyết vấn đề; giao tiếp; hợp tác; sử dụng ngôn
ngữ; tính toán
- Một số năng lực chuyên biệt
+ Năng lực tư duy tổng hợp theo lãnh thổ
+ Năng lực sử dụng bản đồ
+ Năng lực sử dụng tranh ảnh, hình vẽ
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1. Đối với giáo viên
- Bản đồ phân bố dân cư và đô thị Việt Nam.
- Một số tranh ảnh về các loại hình quần cư nước ta.
2. Đối với học sinh
- Atlat ( nếu có)
- Một số tranh ảnh sưu tầm về các loại hình quần cư nước ta.
- Sách, vở, đồ dùng học tập.
III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (Tình huống xuất phát) (Thời gian: 5 phút)
1. Mục tiêu
- Giúp cho HS đọc được bản đồ phân bố dân cư và đô thị Việt Nam để hiểu được tình
hình phân bố dân cư và đô thị nước ta, từ đó tạo hứng thú để tìm hiểu sự PBDC ảnh hưởng
đến phát triển KT-XH, môi trường như thế nào?
2. Phương pháp - kĩ thuật: Thảo luận câu hỏi qua bản đồ PBDC Việt Nam, thế giới –
Nhóm đôi.
3. Phương tiện: Bản đồ phân bố dân cư và đô thị Việt Nam.
4. Các bước hoạt động
Bước 1: Giao nhiệm vụ
- Giáo viên yêu cầu học sinh tìm hiểu bản đồ phân bố dân cư và đô thị Việt Nam ( SGK
H3.1)
+ Nhận xét sự phân bố dân cư nước ta? Nêu cách nhận biết?
Bước 2: HS sử dụng bản đồ phân bố dân cư và đô thị Việt Nam để thảo luận.
Bước 3: HS báo cáo kết quả ( Đại diện nhóm trả lời, các nhóm khác nhận xét).

Bước 4: GV dẫn dắt vào bài.
B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
HOẠT ĐỘNG 1. Tìm hiểu về MDDS và phân bố dân cư nước ta (Thời gian: 12
phút)
1. Phương pháp/Kĩ thuật dạy học: PP sử dụng bản đồ, SGK… kỹ thuật học tập hợp tác
2. Hình thức tổ chức: Cá nhân, cặp đôi
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
NỘI DUNG
1/ Mật độ dân số
I/ Mật độ dân số và phân
*Bước 1: Giao nhiệm vụ
bố dân cư:
Tìm hiểu phần I/ trang 10 SGK cho biết:
1/ Mật độ dân số:
+ MĐDS nước ta ngày càng thay đổi như thế nào? Chứng
minh và giải thích.
+ So sánh MĐDS Việt Nam với MĐDS trung bình thế giới
13


( năm 2003), rút ra nhận xét.
*Bước 2: Cặp đôi HS thực hiện nhiệm vụ, trao đổi kết quả
làm việc và ghi vào giấy nháp. Trong quá trình HS làm việc,
GV phải quan sát, theo dõi, đánh giá thái độ…
*Bước 3: Trình bày trước lớp, các HS khác nhận xét, bổ
sung.
*Bước 4: GV nhận xét, bổ sung và chuẩn kiến thức.
2/ Phân bố dân cư:
*Bước 1: Cặp đôi
+ Quan sát H 3.1/11SGK cho biết dân cư nước ta tập trung

đông ở vùng nào? Thưa thớt ở vùng nào?
+ Qua đó, có nhận xét gì về tình hình phân bố dân cư nước
ta?
+ Cho biết nguyên nhân nào dẫn đến sự phân bố dân cư nước
ta có sự chênh lệch giữa các miền ?
* Liên hệ: Chính sách phân bố lại dân cư của Nhà nước ta
*Bước 2: Cặp đôi HS thực hiện nhiệm vụ, trao đổi kết quả
làm việc. GV phải quan sát, theo dõi, đánh giá thái độ…
*Bước 3: Trình bày trước lớp, các HS khác nhận xét, bổ
sung.
*Bước 4: GV nhận xét, bổ sung và chuẩn kiến thức.

