KINH NGHIỆM vận DỤNG TRÒ CHƠI TRONG dạy học môn CÔNG NGHỆ 11 – PHẦN ĐỘNG cơ đốt TRONG NHẰM NÂNG CAO HỨNG THÚ và kết QUẢ học tập của học SINH ở TRƯỜNG t

Mục lục
1. Mở đầu............................................................................................................1
1. 1.

Lí do chọn đề tài....................................................................................1

1. 2.

Mục đích nghiên cứu.............................................................................1

1. 3.

Đối tượng nghiên cứu............................................................................2

1. 4.

Phương pháp nghiên cứu.......................................................................2

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm....................................................................2
2. 1.

Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm...............................................2

2. 2.

Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm...............3

2. 3.

Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề......................................4

2.3.2. Giải pháp thứ tư “Trò chơi đoán hình”.
6
2.3.3. Giải pháp thứ ba “Trò chơi đuổi hình bắt chữ”
8
2.3.4. Giải pháp thứ tư “Trò chơi câu hỏi nhanh” 10
2.3.5. Giải pháp thứ năm “Trò chơi hái hoa”12
2.3.6. Giải pháp thứ sáu “Trò chơi nâng điểm”
12
2. 4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản
thân, đồng nghiệp và nhà trường......................................................................13
3. Kết luận, kiến nghị........................................................................................14
3. 1.

Kết luận................................................................................................14

3. 2.

Kiến nghị.............................................................................................15

0


1. Mở đầu
1. 1. Lí do chọn đề tài.
Đổi mới phương pháp dạy học hay tìm kiếm những phương pháp dạy học
mới nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trung học phổ thông trước sự đột phá
của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đang là vấn đề quan tâm hàng đầu của nền
giáo nước nhà.
Giáo dục trung học phổ thông - nơi khởi nguồn đào tạo ra lực lượng lao
động mới cho cuộc cách mạng mới cũng là nơi dẫn dắt tư duy và tạo động lực

bước ban đầu cho người học, cần định vị cụ thể cách thức, phương pháp của đổi
mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Cụ thể thay đổi về quan niệm, tư
duy của quá trình dạy và học, theo đó, quá trình dạy cần chuyển từ truyền thụ
kiến thức sang hình thành phẩm chất và phát triển năng lực người học hay tổ
chức một nền giáo dục mới thực học, thực nghiệp. Quá trình học chuyển từ học
thuộc, nhớ nhiều sang hình thành năng lực vận dụng, thích nghi giải quyết vấn
đề tư duy độc lập không những học qua sách vở qua tài liệu còn học qua nhiều
hình thức khác như qua trò chơi, liên hệ tương tác, tích hợp liên môn, thay đổi
suy nghĩ “Học một lần cho cả đời mà là học cả đời để làm việc cả đời”.
Giáo dục công nghệ phổ thông một trong những môn học giúp học sinh
hình thành định hướng nghề nghiệp trong tương lai, một phân môn quan trọng
trong các ngành nghề đào tạo ở các cấp học cao hơn nhưng học sinh không hứng
thú với môn học. Ngoài lý do môn học yêu cầu phải tư duy trừu tượng, ghi nhớ
nhiều, kiến thức khó, thì hiệu ứng “Môn phụ”, môn học không nằm trong
chương trình ôn thi tốt nghiệp hay đại học, đã khiến cho cả giáo viên và học sinh
không những ít quan tâm đến môn học mà còn không nhận ra nội dung hấp dẫn,
bổ ích của bản chất của môn học. Đó là lý do mà bản thân người viết nghĩ đến
việc vận dụng trò chơi vào việc dạy học công nghệ cho học sinh khối lớp 11 ở
trường trung học phổ thông Tĩnh Gia 3.
Giáo dục bằng trò chơi là một hoạt động giải trí cũng là một phương pháp
giáo dục hiện đại. Lồng ghép trò chơi trong dạy và học môn công nghệ sẽ góp
phần tích cực vào việc đổi mới phương pháp và cách thức dạy học. Hoạt động
trò chơi sẽ là phương pháp giúp cho học sinh phát hiện và chiếm lĩnh kiến thức.
Qua trò chơi các em sẽ được rèn luyện khả năng lựa chọn, sự tự tin, các năng lực
tư duy, sáng tạo, có kĩ năng phân tích, làm việc độc lập đặc biệt là kĩ năng ra
quyết định và phản ứng nhanh, hình thành năng lực quan sát và nhận xét đánh
giá. Điều này cũng giúp học sinh có hứng thú trong học tập vì kích thích được
sự ham học hỏi và muốn khám phá từ đó nâng cao kết quả học tập của các em.
Xuất phát từ những vấn đề trên, với gần mười năm công tác người viết muốn
đóng góp “Kinh nghiệm vận dụng trò chơi vào dạy học Công nghệ 11 – Phần

