Cách sử dụng trang ảnh trong dạy học lịch sử ở lớp 8 trường THCS đông cương

MỤC LỤC
Trang
1. MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
1.1. Lý do chọn đề tài..........................................................................................1
1.2. Mục đích nghiên cứu....................................................................................2
1. 3. Đối tượng nghiên cứu..................................................................................2
1.4. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................2
1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm...........................................2
2. NỘI DUNG......................................................................................................3
2. 1. Cơ sở lý luận................................................................................................3
2. 2. Thực trạng...................................................................................................4
2. 3. Giải pháp và tổ chức thực hiện..................................................................5
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.......................................................14
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................16
3.1. Kết luận......................................................................................................16
3.2. Kiến nghị....................................................................................................16

0


1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài:
Môn Lịch sử là môn học bắt buộc trong chương trình học của học sinh
THCS được Ban giám hiệu nhà trường, các thầy cô và các em học sinh quan
tâm, có nhiều em học sinh rất coi trọng môn Lịch sử và xem đây là một trong
những môn học mà các em ưu thích nhất. Bởi vì các em nhận thức được tầm
quan trọng của việc học môn này là thể hiện lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc,
truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta. Nói cách khác nhờ học môn Lịch sử sẽ hoàn
thiện cho các em nhân cách sống, có mục đích sống cao đẹp, sống vị tha nhân ái,
sống vì mọi người có trách nhiệm với bản thân, với quê hương đất nước mà nơi
các em sinh ra. Đây chính là mục đích của Bộ giáo dục thông qua môn Lịch sử

để đào tạo ra những con người phát triển toàn diện cả đức và tài.
Tuy nhiên những trong năm gần đây nhiều em học sinh không quan tâm
nhiều đến môn học này. Các em chỉ coi đó là môn phụ, không quan tâm đến việc
học của mình và thường giành hết thời gian của mình cho các môn học tự nhiên,
thậm chí cha mẹ các em cũng hướng con mình không học môn Lịch sử. Một
phần quan trọng nữa là tiết học rất khô khan, nhiều sự kiện, nhiều mốc thời gian
thường rất dài và khó nhớ, quá nặng về lý thuyết không gây được hứng thú cho
học sinh, tình trạng này xảy ra ở nhiều năm ở nhiều lớp và ở nhiều đối tượng
học sinh kể cả học sinh khá, giỏi. Các em học trước rồi lại quên khi hỏi lại
không nhớ điều gì, kể cả những kiến thức cơ bản và kiến thức trọng tâm mà học
sinh cần phải nắm được khi học môn Lịch sử.
Cũng phải nhận thấy rằng, việc nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử là
sự kết hợp hài hòa, nhuần nhuyễn của cả hệ thống phương pháp, mỗi phương
pháp đều có vai trò nhất định riêng. Trong đó việc sử dụng tranh ảnh sưu tầm kết
hợp với video sẽ góp phần tích cực cách dạy học môn Lịch sử hiện nay, bởi vì
tranh ảnh sưu tầm và video không những là hình ảnh minh họa, làm cơ sở cho
việc tạo biểu tượng lịch sử mà còn là nguồn cung cấp kiến thức cho học sinh.
Một số bài viết trong sách giáo khoa còn có nhiều nội dung để bỏ ngỏ, yêu cầu
học sinh thông qua làm việc với tranh ảnh sưu tầm kết hợp với video để tìm tòi,
khám phá những kiến thức mới, cần thiết liên quan đến nội dung bài học. Ngoài
ra sẽ tạo nên một tiết học Lịch sử sôi nổi, giúp học sinh chủ động tiếp thu kiến
thức và hiểu sâu sắc nội dung bài học hơn. Bên cạnh đó còn góp phần phát triển
kĩ năng quan sát, phân tích, nhận xét, đánh giá và tư duy ngôn ngữ cho học sinh.
Tuy nhiên, làm thế nào để khai thác và sử dụng tranh ảnh sưu tầm kết hợp
với video có hiệu quả? Tôi mạnh dạn đưa ra đề tài cho sáng kiến kinh nghiệm
1


của mình như sau: “Biện pháp sử dụng tranh ảnh, video trong dạy học Lịch sử
8 có hiệu quả tại trường THCS Đông Cương”.

