Giải pháp phòng tránh giảm thiểu thiên tai do mưa lũ thông qua các hoạt động ngoại khóa ở trường THCS bình lương

1. MỞ ĐẦU
1. 1. Lý do chọn đề tài
Nước là nguồn sống, không chỉ là một nhân tố quan trọng giúp duy trì
sự sống, nước còn hỗ trợ con người trong rất nhiều việc khác như trong hoạt
động nông nghiệp, công nghiệp, và trong sinh hoạt khác như: tắm giặt, lau rửa
đồ đạc hoặc nấu ăn.. Không ai có thể phủ nhận được tầm quan trọng của tài
nguyên nước. Nếu thiếu nước, con người không thể sống được. Nhưng ngược
lại, nếu “quá nhiều” nước, thì sẽ là thảm hoạ: Lũ lụt đã cướp đi sinh mạng của
hàng triệu người trong 100 năm trở lại đây, lớn hơn rất nhiều so với những thảm
họa tự nhiên khác.
Loại lũ nguy hiểm nhất, chính là lũ quét. Lũ quét sinh ra một cách rất
nhanh và bất ngờ, do vậy con người không thể biết được cơn lũ đang đến. Lũ
quét mang theo năng lượng cực lớn, đủ để quét sạch nhà cửa, xe cộ, và con
người. Lũ quét thường xảy ra khi có trận mưa giông lớn ở trên núi, nơi đầu
nguồn. Nước từ đó sẽ chảy xuống, mang theo năng lượng đủ phá hủy mọi thứ
phía dưới nó.
Một trong những cơn lũ quét thảm họa nhất trong lịch sử nước Mỹ là trận
lũ quét xảy ra ở Big Thompson Canyon, Colorado năm 1976. Chỉ trong vòng
chưa đến 5 giờ, cơn mưa giông mang theo lượng nước lớn bất thường, hơn cả
lượng mưa thông thường trong một năm của vùng đó. Con sông Big Thompson,
bình thường ôn hòa với dòng chảy chậm, thì nay trở thành một dòng chảy kinh
hoàng không thể dừng lại được, tống 882.000 lít nước xuống hẻm núi. Trong
thời gian đó, hàng nghìn người đang cắm trại tại khu vực đó để kỉ niệm 100 năm
bang Colorado. Trận lũ xảy ra quá nhanh đến nỗi không hề có một cảnh báo nào
kịp đưa ra. Kết cục, hàng trăm người bị thương, và 139 người bị chết.
Bên cạnh đó những thiệt hại khác do lũ gây ra, đó là việc lan truyền dịch
bệnh. Khi nước chảy khắp nơi, nó có thể mang đủ loại chất bẩn và hóa chất đi
khắp nơi, khiến cho môi trường trở nên mất vệ sinh. Đây là điều kiện thuận lợi
cho các bệnh dịch lây truyền qua đường nước. Nếu bạn không may đang sống
tại nơi bị ngập lụt, chắc chắn là bạn bản hiểu được uống nước sạch quý giá như
thế nào.

Ở Việt Nam lũ lụt là hiện tượng phổ biến và diễn ra trên khắp các vùng
miền đất nước, đặc biệt là vùng ven biển miền Trung, đồng bằng sông Mêkông
và đồng bằng sông Hồng. Người dân ở những vùng này đã phải học cách sống
chung với lũ lụt, đặc biệt là những người có sinh kế phụ thuộc vào chức năng
sản xuất của lũ lụt hàng năm. Văn hoá Việt Nam thường nhắc đến và không thể
quên những cơn lụt lớn trong lịch sử, vì tổ tiên dân tộc Việt Nam xem lụt lội là
một trong bốn hiểm hoạ lớn nhất đối với con người, trong số đó có hoả hoạn,
cướp bóc và xâm lăng. Mỗi năm lũ lụt đã cướp đi hàng trăm sinh mạng, tàn phá
nhà cửa, mùa màng. Người dân ở đây bỗng chốc tay trắng. Sau mỗi cơn lũ cuộc
sống của những người dân ở đây rất khó khăn. Tình trạng thiếu lương thực trầm
trọng, họ không có nhà để ở, không có nước sạch để uống để sinh hoạt và rác
cùng xác các động vật phân hủy đó là nguy cơ bùng phát các dịch bệnh nguy
hiểm. Nhằm góp phần vào việc giảm thiểu thiệt hại do lũ lụt gây ra, tôi đã chọn
1