động cơ đốt trong nhằm nâng cao hứng thú và kết quả học tập của học sinh
trường trung học phổ thông Tĩnh Gia 3”.
1. 2. Mục đích nghiên cứu.
Khi vận dụng trò chơi vào dạy công nghệ cho học sinh khối 11, tôi đã kết
hợp phương pháp dạy học truyền thống với phương pháp dạy học hiện đại bằng
cách kết hợp các phương pháp thuyết trình với làm việc nhóm, đàm thoại với
1


thực tập, cụ thể: ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng các phương tiện dạy
học như tranh ảnh, các video, âm thanh trong giảng dạy, theo hướng phát huy
tính tích cực của học sinh, ngoài việc cung cấp kiến thức theo chuẩn kiến thức
kỹ năng, giúp học sinh chiếm lĩnh bài học một cách có hệ thống, dễ nhớ, dễ
thuộc, tạo sự hưng phấn và thích thú học tập nâng cao kết quả học tập trong mỗi
học sinh, còn giúp các em có các kĩ năng cần thiết ngay từ khi còn ngồi trên ghế
nhà trường như năng lực tự tin trước đám đông, phản ứng nhanh trước lớp, cách
thức tổng kết vấn đề và tìm kiếm thông tin.
Bên cạnh đó người viết muốn tạo cho các em không khí học thoải mái
nhất có thể “Học mà chơi – chơi mà học” là điều mà người viết muốn hướng tới
trong bài viết này.
1. 3. Đối tượng nghiên cứu.
Đây là đề tài có phạm vi khá rộng. Vì thời gian có hạn nên tôi chỉ tập trung
nghiên cứu việc vận dụng trò chơi trong một số kiểu bài Công nghệ 11 phần
động cơ đốt trong ở trên lớp qua các phần: giới thiệu bài mới, củng cố bài học,
các tiết ôn tập.
Phạm vi nghiên cứu của đề tài chủ yếu là tạo các trò chơi trên giấy A0,
bảng phụ, trên phần mềm power point.
1. 4. Phương pháp nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu xây dựng trên cơ sở lý thuyết.
Làm việc trong phòng, tìm hiểu các tài liệu tham khảo có liên quan đến đề

tài. Chương trình chuẩn sách giáo khoa Công nhệ 11, sách giáo viên.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
Soạn và thiết kế giáo án theo hướng vận dụng trò chơi vào các bài học
môn công nghệ 11 và tiến hành thực nghiệm tại các lớp 11B6 và 11 B8 – trường
trung học phổ thông Tĩnh Gia 3.
- Phương pháp thống kê
Tiến hành thống kê, xử lí số liệu về kết quả học tập môn học của học sinh ở
các lớp đối chứng với các lớp thực nghiệm trong năm học 2018-2019, tạo cơ sở
đưa ra những kết luận khoa học.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2. 1.
Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Để đáp ứng được lực lượng lao động mới cho cuộc cách mạng công
nghiệp 4.0 cuộc cách mạng của sự “Tự động hóa và trao đổi”, ngành giáo dục
của nước nhà cần phải đào tạo ra những con người có năng lực tư duy, sáng tạo
đổi mới, có kĩ năng phân tích, và tổng hợp thông tin, có khả năng làm việc độc
lập, tự ra quyết định, đây là những năng lực mà học sinh Việt Nam còn thiếu
nhiều nhất.
Trong bối cảnh toàn ngành Giáo dục và Đào tạo đang nổ lực đổi mới
phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực chủ động của học sinh
trong hoạt động học tập. Điều 24.2 của Luật giáo dục đã nêu rõ: “Phương pháp
giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của
học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; Bồi dưỡng phương
pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến
2


tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. Cốt lõi của việc đổi
mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông là giúp học sinh hướng tới việc
học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động.

Báo Nhân dân điện tử, số ra thứ 6 ngày 19/04/2019 đã nêu “Thời 4.0, làm
gì để Công nghệ không còn là môn phụ?”. Ở trung học phổ thông môn công
nghệ nhánh định hướng công nghiệp, học sinh được học đại cương về công
nghệ, kĩ thuật, kĩ năng cơ bản cốt lõi có tính chất nguyên lý và quy trình về một
số lĩnh vực công nghệ nền tảng như cơ khí chế tạo – động lực, trên cơ sở đó học
sinh phát triển tư duy, thiết kế, năng lực quyết định vấn đề và sáng tạo cho học
sinh, những tri thức, kĩ năng, năng lực nêu trên rất quan trọng và cần thiết khi
học tập và làm việc trong lĩnh vực kĩ thuật - công nghiệp. “Trong thời kỳ cách
mạng 4.0 hiện nay, khoa học công nghệ có vai trò hết sức quan trọng. Nhưng có
nghịch lý là nhiều trường học, học sinh vẫn chưa nhìn nhận đúng giá trị của
môn công nghệ. Làm sao để trả lại vị thế cho môn học này, xóa bỏ quan niệm
đây là một “môn phụ” như bấy lâu nay trong các nhà trường” (Báo NDDT, thứ
6 ngày 19/04/2019). Đó là những lý do cơ bản mà người viết nghĩ đến vận dụng
trò chơi vào chương trình công nghệ lớp 11 phần động cơ đốt trong.
Trò chơi là hoạt động nhằm mục đích giúp con người giải tỏa căng thẳng
sau những giờ làm việc mệt mỏi, giải tỏa stress, tạo hưng phấn, giúp con người
có động lực và hứng thú để làm việc. Không những vậy thông qua trò chơi, con
người còn rèn luyện được cho mình nhiều giác quan khác nhau, đó là năng lực
lắng nghe, năng lực lĩnh hội, phán đoán và giải quyết vấn đề trong thời gian
nhanh nhất. Các trò chơi truyền hình như: Âm vang xứ thanh, Đường lên đỉnh
Olympia, đuổi hình bắt chữ, đoán hình, rung chuông vàng, đã không còn xa lạ
với các em học sinh, việc biến các em từ “khán giả” thành “người chơi” đã cho
các em những trải nghiệm mới làm cho các em hứng thú hơn với các tiết học.
Do đó việc vận dụng trò chơi như một “tác nhân” khơi gợi sự hứng thú
trong học tập cụ thể là trong dạy học môn công nghệ 11 phần động cơ đốt trong
ở trường trung học phổ thông Tĩnh Gia 3, sẽ làm thay đổi hình thức học tập giản
đơn, truyền thống, nặng về sự truyền thụ mà không phát huy được tính tích cực,
chủ động, sáng tạo của học sinh. Đồng thời làm cho không khí lớp học trở nên
thoải mái, dễ chịu, giảm bớt sự căng thẳng. Cùng với điều đó, việc tiếp nhận
kiến thức cũ và mới của học sinh cũng vì thế mà dễ dàng hơn, chủ động hơn. các