Nước ta có MĐDS tăng và
thuộc loại cao trên thế
giới:) 276người / km2(năm
2013).
2/ Phân bố dân cư:
+ Phân bố không đồng đều:
- Tập trung đông đúc ở
đồng
bằng, ven biển và các đô
thị.
- Thưa thớt ở miền núi, cao
nguyên.
+ Chủ yếu ở nông thôn
( 74% ở nông thôn năm
2003 ).

HOẠT ĐỘNG 2. Tìm hiểu về Các loại hình quần cư nước ta (Thời gian: 10 phút)
1. Phương pháp/Kĩ thuật dạy học: PP sử dụng tranh ảnh, SGK… kỹ thuật học tập hợp

tác
2. Hình thức tổ chức: Cá nhân, cặp đôi
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
II/ Các loại hình quần cư:
1/ Quần cư nông thôn:
*Bước 1: GV giao nhiệm vụ cho các nhóm thảo luận:
- GV Hướng dẫn: HS dựa phần II/trang12 và tranh ảnh:
+ Nêu đặc điểm của quần cư nông thôn (tên gọi các điểm dân
cư, ngành KT chính, nhà ở...)
+ Trình bày các thay đổi của quần cư nông thôn trong quá
trình CNH đất nước. Nhận xét ở địa phương em.
*Bước 2: HS thảo luận nhóm
*Bước 3: Đại diện nhóm trình bày nội dung
*Bước 4: GV tóm tắt và chuẩn xác kiến thức
2/ Quần cư thành thị:
*Bước 1: GV giao nhiệm vụ cho các nhóm thảo luận:
- GV Hướng dẫn: HS dựa phần II/trang12 và tranh ảnh:
+ Trình bày đặc điểm của quần cư thành thị (MDDS, nhà ở,
14

NỘI DUNG
II/ Các loại hình quần cư:
1/ Quần cư nông thôn:
+ Dân cư tập trung thành
các điểm dân cư có tên gọi
khác nhau giữa các vùng,
miền, dân tộc.
+ Hiện đang có nhiều thay
đổi cùng với quá trình
CNH, HĐH.

2/ Quần cư thành thị:
+ Nhà cửa san sát, kiểu nhà
hình ống khá phổ biến.
+ Là các trung tâm KT, CT,


giao thông, kinh tế...)
+ Nhận xét và giải thích sự phân bố các đô thị ở VN?
*Bước 2: HS thảo luận nhóm
*Bước 3: Đại diện nhóm trình bày nội dung
*Bước 4: GV tóm tắt và chuẩn xác kiến thức

KH- KT ...
+ Phân bố tập trung ở đồng
bằng và ven biển.

HOẠT ĐỘNG 3. Tìm hiểu về Đô thị hoá nước ta (Thời gian: 10 phút)
1. Phương pháp/Kĩ thuật dạy học: Khai thác bảng số liệu, bản đồ Bảng 3.1/13và
H3.1/11 SGK… kỹ thuật học tập hợp tác
2. Hình thức tổ chức: Cá nhân, cặp đôi
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
III/ Đô thị hoá:
*Bước 1:
- HS dựa vào bảng 3.1/13
+ Nhận xét sự thay đổi về số dân thành thị và tỉ lệ dân thành
thị nước ta.
+ Sự thay đổi số dân thành thị đã phản ánh quá trình đô thị
hóa nước ta như thế nào?
+ Nguyên nhân của quá trình đô thị hoá.
- HS dựa vào Hình 3.1/11, nhận xét:

+ Quy mô dân số đô thị.
+ Tốc độ và trình độ đô thị hoá.
+ Nêu hậu quả của việc phát triển đô thị không đi đôi với
việc phát triển KT-XH và bảo vệ môi trường?
*Bước 2: HS hoạt động cá nhân, thảo luận cặp đôi
*Bước 3: GV chỉ định 1 số cặp đôi trình bày
*Bước 4: GV tóm tắt và chuẩn xác kiến thức

NỘI DUNG
III/ Đô thị hoá:
+ Quá trình đô thị hóa gắn
liền với CNH.
+ Số dân đô thị tăng, quy
mô đô thị được mở rộng, lối
sống thành thị ngày càng
phổ biến.
+Trình độ đô thị hoá còn
thấp. Phần lớn đô thị thuộc
loại vừa và nhỏ.