1.2. Mục đích nghiên cứu:
Nhằm khơi dậy khả năng tư duy, sáng tạo của học sinh thông qua tranh
ảnh sưu tầm và video về những nhân vật lịch sử cũng như những sự kiện lịch sử
của Việt Nam và thế gới, giúp học sinh khắc sâu và ghi nhớ nội dung bài học. Từ
đó giúp các em có những hiểu biết nhất định về lịch sử nhân loại, thêm yêu quý
và tự hào về những tranh sử hào hùng của dân tộc và ngày càng yêu thích môn
Lịch sử hơn.
1. 3. Đối tượng nghiên cứu:
- Nội dung chương trình sách giáo khoa, sách bài tập Lịch sử Trung học
cơ sở.
- Sách hướng dẫn giáo viên, phân phối chương trình Lịch sử Trung học cơ
sở, thuật ngữ lịch sử và các tài liệu có liên quan.
- Đối tượng học sinh Trung học cơ sở, đặc biệt là học sinh lớp 8.
- Giáo viên dạy bộ môn và thực trạng việc sử dụng tranh ảnh, video trong
dạy học Lịch sử.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Điều tra, phán đoán.
- Phương pháp phân tích tổng hợp.
- Phương pháp thực nghiệm.
- Phương pháp khảo sát đánh giá.
1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm:
- Rèn cho học sinh kĩ năng tường thuật, miêu tả, quan sát, nhận biết, đánh
giá, nhận định, so sánh rút ra quy luật, bài học lịch sử.
- Phát huy tính tích cực, chủ động trong học tập của học sinh.
- Học sinh hứng thú tiếp thu bài giảng, hiểu sâu sắc và ghi nhớ bền lâu.
- Học sinh hiểu biết sâu sắc hơn các sự kiện lịch sử đã học, thông qua đó
khơi dậy những xúc cảm lịch sử.

2

2. NỘI DUNG
2. 1. Cơ sở lý luận:
Việt Nam đang bước vào thời kỳ hội nhập với những cơ hội và thách thức
trên tất cả mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Để khắc phục nguy cơ tụt hậu cần
quan tâm đến đổi mới giáo dục, coi đó là "quốc sách" hàng đầu. Trong đó, tri
thức lịch sử không chỉ giúp chúng ta xác định rõ vị trí, điều kiện và khả năng
của mình trên bước đường hội nhập quốc tế, mà còn trang bị những hiểu biết cặn
kẽ về lịch sử dân tộc và lịch sử thế giới trong tiến trình phát triển.
Tại Đại hội lần thứ VII (1991) của Đảng Cộng sản Việt Nam khẳng định
giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu đồng thời đã vạch ra phương hướng
chung để đổi mới sự nghiệp giáo dục. Từ thực tiễn kinh tế - xã hội của đất nước
thời kì đổi mới, Đảng và Nhà nước ta đã xác định nhiệm vụ của giáo dục là
nhằm “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài xây dựng những
con người mới năng động sáng tạo”, về mục tiêu đào tạo là hình thành thế hệ trẻ
phát triển toàn diện: “Nhà trường đào tạo thế hệ trẻ theo hướng toàn diện và có
năng lực chuyên môn sâu, có tri thức và khả năng tự tạo việc làm trong nền kinh
tê nhiều thành phần” (Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ VII).
Sự đổi mới của mục tiêu giáo dục và nội dung giáo dục đặt ra yêu cầu
phải đổi mới phương pháp dạy học. Nghị quyết TW 2, khoá VIII đã xác định
mục tiêu của việc đổi mới phương pháp giáo dục - đào tạo là nhằm: “Khắc phục
lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học.
Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện vào quá trình dạy
và học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu của học sinh, nhất
là sinh viên đại học”.
Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học và nâng cao chất lượng dạy học các
môn nói chung, phương pháp dạy học lịch sử nói riêng đã được đặt ra và thực
hiện một cách cấp thiết cùng với xu hướng đổi mới giáo dục chung của thế giới.
Luật Giáo dục sửa đổi đã chỉ rõ: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của

từng lớp học, từng môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng
vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm
vui hứng thú học tập cho học sinh”.
Tồn tại ở trường phổ thông với tính cách là một khoa học, bộ môn Lịch sử
có tác dụng nhất định đến việc hình thành thế giới quan, tình cảm đạo đức, phát
triển năng lực nhận thức và hành động … cho học sinh. Tuy nhiên, hiện nay chất
lượng giảng dạy và học tập môn Lịch sử chưa thực sự làm cho xã hội an tâm. Vì
3


