giao an 12 nang cao

Tiết:
Ngày soạn:

Bài 1 :ESTE

I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Nắm được công thức cấu tạo chung của este và một số dẫn xuất của axit cacboxylic.
- Tính chất vật lý hoá học và ứng dụng của este.
2. Kỹ năng
- Viết CTCT, gọi tên este
- Viết ptpư thuỷ phân este
- Làm một số dạng toán liên quan đến tính chất điều chế este
3. Trọng tâm : Cấu tạo và t/c của este
II. Chuẩn bị
GV: Hệ thống câu hỏi, mẫu dầu ăn, mẫu dầu chuối để làm thí nghiệm trong SGK.
III. Tiến trình lên lớp :
1. Ổn định lớp
2. Bài cũ: không
3. Bài mới
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
- Hoạt động 1 ;
Gv: So sánh CTCT của hai chất sau đây từ đó rút
ra nhận xét về cấu tạo phân tử este.
CH
3
– CO- OH CH
3
- CO- OC
2
H

5
Axit axetic Etyl axetat (este)
- GV: phân tích cấu tạo của este
- GV hỏi: R, R’ có thể có cấu tạo như thế nào?
-GV: Giới thiệu một vài dẫn xuất khác của axit
cacboxylic.
R-CO-O-CO-R’ ; R- CO -X ; R - CO- NR
1
R
2
Anhidrit axit Halogenua axit amit
- Hoạt động 2
- GV h ỏi: nêu cách gọi tên este?
I/KHÁI NIỆM VỀ ESTE VÀ DẪN XUẤT KHÁC
CỦA AXIT CACBOXYLIC
1.Cấu tạo phân tử:
HS: Khi thay nhóm OH ở nhóm cacboxyl của axit
cacboxylic bằng nhóm OR thì được este.
-Este đơn giản có CTCT như sau:
R C OR'
O
Với R,R’ là gốc hidrocacbon no, không no
hoặc thơm (este của axit focmic R là hidro)
- CT chung của este đơn no: C
n
H
2n
O
2
(

2)n
≥
2. Cách gọi tên este:
HS:
Tên gốc hiđrocacbon R’ + tên anion gốc axit có đuôi
at
VD: H-COOC
2
H
5
etyl fomat
CH
3
-COOCH
3
metyl axetat
CH
3
-CH
2
-COOC
2
H
5
etyl propionat

CH
2
C COOCH
3

CH
3
H metyl
metacrylat
CH
3
COO CH
2
CH
2
C CH
3
CH
3
iso-
- Hoạt động 3
- GV nhấn mạnh: mùi thơm, khả năng hoà tan
nhiều chất hữu cơ
- Hoạt động 4
- GV: Viết phản ứng theo chiều thuận
- GV hỏi: khả năng phản ứng của sản phẩm trong
cùng điều kiện?
- GV: phân tích cách đóng khung trong phản ứng
trên
- GV: Viết ptpư.
- GV hỏi: pư có xảy ra theo chiều ngược lại
không, vì sao?
GV: Gi ới thiệu phản ứng khử
- Hoạt động 5
GV: G ố Hidrocacbon kh ông no trong phân t ử

este có khả năng tham gia phản ứng cộng và trùng
hợp như hidrocacbon không no.
- Hoạt động 6
GV: Gi ới thiệu một vài phản ứng điều chế.
GV: nh ấn mạnh điều kiện để nâng cao hiệu suất
phản ứng điều chế.
GV: Đi ều ch ế este c ủa phenol kh ông d ùng axit
cacboxylic m à ph ải d ùng anhidrit axit ho ặc
clorua axit t ác d ụng v ới phenol.
amyl axetat
- Xem thêm một số th í d ụ trong SGK
3.Tính chất vật lý:
HS: Đọc tính chất vật lý trong SGK
HS: Nh ận xét nhi ệt độ sôi của este, acol,axit có cùng số
nguy ên t ử C trong ph ân t ử, t ừ đ ó d ự đo án este có t
ạo đ ư ợc liên k ết hidro liên phân tử hay không?
HS: Nhỏ v ài giọt dầu ăn trong nước quan sát và trả lơi
câu h ỏi gợi ý của gi áo viên.
Nhận xét mùi dấu chuối
- Thơm mùi quả chín: etyl butirat: mùi dứa
Iso-amyl axetat: mùi chuối chín
II/ TÍNH CHẤT HOÁ HỌC CỦA ESTE:
1. Phản ứng ở nhóm chức:
a)Phản ứng thuỷ phân
+ Trong dd axit
H
2
SO
4đ
, t

o
CH
3
C OC
2
H
5
O
+

H OH
+ C
2
H
5
OH
-> Phản ứng thuỷ phân trong dd axit là phản ứng thuận
nghịch
+ Trong dd bazơ ( pư xà phòng hoá)
CH
3
C OC
2
H
5
O
+
NaOH
-> Phản ứng thuỷ phân trong dd bazơ là pư không
thuận nghịch còn gọi là phản ứng xà phòng hoá

HS: Nghiên cứu dạng tổng quát trong SGK lên bảng
viết ph ương trình ví dụ điều chế etyl fomiat, iso- amyl
axetat, metyl metacrylat từ axit và ancol tương ứng.
b) Ph ản ứng khử:
R-COO-R’
 →
0,4 tLiAiH
R-CH2-OH + R’- OH
HS: Đọc SGK
2. Ph ản ứng ở g ốc hidrocacbon:
a)Phản ứng cộng vào gốc không no (cộng H
2
,Br
2
,Cl
2
….)
HS: Tham khảo SGK và lên bảng viết phản ứng ví dụ.
b) Ph ản ứng tr ùng h ợp:
HS: Tham khảo SGK v à viết PTPƯ
III/ ĐIỀU CHẾ VÀ ỨNG DỤNG:
1. Điều chế:
a) Este c ủa ancol:
Dùng phản ứng este hoá giữa acol và axit
H
2
SO
4đ
, t
o