3.Luyện tập/ Vận dụng: (5’)
Câu 1: Dựa vào hình 3.1, hãy trình bày đặc điểm phân bố dân cư của nước ta.
Câu 2: Nêu đặc điểm các loại hình quần cư nước ta.
Câu 3: Trình bày đặc điểm quá trình đô thị hóa.
4.Hoạt động mở rộng: (3’)
- Dựa vào H 3.1/11SGK, nhận xét đặc điểm phân bố dân cư và qui mô đô thị ở tỉnh Quảng
Nam.
- Về nhà làm bài tập số 3 ở trang 14 SGK
+ Tìm hiểu bài 4 : Tìm hiểu đặc điểm nguồn lao động và việc sử dụng nguồn lao động nước
ta. Chất lượng cuộc sống của nhân dân ta đã có những cải thiện như thế nào?

15


Tiết : 04

Bài 4:
LAO ĐỘNG VÀ VIỆC LÀM.
CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG

NS: 11/9/2018
ND: 14/9/2018

I. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Biết sơ lược về chất lượng cuộc sống và nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân ta.
- Biết được sức ép của dân số đối với việc giải quyết việc làm.
- Biết sơ lược về chất lượng cuộc sống và nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân ta.
2. Kỹ năng:
- Biết phân tích, nhận xét các biểu đồ và bảng số liệu về cơ cấu lao động phân theo thành thị
, nông thôn, theo đào tạo ; cơ cấu sử dụng lao động theo ngành và theo thành phần kinh tế ở
nước ta.
3. Thái độ:
- Có nhận thức đúng đắn về lao động và việc làm.
4. Định hướng phát triển năng lực:
Góp phần hình thành cho học sinh các năng lực:
- Chung: Tự học, sáng tạo, giải quyết vấn đề, tự quản lí, giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ, tính
toán, sử dụng công nghệ thông tin...
- Chuyên biệt: sử dụng biểu đồ, bảng số liệu thống kê, sử dụng tranh ảnh...
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:

1. Giáo viên :
- Các biểu đồ về cơ cấu lao động trong SGK (phóng to).
- Các bảng số liệu về sử dụng lao động theo ngành và theo thành phần kinh tế
- Video, tranh ảnh, sách tham khảo
- Tivi, máy tính…
2. Học sinh :
- SGK.
- Tập bản đồ, bảng phụ…
16


- Sưu tầm tranh ảnh, thông tin về lao động, việc làm, chất lượng cuộc sống của nhân dân
giữa các vùng, miền.
III. Tổ chức các hoạt động học tập:
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (Tình huống xuất phát- 5 phút)
1. Mục tiêu:
Dựa vào kiến thức đã học ở bài 2 và bài 3 kết hợp các kênh hình, GV gợi ý, hướng dẫn
cho HS tìm và phát hiện ra các kiến thức mới có liên quan về đặc điểm nguồn lao động, sử
dụng lao động, vấn đề việc làm ở nước ta và chất lượng cuộc sống của người dân ở các
vùng, miền  Kết nối với bài học .
2. Phương pháp - kĩ thuật: Trực quan + thảo luận/Khai thác kiến thức từ các kênh hình
(biểu đồ, tranh ảnh, bảng số liệu)
3. Phương tiện: Tivi, máy tính...
4. Các bước hoạt động
Bước 1: Giao nhiệm vụ: Giáo viên đưa bảng số liệu bảng 2.2 để học sinh quan sát và trả lời
các câu hỏi:
- Cơ cấu dân số nước ta bao gồm những nhóm tuổi nào ?
- Những người thuộc nhóm tuổi nào chính là nguồn lao động của nước ta?
- Qua hiểu biết thực tế, hãy cho biết nước ta đã sử dụng hết nguồn lao động nầy chưa, vì
sao ?