đề tài: Nghiên cứu thiên tai lũ lụt ở địa phương. Hy vọng nghiên cứu này có thể
góp phần nhỏ trong việc tuyên truyền phòng tránh trong mùa mưa lũ, làm giảm
thiệt hại do lũ gây ra đồng thời học cách sống chung với lũ và tận dụng các
nguồn lợi mà lũ mang lại.
Huyện Như Xuân - Tỉnh Thanh Hóa là một Huyện miền núi cao vào mùa
mưa có nhiều cơn lũ xảy ra. Và cũng đã có nhiều trường hợp bị lũ cuốn trôi cả
người, và tài sản. Mưa lũ không chỉ cướp đi sinh mạng của nhiều người vô tội
mà con phá hủy rất nhiều công trình xây dựng, hoa màu, vật nuôi và cây trồng..

“Ngày 13 và sáng 14/9/1016, khu vực xã Thanh Quân có mưa lớn, xuất
hiện lũ quét gây sạt lở đất, vùi lấp lán của nhóm người đi hái măng khiến 10
người chết và mất tích.
Khoảng 9h đến 9h15 ngày 13/9/2017 cháu Hậu học sinhTrường Tiểu học
xã Thanh Quân, trong giờ ra chơi Hậu và một số bạn rủ nhau ra suối cạnh khu

trường học tại điểm lẻ Ná Hầy để tắm. Do trước đó, tại địa phương có mưa lớn,
nên con suối này nước dâng cao, lũ về bất ngờ và chảy xiết, cháu Hậu lại không
biết bơi nên bị đuối nước.
Đợt mưa lũ vừa qua cũng đã khiến tình trạng sạt lở xảy ra tại nhiều nơi
trên địa bàn huyện Như Xuân. Một khối lượng lớn đất, đá tràn xuống các tuyến
đường giao thông nông thôn, gây ách tắc trong việc đi lại của người dân.
Đợt mưa lũ đã làm cuốn trôi và ngập úng hiều diện tích sản xuất của
người dân. Phương tiên giao thông bị chia cắt. Các cơ quan trường học phải
đóng cửa trong nhiều ngày.

Nước sông Mực dâng cao khiến tình trạng ngập lụt đang tiếp diễn tại xã Bình
Lương, huyện Như Xuân
2


Nhiều đoạn ngập lụt trên đường vào thôn Làng Mài có chiều dài khoảng
hơn 30m, có những điểm ngập sâu khoảng 2m. Tình trạng ngập lụt vẫn tiếp diễn
trong thời gian dài.

Nhiều người dân vẫn phải lội bì bõm trong nước lụt tại thôn
Làng Mài – Như Xuân
Xuất phát từ nhu cầu ứng dụng tri thức vào thực tế và sự phù hợp với mục
tiêu dạy học hiện nay: Bài học không chỉ là những kiến thức suông trong sách
vở mà còn là sự vận dụng của kiến thức đó vào trong thực tiễn cuộc sống hàng
ngày.
Từ những kiến thức sinh học như: Thực vật bảo vệ nguồn nước ở lớp 6.
Ảnh hưởng của môi trường lên đời sống sinh vật sinh học 9”.. Các nhân tố sinh
thái môi trường tự nhiên tác động lên sinh vật trong đó nhấn mạnh các rủi do
thiên tai lên con người. Lũ lụt đã gây ra không ít thiệt hại về người và tài sản.
Tuy nhiên sự cảnh giác của chúng ta cũng như học sinh còn kém. Có thể một

phần là do chủ quan, hoặc do sự thiếu hiểu biết.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi thấy rằng việc tổ chức cho học sinh tìm
hiểu và phòng tránh giảm thiểu thiên tai do lũ lụt là việc làm hết sức cần thiết.
Vì vậy, tôi mạnh dạn đưa ra sáng kiến kinh nghiệm “Giải pháp phòng tránh
giảm thiểu thiên tai do mưa lũ thông qua buổi hoạt động ngoại khóa ở trường
THCS Bình Lương – Huyện Như Xuân”.
Qua sáng kiến tôi muốn đem lại những kiến thức cơ bản trong phòng
tránh thiên tai do lũ lụt cho học sinh, cũng từ những hiểu biết đó các em có thể
tuyên truyền đến các bạn cùng trường, gia đình và những người xung quanh có
kiến thức để cùng phòng chống giảm thiểu tai nạn do lũ lụt gây ra.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Đánh giá đúng thực trạng thiên tai do lũ lụt, các nguy cơ xảy ra thiên tai
cho học sinh.
Đề xuất các giải pháp để ứng phó tốt với biến đổi khí hậu, góp phần giảm
nhẹ tác động của thiên tai, nâng cao khả năng thích ứng,.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đánh giá mức độ và nghuy cơ của thiên tai do mưa lũ có thể gây ra cho
học sinh.
Các biện pháp nhằm hạn chế và ứng phó với rủi do thiên tai mưa lũ.
3