CH
3
COOH + CH
3
OH CH
3
COOCH
3
+ H
2
O
HS: Vi ết th êm hai ph ản ứng v à nghi ên c ứu đi ều ki ện
đ ể n âng cao hi ệu su ất ph ản ứng.
b) Este c ủa phenol
HS: Vi ết ph ư ơng tr ình ph ản ứng:
C
6
H
5
-OH + (CH
3
CO)
2
O
→
CH
3
COOC
6
H

5
+
CH
3
COOH
CH
3
C
O
OH
CH
3
C
O
OH
 →
o
t
CH
3
-COONa + C
2
H
5
-OH
- GV giới thiệu một số este chứa photpho được sử
dụng làm thuốc trừ sâu.
Anhidrit axetic phenyl axetat
2. Ứng dụng
HS:Cho học sinh sưu tầm theo dạng chiếu phim

- Este có mùi thơm được dùng để tăng hương vị cho
bánh kẹo, nước giải khát, pha vào nước hoa, xà phòng.
- Este có khả năng hồ tan tốt nhiều chất hữu cơ được
dùng pha sơn
- Sản xuất thuỷ tinh hữu cơ.

4. Củng cố :2.3/7 sgk
5. Dặn dò: 4,5/7 sgk
IV Rút kinh nghiệm

Tiết:
Ngày soạn:
Bài 2 Lipit

I/ Mục tiêu của bài học
1/ Kiến thức: Sau bài này, HS biết:
- Khái niệm, phân loại, trạng thái tự nhiên và tầm quan trọng của lipit
- Tính chất vật lí, cơng thức chung và tính chất hóa học của chất béo
- Sử dụng chât béo một cách hợp lí
2/ Kĩ năng
- Phân biệt lipit, chất béo, chất béo lỏng, chất béo rắn
- Viết đúng phản ứng thủy phân chất béo trong các mơi trường khác nhau
- Giải thích được sự chuyển hóa chất béo trong cơ thể
3. Trong tâm : cấu tạo và tính chất của chất béo
II. Chuẩn bị: Mẫu chất béo, sáp ong
III. Tiến trình lên lớp :
1.Ổn định lớp.
2. Bài cũ : Viết CTCT các đồng phân ứng với CTPT C
2
H

4
O
2
. Gọi tên các đồng phân có nhóm C=O. Những
đồng phân nào có phản ứng tráng gương, vì sao?
3. Bài mới
Hoạt động cúa thầy và trò Nội dung bài học
Hoạt động 1:
- GV cho HS quan sát các mẫu vật là dầu ăn,
mỡ, sáp ong và giới thiệu cho HS biết chúng
đều là lipit và chúng ta chỉ nghiên cứu về chất
béo
- GV hỏi: nhìn vào CTC của chất béo, hãy cho
biết chất béo là este được tạo nên từ ancol nào
và axit cacboxylic loại nào? Sau đó GV cho
HS đọc kết luận trong sgk/9.
I/ Khái niệm, phân loại và trạng thái tự nhiên
1/ Khái niệm và phân loại
CTC của chất béo:
Trong đó: R
1
, R
2
, R
3
là các gốc hiđrocacbon, có thể giống
hoặc khác nhau
Kết luận: sgk/9
- Khi thủy phân chất béo thì thu được glixerol và axit béo
CH

2
O C
O
R
1
CH O CO
R
2
CH
2
O C
O
R
3
CH
2
OCOC
17
H
33
CH OCOC
17
H
33
CH
2
OCOC
17
H
33

+ 3H
2
Ni, t
0
, p
CH
2
OCOC
17
H
35
CH OCOC
17
H
35
CH
2
OCOC
17
H
35
- GV: hãy tính số liên kết đôi C=C trong hai
axit béo không no và nhận xét về nhiệt độ
nóng chảy của các axit trên.
Hoạt động 2: Tính chất vật lý
-GV hỏi: căn cứ vào nhiệt độ nóng chảy của 2
chất béo trên, hãy cho biết thành phần nào
trong phân tử chất béo có ảnh hưởng đến trạng
thái tồn tại của chất béo đó
- GV cho HS rút ra kết luận trong sgk

Hoạt động 3: Tính chất hóa học
- GV đặt vấn đề: chất béo là một este do vậy
nó thể hiện tính chất hóa học chung của một
este (yêu cầu HS nhắc lại bài cũ). Ngoài ra,
nếu gốc axit béo không no thì chất béo còn có
phản ứng cộng
- GV nhận xét: phản ứng thủy phân chất béo
trong môi trường axit là phản ứng thuận
nghịch và sản phẩm là glixerol và các axit béo
- GV: phản ứng thủy phân chất béo trong môi
trường kiềm là phản ứng xà phòng hóa. Muối
natri của các axit béo chính là xà phòng
- phản ứng xà phòng hóa xảy ra nhanh hơn
phản ứng thủy phân trong môi trường axit và
là phản ứng một chiều
- GV bổ sung: chất béo có chứa các gốc axit
không no có phản ứng cộng H
2
với xúc tác Ni
trong điều kiện t
0
, p cao
- Phương pháp này dùng trong CN chế biến
dầu thành mỡ rắn hoặc bơ nhân tạo có giá trị
cao hơn- GV trình bày: một số dầu mỡ động
thực vật để lâu ngày ngoài không khí thường
có mùi khó chịu ta gọi là sự ôi mỡ
Hoạt động 4: Vai trò của chất béo
- GV cho HS nghiên cứu sgk sau đó viết quá
trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể

- GV trình bày các ứng dụng trong CN của
chất béo kết hợp với hình vẽ hoặc mẫu vật để
minh họa
(hoặc muối)
- Axit béo no thường gặp là: axit panmitic:
C
15
H
31
– COOH (t
nc
: 63
0
C); axit stearic: C
17
H
35
– COOH (t
nc
: 70
0
C)
- Axit béo không no thường gặp là: axit oleic: C
17
H
33

– COOH (t
nc
: 13

0
C); ; axit linoleic: C
17
H
31
–
COOH (t
nc
: 5
0
C);
2/ Trạng thái tự nhiên: sgk/10
II/ Tính chất của chất béo
1/ Tính chất vật lý
- Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan
trong một số dung môi hữu cơ như: benzen, xăng, ete ...
2/ Tính chất hóa
a/ Phản ứng thủy phân trong môi trường axit
CH
2
O CO
R
1
CH O CO
R
2
CH
2
O CO
R