thế việc đổi mới một cách toàn diện về nội dung lẫn phương pháp dạy học Lịch
sử là vô cùng cần thiết.
Trong những năm trở lại đây, phương pháp dạy học mới đã và đang được
nghiên cứu, áp dụng ở trường phổ thông như: dạy học nêu vấn đề, dạy học tích
cực, dạy học lấy học sinh làm trung tâm, dạy học theo dự án, dạy học với sự hỗ
trợ của công nghệ… Tất cả đều nhằm mục đích tích cực hoá hoạt động của học
sinh, phát triển tư duy sáng tạo cho học sinh. Đặc biệt việc sử dụng tranh ảnh,
video trong dạy học các môn nói chung và dạy học Lịch sử nói riêng, được xem
là một trong những công cụ đem lại hiệu qủa tích cực trong việc đổi mới việc
dạy và học.
2. 2. Thực trạng:
2.2.1. Thuận lợi:
- Đội ngũ giáo viên trẻ, nhiệt tình và có tâm huyết với học sinh.
- Giáo viên đã quen và chủ động với tiến trình của một tiết dạy môn Lịch
sử, một số tiết đã ứng dụng công nghệ thông tin và đồ dùng dạy học vào dạy
học.
- Dạy và học môn Lịch sử luôn có sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà
trường và của ngành giáo dục.
- Đây là môn học tuy nặng về kiến thức nhưng nhiều em cũng rất thích
học.

- Tài liệu môn học rất phong phú và đa dạng.
2.2.2. Khó khăn:
* Điều kiện cơ sở vật chất, trường, lớp:
Trường THCS Đông Cương là một ngôi trường nằm cách trung tâm thành
phố Thanh Hóa khoảng 4 km. Trường có 15 lớp, tất cả phòng học được lắp máy
chiếu phục vụ cho các môn để giáo viên sử dụng công nghệ thông tin vào dạy
học. Tuy nhiên, cơ sở vật chất phục vụ cho môn học còn nhiều thiếu thốn, chưa
đáp ứng quá trình đổi mới phương pháp dạy học của Bộ Giáo dục. Nhà trường
có nhiều bộ tranh, ảnh được cấp về và một số tranh khác do giáo viên tự làm.
Tuy vậy còn quá ít để phục vụ cho môn học bởi vì do đặc thù của bộ môn là cần
phải sử dụng nhiều lược đồ, bản đồ, tranh ảnh để phục vụ cho việc đổi mới môn
học. Nhìn chung cơ sở vật chất vẫn còn thiếu và điều đó ảnh hưởng không nhỏ
đến quá trình dạy, học của thầy và trò.
* Tình hình kinh tế địa phương và nhận thức của phụ huynh:
Phường Đông Cương là một phường nhỏ, đa số dân cư sinh sống bằng
nghề nông. Một số gia đình bố, mẹ đi làm ăn xa để phát triển kinh tế, coi nhẹ
việc học của con em mình. Nhiều người dân vẫn chưa nhận thức được việc học
4


là để giúp các em sau này lập thân, lập nghiệp, phụ huynh thường phó mặc cho
nhà trường, không quan tâm đến con mình, nhiều em còn mải chơi đi đánh điện
tử, đi học nhưng không vào lớp mà nhiều bậc phụ huynh không biết. Hơn thế
nữa bố, mẹ vẫn chưa tạo điều kiện thuận lợi nhất cho con mình học tập : chưa có
góc học tập riêng cho con hoặc khi con đang học bài thì bố, mẹ lại xem tivi, nói
chuyện làm phân tán việc học của con. Điều kiện kinh tế khó khăn nên nhận
thức của các bậc phụ huynh về học tập của con em mình còn nhiều hạn chế.
* Những khó khăn của giáo viên, học sinh đối với môn học:
+ Giáo viên không có nhiều cơ hội đi giao lưu học hỏi các trường bạn để
phát triển chuyên môn.