Bước 2: HS quan sát số liệu ở bảng 2.2 và bằng hiểu biết của mình để trả lời.
Bước 3: HS trình bày kết quả, bổ sung.
Bước 4: GV nhận xét và dẫn dắt vào bài học => Nguồn lao động là nhân tố quan trọng hàng
đầu của sự phát triển KT-XH, có ảnh hưởng quyết định đến việc sử dụng các nguồn lực
khác. Song không phải bất cứ ai cũng tham gia sản xuất, mà chỉ một bộ phận dân số có đủ
sức khỏe và trí tuệ, ở vào độ tuổi nhất định và việc sử dụng lao động, việc làm ở nước ta
như thế nào? có những đặc điểm gì ? Để hiểu rõ vấn đề lao động, việc làm và chất lượng
cuộc sống, chúng ta cùng tìm hiểu nội dung bài học hôm nay.
B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI:
*HOẠT ĐỘNG 1:
Tìm hiểu nguồn lao động và sử dụng lao động (Thời gian: 17 phút)
1. Mục tiêu: Trình bày được đặc điểm về nguồn lao động và sử dụng lao động.
2. Phương pháp/Kĩ thuật dạy học: Trực quan/ khai thác kiến thức từ bảng số liệu và biểu đồ.
3. Phương tiện: bảng số liệu 2. 2 (SGK), bảng số liệu lao động và việc làm ở nước ta giai
đoạn 1998 -2009 (Sách bồi dưỡng HSG Địa lí 9 của Phạm văn Đông) và biểu đồ SGK (hình
4.1, hình 4.2)
4. Hình thức tổ chức: thảo luận nhóm.
Hoạt động của giáo viên & học sinh
Nội dung chính
Bước 1: Giao nhiệm vụ
I- Nguồn lao động và sử dụng lao
Quan sát hình 4.1, hình 4.2 và nội dung có trong động:
mục 1 SGK để thảo luận .
- GV phân lớp thành 6 nhóm:

1)Nguồn lao động:

+ N1& N2:
17

? - GV cho HS quan sát lại bảng số liệu 2.2 SGK
(chú ý tỉ lệ người trong độ tuổi 15 – 59 ) và nội
dung SGK, cho biết nước ta có nguồn lao động như
- Dồi dào và tăng nhanh.
thế nào?
? Dựa vào H4.1(trái) dưới đây, hãy nhận xét về cơ - Bình quân mỗi năm tăng thêm
cấu lao động giữa nông thôn và thành thị. Giải thích hơn 1 triệu lao động.
nguyên nhân của sự phân bố này.
- Phần lớn lao động của nước ta
phân bố ở nông thôn.

+ N3&N4:
? Dựa vào H4.1(phải) hãy:
+ Nêu mặt mạnh và hạn chế của nguồn LĐ nước ta.
+ Nhận xét về chất lượng của lực lượng lao động ở
nước ta. Để nâng cao chất lượng của nguồn lao
động cần có những giải pháp gì? (Biện pháp khắc
phục.)

- Ưu điểm và hạn chế: SGK
- Chất lượng nguồn lao động của
nước ta chưa cao, song ngày càng
được cải thiện và nâng cao dần.