3
+ 3H
2
O
H
+
, t
0
CH
2
OH
CH OH
CH
2
OH
+
R
1
COOH
R
2
COOH
R
3
COOH
glixerol
triglixerit
Các axit béo
b/ Phản ứng xà phòng hóa
CH

2
O CO
R
1
CH O CO
R
2
CH
2
O CO
R
3
+ 3NaOH
CH
2
OH
CH OH
CH
2
OH
+
R
1
COONa
R
2
COONa
R
3
COONa

glixerol
triglixerit
t
0
Xà phòng
c/ Phản ứng hiđro hóa lipit lỏng

Triolein (lỏng) Tristearin (rắn)
d/ Phản ứng oxi hóa (sự ôi mỡ)
Chất béo (có C=C)
[O]
→
peroxit
[O]
→
anđ + xeton
+ axit cacboxylic
III/ Vai trò của chất béo
4. Củng cố
- Nắm vững phản ứng đặc trưng của lipit giống este là phản ứng thủy phân (môi trường axit hoặc kiềm)
- Ngoài ra lipit lỏng (chứa các gốc axit béo không no) còn có phản ứng cộng H
2
5: Dặn dò; Xem bài chất giặt rửa
IV. Rút kinh nghiệm
Tiết:
Ngày soạn:
Bài 3: Chất giặt rửa
I. Mục tiêu:
1. kiến thức:
- khái niệm, thành phần chính của xà phòng và của chất giặt rửa tổng hợp

- phương pháp sản xuất xà phòng, chất giặt rửa tổng hợp
- nguyên nhân tạo nên đặc tính của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp
2. Kỹ năng:
- sử dụng hợp lí xà phòng và chất giặt rửa trong đời sống.
- tính khối lượng xà phòng theo hiệu suất phản ứng.
3. Trong tâm : Cơ chế tẩy rửa, đ/c chất tẩy rửa
II. Chuẩn bị:
- Một số hình ảnh về phương pháp SX xà phòng
- Các mẫu chất có sẵn, phiếu học tập
III. Tiến trình lên lớp :
1: Ổn định lớp
2: Bài cũ: Viết ptpư thủy phân tristearin xúc tác axit và bazơ
3: Bài mới
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
Hoạt động 1: Vào bài
Chất giặt rửa là gì?
Tại sao chất giặt rửa lại có tác dụng làm sạch
vết bẩn?
Hoạt động 2:
GV: Yêu cầu HS đọc SGK, thảo luận và trả lời
câu hỏi vào phiếu học tập.
• Chất giặt rửa là gì ?
• Nguồn gốc các chất giặt rửa?
Hoạt động 03:
GV: Yêu cầu HS đọc SGK để rút ra các khái
niệm và cho VD tương ứng
• Chất tẩy màu
• Chất ưa nước
• Chất kị nước
*GV bổ sung cho hoàn chỉnh và chú ý cho HS

dung môi tan tốt của chất kị nước và chất ưa
nước.
*GV yêu cầu HS quan sát H 1.3 SGKđể rút ra
I. Khái niệm và tính chất của chất giặt rửa:
1. Khái niệm về chất giặt rửa:
- Chất giặt rửa: là những chất khi dùng cùng với nước
thì có tác dụng làm sạch các chất bẩn bám trên các vật
rắn mà không gây phản ứng hoá học với các chất đó.
- Lấy từ thiên nhiên: bồ kết, bồ hòn…
- Xà phòng là hỗn hợp các muối natri (kali) của các
axit béo
- Chất giặt rửa tổng hợp :bột giặt, kem giặt… ).
2. Tính chất giặt rửa:
a) Một số khái niệm liên quan:
- Chất tẩy màu: làm sạch các vết màu bẩn nhờ những
phản ứng hoá học.
VD: Nước giaven, nước clo, SO
2
…
- Chất ưa nước: là những chất tan tốt trong nước.
VD: metanol, etanol, axit axetic…
- Chất kị nước: là những chất hầu như không tan trong
nước.
VD: Hiđrocacbon, dẫn xuất halogen…
Chú ý: Chất kị nước thì tan tốt trong dầu mỡ, chất ưa
nước thì không tan trong dầu mỡ.
b) Đặc điểm cấu trúc phân tử muối natri của axit béo:
Cấu tạo phân tử muối natri của axit béo gồm:
+ Một “đầu” ưa nước, -COONa.
+ Một “Đuôi” kị nước , nhóm –CxHy

câu trúc phân tử.
*GV cho HS đọc SGK tìm hiểu cơ chế hoạt
động của chất giặt rửa.
*GV bổ sung và khẳng định kết quả.
Hoạt động 04:
*GV cho HS làm việc theo nhóm, từng nhóm
báo cáo để rút ra phương thức sản
xuất xà phòng.
cho biết thành phần chính của Xà phòng? Cách
sử dụng?
*GV bổ sung ưu và nhược điểm của xà phòng?
Hoạt đông 05:
*GV yêu cầu HS đọc SGK và trả lời câu hỏi:
- chất giặt rửa tổng hợp được điều chế từ đâu?
- chúng có tính chất như thế nào?
- tại sao cần sản xuất chất giặt rửa tổng hợp
*GV yêu cầu HS đọc SGK và cho biếtt thành
phần, ưu và nhược điểm của chất giặt rửa tổng
hợp so với xà phòng?
* HS: trả lời
c) Cơ chế hoạt động của chất giặt rửa.
VD: Cơ chế hoạt động của chất giặt rửa natri stearat.
- Đuôi ưa dầu mỡ CH3[CH2]
16
- thâm nhập vào vết dầu
bẩn, còn nhóm –COONa ưa nước lại có xu hướng kéo
ra phía các phân tử nước.
Kết quả: Vết dầu bị phân chia thành các hạt rất
nhỏ giữ chặt bởi các phân tử natri stearat, rồi bị rửa
trôi.