+ Các em chưa nhận thức được tầm quan trọng của môn học Lịch sử.
+ Khi học môn Lịch sử các em còn gặp nhiều khó khăn về nắm và hiểu
kiến thức do bài dài và mang nặng lý thuyết.
+ Nhiều em cảm nhận thấy sự khó khăn khi tiếp thu môn học rồi chán
học, bởi vì học sinh chưa chuẩn bị bài hoặc các em đối phó giời học bằng nhiều
cách khác nhau đa số học sinh không hoàn thành bài tập của mình. Dẫn đến hiệu
quả đạt được chưa cao.
Tôi đã tiến hành một tiết dạy Lịch sử theo cách dạy thông thường nhưng
đa số các em vẫn không thể hoàn thành các phần bài tập trong sách giáo khoa và
kết quả thu được còn nhiều hạn chế. Tôi đã cho các em làm bài tập khảo sát và
thu được kết quả như sau:
Lớp Sĩ số
8A

42

Giỏi
SL
%
4
9.5

Khá
SL
%
8
19

Trung bình
SL

%
25
59.5

Yếu
SL
%
5 11,9

Kém
SL
%
0
0

Với kết quả trên, tôi cảm thấy rất buồn, ngày đêm trăn trở xem có cách
nào để giúp các em có một tiết học môn Lịch sử đạt hiệu quả, biến tiết học trở
thành một giờ học sôi nổi, lôi cuốn và đầy bổ ích mà các em mong chờ.
2. 3. Giải pháp và tổ chức thực hiện:
2.3.1. Giải pháp chung:
Để sử dụng tranh ảnh, video có hiệu quả nhằm phát huy tính tích cực, chủ
động sáng tạo của học sinh trong học tập môn Lịch sử theo quan điểm đổi mới
phương pháp dạy học, giáo viên cần lưu ý: Khi hướng dẫn học sinh sử dụng
tranh ảnh và video, giáo viên cần chú ý rèn luyện cho học sinh những kỹ năng
sau:
- Kỹ năng quan sát, nhận xét.
- Kỹ năng mô tả.
5

- Kỹ năng phân tích, nhận định, đánh giá.
Ngay từ đầu năm học tôi xác định từng bài nên cần phải chuẩn bị những
tranh, ảnh gì để dạy và đưa ra một số câu hỏi để gây tính tò mò ham tìm hiểu,
gây hứng thú học tập, tìm tòi sáng tạo chủ động chiếm lĩnh kiến thức đạt kết quả
cao trong học tập. Để thực hiện một tiết dạy học Lịch sử có sử dụng tranh ảnh
sưu tầm và video, trong việc dạy và học có hiệu quả như sau:
Đầu tiên tôi cho học sinh quan sát tranh ảnh và xem một đoạn video để
xác định một cách khái quát nội dung tranh ảnh, video cần khai thác.
Tiếp theo, tôi đặt câu hỏi cụ thể và tổ chức hướng dẫn học sinh tìm hiểu
nội dung từ tranh ảnh, video.
Sau đó, học sinh trình bày kết quả tìm hiểu nội dung tranh ảnh, video sau
khi được xem và quan sát.
Cuối cùng, tôi nhận xét, bổ sung nội dung trả lời của học sinh, để các em
hiểu bức tranh một cách đầy đủ, toàn diện và sâu sắc hơn về nội dung bài học.
2.3.2. Vận dụng vào bài dạy cụ thể:
Trên thực tế tôi đã thực hiện “Biện pháp sử dụng tranh ảnh, video trong
dạy học Lịch sử 8 có hiệu quả tại trường THCS Đông Cương”, vào dạy tiết 7,
Bài 4: Phong trào công nhân và sự ra đời của chủ nghĩa Mác, mục 1: Phong
trào đập phá máy móc và bãi công. Trước hết tôi sẽ cho học sinh quan sát H24
SGK, kết hợp với một số tranh ảnh mà tôi đã sưu tầm.

6


7


Cậu bé làm việc trong hầm mỏ ở Đức

8

Những nữ công nhân “nhí” làm việc ở nhà máy dệt tại Newberry (Mĩ)

9


Cậu bé làm việc trong một khu dầu mỏ ở Mĩ

Sau đó, tôi đưa ra câu hỏi: Em có nhận xét gì về đối tượng lao động trong
các nhà máy, hầm mỏ ? Điều kiện làm việc như thế nào ?
Học sinh sẽ trả lời được: đối tượng lao động phần lớn là trẻ em, lao động
cực nhọc trong điều kiện tồi tàn, không bảo hộ…
Tôi đặt câu hỏi tiếp: Vì sao giới chủ lại thích sử dụng lao động trẻ em ?
Học sinh sẽ tìm ra được câu trả lời: Vì trả lương cho trẻ em thấp…
Sau đó tôi dẫn dắt giúp các em tìm ra nguyên nhân dẫn đến phong trào
đập phá máy móc và bãi công vào nửa đầu thế kỉ XIX,
Sau cùng, tôi nhận xét và đưa ra kết luận: Trong những nguyên nhân đó
thì nguyên nhân trẻ em bị bóc lột sức lao động nặng nề là quan trọng nhất, bởi vì
có những công nhân “nhí” 12, 13 tuổi thậm chí có những em mới 11 tuổi đã phải
làm việc trong các xưởng dệt, hầm mỏ… từ 12 giờ 30 phút đến 16 giờ mỗi ngày,
trong khi đó lương thấp và điều kiện làm việc tồi tàn thiếu an toàn.
Qua những hình ảnh đó, học sinh sẽ cảm nhận được sự bóc lột nặng nề
của giai cấp tư sản đối với giai cấp công nhân, đặc biệt là đối với trẻ em.
Với việc sử dụng tranh ảnh sưu tầm, tôi nhận thấy rằng tiết học trở nên sôi
nổi hơn, gây hứng thú học tập cho học sinh hơn. Học sinh nhận thức kiến thức
sâu sắc hơn.
10