em học sinh có có hội giao lưu, hợp tác, thi đua trong nhóm, tổ, phái nam, phái
nữ, điều này tạo ra động lực, sự cố gắng, thi đua nâng cao kết quả học tập hơn.
2. 2.
Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
Thực tế giảng dạy ở các trường trung học phổ thông trong các năm qua tôi
nhận thấy học sinh chán, không thích, không hứng thú học công nghệ ngoài hiệu
ứng “Môn phụ” thì điều này xuất phát từ nhiều lý do khách quan và chủ quan
như:
Thứ nhất: chương trình sách giáo khoa nặng về kiến thức hàn lâm;
Thứ hai: Giáo viên thiên về thuyết giảng, thụ động, chưa quan tâm dúng
đến việc tích cực hóa các hoạt động học. Những giáo viên chưa quen với việc
ứng dụng Công nghệ thông tin, trình độ Tin học còn hạn chế nên việc thay đổi
3


phương pháp dạy học còn có những hạn chế nhất định.
Thứ ba: Học sinh từ cấp dưới lên bị mất gốc, năng lực nắm bắt vấn đề,
năng lực cảm thụ yếu. Hơn nữa học tập còn thụ động, theo lối mòn, ghi nhớ kiến
thức một cách máy móc mà không rèn luyện được cho mình kỹ năng tư duy
nhạy bén, chủ động, là môn học không nằm trong chương trình ôn thi tốt nghiệp
hay đại học nên học sinh đã không thích lại càng chán học công nghệ hơn.
Đó là những thực tế khiến bản thân người viết trăn trở và mong muốn có
sự đổi mới về phương pháp cũng như hình thức tổ chức dạy học để có thể mang
lại sự hứng thú cho cả người đứng lớp lẫn học sinh và cũng để tiết học công
nghệ có thể là tiết truyền cảm hứng, sự thích thú và kiến thức cho người học.
Những năm gần đây, Bộ giáo dục và đào tạo rất chú trọng vấn đề đổi mới
phương pháp giảng dạy để nâng cao chất lượng các bộ môn. Đội ngũ giáo viên
trung học phổ thông hầu hết đã được tham gia tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn
nghiệp vụ về đổi mới phương pháp dạy học. Qua các đợt tập huấn, giáo viên đã
được tiếp cận một số phương pháp, kĩ thuật dạy học mới. Trong đó vận dụng trò

chơi trong dạy học là một phương pháp rất khả thi, đang được áp dụng khá rộng
rãi đối với nhiều môn học trong chương trình giáo dục không chỉ trong nước mà
cả trên thế giới.
2. 3.
Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
* Những nguyên tắc tổ chức trò chơi trong dạy học Công nghệ
Việc tổ chức trò chơi không phải là một hoạt động tùy hứng mà phải tổ
chức có chủ định, có mục đích, định hướng rõ ràng. Chính vì vậy, trong dạy học
công nghệ, tổ chức trò chơi cũng cần tuân theo những nguyên tắc cụ thể nhằm
phát huy cao nhất hiệu quả mà trò chơi mang lại.
Trước hết, trong hoạt động dạy học nói chung cũng như trong môn Công
nghệ nói riêng, việc tổ chức dạy học cần tuân theo nguyên tắc vừa sức. Điều này
có nghĩa là, phải tùy vào năng lực, trình độ chung của học sinh trong từng lớp để
tổ chức trò chơi phù hợp nhằm kiểm tra kiến thức cơ bản của các em, đồng thời
có sự phân hóa về năng lực giúp các em có sự nhận biết và cố gắng phấn đấu sau
mỗi tiết học có vận dụng tổ chức trò chơi. Giáo viên cần phải năm vững kỹ thuật
đặt câu hỏi, dạy học theo nhóm.
Thứ hai, việc tổ chức một trò chơi cần có tác dụng củng cố một phần kiến
thức cụ thể trong chương trình đã học, hoặc là kiến thức bài cũ, hoặc là giới
thiệu bài mới, kiến thức luyện tập để nắm vững hơn hệ thống kiến thức.
Thứ ba, tổ chức trò chơi không phải tràn lan vì sẽ tạo nên sự nhàm chán
và nhiều tiết dạy vận dụng trò chơi cũng không phù hợp. Nghĩa là tổ chức trò
chơi phải tuân theo nguyên tắc chọn lọc. Nguyên tắc chọn lọc phải dựa trên các
yếu tố: sự hứng thú, hiệu quả, tính tích cực, chủ động. Đảm bảo được các yếu tố
đó, việc tổ chức trò chơi sẽ mang lại hiệu quả cao.
Thứ tư, khi tổ chức trò chơi phải có phần thưởng khích lên học sinh tham
gia nhiệt tình như: sửa điểm miệng, điểm kiểm tra thường xuyên kém, bổ sung
các hệ số điểm còn thiếu hoặc tích điểm cộng cho điểm kiểm tra thường xuyên,
kiểm tra học kì.
Tuy nhiên, trong quá trình vận dụng tổ chức trò chơi, giáo viên cần quản