1.4. Phương pháp nghiên cứu
Khảo sát tình hình thực tế tại địa phương.
Thống kê bằng thực nghiệm lấy ý kiện từ học sinh và giáo viên nhà
trường.
Thống kê các thiên tai và ảnh hưởng về biến đổi khí hậu thực tế đã gây ra
ở địa bàn trong huyện trong những năm gần nhất.
2.Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lý luận

Căn cứ khoa học và thực tiễn của việc đổi mới chương trình giáo dục
trung học phổ thông nói chung và trung học cơ sở nói riêng và yêu cầu đổi mới
phương pháp dạy và học đối với môn học trong trường phổ thông nói chung và
môn sinh học nói riêng.
Căn cứ vào thực tiễn, kiến thức khoa học nói chung và kiến thức sinh học
nói riêng về hiện tượng lũ lụt tại địa phương.
2.1.1. Lũ lụt

Lũ là mức nước và tốc độ dòng chảy trên sông, suối vượt quá mức bình
thường. Lụt xảy ra khi nước lũ dâng cao tràn qua sông, suối, hồ, đập và đê vào
các vùng trũng, làm ngập nhà cửa, cây cối, đồng ruộng.
2.1.2. Nguyên nhân hình thành lũ.
Ở miền núi thường có sườn núi rất dốc. Do mưa lớn kéo dài, dòng suối
đột nhiên bị tắc nghẽn bởi đất đá bị sạt lở tương tự như một đập chắn, nước sông
suối dâng cao ngập một vùng rộng lớn thường là các vùng lòng chảo, những
thung lũng. Khi nước lũ tích tụ đến mức đập chắn bị mất ổn định và vỡ, lượng
nước tích lại trong vùng lòng chảo khi bị nghẽn dòng được giải phóng đột ngột
tạo thành sóng lũ lớn về phía hạ lưu..
2.1.3. Đặc điểm lũ
Lũ thường xảy ra ở lưu vực các sông suối nhỏ miền núi, có độ dốc lớn,
mặt lưu vực bị phong hoá mạnh, kết cấu kém. Lũ quét thường xảy ra trong thời
gian ngắn (3-6h), vào ban đêm và sáng sớm, trong các tháng mùa lũ.
2.1.4. Tác hại
a. Đối với con người
Con người bị mưa lũ cuốn trôi, chết và mất tích.
Các dịch bệnh cho con người.
Nguồn nước bị ô nhiễm..
b. Đối với sinh vật và đồ vật khác
4

Thiệt hại về cơ sở vật chất.
Đường giao thông.
Các loại vật nuôi, cây trồng..
2.2 Thực trạng nghiên cứu
Theo thống kê tính đến trưa nay (11.10/ 2017), trên địa bàn tỉnh Thanh
Hóa đã có 1 người chết và 7 người bị nước lũ cuốn trôi. Nhiều địa phương bị
ngập chìm trong nước. Lũ trên nhiều con sông đã vượt mức báo động 3.

Nhiều cầu dân sinh, cầu treo ở các huyện miền núi Thanh Hóa bị nước lũ
cuốn trôi - Ảnh Phạm Hạnh
Tại huyện Thường Xuân (Thanh Hóa), do trời có mưa to những ngày qua
và hồ Cửa Đạt xả lũ đã gây thiệt hại về người và tài sản.
5


Huyện này đã có 3 người bị lũ cuốn, gồm: anh Vi Văn Chiến (28 tuổi, ngụ
tại xã Yên Nhân) và con gái, chị Lê Thị Hà (43 tuổi, ngụ tại xã Bát Mọt, huyện
Thường Xuân). Ngoài ra, tại huyện này còn có 3 người bị thương do nước lũ
cuốn trôi, hiện đang phải cấp cứu tại bệnh viện.

Nhiều xã tại huyện Bá Thước bị ngập nặng - Ảnh Khánh Trình
Tại huyện Lang Chánh, đến 12 giờ ngày 11.10/2017, hàng trăm người dân
và lực lượng tìm kiếm đã được huy động đến hiện trường tìm kiếm 2 cán bộ,
chiến sĩ biên phòng của Đồn biên phòng Yên Khương bị nước lũ cuốn trôi vào
tối 10.10, nhưng vẫn chưa tìm thấy các nạn nhân.
Đây cũng là huyện có nhiều xã đang bị nước lũ chia cắt, cô lập suốt từ
ngày 9.10 đến nay. Các lực lượng chức năng đang tìm cách tiếp cận để hỗ trợ
người dân sơ tán. Tuy nhiên, do nước lũ về quá dữ dội, các đập tràn dâng cao,
khiến giao thông tại nhiều xã bị tê liệt.