- HS cử đại diện nhóm trả lời - Nhóm kia nhận * Để nâng cao chất lượng nguồn
xét, bổ sung GV chốt ý ghi bảng.
lao động cần đầu tư cho GD-ĐT,
đẩy mạnh công tác hướng nghiệp,
dạy nghề…

* CCmục 1:GV cho HS làm bài tập 1,2 tập bản đồ.
- N5&N6: Tìm hiểu việc sử dụng lao động của
2)Sử dụng lao động:
nước ta.
? Quan sát H4.2 dưới đây và nêu nhận xét:
- Cơ cấu sử dụng lao động theo ngành ở nước ta?
- Sự thay đổi của cơ cấu LĐ theo ngành?

Cơ cấu sử dụng LĐ của nước ta
đang có sự thay đổi theo hướng
tích cực:
- Trong các ngành kinh tế :
+ LĐ trong khu vực Nông-LâmNgư đang ↓ ,
+ LĐ trong khu vực CN- DV đang
↑.

? Quan sát bảng số liệu 4.1 SGK, cho biết sự thay
đổi của cơ cấu LĐ phân theo thành phần kinh tế.
18

- Trong các thành thành phần kinh


- HS cử đại diện nhóm trả lời - Nhóm kia nhận tế:
xét, bổ sung GV chốt ý ghi bảng.
+ Nhà nước : giảm nhanh
*CCmục 2: HS làm bài tập 3 tập bản đồ.

+ Ngoài nhà nước và có vốn đầu tư
nước ngoài: tăng nhanh

HOẠT ĐỘNG 2:
Tìm hiểu vấn đề việc làm và chất lượng cuộc sống (Thời gian: 16 phút)
1. Mục tiêu:
- Biết được sức ép của dân số đối với việc giải quyết việc làm.
- Biết sơ lược về chất lượng cuộc sống và nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân
dân ta.
2. Phương pháp/Kĩ thuật dạy học: Đàm thoại – gợi mở / video, khai thác kênh chữ SGK.
3. Phương tiện: Tivi, máy tính…
4. Hình thức tổ chức: Cá nhân - Cặp đôi.
Hoạt động của giáo viên & học sinh
* Tìm hiểu vấn đề việc làm (HĐ cá nhân - 8 phút)

Nội dung chính
II- Vấn đề việc làm

Cho HS theo dõi đoạn đầu video:
/>và dựa vào phần kênh chữ ở mục II để tìm hiểu về vấn
đề việc làm ở nước ta với những câu hỏi sau:
? Tại sao nói vấn đề việc làm đang là vấn đề xã hội
gay gắt ở nước ta? 
- Nguồn lao động dồi dào
- GV gtḥ về tình trạng thiếu việc làm ở nông thôn trong điều kiện nền kinh tế
&thất nghiệp ở thành thị (GV phân tích các số liệu nước ta chưa phát triển đã
SGK: TL thời gian làm việc được sử dụng ở nông tạo nên sức ép rất lớn đến
thôn là 77,7% ;TL thất nghiệp ở khu vực thành thị là việc làm.
6%).
- Ở nước ta tình trạng thiếu
? Để giải quyết vấn đề việc làm theo em cần có những việc làm ở nông thôn và
thất nghiệp ở thành thị khá

giải pháp nào?
phổ biến.
- GV phân tích thêm như trong SGV để HS nắm được
các hướng giải quyết việc làm ở nước ta và cho HS
ghi:
- Hướng g’q′ việc làm:
+ Phân bố lại dân cư&lao
động giữa các vùng.
+ Đa dạng hoá các hoạt động
kinh tế ở nông thôn
+ Phát triển HĐ công
nghiệp, dịch vụ ở các đô thị.
19


+ Đa dạng hoá các loại hình
đào tạo, đẩy mạnh công tác
hướng nghiệp, dạy nghề giới
thiệu việc làm, xuất khẩu lao
động…
III-Chất lượng cuộc sống
*Tìm hiểu chất lượng cuộc sống(HĐ cặp đôi-8 phút)
Cho HS đọc mục 2 SGK để tìm hiểu về chất lượng
cuộc sống hiện nay của người dân VN.
* Từng cặp đọc, trao đổi và trả lời các câu hỏi sau:

1/ Thành tựu: Chất lượng
? Qua nội dung SGK & qua thực tế cuộc sống hiện cuộc sống của người dân
nay,em có nhận xét gì về chất lượng cuộc sống của ngày cành được cải thiện và
nâng cao dần ( xem SGK)

người dân VN?
? Chúng ta đã đạt được những thành tựu gì trong việc
nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân?-GV
2/ Hạn chế: Chất lượng cuộc
phân tích thêm.
sống của người dân còn
? Qua việc nắm bắt thông tin từ sách báo, đài… em
chênh lệch giữa nông thôn,
có nhận xét gì về chất lượng cuộc sống của người
thành thị; giữa các tầng lớp
dân ở nông thôn và thành thị; ở miền núi, đồng bằng;
dân cư trong xã hội.
giữa các tầng lớp dân cư trong xã hội?
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP: (5 phút)
- Cho HS làm bài tập 1,2,3 SGK trang 17.
- Nêu các phương hướng để nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. (xóa đói giảm
nghèo, đảm bảo công bằng XH; tạo việc làm, tăng thu nhập; nâng cao trình độ dân trí và
năng lực phát triển; bảo vệ môi trường…)
- Hướng dẫn HS dựa vào bảng số liệu dưới đây (Sách bồi dưỡng HSG Địa lí 9 của Phạm
văn Đông) , vẽ biểu đồ thể hiện số lao động, tỉ lệ thất nghiệp ở thành thị và thời gian thiếu
việc làm ở nông thôn nước ta giai đoạn 1998 -2009.
Lao động và việc làm ở nước ta giai đoạn 1998 -2009.
Năm

Số lao động đang làm Tỉ lệ thất nghiệp ở
việc (triệu người)
thành thị (%)

Thời gian thiếu việc
làm ở nông thôn (%)

1998

35,2

6,9

28,9

2000

37,6

6,4

25,8

2002

39,5

6,0

24,5

2005

42,7

5,3

19,4

2009

47,7

4,6

15,4

20


D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG/ MỞ RỘNG: (2 phút)
- HS hoàn thành các bài tập trong tập bản đồ.
- Sưu tầm tranh ảnh, thông tin về lao động, việc làm.
- GV hướng dẫn HS chuẩn bị nội dung bài thực hành.

Tiết 5

THỰC HÀNH
PHÂN TÍCH VÀ SO SÁNH THÁP DÂN SỐ
NĂM 1989 VÀ NĂM 1999
I . Mục tiêu :
1. Kiến thức :
21

NS: 16/9/18
ND: 18/9/18

- Nắm được sự thay đổi và xu hướng thay đổi cơ cấu dân số theo độ tuổi ở nước ta
-Thấy rõ mối quan hệ giữa gia tăng dân số với cơ cấu dân số theo độ tuổi, giữa dân số và
phát triển kinh tế xã hội của đất nước
2. Kĩ năng :
- Đọc và phân tích , so sánh tháp tuổi.
- Giải thích các xu hướng thay đổi:
+ Phân tích so sánh tháp dân số Việt Nam năm 1989 và 1999 để rút ra kết luận về xu hướng
thay đổi cơ cấu dân số theo độ tuổi ở nước ta .
+ Phân tích mối quan hệ giữa gia tăng dân số với cơ cấu dân số theo độ tuổi , giữa dân số
và phát triển kinh tế - xã hội .
- Quyết định các biện pháp nhằm giảm tỉ lệ sinh và nâng cao chất lượng cuộc sống .
3. Thái độ :
Thực hiện tốt kế hoạch hoá dân số và nâng cao chất lượng cuộc sống.
4. Năng lực hình thành:
- Năng lực chung: Tự học, giải quyết vấn đề, tính toán, hợp tác, tư duy, năng lực đọc hiểu văn
bản
- Năng lực chuyên biệt: Biết sử dụng biểu đồ, so sánh, phân tích xu hướng thay đổi cơ cấu
dân số, mối quan hệ giữa dân số và phát triển kinh tế- xã hội.
II. Phương tiện dạy học:
1. Giáo viên :
- Tháp tuổi hình 5.1( Tháp dân số Việt Nam năm 1989 và 1999).
- Tài liệu về cơ cấu dân số theo tuổi ở nước ta.
- Học tập.
- Tivi.
2. Học sinh :
- Sách giáo khoa .
- Dụng cụ học tập.
- Tư liệu sưu tầm về dân số.