Để kiểm chứng lại một lần nữa biện pháp sử dụng tranh ảnh của mình. Tôi
đã áp dụng vào tiết 32- Bài 21: Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 -1945), mục
III. Kết cục của chiến tranh thế giới thứ hai. Đầu tiên, tôi sẽ tôi trình chiếu một
số hình ảnh mà tôi sưu tầm và một đoạn video về sự kiện Mĩ ném bom nguyên
tử xuống thành phố Hi-rô-si-ma (Nhật Bản).

Thi thể của những phụ nữ và trẻ em Đức tại Metgethen năm 1945.
Chính quyền Đức quốc xã tuyên bố họ bị binh sĩ Liên Xô sát hại

11


Phát xít Đức giết hàng triệu dân lành một cách man rợ

12


Thành phố Nagaxaki sau khi bị ném bom

Vụ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima, Nhật Bản.mp4

Tôi cho học sinh quan sát tranh ảnh H77, H78, H79 trong SGK kết hợp với
tranh ảnh và video sưu tầm trong vòng 3 phút, để học sinh có thể hình dung về
những thảm họa khốc liệt của chiến tranh nói chung và chiến tranh thế giới thứ
hai nói riêng.
Sau đó, tôi đặt câu hỏi cho học sinh: Em có suy nghĩ gì về hậu quả của
chiến tranh thế giới thứ hai đối với nhân loại ? Thì ngay lập tức nhiều em đã giơ
tay trả lời câu hỏi, khi học sinh trả xong thì tôi nhận xét, kết luận và hỏi tiếp: Em
có suy nghĩ về chiến tranh ? Chiến tranh đã ảnh hưởng đến môi trường sống như
thế nào?

13


Học sinh dễ dàng trả lời được câu hỏi, bởi vì tranh ảnh và một đoạn video
đã tập chung được sự chú ý của học sinh, lôi cuốn các em tham gia tích cực vào
bài học, làm cho lớp học thêm sôi nổi, giúp học sinh dễ dàng hiểu được vấn đề
một cách chính xác, định hướng tốt nội dung bài học. Sau đó tôi nhận xét và kết
luận:
- Chiến tranh là tội ác, là hủy diệt sự sống.
- Chiến tranh tàn phá các nước, nơi chiến tranh diễn ra thì các chất độc hại
thải ra môi trường và làm cho không khí, nguồn nước bị ô nhiễm nặng nề, không
chỉ ảnh hưởng đến hiện tại, dư âm đến hàng chục năm sau.
Như vậy, từ việc quan sát tranh ảnh cùng đoạn vidio học sinh có thể hiểu
sâu sắc hơn nội dung bài học, từ đó các em có ý thức lên án chiến tranh, bảo vệ
nền hòa bình, đồng thời giáo dục cho các em phải biết sống như thế nào cho
xứng đáng với ông cha và các vị anh hùng đã hy sinh trong sự nghiệp đấu tranh
giành độc lập tự do cho dân tộc và trong công cuộc bảo vệ Tổ quốc. Từ đó, các
em có ý thức hơn trong học tập và rèn luyện phẩm chất đạo đức của bản thân,
cũng như ý thức được về vai trò và vị trí của bộ môn Lịch sử .
Nhằm khẳng định lại một lần nữa “Biện pháp sử dụng tranh ảnh, video
trong dạy học Lịch sử 8 có hiệu quả tại trường THCS Đông Cương”, tôi áp dụng
tiếp vào dạy tiết 41, Bài 26: Phong trào kháng chiến chống Pháp trong những
năm cuối thế kỉ XIX , mục 3: Khởi nghĩa Hương Khê.
Đầu tiên, tôi sẽ trình chiếu H94 SGK và cho các em quan sát, sau đó tôi sẽ
hỏi: Lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Hương Khê là ai ? Học sinh sẽ nhìn lên bảng và
kết hợp với thông tin trong SGK, học sinh trả lời: Phan Đình Phùng, sau đó tôi
sẽ cung cấp thêm cho các em một số thông tin về ông.
Đặc biệt, tiếp theo tôi sẽ trình chiếu hình ảnh Cao Thắng cầm súng trường
trên tay.