Hàng trăm hộ dân ở huyện Bá Thước phải sơ tán - Ảnh Khánh Trình
Tại huyện Nông Cống (Thanh Hóa) có 1 người đàn ông ở xã Công Chính
bị nước lũ cuốn trôi. Riêng 6 thôn của xã Tượng Sơn bị ngập lụt, từ ngày 10.10.
2017 tình trạng càng nguy hiểm hơn. Đến trưa nay, mực nước đã dâng cao hơn
10 cm so với hôm trước, khiến hàng trăm hộ dân phải sơ tán.

Bộ đội giúp dân sơ tán tài sản - Ảnh Khánh Trình
6


Tại huyện miền núi Quan Sơn, tuyến kè sông Luồng qua thị trấn Quan
Sơn bị sạt lở, nhiều bản của xã Na Mèo và một số xã khác bị cô lập. Có 1 người
đàn ông trên đường đi tránh lũ bị cuốn trôi, hiện vẫn chưa tìm thấy.
Trước đó, ngày 10.10.2017, một phụ nữ khi đi xe đạp đến thăm con ở xã
Hoằng Long (thành phố Thanh Hóa) cũng bị nước cuốn trôi. Thi thể nạn nhân
sau đó được tìm thấy cách khu vực bị cuốn trôi khoảng 300 m.

Mực nước trên các sông Mã, sông Chu, sông Bưởi... tại Thanh Hóa đang
lên rất nhanh - Ảnh Phạm Hạnh

Đê sông Luồng tại huyện Quan Sơn bị sạt lở nghiêm trọng - Ảnh
Phạm Hạnh

Cầu xã Xuân Cẩm bị lũ nhấn chìm - Ảnh Phạm Hạnh

Hiện trường sau lũ quết ở xã Thanh Quân
7

“Ngày 13 và sáng 14/9/1016, khu vực xã Thanh Quân có mưa lớn, xuất
hiện lũ quét gây sạt lở đất, vùi lấp lán của nhóm người đi hái măng khiến 10
người chết và mất tích.
Khoảng 9h đến 9h15 ngày 13/9/2017 cháu Hậu học sinhTrường Tiểu học
xã Thanh Quân, trong giờ ra chơi Hậu và một số bạn rủ nhau ra suối cạnh khu
trường học tại điểm lẻ Ná Hầy để tắm. Do trước đó, tại địa phương có mưa lớn,
nên con suối này nước dâng cao, lũ về bất ngờ và chảy xiết, cháu Hậu lại không
biết bơi nên bị đuối nước.
Đợt mưa lũ vừa qua cũng đã khiến tình trạng sạt lở xảy ra tại nhiều nơi
trên địa bàn huyện Như Xuân. Một khối lượng lớn đất, đá tràn xuống các tuyến
đường giao thông nông thôn, gây ách tắc trong việc đi lại của người dân.
Tháng 11/2017 tại xã Bình Lương, huyện Như Xuân, do sông Mực không
xả lũ, nước dâng cao khiến tuyến đường chính từ thôn Xuân Lương đến thôn
Làng Mài bị chia cắt hoàn toàn.
Đợt mưa lũ đã làm cuốn trôi và ngập úng nhiều diện tích sản xuất của
người dân. Phương tiện giao thông bị chia cắt. Các cơ quan trường học phải
đóng cửa trong nhiều ngày.

Nước sông Mực dâng cao khiến tình trạng ngập lụt đang tiếp diễn tại xã
Bình Lương, huyện Như Xuân
Nhiều đoạn ngập lụt trên đường vào thôn Làng Mài có chiều dài khoảng
hơn 30m, có những điểm ngập sâu khoảng 2m. Tình trạng ngập lụt vẫn tiếp diễn
trong thời gian dài.