4


lý lớp tốt, chú ý đến đặc thù của từng lớp học không làm ảnh hưởng đến lớp học
bên cạnh. Giáo viên có thể tổ chức trò chơi qua máy chiếu, hoặc qua bảng phụ,
qua giấy A0 đều mang lại hiệu quả. Và trong quá trình tổ chức nên vận dụng sự
hổ trợ của những thiết bị sẵn có tại trường để tiết kiệm thời gian, vật chất và
công sức. Dưới đây là một số biện pháp vận dụng trò chơi bản thân tôi đã vận
dụng trong quá trình giảng dạy cho học sinh khối 11:
2.3.1.
Biện pháp thứ nhất “Trò chơi ô chữ”
Ô chữ là một dạng trò chơi không còn xa lạ với học sinh hiện nay, bản
thân tôi cũng đã sử dụng rất nhiều trò chơi này trong quá trình dạy – học nhưng
không vì thế mà trò chơi này trở nên nhàm chán. Ngược lại, mỗi khi tổ chức trò
chơi này học sinh luôn háo hức tìm hiểu, khám phá, đặc biệt là các em luôn háo
hức tìm ra ô chữ đặc biệt trong trò chơi này. Trò chơi ô chữ này có thể áp dụng
hiệu quả ở phần giới thiệu bài mới và củng cố kiến thức sau mỗi tiết dạy hoặc
vận dụng ở các tiết ôn tập.
Ví dụ cụ thể: Củng cố kiến thức bài 21 “Nguyên lý làm việc của động cơ
đốt trong”
- Hình thức tổ chức
Sau khi Giáo viên sử dụng máy chiếu trình chiếu video mô phỏng các cơ
cấu, hệ thống và quá trình làm việc của động cơ đốt trong, thì tổ chức trò chơi.
Sử dụng bài giảng power point, trình chiếu cấu trúc trò chơi, nội dung câu hỏi do
học sinh lựa chọn. Học sinh trả lời các câu hỏi – giáo viên đưa ra kết quả. Hoàn
thành trò chơi giáo viên củng cố bài học và nêu yêu cầu chuẩn bị cho bài kiểm
tra một tiết.
- Thể lệ: Trò chơi gồm 6 câu hỏi ứng với 6 ô chữ, học sinh chọn câu hỏi trả lời đúng sẽ lật mở 1 ô chữ có gợi ý cho từ khóa. Học sinh nào lật mở được
từ khóa sẽ có phần thưởng.
- Nội quy: không sử dụng tài liệu, sách giáo khoa khi trả lời câu hỏi.