II. Xà Phòng:
1. Sản xuất xà phòng
* Phương pháp thông thường:
- Đun dầu thực vật, mỡ động vật với dd kiềm ở to cao,
P cao
(RCOO)
3
+ 3NaOH  3RCOONa + C
3
H
5
(OH)
3
- Thêm NaCl vào hh để tách muối ra khỏi hh. trộn
muối thu được với chất phụ gia rồi ép thành bánh
* Phương pháp khác:
Ankan  axit caboxylic  muối natri/ kali của axit
cacboxylic.
2. Thành phần của xà phòng và sử dụng xà phòng.
-Thành phần chính của xà phòng là các muối natri
(kali) của axit béo, thường là natri stearat
(C
17
H
35
COONa), natri panmitat (C
15
H
31
COONa), natri

oleat (C
17
H
33
COONa)
- Phụ gia: chất màu, chất thơm.
- Sử dụng: tắm gội, giặt giũ…
- Ưu điểm: không gây hại cho da, môi trường.
- Nhược điểm: khi dùng với nước cứng (chứa nhiều
ion Ca
2+
, Mg
2+
) thì các muối canxi stearat, canxi
panmitat…sẽ kết tủa làm giảm tác dụng giặt rửa, ảnh
hưởng đếnchất lượng sợi vải.
III. Chất giặt rửa tổng hợp
1. Sản xuất chất giặt rửa tổng hợp
- Điều chế từ các sản phẩm của dầu mỏ
- Người ta tổng hợp nhiều chất có tính chất giặt rửa
tương tự xà phòng, gọi là chất giặt rửa tổng hợp
2. Thành phần và sử dụng các chế phẩm từ chất giặt
rửa tổng hợp:
- Thành phần:
+ Chất giặt rửa tổng hợp
+ Chất thơm
+ Chất màu
+ Chất tẩy trắng: NaClO (có hại cho da)
- Ưu điểm: Dùng được với nước cứng
- Nhược điểm: trong phân tử có chứa gốc hiđrocacbon

phân nhánh, khó phân huỷ gây ô nhiiễm môi trường
4. Củng cố:
- hướng dẫn làm BT 4,5 SGK
5. Dặn dò :Chuẩn bị bài ‘Luyện tập’
IV. Rút kinh nghiệm

Tiết:
Ngày soạn:
Bài 4: LUYỆN TẬP
I .Mục tiêu:
1. Kiến thức: Sự chuyển hóa giữa các loại hydrocacbon và các dẫn xuất của hydrocacbon
2. Kó năng: viết phương trình chuyển hóa giữa các chất
3. Trọng tâm: Từ hydrocacbon điều chế các dẫn xuất của chúng
II. Chuẩn bò: Bảng phụ vẽ 2 sơ đồ chuyển hóa
III. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn đònh lớp:
2. Bài cũ:Kêt hợp vơi luyên tập
3. Bài mới:
Hoạt động cúa thầy và trò Nội dung bài học
HĐ1:
+Xem sơ đồ chuyển hóa nêu mối liên quan
giữa các loai hydro cacbon và cach chuyển
hóa.
+Cách chuyển hiđrocacbon no thành không
no và thơm
+Cách chuyển hiđrocacbon không no và
thơm thành no

LUYỆN TẬP
MỐI LIÊN HỆ GIỮA HIĐROCACBON VÀ MỘT SỐ

DẪN XUẤT CỦA HIĐROCACBON

I- MỐI LIÊN HỆ GIỮA CÁC HIĐROCACBON
1. Chuyển hiđrocacbon no thành không no và thơm
a) Phương pháp đehiđro hóa
C
n
H
2n – 6
C
n
H
2n + 2
C
n
H
2n

C
n
H
2n - 2

b) Phương pháp cracking

C
n
H
2n + 2
C

x
H
2x + 2
+ C
y
H
2y
( x
+ y = n)
2. Chuyển hiđrocacbon không no và thơm thành no
a) Phương pháp hiđro hóa không hoàn toàn
R – C ≡ C – R’ R – C = C – R’
RCH
2
CH
2
R’
b) Phương pháp hiđro hóa hoàn toàn
C
n
H
2(n - x)
+ (x + 1) H
2

0
,Ni t
→
C
x

H
2x + 2
(
x = 1, 2)
C
n
H
2n – 6
+ 3H
2

0
,Ni t
→
C
n
H
2n
aren xicloankan
II- MỐI LIÊN HỆ GIỮA HIĐROCACBON VÀ DẪN
XUẤT CHỨA OXI CỦA HIĐROCACBON
1. Chuyển hiđrocacbon trực tiếp thành dẫn xuất
chứa oxi
a) Oxi hóa hiđrocacbon ở điều kiện thích
Ni, t
0
+H
2
Pd/PbCO
3

, t
0
+H
2
xt, t
0
-H
2
-H
2
-4H
2
xt, t
0
xt, t
0
xt, t
0
HĐ2:
+ Từ hydrocacbon cho biết cách chuyển
hóa thành ancol, andehit, axit,este.

+ Cách chuyển hiđrocacbon trực tiếp thành
dẫn xuất chứa oxi

+ Cách chuyển hiđrocacbon thành dẫn
xuất chứa oxi qua dẫn xuất halogen
+ Cách chuyển hóa giữa các dẫn xuất chứa
oxi
hợp: Oxi hóa ankan, anken, aren ở nhiệt độ cao với xúc

tác thích hợp thu được dẫn xuất chứa oxi. Thí dụ :
R - CH
2
- CH
2
- R’
0
2
, ,O xt t+
→
R - COOH
+ R’- COOH
b) Hiđrat hóa anken thành ancol
R – CH = CH
2
+ H
2
O
0
, ,H t p
+
→
R -
CH(OH) - CH
3
c) Hiđrat hóa ankin thành anđehyt hoặc
xeton
R – C ≡ C – R’
0
2

, ,H O t xt+
→
[R – CH = C(OH) – R’]
RCH
2
COR’
2. Chuyển hiđrocacbon thành dẫn xuất chứa oxi
qua dẫn xuất halogen
a) Thế nguyên tử H bằng nguyên tử halogen
rồi thủy phân
R - H
0
2
, ,( )X as t+
→
R - X
0
2
, ,NaOH H O t+
→