Nhiều người dân vẫn phải lội bì bõm trong nước lụt
Xuất phát từ nhu cầu ứng dụng tri thức vào thực tế và sự phù hợp với mục
tiêu dạy học hiện nay: Bài học không chỉ là những kiến thức suông trong sách
vở mà còn là sự vận dụng của kiến thức đó vào trong thực tiễn cuộc sống hàng
ngày.
8

Hiện trường mưa lũ làm sập nhà dân tại xã Bình Lương
Tháng 11/ 2017 trận mưa kéo dài đã làm sạt lỡ đất đá làm sập nhà ông: Lê
Văn Lượng ở Thôn Làng Sao - Xã Bình Lương - Như Xuân.
Cũng trong tháng 11/ 2017 mưa lũ kéo dài làm hư hại mùa màng, nhà cửa
và cho đến nay nhiều hộ dân vẫn bị cô lập trong đó có nhà em: Vũ Thị Ngân HS
Lớp 7 trường THCS Bình Lương- Như Xuân- Thanh hóa. Và cho đến tháng 3
năm 2018 em đi học phải đi bằng thuyền để qua do nước ngập.
Trên đây là những hình ảnh nghi nhận tại một số huyện miền núi tỉnh
Thanh Hóa, và thực tế ở huyện Như Xuân mà các em đã chứng kiến.
Dưới đây là kết quả khảo sát khả năng của học sinh về phòng chống tác
hại do lũ gây ra bằng phiếu học tập :
Câu hỏi: Em hãy nêu nguyên nhân do thiên tai ở trên? Từ đó cho biết cách
phòng tránh.
Kết quả khảo sát (học sinh các khối lớp trong buổi HĐ ngoại khóa về tìm
hiểu các rũi do thiên tai.)
Thời gian khảo sát: Ngày 05/01/2017

Bài làm của học sinh.
Lớp

Sĩ số

Kết quả trả lời phiếu học tập (điểm)
8 - 10

6
7
8

9
Tổng

26
38
21
33
118

SL
1
0
2
1
4

%
3.8
0
9,5
3,0
3,3

6,5 - < 8

4 - < 6,5

0-<4

SL

3
4
2
4
13

SL
13
12
7
10
42

SL
9
22
10
18
59

%
11,5
10.5
9,5
12
10

%
50
31,5

3.3
30
35,6

%
34.6
58
47,7
54,5
50
9


Từ kết quả trên cho thấy sự hiểu biết và cách phòng chống về lũ của học
sinh còn rất hạn chế. Do vậy các em cần phải được trang bị kiến thức cho bản
thân về cách phòng trách về lũ.
Từ những thực trạng trên việc “ Giải pháp phòng tránh giảm thiểu thiên
tai domưa lũ thông qua buổi hoạt động ngoại khóa ở trường THCS Bình
Lương – Huyện Như Xuân” là hết sức thiết thực để từ những hiểu biết đó các
em có thể phòng tránh, tuyên truyền đến các bạn cùng trường, gia đình và những
người xung quanh để cùng phòng chống giảm thiểu tai nạn do mưa lũ gây ra.
2.3. Đề xuất giải quyết thực trạng vấn đề

Chúng ta đang đối mặt với biến đổi khí hậu mà nguyên nhân chính là gia
tăng hiệu ứng nhà kính. Người ta đã xác định được các khí gây hiệu ứng nhà
kính là: CFC, CO2, CH4 , O3, ... đã gây ra nhiều hiện tượng thiên tai trong đó có
lũ lụt. Do vậy việc phòng tránh mưa lũ là vấn đề rất cần thiết để giảm thiểu
thiệt hại về người và tài sản. Vì lũ thường bất ngờ , sảy ra rất nhanh và nguy
hiểm, chúng ta không thể khống chế nó tức thời được. Để giảm thiểu thiệt hại do
thiên tai gây ra thì con người phải chủ động phòng chống thiên tai. Để chủ động

phòng chống thiên tai lũ lụt thì việc hình thành ý thức thường trực, chuẩn bị đầy
đủ các điều kiện phòng chống là hết sức quan trọng. Đặc biệt là trong điều kiện
biến đỗi khí hậu khó lường trước thiên tai như ngày nay.
Đối với các công trình, nhà cửa thì có khá nhiều các phương pháp phòng
lũ. Người dân cần thường xuyên theo dõi thông tin mưa lũ, các cảnh báo về tình
hình thời tiết và sự chỉ đạo của các cấp chính quyền địa phương thông qua các
phương tiện truyền hình, đài phát thanh, hệ thống truyền thanh xã, phường…
Bên c ạnh đó vào mùa mưa lũ mỗi người, mỗi gia đình, cộng đồng dân cư cần có
sự chuẩn bị: thuyền hoặc bè, phục vụ cho đi lại.
Chủ động tham gia việc khơi thông lòng suối chảy qua làng, bản; dự trữ
lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh và các nhu yếu phẩm khác; Không đi
qua suối, đánh bắt cá, vớt củi trên suối; Chủ động sơ tán ra khỏi vùng có nguy
cơ cao khi có lệnh của chính quyền địa phương; Báo cáo ngay cho chính quyền
địa phương khi phát hiện thấy các nguy cơ về lũ quét, sạt lở đất và sự cố các
công trình hồ đập thuỷ lợi, thuỷ điện..
10