- Phần thưởng: Bạn nào trả lời đúng sẽ được tích điểm và cộng điểm trong
điểm kiểm tra miệng hoặc điểm kiểm tra thường xuyên.
Bảng 1: Hệ thống câu hỏi và đáp án cho trò chơi ô chữ.
Số ô
Câu hỏi
Đáp án
chữ
Câu 1: Nơi pit-tông đổi chiều chuyển động?
8
Điểm chết
Câu 2: Là loại thể tích được giới hạn bởi hai điểm chết.
7
Công tác
Câu 3: Ở động cơ xăng, hòa khí được hình thành ở kì
3
Nạp
nào.
Câu 4. Trong động cơ 2 kì, chi tiết nào có nhiệm vụ
7
Pit-tông
đóng mở các cửa nạp và thải?
Câu 5: Là kì sinh công?
4
Cháy
Câu 6: Trạng thái của xupap thải ở kì thải ?
2
Mở
Từ khóa: … được ví như là trái tim của các phương
Động cơ
6

tiện giao thông như xe máy, ô tô.
[Hình 01]
5


Hình 1 : Minh họa đáp án trò chơi trên bài soạn power point.
2.3.2.
Giải pháp thứ tư “Trò chơi đoán hình”.
Là trò chơi có ứng dụng đa dạng có thể dùng để kiểm tra kiến thức cũ, củng
cố bài học hay khởi động bài mới.
Ví dụ cụ thể: Củng cố kiến thức bài 22 “Thân máy – nắp máy”.
- Hình thức tổ chức:
Giáo viên chuẩn bị bài giảng power point, sử dụng máy chiếu trình chiếu
nội dung câu hỏi có liên quan đến bài “Thân máy – nắp máy”. Học sinh trả lời
các câu hỏi – Giáo viên củng cố bài học. Sau khi hoàn thành trò chơi Giáo viên
cung cấp cho học sinh dữ liệu về hình ảnh bị ẩn phía sau giúp học sinh nhận biết
được hình ảnh và nêu yêu cầu cho bài học tiếp theo.
- Thể lệ:
Có 4 từ hàng ngang – cũng là 4 gợi ý [hình 2] liên quan đến hình ảnh đáp
án. Hình ảnh được chia làm 5 ô đánh số thứ tự từ 1 đến 4 và ô trung tâm [hình
3]. Học sinh tham gia trò chơi chọn câu hỏi - trả lời đúng sẽ lật mở 1 từ hàng
ngang và 1 góc hình ảnh cũng được mở ra, trả lời sai sẽ nhường cơ hội cho các
bạn khác.
- Nội quy: không sử dụng tài liệu, sách giao khoa trả lời câu hỏi.
- Phần thưởng: Bạn nào trả lời đúng sẽ được tích điểm và cộng điểm trong
điểm kiểm tra miệng hoặc điểm kiểm tra thường xuyên.
- Nhận xét:
Đây là trò chơi được người viết sử dụng nhiều, vì số lượng câu hỏi vừa, áp
dụng kiểm tra bài cũ rất phù hợp, vừa kiểm tra được kiến thức vừa giới thiệu
được hình ảnh của bài cũ hoặc làm bài tập khởi động khá phù hợp. Khắc ghi

được hình ảnh, nhờ đó các em nhận biết phân biệt được các cơ cấu, hệ thống dễ
dàng hơn.
6


Bảng 2: Hệ thống câu hỏi và đáp án cho trò chơi đoán hình như sau:
Số ô
Câu hỏi
Đáp án
chữ
Câu 1: Thân máy dùng để lắp các … và hệ thống của
5
Cơ cấu
động cơ?
Câu 2: Trong thân máy, phần để lắp với xilanh gọi là
9
Trục khuỷu
thân xilanh, phần để lắp với … gọi là cacte?
Câu 3: Nắp máy cùng với thân xilanh và đỉnh … tạo
7
Pit-tông
thành không gian buồng cháy của động cơ?
Câu 4: Tên gọi khác của kì cháy.
8
Sinh công
Từ khóa: Tên một cơ cấu của động cơ đốt trong.
Trục khuỷu
20
[hình 4]
thanh truyền

Các hình ảnh sử dụng trong trò chơi.