R - OH
Ar - H
2
,X Fe+
→ Ar - X
0
, ,NaOH p t+
→

Ar - OH
b) Cộng halogen hoặc hiđrohalogenua vào
hiđrocacbon không no rồi thủy phân
R – CH = CH
2

HX+
→
R - CHX - CH
3
0
2
, ,NaOH H O t+
→
R - CH(OH) - CH
3
3. Chuyển ancol và dẫn xuất halogen thành
hiđrocacbon
a) Tách nước từ ancol thành anken

H - C - C - OH

C = C
b) Tách hiđrohalogenua từ dẫn xuất halogen
thành anken


CH - CX

C = C

4. Chuyển hóa giữa các dẫn xuất chứa oxi
a) Phương pháp oxi hóa
Oxi hóa nhẹ ancol bậc I, bậc II thì được anđehyt,
xeton. Oxi hóa mạnh các dẫn xuất chứa oxi thì được axit
cacboxylic :
RCH
2
OH
0
,CuO t+
→
RCHO
[ ]O
→ RCOOH
RCHOHR’
0
,CuO t+
→
RCOR’
b) Phương pháp khử
- Khử anđehyt, xeton thành ancol :
RCOR’ + H
2

0
,Ni t
→
RCHOHR’
KOH/C
2

H
5
OH, t
0
H
2
SO
4
, 170
0
C
HĐ3:cho học sinh thảo luận sơ đồ trang 20
sgk
- Khử este thành ancol :
RCOOR’
0
4
,LiAlH t
→
RCH
2
OH +
R’OH
c) Este hóa và thủy phân este

RCOOH + R’OH RCOOR’+ H
2
O
III- SƠ ĐỒ BIỂU DIỄN MỐI QUAN HỆ GIỮA
HIĐROCACBON VÀ MỘT SỐ DẪN XUẤT CỦA

HYDROCACBON (SGK)
4. Củng cố: Từ etan viết các ptpư điều chế Etylaxetat và phenol
5. Dặn dò:Xem trước bài5
IV. Rút kinh nghiệm
Tiết:
Ngày soạn:
Ch¬ng 2 : Cacbonhi®rat
Bµi 5 : Glucoz¬
I. Mơc tiªu cđa bµi häc
1. VỊ kiÕn thøc
- BiÕt cÊu tróc ph©n tư d¹ng m¹ch hë cđa glucoz¬, fructoz¬.
- BiÕt sù chun ho¸ gi÷a 2 ®ång ph©n: glucoz¬, fructoz¬.
- HiĨu c¸c nhãm chøc cã trong ph©n tư glucoz¬, fructoz¬, vËn dơng tÝnh chÊt cđa c¸c nhãm chøc ®ã ®Ĩ gi¶i thÝch
c¸c tÝnh chÊt ho¸ häc cđa glucoz¬, fructoz¬.
2. KÜ n¨ng
- RÌn lun ph¬ng ph¸p t duy trõu tỵng khi nghiªn cøu cÊu tróc ph©n tư phøc t¹p (cÊu t¹o vßng cđa glucoz¬,
fructoz¬)
3.Träng t©m :glucoz¬ cã t/c cđa ancol ®a chøc vµ an®ehit ®on chøc
II. Chn bÞ
- Dơng cơ: kĐp gç, èng nghiƯm, ®òa thủ tinh, ®Ìn cån, th×a, èng nhá giät, èng nghiƯm nhá.
- Ho¸ chÊt: glucoz¬, c¸c dung dÞch : AgNO
3
, NH
3
, CuSO
4
, NaOH.
- M« h×nh: h×nh vÏ, tranh ¶nh liªn quan ®Õn bµi häc.
III. Tiến trình lên lớp
1. Ổn đònh lớp

2. Bài cũ: Không
3. Bài mới
Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảng
Ho¹t ®éng 1
* GV cho HS quan s¸t mÉu glucoz¬.
* HS tù nghiªn cøu SGK vỊ tÝnh chÊt vËt lÝ vµ tr¹ng
th¸i thiªn nhiªn cđa glucoz¬.
Ho¹t ®éng 2
Sư dơng phiĨu häc tËp sè 1
* GV hái HS
I. TÝnh chÊt vËt lÝ vµ tr¹ng th¸i thiªn
nhiªn ( SGK )
II. CÊu tróc ph©n tư
Glucoz¬ cã c«ng thøc ph©n tư lµ C
6
H
12
O
6
, tån t¹i ë hai
d¹ng m¹ch hë vµ m¹ch vßng.
H
+
, t
0
- Để xác định CTCT của glucozơ phải tiến hành các
thí nghiệm nào ?
- Phân tích kết quả thí nghiệm để kết luận về cấu tạo
của glucozơ.
* HS trả lời

+ Khử hoàn toàn Glucozơ cho n- hexan. Vậy 6
nguyên tử C của phân tử Glucozơ tạo thành 1 mạch
dài
+ Phân tử Glucozơ cho phản ứng tráng bạc, vậy trong
phân tử có nhóm
-CH=O.
+ Phân tử Glucozơ tác dụng với Cu(OH)
2
cho dung
dịch màu xanh lam, vậy trong phân tử có nhiều nhóm
-OH ở vị trí kế nhau.
+ Glucozơ tạo este chứa 5 gốc axit CH
3
COO-, vậy
trong phân tử có 5 nhóm -OH.
Hoạt động 3
* HS nhắc lại
khái niệm đồng phân
* GV nêu các đồng phân có tính chất khác nhau.
* HS nghiên cứu sgk cho biết hiện tợng đặc biệt về
nhiệt độ nóng chảy của glucozơ.
* GV nêu:
- Glucozơ có hai nhiệt độ nóng chảy khác nhau, nh
vậy có hai dạng cấu tạo khác nhau.
-OH ở C
5
cộng vào nhóm C=O tạo ra 2 dạng vòng 6
cạnh và .
- Viết sơ đồ chuyển hoá giữa dạng mạch hở và 2 đồng
phân mạch vònglucozơ và của glucozơ.