Tổ chức cho học sinh tìm hiểu và phòng tránh giảm thiểu thiên tai do lũ.
Thống kê, dự báo hướng dẫn cho học sinh các kiến thức về cách phòng
tránh lũ.
Thực hiện quy tắc nghe nhìn và lên kế hoạch trước.
Ngoại khóa tìm hiểu, thực hành các biện pháp giảm thiểu thiên tai do mưa
lũ.
Các giải pháp phòng tránh lũ.
Kiểm tra kiến thức về cách phòng tránh lũ của học sinh. (phiếu học tập và
bài thu hoạch).
2.3.1 Tổ chức cho học sinh tìm hiểu và phòng chống giảm thiểu thiên
tai do mưa lũ.
Giáo viên cho học sinh tìm hiểu về lũ lụt, cách phòng tránh

Chọn buổi hoạt động ngoài giờ lên lớp hoặc buổi sinh hoạt ngoại khóa
để thực hiện.

Thầy và trò đang tìm hiểu về rủi ro thiên tai và cách phòng tránh.
Giáo viên thông tin cho các em: Là học sinh chúng ta cũng phải chung tay
chuẩn bị c ác điều kiện cần th iết để phòng chống bão lũ cùng cộng đồng
địa phương. Mỗi học sinh cũng tự có ý th ức chuẩn bị cho mình các ph ương
tiện cần thiết như áo phao khi đi học trong mùa mưa lũ, nếu có mưa bão
lớn phải bình tĩnh không nên cố đi qua các sông su ối nguy hi ểm, tìm n ơi
tạm trú. Nếu ở nhà vào ngày mưa lũ, các em cần sắp xếp quần áo, sách v ở,
chuẩn bị các túi ni lông để bọc đồ dùng...Nh ững chuẩn bị tuy đ ơn gi ản
nhưng có hiệu quả to lớn giúp giảm thiểu thiệt hại do m ưa lũ gây ra kh ắc
phục được một phần thiệt hại trước khi có sự hỗ trợ từ bên ngoài.
2.3.2 Thống kê, dự báo tuyền truyền các kiến thức về rủi do thiên tai
mưa lũ và cách phòng tránh cho học sinh.
Giáo viên (GV): Cho học sinh q/s hình ảnh, video về tác hại do thiên tai
gây ra. Đặc biệt là do mưa lũ.
Thiên tai ảnh hưởng đến những hoạt động gì của con người? Ảnh hưởng
như thế nào đến học sinh, giáo viên? (thiệt hại? nguyên nhân? cách phòng
tránh?)
11


GV: Hiện tượng trên có ảnh hưởng gì đến môi trường không?
Hs: Hiện tượng trên có hại cho cuộc sống con người.
Tác hại: Phá hủy nhà cửa và các công trình xây dựng, ảnh hưởng đến tính
mạng con người và sinh vật.
- Làm sạt lỡ đất, ngập đường Hs không đến trường được.
- Gây chết đuối cho học sinh trên đường đến trường.
GV: Vậy cần phải làm gì để làm giảm thiểu tác hại của lũ ?

Hs: suy nghĩ và đưa ra các câu trả lời khác nhau.
GV: gọi học sinh trả lời câu hỏi, cả lớp nhận xét và đồng thời cung cấp
cho các em những kiến thức về cách phòng chống tác hại của lũ. ( hs ghi vở )
2.3.3.Thực hiện quy tắc nghe nhìn và lên kế hoạch trước.
Giáo viên: yêu câu học sinh có thể biết lũ có thể xãy ra bằng cách nào?
Sau khi học sinh trả lời giáo viên hướng dẫn các em thường xuyên nghe
dự báo thời tiết vào mùa mưa có thể từ đài, tivi hoặc từ thầy cô, bạn bè và người
thân.
Khi nghe bản tin dự báo thời tiết lên kế hoạch để đề phòng. Khi ở khu vực
nào đó, để ý trước các nơi có thể tránh lũ an toàn.