Hình 2: Minh họa hệ thống ô chữ của trò chơi

Hình 3: Minh họa hình ảnh khóa.
7


Hình 4: Minh họa đáp án trò chơi
2.3.3.
Giải pháp thứ ba “Trò chơi đuổi hình bắt chữ”
Kinh nghiệm giảng dạy trong năm học vừa qua, người viết nhận thấy đây
là trò chơi học sinh vui thích và tạo ra bất ngờ nhất. Trò chơi tôi áp dụng chủ
yếu cho các tiết kiểm tra bài cũ, khởi động các bài mới hay ôn tập.
Ví dụ cụ thể: Khởi động bài “Động cơ đốt trong dùng cho tàu thủy”.
- Hình thức tổ chức:
Giáo viên chuẩn bị bài giảng power point, sử dụng máy chiếu trình chiếu
nội dung trò chơi.
- Cách chơi:
Sau khi kiểm tra bài cũ, tôi sử dụng máy chiếu trình chiếu một số hình ảnh
có liên quan đến kiến thức trong bài, yêu cầu học sinh tìm hiểu sách giáo khoa
trả lời câu hỏi. Sau khi học sinh trả lời giáo viên kết luận, giới thiệu về tàu thủy
vào kiến thức mới.
- Phần thưởng: Bạn nào trả lời đúng sẽ được tích điểm và cộng điểm trong
điểm kiểm tra miệng hoặc điểm kiểm tra thường xuyên.
- Lưu ý: Giáo viên cần có các gợi ý kịp thời để giúp các học sinh tìm ra
đáp án, tránh để thời gian dừng lại ở một câu hỏi quá lâu.
- Nhận xét:
Đây là trò chơi sôi nổi nhất trong tất cả các trò chơi mà người viết vận
dụng. Ngoài việc cung cấp kiến thức thì việc tạo hứng thú cho học sinh rất thành

công. Các em rất háo hức mong chờ đến lần chơi sau. Tuy nhiên để chuẩn bị trò
chơi cần phải có lượng kiến thức rộng nên cần có thời gian, và các kĩ năng nhất
định.
8


Bảng 3: Hệ thống gợi ý và đáp án cho trò chơi đoán hình như sau:
Gợi ý
Hình ảnh sử dụng trong trò chơi

Bộ phận
truyền
momen
từ động
cơ đến
hộp số.
(Li hợp)

Là
bộ
phận
dùng để
giảm tốc
độ trên
tầu thủy
(Số lùi)

9

Bộ phận
tạo ra lực
đẩy trên
tàu.
(Chân
vịt)

Bộ phận
làm thay
đổi lực
kéo và
tốc
độ
của tàu.
(Hộp số).

2.3.4.
Giải pháp thứ tư “Trò chơi câu hỏi nhanh”
Trong các tiết ôn tập, để giúp học sinh nắm vững lại các kiến thức đã học,
tôi đã soạn bộ câu hỏi để tổ chức thi đua giữa các tổ. Việc soạn bộ câu hỏi này sẽ
giúp học sinh nhanh chóng nắm vững lại kiến thức đã học, tạo không khí thi đua
giữa các tổ, nhóm, giúp các em có động lực và hứng thú để học tập.
Ví dụ cụ thể: Ôn tập học kỳ 2, tôi tổ chức “Trò chơi câu hỏi nhanh”. Bộ
câu hỏi tôi đưa ra và áp dụng ở các lớp 11B6, 11B8 như sau:
1.
Chi tiết nào trong hệ thống bôi trơn có nhiệm vụ chứa dầu.
2.
Chi tiết có nhiệm vụ đo nhiệt độ và phân chia đường nước trong hệ
10