14


Cao Thắng (1864-1893)

Và tôi hỏi học sinh: Các em có biết ông là ai không ? Tôi gợi ý cho học
sinh, ông là cách tay phải đắc lực của Phan Đình Phùng - Người đã chế tạo ra
súng trường. Sau đó tôi thấy rất nhiều em giơ tay và trả lời đúng, tôi nhận xét và
cung cấp thêm cho học sinh một số thông tin về Cao Thắng (Cao Thắng (18641893), quê ở Hương Sơn - Hà Tĩnh. Ông không những là một nhà chỉ huy quân
sự đầy mưu lược, nhà chỉ đạo tổ chức thực tiễn tài giỏi mà còn là một người
sáng tạo. Tuy nhiên, vị tướng tài trẻ tuổi đã hi sinh lúc 29 tuổi, đó là một tổn thất
vô cùng to lớn của nghĩa quân Hương Khê và phong trào chống Pháp ở Trung
Kỳ, Phan Đình Phùng mất đi cánh tay phải đắc lực của mình. Thân thế và sự
nghiệp của ông mãi mãi sáng ngời trong lịch sử dân tộc).
Sau đó thông qua Hình 95 trong SGK, Lược đồ căn cứ Hương Khê, tôi sẽ
giới thiệu về địa bàn của cuộc khởi nghĩa bao gồm bốn tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ
An, Hà Tĩnh, Quảng Bình. Tiếp theo, tôi sẽ hỏi học sinh: Cuộc khởi nghĩa chia
làm mấy giai đoạn ? Học sinh trả lời là hai giai đoạn. Tiếp theo tôi sẽ trình chiếu
một số hình ảnh mà tôi sưu tầm được liên quan diễn biến giai đoạn một của cuộc
khởi nghĩa để thu hút các em quan sát, tìm hiểu.

15


Phan Đình Phùng chỉ huy quân lính xây dựng công sự

16


Nghĩa quân rèn đúc vũ khí

17


Súng trường

Tôi sẽ hỏi: Ở giai đoạn một, nghĩa quân đã làm gì ? Sau khi học sinh quan
sát tranh ảnh kết hợp với thông tin trong SGK, các em dễ dàng trả lời và tôi nhận
xét bổ sung: Nghĩa quân lo huấn luyện tổ chức, tích trữ lương thực, rèn đúc vũ
khí. Tôi làm tương tự như vậy với giai đoạn hai và thu được kết quả rất khả
quan. Sau khi học xong phần diễn biến, tôi sẽ cung cấp thêm cho các em một số
thông tin về cuộc khởi nghĩa:
- Cuộc khởi nghĩa đã phát huy được tinh thần đoàn kết, sự ủng hộ của
người dân miền xuôi lẫn miền ngược, cả về sức lực lẫn của cải vật chất.
- Về quân sự, nghĩa quân được tổ chức theo lối chính quy, có kỷ luật
nghiêm minh, biết sử dụng các phương thức tác chiến linh hoạt, phong phú, biết
phát huy tính chủ động sáng tạo khi giáp trận với đối phương, điều này khiến
Pháp cũng phải hết sức khâm phục.
Với việc áp dụng “Biện pháp sử dụng tranh ảnh, video trong dạy học
Lịch sử 8 có hiệu quả tại trường THCS Đông Cương”, tôi nhận thấy rằng tiết
học Lịch sử luôn luôn tạo được sự hứng thú, lôi cuốn học sinh tham gia, đạt hiểu
quả cao trong giờ học. Cuối bài học để kiểm tra các em có hiểu bài và nắm vững
nội dung bài học hay không. Tôi đã đưa ra câu hỏi như sau: Tại sao nói cuộc
khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần
Vương ? Và tôi đã thu được kết quả rất tốt.
18