Phải ước lượng được thời gian từ chỗ ở đến nơi an toàn. Thường thì cơn
giông kéo đến rất nhanh trong vòng 15 phút và di chuyển với vận tốc 40km/giờ.
Nói chung khi đang ở nơi không an toàn thì cần phải để ý đến các dấu hiệu của
giông như mây đen, không khí lạnh, gió, mưa..
12


Giáo viên: Khi mưa lũ xảy ra, ta thấy trời kéo mây đen, mưa xối xã với
cường độ lớn và không ngớt.
2.3.4. Ngoại khóa tìm hiểu các biện pháp giảm thiểu thiên tai do lũ.
Hoạt động 1: Tìm hiểu Các loại hình thiên tai xảy ra ở địa phương;
Những thiệt hại do thiên tai gây ra; Nguyên nhân dẫn đến thiệt hại; Ảnh hưởng
của thiên tai đến hoạt động dạy và học của nhà trường; Xu hướng thiên tai hiện
nay .

Tiết HĐNGLL cô Thanh và học trò tìm hiểu về thiên tai

13

Cô Thức đang báo cáo kết quả HĐNGLL về các rủi do thiên tai.

Học sinh báo cáo hoạt động tìm hiểu ảnh hưỡng của thiên tai.
Hoạt động 2: Lập bảng biểu lịch sử thiên tai.

Hoạt động 3: Lập bảng biểu lịch hoạt động và thiên tai trong trường học.

Hoạt động 4 : Lập bảng biểu tình trạng dễ bị rủi ro thiên tai và giải pháp
trong trường học.
14


Hoạt động 5: Hướng dẫn hs lập bảng biểu lịch sử thiên tai
Hoạt động 6: Hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ rủi ro thiên tai trong trường
học.

Hoạt động 7: Hướng dẫn HS lập bảng biểu đánh giá tình trạng dễ bị gây rủi do
thiên tai cho học sinh.

Hoạt động 8: Lập kế hoạch phòng ngừa rủi ro thiên tai.
15


Kế hoạch hành động trong thiên tai:

Kế hoạch hành động trước, trong và sau thiên tai:
2.3.5.Các giải pháp phòng tránh lũ.
a. Khi đang ở nhà.
Giáo viên cung cấp cho học sinh các cách phòng tránh lũ khi đang ở nhà

để các em biết
Khi trời có mưa lớn, thì biện pháp tránh lũ lụt tốt nhất là nên quan sát các
nguy cơ có thể bị lũ cuốn như: Gần sông, suối, đập nước, khu vực triền dốc,
dưới chân đồi, chúng ta cần tìm đến những nơi có công trình kiên cố tránh khu
vực có thể bị ngập và lũ.
b. Khi đang ở ngoài trời
Khi đang ở ngoài trời cần nhanh chóng di chuyển đến nơi an toàn tránh
xa khu vực sạt lở đất và các khe suối. Lưu ý không được trú ở dưới gốc cây to vì
có nghuy cơ bị sét.

16


Đặc biệt khi mưa quá lớn dòng nước chảy xiết không quan sát được
đường đi cần tuyệt đối cẩn thận và tránh băng qua khe suối khi trời đang mưa to
vì lũ có thể ập đến bất kì lúc nào..
c. Xử lý khi khi bị lũ cuốn
Bằng cách đặt vấn đề giáo viên cung cấp cho học sinh các cách cứu người
khi đuối nước( học sinh xem ảnh).

Khi có người bị đuối nước các em không được tự động nhảy xuống dòng
nước để cứu bạn cho dù các em biết bơi vì có thể các em sẽ bị nước cuốn trôi.
Phải bình tĩnh hô hoán cho người xung quanh ứng phó và tình cách ứng cứu như
các hình ảnh nêu trên.
Nếu không may bi trượt chân bị nước cuốn chúng ta phải bình tĩnh xử lý.
Phải cố gắng để không bị chìm. Nỗi lên mặt nước và trôi theo dòng nước đồng
thời quan sát và tìm cách bám lấy các cây học các vật có thể nỗi được để tìm
cách thoát khỏi dòng nước hoạc được sự giúp đỡ cũa mọi người.
Một cách để phòng chống đuối nước hiệu quả khi gặp m ưa lũ là gia
đình, nhà trường kết hợp với chính quyền đ ịa phương giúp học sinh có kĩ

năng bơi lội an toàn để tự cứu mình. Chủ động phòng chống tác hại của mưa
lũ cho bản thân, tuyên truyền cho bạn bè và người thân biết cách phòng tránh
trong mùa mưa lũ. Có ý thức bảo vệ môi trường sống, hình thành phần nào kĩ
năng sống cho bản thân các em.
2.3.6. Kiểm tra kiến thức về cách phòng tránh rũi do về mưa lũ của
học sinh. (phiếu học tập và bài thu hoạch)
17