III. Tổ chức các hoạt động học tập:
A- Hoạt động khởi động:
1/ Mục tiêu:
- Nêu vai trò ý nghĩa cơ cấu dân số.
- Mối quan hệ giữa dân số và phát triển kinh tế- xã hội
2- Phương pháp- kỹ thuật: Khai thác kiến thức từ biểu đồ.
3- Phương tiện: tivi.
4- Các bước hoạt động:
- Bước 1: Giao nhiệm vụ: GV cho học sinh quan sát tháp dân số để trả lời câu hỏi:
+ Kết cấu dân số nó phản ảnh nội dung gì?
+Nó có vai trò ý nghĩa gì?
- Bước 2: Học sinh quan sát tháp dân số trả lời.
- Bước 3: Học sinh trình bày kết quả, bổ sung.
- Bước 4: Giáo viên nhận xét và dẫn dắt vào bài
B-Hình thành kiến thức mới:
*Hoạt động 1: So sánh 2 tháp tuổi.
1- Mục tiêu: so sánh 2 tháp tuổi
22


2-Phương pháp kỹ thuật dạy học ; sử dụng tranh ảnh sgk
3-Phương tiện: ảnh 2 tháp tuổi 1989 và 1999.
4-Hình thức tổ chức: nhóm
Hoạt động của thầy & trò
Nội dung chính
+ Bước1: Giao nhiệm vụ
I – Bài tập 1: So sánh 2 tháp tuổi:
So sánh hai tháp tuổi
- Quan sát tháp dân số năm
Năm

1989 và năm 1999, so sánh
1989
Các
yếu
tố
hai tháp dân số về các mặt:
1999
Hình dạng ,cơ cấu dân số theo
Hình dạng của tháp
độ tuổi và giới tính, tỉ lệ dân
Đỉnh nhọn, đáy rộng
số phụ thuộc.
Đỉnh nhọn, đáy rộng châ
- Phân tích từng tháp sau đó
đáy thu hẹp hơn 1989
tìm sự khác biệt về các mặt
Cơ cấu dân số theo tuổi
của từng tháp. Điền thông tin
Nhóm tuổi
vào bảng ( phụ lục )
Nam
- Em hiểu gì về tỉ số phụ
Nữ
thuộc?
Nam
Tỉ số phụ thuộc = Tổng số
Nữ
người dưới tuổi lao động cộng
Tổng số người trên tuổi lao
0 - 14

động chia cho số người trong
20,1
độ tuổi lao động.
18,9
+Bước 2: các nhóm thực hiện
17,4
nhiệm vụ trả lời câu hỏi
16,1
+Bước 3:đại diện các nhóm
trình bày trước lớp, nhóm
15 - 59
khác nhận xét bổ sung.
25,6
+Bước 4: gv nhận xét bổ sung
28,2
và chuẩn kiến thức.
28,4
GV giải thích tỷ số phụ thuộc.
30,0
60 trở lên
3,0
4,2
3,4
4,7
Tỉ số phụ thuộc
86
71,2