Hoạt động 4
Sử dụng phiếu học tập số 2
* HS
- Quan sát GV biểu diễn thí nghiệm oxi hoá glucozơ
bằng AgNO
3
trong dung dịch NH
3
.
- Nêu hiện tợng, giải thích và viết PTHH.
* HS làm tơng tự với thí nghiệm glucozơ phản ứng
với Cu(OH)
2
.
* GV yêu cầu HS viết phơng trình phản ứng khử
glucozơ bằng H
2
.
Hoạt động 5
* HS viết PTHH của phản ứng giữa dung dịch
glucozơ và Cu(OH)
2
dới dạng phân tử.
* HS nghiên cứu SGK cho biết đặc điểm cấu tạo của
este đợc tạo ra từ glucozơ. Kết luận rút ra về đặc điểm
cấu tạo của glucozơ.
Hoạt động 6
Sử dụng phiếu học tập số 3
* HS nghiên cứu sgk: Cho biết điểm khác nhau giữa
nhóm -OH đính với nguyên tử C số 1 với các nhóm

-OH đính với các nguyên tử C khác của vòng
glucozơ.
- Các dữ kiện thực nghiệm : sgk
- Kết luận
Glucozơ có cấu tạo của anđehit đơn chức và ancol 5
chức, có công thức cấu tạo thu gọn là
CH
2
OH-CHOH-CHOH-CHOH-CHOH-CH=O.
-OH ở C
5
cộng vào nhóm C=O tạo ra 2 dạng vòng 6
cạnh và .
Trong thiên nhiên, Glucozơ tồn tại hoặc ở dạng hoặc
ở dạng . Trong dung dịch, hai dạng này chiếm u thế
hơn và luôn chuyển hoá lẫn nhau theo một cân bằng
qua dạng mạch hở.
CH OH



2
H
H
H
H
H
HO
OH
OH

OH
CH OH



2
H
H
H
H
HO
OH
OH
O
C
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6
CH OH

2
H
H
H
H
H
HO
OH
OH
OH
1
2
3
4
5
6
-Glucozơ Glucozơ -Glucozơ
III. Tính chất hoá học
Glucozơ có các tính chất của nhóm anđehit và ancol đa
chức.
1. Tính chất của nhóm anđehit
a) - Oxi hóa Glucozơ bằng phức bạc amoniac
(AgNO
3
trong dung dịch NH
3
)
Thí nghiệm: sgk
Hiện tợng: Thành ống nghiệm láng bóng.

Giải thích
AgNO
3
+ 3NH
3
+H
2
O[Ag(NH
3
)
2
]OH+ NH
4
NO
3
CH
2
OH[CHOH]
4
CHO+
2[Ag(NH
3
)
2
]OHCH
2
OH[CHOH]
4
COONH
4

+
2Ag+3NH
3
+ H
2
O.
- Oxi hoá Glucozơ bằng Cu(OH)
2
khi đun nóng
CH
2
OH[CHOH]
4
CHO+2Cu(OH)
2
+NaOH

0
t
CH
2
OH[CHOH]
4
COONa+Cu
2
O+3H
2
O.
natri gluconat
b) Khử Glucozơ bằng hiđro

CH
2
OH[CHOH]
4
CHO+H
2

0
,tNi
CH
2
OH[CHOH]
4
CH
2
OH
Sobitol
2. Tính chất của ancol đa chức (poliancol)
a) Tác dụng với Cu(OH)
2
2C
6
H
11
O
6
H + Cu(OH)
2
(C
6

H
11
O
6
)
2
Cu + 2H
2
O
b) Phản ứng tạo este
Glucozơ có thể tạo ra C
6
H
7
O(OCOCH
3
)
5
3. Tính chất riêng của dạng mạch vòng
Khi nhóm -OH ở C
1
đã chuyển thành nhóm -OCH
3
rồi,
dạng vòng không thể chuyển sang dạng mạch hở đợc
nữa.
* GV: Tính chất đặc biệt của nhóm -OH hemiaxetal
tác dụng với metanol có dung dịch HCl làm xúc tác
tạo ra este chỉ ở vị trí này.
* HS nghiên cứu sgk cho biết tính chất của metyl -

glucozit.
* HS tự viết phơng trình phản ứng.
* HS nghiên cứu sgk và tìm hiểu thực tế cuộc sống.
Hoạt động 7
* HS
- Nghiên cứu sgk cho biết đặc điểm cấu tạo của đồng
phân quan trọng nhất của glucozơ là fructozơ.
- HS cho biết tính chất vật lí và trạng thái thiên nhiên
của fructozơ.
- HS cho biết tính chất hoá học đặc trng của fructozơ.
Giải thích nguyên nhân gây ra các tính chất đó.
CH OH



2
H
H
H
H
H
HO
OH
OH
OH
1
2
3
4
5

6
+ HOCH
3
HCl
CH OH



2
H
H
H
H
H
HO
OCH
OH
OH
1
2
3
4
5
6
3
+ H O
2
Metyl -glucozit
4. Phản ứng lên men
C

6
H
12
O
6

C
enzim
0
35
0
30


2C
2
H
5
OH + 2CO
2
IV. Điều chế và ứng dụng
1. Điều chế
(C
6
H
10
O
5
)
n

+ nH
2
O

0
0
40HCl
nC
6
H
12
O
6
2. ứng dụng SGK
V. Đồng phân của Glucozơ: Fructozơ
CH
2
OH-CHOH-CHOH-CHOH-C-CH
2
OH
||
O
Cùng với dạng mạch hở fructozơ có thể tồn tại ở dạng
mạch vòng 5 cạnh hoặc 6 cạnh. Dạng 5 cạnh có hai
đồng phân và .
CH OH
2
1
2
4

5
6
OH
OH
HOCH
OH
3
OH
H
H
2
HOCH
2
6
5
H
4
H
H
CH OH
2
OH
OH
OH
1
2
3
-Fructozơ -Fructozơ
Tính chất tơng tự Glucozơ.
Glucozơ

OH
Fructozơ
4. Củng cố : So sánh cấu tạo vòng của glucozơ và Fructozơ?
Nêu tính chất hóa học của glucozơ?
5. Dặn dò: 3,4/32 sgk
IV Rút kinh nghiệm
Tit:
Ngy son:

Bài 6: Saccarozơ
I. Mục tiêu của bài học
1. Kiến thức
- Biết cấu trúc phân tử của saccarozơ.
- Hiểu các nhóm chức trong phân tử saccarozơ và matozơ.
- Hiểu các phản ứng hóa học đặc trng của chúng.
2. Kĩ năng
- Rèn luyện cho HS phơng pháp t duy khoa học, từ cấu tạo của các hợp chất hữu cơ phức tạp dự đoán tính chất
hóa học của chúng.
- Quan sát, phân tích các kết quả thí nghiệm.
- Thùc hµnh thÝ nghiƯm.
- Gi¶i c¸c bµi tËp vỊ saccaroz¬ vµ mantoz¬.
3.Träng t©m : cÊu tao vµ t/c hh cđa saccaroz¬
II. Chn bÞ
- Dơng cơ: cèc thủ tinh, ®òa thủ tinh, ®Ìn cån, èng nhá giät.
- Ho¸ chÊt: dd CuSO
4
, dd NaOH, saccaroz¬, khÝ CO
2

.
- H×nh vÏ phãng to cÊu t¹o d¹ng vßng saccaroz¬ vµ mantoz¬.
- S¬ ®å s¶n xt ®êng saccaroz¬ trong c«ng nghiƯp.
III. Tiến trình lên lớp
1.Ổn đònh lớp
2.Bài cũ: Trìmh bày cấu tạo vòng của glucozơ?
3.Bài mới
Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảng
Ho¹t ®éng 1
* HS quan s¸t mÉu saccaroz¬ (®êng kÝnh tr¾ng)
vµ t×m hiĨu SGK ®Ĩ biÕt nh÷ng tÝnh chÊt vËt lÝ
vµ tr¹ng th¸i thiªn nhiªn cđa saccaroz¬.
Ho¹t ®éng 2
* HS:
- Cho biÕt ®Ĩ x¸c ®Þnh CTCT cđa saccaroz¬ ngêi
ta ph¶i tiÕn hµnh c¸c thÝ nghiƯm nµo. Ph©n tÝch
c¸c kÕt qu¶ thu ®ỵc rót ra kÕt ln vỊ cÊu t¹o
ph©n tư cđa saccaroz¬.
* HS tr¶ lêi
- Dung dÞch saccaroz¬ lµm tan Cu(OH)
2
thµnh
dung dÞch xanh lam→ cã nhiỊu nhãm -OH kỊ
nhau.
- Dung dÞch saccaroz¬ kh«ng cã ph¶n øng tr¸ng
b¹c, kh«ng khư Cu(OH)
2
→ kh«ng cã nhãm
-CHO vµ kh«ng cßn -OH hemixetan tù do.
- §un nãng dung dÞch saccaroz¬ cã mỈt axit v«

c¬ ®ỵc Glucoz¬ vµ Frcutoz¬ →saccaroz¬ ®ỵc
hỵp bëi ph©n tư Glucoz¬ vµ Fructoz¬ ë d¹ng
m¹ch vßng b»ng liªn kÕt qua nguyªn tư oxi (C-
O-C ) gi÷a C
1
cđa Glucoz¬ vµ C
2
cđa fructoz¬.
* HS: ViÕt CTCT cđa saccaroz¬.
* GV : Sưa ch÷a cho HS c¸ch viÕt, chó ý c¸ch
®¸nh sè c¸c vßng trong ph©n tư saccaroz¬.
Ho¹t ®éng 3
* HS quan s¸t GV biĨu diƠn cđa dung dÞch
saccaroz¬ víi Cu(OH)
2
ë nhiƯt ®é thêng, nªu
hiƯn tỵng, gi¶i thÝch, viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng.
* HS nghiªn cøu sgk. ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng
I. TÝnh chÊt vËt lÝ
SGK
II. CÊu tróc ph©n tư
CH OH



2
H
H
H
H

H
HO
OH
OH
1
2
3
4
5
6
CH OH
2
1
2
4
5
6
OH
OH
HOCH
3
OH
H
H
2
O
Saccaroz¬ hỵp bëi α- Glucoz¬ vµ β- Fruct¬z¬.
III. TÝnh chÊt ho¸ häc
Saccaroz¬ kh«ng cßn tÝnh khư v× kh«ng cßn
nhãm -CHO vµ kh«ng cßn -OH hemixetan tù do

nªn kh«ng cßn d¹ng m¹ch hë. V× vËy saccaroz¬
chØ cßn tÝnh chÊt cđa ancol ®a chøc vµ ®Ỉc biƯt
cã ph¶n øng thủ ph©n cđa ®isaccarit.
1. Ph¶n øng cđa ancol ®a chøc
a) Ph¶n øng víi Cu(OH)
2
- ThÝ nghiƯm: sgk
- HiƯn tỵng: kÕt tđa Cu(OH)
2
tan ra cho dung
dÞch mµu xanh lam.
- Gi¶i thÝch: saccaroz¬ cã nhiỊu nhãm -OH kỊ
nhau.
2C
12
H
22
O
11
+ Cu(OH)
2
→ Cu(C
12
H
21
O
11
)
2
+ 2H

2
O
b) Ph¶n øng víi Ca(OH)
2
- ThÝ nghiƯm vµ hiƯn tỵng: saccaroz¬ hoµ tan hÕt
vÈn ®ơc. Khi sơc khÝ CO
2
vµo dung dÞch canxi
saccarat th× thÊy kÕt tđa.
- Gi¶i thÝch:
C
12
H
22
O
11
+Ca(OH)
2
+H
2
O→
C
12
H
22
O
11
.CaO. 2H
2
O

C
12
H
22
O
11
.CaO. 2H
2
O + CO
2
→
của saccarozơ với vôi sữa, sau đó sục CO
2
vào
dung dịch thu đợc.
* GV Cho HS biết ứng dụng quan trọng của các
phản ứng trên trong công nghiệp sản xuất đờng
(Tính chất này đợc áp dụng trong việc tinh chế
đờng).
Hoạt động 4
* HS giải thích hiện tợng thực tế, các xí nghiệp
tráng gơng đã dùng dung dịch saccarozơ với axit
sunfuric làm chất khử trong phản ứng tráng bạc.
* GV giải thích việc chọn dung dịch saccarozơ
làm nguyên liệu cho phản ứng tráng gơng.