Với biện pháp sử dụng tranh ảnh kết hợp với xem đoạn video cộng với sự
hướng dẫn của giáo viên, học sinh đã dần nắm vững kiến thức và làm chủ kiến

thức, hoàn thành tốt các bài tập, hiểu được nội dung bài học. Các em đã biết
cách học như thế nào để có hiệu quả, từ đó hình thành một thói quen học tập chủ
động, sáng tạo của người học.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
Tôi đã áp dụng biện pháp mới vào ba tiết dạy trên và thu được kết quả
như sau:
Lớp Sĩ số
8A

42

Giỏi
SL
9

Khá

%
SL
21,4 20

Trung bình

%
SL
47,6 11

Yếu

%

SL
20,2
2

%
4,8

Kém
SL
0

%
0

So sánh kết quả dạy một tiết Lịch sử thông thường mà tôi đã khảo sát với
kết quả khi áp dụng “Biện pháp sử dụng tranh ảnh, video trong dạy học Lịch sử
8 có hiệu quả tại trường THCS Đông Cương”, thì tôi nhận thấy sự tiến bộ rõ rệt
ở từng em. Đã có học sinh đạt loại giỏi, số lượng học sinh khá tăng lên, số lượng
học sinh yếu giảm và không có học sinh kém. Khi áp dụng sáng kiến kinh
nghiệm vào tiết dạy môn Lịch sử tôi đã thu được những kết quả sau:
- Luôn mang lại cho học sinh tính tích cực, chủ động, tự tin.
- Các em luôn hoàn thành tốt phần bài tập của mình.
- Điều rất quan trọng là học sinh đã hiểu được nội dung bài học, hình
thành kĩ năng quan sát, phân tích, so sánh, tích cực và hứng thú trong tiết học
môn Lịch sử.
Như vậy, vẫn là hình thức áp dụng phương pháp mới trong dạy và học kết
hợp thêm một vài thay đổi nhỏ cho từng tiết học mà tiết dạy môn Lịch sử của tôi
đã đạt hiệu quả rõ rệt. Học sinh có hứng thú học tập hơn, tích cực, chủ động,
sáng tạo để mở rộng vốn hiểu biết, đồng thời cũng rất linh hoạt trong việc thực
hiện nhiệm vụ lĩnh hội kiến thức và phát triển kĩ năng. Không khí học tập sôi nổi

nhẹ nhàng. Học sinh có cơ hội để khẳng định mình, không còn lúng túng, lo lắng
khi bước vào giờ học.

19


3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận:
Biện pháp mới luôn mang lại cho học sinh tính tích cực, chủ động. Nếu
giáo viên biết vận dụng khéo léo sẽ mang lại sự hứng thú cho học sinh, thu hút
các em và nâng cao hiệu quả giờ dạy. Đối với tiết học môn Lịch sử giáo viên cần
phải sử dụng linh hoạt hơn trong mỗi bài học, giáo viên nên thay đổi các phương
pháp dạy học tránh sự nhàm chán cho học sinh, giúp các em có tiết học hiệu quả.
Để có một giờ học hiệu quả giáo viên phải tìm tòi, kết hợp và vận dụng các
phương pháp khác nhau để giúp các em phát huy tính tích cực, chủ động, chứ
không nhất thiết tiết học nào chúng ta cũng áp dụng cứng nhắc, dập khuôn cho
học sinh: Giáo viên hỏi, học sinh trả lời rồi chốt đáp án mà chúng ta cũng có thể
cho học sinh xem tranh ảnh, đoạn video gây sự tò mò, muốn tìm hiểu rồi sau đó
giáo viên hỏi học sinh thì các em sẽ tiếp thu bài học tốt hơn. Bên cạnh đó giáo
viên phải tạo cho học sinh tâm lý thoải mái trước và trong giờ học.
Việc học Lịch sử cần sự chỉ bảo của thầy và sự nỗ lực của học sinh. Giáo
viên phải áp dụng phương pháp mới một cách linh hoạt để tạo khả năng hứng
thú cho người học. Cần đổi mới tìm tòi các biện pháp phù hợp, thú vị, hấp dẫn
thu hút các em hứng thú hăng say học tập, nắm chắc kiến thức, vận dụng tốt kiến
thức, hình thành thói quen làm việc độc lập, tự chủ đáp ứng với nhu cầu đổi mới
của Bộ giáo dục. Để thành công trong việc giảng dạy thì mỗi giáo viên phải
20