BÀI THU HOẠCH
Câu hỏi: Từ buổi học ngoại khóa em hãy trả lời các câu hỏi sau:
Câu 1: Hãy cho biết tác hại của mưa lũ?
Câu 2: Hãy cho biết thời gian thường xảy ra lũ lụt?
Câu 3: Hãy cho biết cách phòng tránh lũ khi đang ở trong nhà?
Câu 4: Hãy cho biết cách phòng lũ khi đang ở khi đang ở ngoài trời?
Câu 5: Hãy viết một đoạn văn ngắn nói về việc hướng dẫn những người
trong gia đình hoặc bạn bè cách phòng chống tác hại của mưa lũ?
2.4. Kiểm Nghiệm
Kết quả kiểm chứng: Phiếu học tập.

Lớ
p

Sĩ
số

K/q K/q trả lời phiếu học tập ( điểm)
bài
thu
hoạ

ch
Đạt
Không
8 - 10 6,5 - < 8 4 - <6,5 0 - < 4
đạt
SL %
S %
SL %
SL %
SL % SL %
L
18


46,
46,
12
2 7,6 0 0
2
2
15.
47,
39.
7
38
32
5
18
15
5 13 0 0

5
4
5
66,
33,
8
21
21 100 0 01
14
7
0 0
0 0
6
4
90,
57,
33,
9
33
30
3 9,1 19
11
3 9.0 0 0
9
6
3
91,
53,
Tổng 118 108
10 8,5 63

45 38
10 8,5 0 0
5
4
Thông qua buổi ngoại khóa học sinh tự rút ra cho mình những kiến thức
cần thiết về cách phòng chống tác hại của mưa lũ cho bản thân, tuyên truyền cho
bạn bè và người thân biết cách phòng tránh trong mùa mưa lũ. Có ý thức bảo vệ
môi trường sống, hình thành phần nào kĩ năng sống cho bản thân các em.
3. Kết luận và kiến nghị
3.1 Kết luận
Môn Sinh học là môn học rất gần gũi với thiên nhiên và đời sống con
người. Nhằm nâng cao chất lượng của việc dạy và học môn sinh học gắn với
thực tế ở trường THCS Bình Lương, thì việc tổ chức cho học sinh tìm hiểu và áp
dụng kiến thức vào đời sống là rất cần thiết và có vai trò quan trọng, quyết định
đến chất lượng dạy và học của người giáo viên. Sự khám phá những hiện tượng
thế giới xung quanh giúp học sinh nắm vững, đào sâu, mở rộng kiến thức, từ đó
yêu thích môn học hơn.
Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu, của tổ chuyên môn, của
đồng nghiệp tôi đã hoàn thành sáng kiến: “ Giải pháp phòng tránh giảm thiểu
thiên tai do mưa lũ thông qua các hoạt động ngoại khóa ở trường THCS
Bình Lương- huyện Như Xuân” với mong muốn: Phát triển năng lực tư duy,
rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo để hình thành kỹ năng sống cho các em. Để các em
thấy được những ứng dụng quan trọng trong đời sống và kỹ thuật trong việc học
tập.
3.2. Kiến nghị
Đối với nhà trường cần trang bị đầy đủ phương tiện cũng như những trang
thiết bị dạy học đầy đủ hơn, phải có phòng nghe nhìn, thực hành dành riêng cho
bộ môn. Các HĐNGLL cần có chủ đề phù hợp với nhu cầu thực tiễn.
Đối với phòng giáo dục những SKKN nào được xếp loại cần phổ biến
trong ngành, đến các trường để các thầy, cô giáo cùng học hỏi và áp dụng.

Những sáng kiến có ý tưởng hay cần cho học sinh các trường thi toàn
nghành như cuộc thi: Tìm hiểu luật giao thông, các rũi do thiên tai, cách phòng
tránh xâm hại ở trẻ em..
6

26

24

92.
3
84.
5

2

7,7

12

19


Từ ý tưởng nhỏ nhưng là tâm huyết của người thầy với bộ môn, với
trường, với lớp. Rất mong các cấp lãnh đạo và đồng nghiệp cùng chia sẻ, đóng
góp ý kiến, để tôi bổ sung kinh nghiệm cho bản thân góp phần nâng cao chất
lượng của bộ môn, của nhà trường và của ngành giáo dục./.
XÁC NHẬN CỦA THỦ
Bình Lương, ngày 6 tháng 4 năm 2018
TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Tôi xin cam kết SKKN là ý tưởng của tôi và
chưa có bất cứ đề tài nào trước đó được đăng
tải trên mạng internet.

Nguyễn Thị Phúc

Nguyễn Thế Lương

20