Hoạt động 5
* HS nghiên cứu SGK.
* HS theo dõi sơ đồ sản xuất đờng saccarozơ
trong CN trong SGK tóm tắt các giai đoạn

chính và phân tích giai đoạn 5 của quá trình sản
xuất đờng saccarozơ.
* GV đánh giá câu trả lời của HS.
Hoạt động 6
* HS nghiên cứu SGK cho biết CTCT của
mantozơ.
* HS so sánh cấu tạo phân tử của saccarozơ và
mantozơ. Từ cấu tạo phân tử của matozơ, HS dự
đoán tính chất hoá học của mantozơ.
C
12
H
22
O
11
+ CaCO
3
+ 2 H
2
O
2. Phản ứng thuỷ phân
C
12
H
22
O
11
+ H
2
O C

6
H
12
O
6
+ C
6
H
12
O
6
Glucozơ Fructozơ
IV. ứng dụng và sản xuất đờng
saccarozơ
1. ứng dụng
sgk
2. Sản xuất đờng saccarozơ
sgk
V. Đồng phân của saccarozơ:
mantozơ
- Phân tử mantozơ do 2 gốc Glucozơ liên kết với
nhau qua nguyên tử O, gốc thứ nhất ở C
1
gốc thứ
2 ở C
4
- Cấutrúc: Nhóm -OH hemiaxetan ở gốc
Glucozơ thứ hai còn tự do nên trong dung dịch
gốc này có thể mở vòng tạo ra nhóm -CHO.
CH OH

2
H
H
H
H
H
HO
OH
OH
1
2
3
4
5
6
CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH

OH
1
2
3
4
5
6
O
- Tính chất:
1.Tính chất của poliol giống saccarozơ, tác dụng
với Cu(OH)
2
cho phức đồng mantozơ.
2. Có tính khử tơng tự Glucozơ.
3. Bị thuỷ phân ra 2 phân tử Glucozơ.
4. Củng cố : so sánh cấu tạo , tính chất của saccarozơ và mantozơ
5. Dặn dò: 3,4/38 sgk
IV Rút kinh nghiệm
Tit:
Ngy son:
Bài 7: Tinh bột
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Biết cấu trúc phân tử và tính chất của tinh bột.
- Biết sự chuyển hoá và sự tạo thành tinh bột.
2. Kĩ năng
- ViÕt cÊu tróc ph©n tư cđa tinh bét.
- NhËn biÕt tinh bét.
- Gi¶i bµi tËp vỊ tinh bét.
3.Träng t©m: CÊu t¹o vµ t/c hãa häc cđa tinh bét .

II. Chn bÞ
- Dơng cơ: èng nghiƯm, dao, èng nhá giät.
- Ho¸ chÊt: tinh bét, dd iot.
- C¸c h×nh vÏ phãng to vỊ cÊu tróc ph©n tư cđa tinh bét vµ c¸c tranh ¶nh cã liªn quan ®Õn bµi häc.
III. Tiến trình lên lớp
1 Ổn đònh lớp
2.Bài cũ: Trình bày t/c hh của saccarơ ?
3.Bài mới
Hoạt động của thầy và trò Nội dung ghi bảng
Ho¹t ®éng 1
* HS quan s¸t mÉu tinh bét vµ nghiªn
cøu SGK cho biÕt c¸c tÝnh chÊt vËt lÝ vµ
tr¹ng th¸i thiªn nhiªn cđa tinh bét.
Ho¹t ®éng 2
* HS:
- Nghiªn cøu SGk, cho biÕt cÊu tróc
ph©n tư cđa tinh bét.
- Cho biÕt ®Ỉc ®iĨm liªn kÕt gi÷a c¸c
m¾t xÝch α-glucoz¬ trong ph©n tư tinh
bét.
* HS tr¶ lêi:
Cã thĨ coi tinh bét lµ polime do nhiỊu
m¾t xÝch α-glucoz¬ hỵp l¹i vµ cã c«ng
thøc (C
6
H
10
O
5
)

n
(n tõ 1.200 ®Õn 6000).
Thùc ra, tinh bét lµ hçn hỵp cđa 2 lo¹i
polisaccarit lµ amiloz¬ vµ amilopectin.
Amiloz¬ lµ polime cã m¹ch xo¾n lß xo,
kh«ng ph©n nh¸nh, ph©n tư khèi kho¶ng
200.000 ®vC. Amilopectinlµ polime cã
m¹ch xo¾n lß xo, ph©n nh¸nh, ph©n tư
khèi lín h¬n amiloz¬, kho¶ng 1000.000
®vC.
Trong ph©n tư amoloz¬, c¸c m¾t xÝch α-
I- TÍNH CHẤT VẬT LÍ VÀ TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN
Tinh bột là chất rắn vô đònh hình, màu trắng, không tan
trong nước nguội. Trong nước nóng từ 65
0
C trở lên, tinh bột
chuyển thành dung dòch keo nhớt, gọi là hồ tinh bột.
Tinh bột có nhiều trong các loại hạt (gạo, mì, ngô,…),củ
(khoai, sắn,…) và quả (táo, chuối,…). Hàm lượng tinh bột
trong gạo khoảng 80%, trong ngô khỏang 70%, trong củ
khoai tâu tươi khoảng 20%.
II. CÊu tróc ph©n tư
CH OH



2
H
H
H

H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
6
CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
6
O
....

CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
O
O
....
CH OH



2
H
H
H
H
H

OH
OH
1
2
3
4
5
6
CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
6
O
....
CH OH

2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
O
O
CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1

2
3
4
5
6
CH OH



2
H
H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
O
....
CH OH



2
H

H
H
H
H
OH
OH
1
2
3
4
5
O
O
....
III. TÝnh chÊt ho¸ häc
Lµ mét polisaccarit cã cÊu tróc vßng xo¾n, tinh bét biĨu hiƯu
rÊt u tÝnh chÊt cđa mét poliancol, chØ biĨu hiƯn râ tÝnh chÊt
thủ ph©n vµ ph¶n øng mµu víi iot.