chuẩn bị các khâu lên lớp thật tốt, từ khâu soạn, giảng đến chuẩn bị các đồ dùng

dạy học. Ngoài ra giáo viên cũng phải hiểu được tâm tư, nguyện vọng của các
em muốn gì, làm gì và cần gì để đưa ra phương pháp dạy phù hợp với từng lớp,
từng đối tượng học sinh giúp cho không khí học tập trở nên sôi nổi, nhẹ nhàng,
học sinh có cơ hội được khẳng định mình, không còn lúng túng, lo ngại khi các
em bước vào giờ học, giúp học sinh lĩnh hội kiến thức phát triển kĩ năng.
Dạy học môn Lịch sử ở lớp 8 đôi khi giáo viên, học sinh gặp rất nhiều khó
khăn và kết quả đạt được không cao. Với sáng kiến: “Biện pháp sử dụng tranh
ảnh, video trong dạy học Lịch sử 8 có hiệu quả tại trường THCS Đông Cương”
tôi hy vọng sẽ góp một phần nhỏ của mình giúp giáo viên và học sinh khắc phục
khó khăn để có một giờ học Lịch sử đạt kết quả cao.
3.2. Kiến nghị:
3.2.1. Về phía lãnh đạo cấp trên:
- Cần tạo điều kiện cho giáo viên thao giảng theo cụm, giáo viên có cơ hội
giao lưu học hỏi, rút kinh nghiệm qua các bài dạy khó.
- Thường xuyên tổ chức các chuyên đề giúp giáo viên dạy môn Lịch sử có
hiệu quả.
3.2.2. Về phía cơ sở:
- Môn Lịch sử yêu cầu phải có đồ dùng trực quan: tranh, ảnh, lược đồ, bản
đồ để giảng dạy. Rất mong Ban giám hiệu nhà trường tạo điều kiện tốt hơn nữa
về cơ sở vật chất để việc dạy học môn Lịch sử ngày một hiệu quả, đáp ứng
những yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện tại.
3.2.3. Đối với giáo viên:
- Nêu cao ý thức tự học, tự rèn luyện. Giáo viên phải biết sử dụng phương
tiện, đồ dùng dạy học, đặc biệt là tranh ảnh, video phù hợp với nội dung, mục
tiêu bài học và phải chú trọng cả ba mặt: kiến thức, kĩ năng, thái độ ứng với từng
tiết học cụ thể.
- Tích cực tham gia các hoạt động chuyên môn do trường và cấp trên tổ
chức, tham gia các lớp bồi dưỡng để nâng cao tay nghề cũng như khả năng sử
dụng các đồ dung trực quan trong dạy học Lịch sử nói riêng và các môn học nói
riêng.

Trên đây là toàn bộ nội dung sáng kiến kinh nghiệm của tôi trong năm học
này. Do tài liệu tham khảo còn hạn chế, thời gian nghiên cứu chưa nhiều nên nội
dung bài viết chắc chắn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Vì vây, tôi rất
mong nhận được sự góp ý quý báu của đồng nghiệp, của các cấp chuyên môn để
nội dung bài viết hoàn chỉnh hơn, áp dụng có hiệu quả hơn vào thực tiễn dạy học
Lịch sử ở trường Trung học cơ sở.
21


Xin trân trọng cảm ơn !
XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG

Thanh Hóa, ngày 13 tháng 4 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.

Bùi Thị Thanh Vinh

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Trần Bá Hoành (1995), Phát huy tính tích cực của học sinh trong học
tập, Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội
2. Ilina T.A (1978), Giáo dục học, tập 2, Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội
3. Khalarmop I.F (1978), Phát huy tính tích cực học tập của học sinh như
thế nào, Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội
4. Phan Ngọc Liên, Nguyễn Sĩ Quế, Trịnh Đình Tùng, Lê Đình Cương,
Đào Hữu Hậu (1999), Nội dung và phương pháp sử dụng bản đồ giáo khoa Lịch
sử treo tường, tập 1 (tái bản lần thứ nhất), Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội
5. Phan Ngọc Liên, Trịnh Đình Tùng (chủ biên) (1999), Phát huy tính tích
cực của học sinh trong dạy học Lịch sử ở Trung học cơ sở, Nhà xuất bản Giáo

dục, Hà Nội
6. Trịnh Tiến Thuận, Nguyễn Xuân Trường, Nguyễn Nam Phóng, Lê Hiến
Chương, Phan Ngọc Huyền (2007), Hướng dẫn sử dụng kênh hình trong dạy
học Lịch sử, Nhà xuất bản Hà Nội.

22