23

* Hoạt động 2: Nhận xét và giải thích.
1- Mục tiêu: Nêu nhận xét thay đổi cơ cấu dân số theo độ tuổi. Giải thích nguyên nhân.
2- Phương pháp /kt dạy học: sử dụng số liệu sgk
3- Phương tiện: tháp dân số 1989và 1999
4-Hình thức tổ chức: cá nhân- cặp đôi
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung chính
Hoạt động cá nhân
+ B1: Giao nhiệm vụ
Nêu nhận xét thay đổi cơ cấu dân số
theo độ tuổi của nước ta;
+B2: hs thực hiện nhiệm vụ trả lời câu
hỏi
+B3:hs trình bày trước lớp, hs khác
nhận xét bổ sung.
+B4: gv nhận xét bổ sung và chuẩn
kiến thức
Hoạt động cặp đôi
+ B1: Giao nhiệm vụ: Giải thích
nguyên nhân của sự thay đổi cơ cấu
dân số
+B2: Các cặp thực hiện nhiệm vụ trả
lời câu hỏi
+B3:Các cặp khác nhận xét bổ sung
+B4:Gv nhận xét bổ sung chuẩn xác
kiến thức

II.Bài tập 2: Nhận xét và giải thích
Sau 10 năm:

-Tỷ lệ nhóm 0-14 tuổi giảm
-Nhóm tuổi lao động và trên lao động tăng.

- Nguyên nhân: Do thực hiện tốt kế hoạch
hoá dân số và nâng cao chất lượng cuộc sống.

* Hoạt động 3:
1-Mục tiêu:
-Nắm được những thuận lợi và khó khăn ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế.
-Biện pháp khắc phục khó khăn đó.
2- Phương pháp/kt dạy học: Sử dụng biểu đồ
3-Phương tiện: Tài liệu về cơ cấu dân số
4-Hình thức tổ chức: hoạt động nhóm
Hoạt động của thầy & trò
Nội dung chính

24


Hoạt động nhóm:
B1: Giao nhiệm vụ :
-Cơ cấu dân số theo tuổi nước ta có
thuận lợi và khó khăn như thế nào cho
sự phát triển kinh tế- xã hội ?
-Biện pháp nào từng bước khắc phục
những khó khăn trên?
B2 Các nhóm thực hiện nhiệm vụ thảo
luận trả lời câu hỏi theo phân công.
B3: Các nhóm trình baỳ kết quả, nhóm
khác nhận xét bổ sung.

B4:GV nhận xét bổ sung chuẩn xác
kiến thức

III.Bài tập 3: Thuận lợi và khó khăn :
- Thuận lợi:+Cung cấp nguồn lao động dồi
dào.
+ Một thị trường tiêu thụ mạnh.
- Khó khăn:
+ Gây sức ép lớn đến vấn đề giải quyết viêc
làm.
+ Tài nguyên cạn kiệt, môi trường ô nhiễm,
nhu cầu giáo dục, y tế nhà ở... cũng căng
thẳng.
- Biện pháp khắc phục:
* Có kế hoạch giáo dục đào tạo hợp lý, tổ
chức hướng nghiệp dạy nghề.
* Phân bố lại lực lượng lao động theo ngành
và theo lãnh thổ.
*Chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng công
nghiệp hóa hiện đại hóa.

C- Hoạt động luyện tập:
* Câu hỏi trắc nghiệm:
1-Tháp tuổi dân số nước ta năm 1999 thuộc kiểu:
a- Tháp tuổi mở rộng
b-Tháp tuổi bước đầu thu hẹp
c-Tháp tuổi ổn định
d- Tháp tuổi đang tiến tới ổn định.
2- Cơ cấu dân số theo độ tuổi của nước ta từ năm 1989 đến năm 1999 đă thay đổi như thế
nào ? Giải thích nguyên nhân .

3- Cơ cấu dân số nuớc ta có những thuận lợi và khó khăn ǵ cho phát triển kinh tế xã hội ?
4- Nêu biện pháp để từng bước khắc phục những khó khăn đó .
D- Hoạt động vận dụng mở rộng
- Học bài và hoàn thành bài thực hành vào vở .
- Chuẩn bị bài 6 : Sự phát triển nền kinh tế Việt Nam .
+ Sự chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế nuớc ta thể hiện như thế nào ?
+ Những thành tựu và thách thức trong quá tŕnh phát triển kinh tế xă hội .

25