thống làm mát.
3.
Thời điểm bugi bật tia lửa điện cao áp để châm cháy hòa khí trong
xilanh.
4.
Chi tiết nào trong bộ chế hòa khí có nhiệm vụ điều chỉnh hòa khí
cấp vào xilanh động cơ?
5.
Khi vào xilanh xăng (Dầu Điezen) ở dạng gì?
6.
Khớp truyền động 6 của Hệ thống khởi động bằng động cơ điện có
đặc điểm gì?
7.
Vì sao nói “pit-tông là chi tiết làm việc ở môi trường khác nhiệt
nhất của động cơ”?
8.
Trong động cơ Diezen, hòa khí được hình thành ở đâu.
9.
Khi động cơ làm việc các chi tiết trong cơ cấu trục khuỷ - thanh
truyền chuyển động như thế nào?
10.
Thân xilanh của động cơ làm mát bằng nước có cấu tạo khoang
chứa nước làm mát, khoang này được gọi là …?
- Hình thức tổ chức.
Sau khi Giáo viên sử dụng máy chiếu trình chiếu video mô phỏng các cơ
cấu, hệ thống và quá trình làm việc của động cơ đốt trong, thì tổ chức trò chơi.
Sử dụng bài giảng power point, trình chiếu nội dung câu hỏi. Học sinh trả lời các
câu hỏi – giáo viên đưa ra kết quả. Hoàn thành trò chơi giáo viên củng cố lại
kiến thức của các câu hỏi.

- Thể lệ: Trò chơi gồm 10 câu, nhóm trả lời nhanh nhất các thành viên sẽ
tham gia các trò chơi tiếp theo.
- Nội quy: không sử dụng tài liệu, sách giáo khoa khi trả lời câu hỏi.
- Phần thưởng: Nhóm trả lời đúng nhiều nhất các thành viên sẽ tiếp tục
tham gia các trò chơi tiếp theo.
- Quá trình chơi:
Bước 1: Giáo viên hướng dẫn thể lệ trò chơi lớp sẽ được chia làm 4 nhóm
trả lời các câu hỏi trong thời gian quy định. Bốn nhóm làm việc độc lập dưới sự
theo dõi của giáo viên đứng lớp.
HS nghe phổ biến thể lệ trò chơi.
Bước 2: Học sinh tham gia trò chơi theo hướng dẫn của Giáo viên: Làm
việc theo nhóm với yêu cầu bí mật với các nhóm khác nhưng phải huy động
được sức mạnh của các tất cả các thành viên trong nhóm; đảm bảo đúng và hoàn
thành trong thời gian nhanh nhất.
Giáo viên quan sát Giáo viên chơi và có những chỉ dẫn kịp thời.
Bước 3: HS nộp lại bài làm của mình, Giáo viên nhận bài và sau đó bàn
giao chéo cho các nhóm chấm bài của nhóm đối diện dưới sự giám sát của một
thành viên trong nhóm.
Bước 4: Giáo viên công bố kết quả, nhận xét và đánh giá công khai, tuyên
bố đội thắng cuộc, trao phần thưởng và tiếp tục các hoạt động dạy học khác.
Tuy vậy, tùy vào năng lực học tập của các lớp mà sự phân bố thời gian
cho các trò chơi này không giống nhau giữa các lớp. Với bộ gói 15 câu hỏi, ở
lớp 11B6, tôi phân cho học sinh làm trong 4 phút, ở lớp 11B8 làm trong 6 phút.
11


Kết quả thu nhận được là trò chơi này được cả học sinh yếu, trung bình lẫn học
sinh khá, giỏi hưởng ứng thích thú. Các em đều cố gắng khơi gợi trí nhớ của
mình để tìm lại các kiến thức cũ nhằm tìm ra nhiều đáp án chính xác hơn tổ bạn.
Chính trò chơi này đã tạo ra không khí thi đua và kích thích sự thích thú học tập

trong mỗi học sinh. Điểm cốt yếu trong trò chơi này nói riêng và các trò chơi
khác mà bản thân tôi tổ chức cho học sinh là ở chỗ, học sinh không nặng về
phần thưởng mình nhận được sau mỗi lần chiến thắng trò chơi sẽ là gì, mà tự các
em thấy hứng thú với những gì mình vừa thu nhận được. Hơn nữa, những trò
chơi này không cần nhiều sự khích lệ của Giáo viên tổ chức trò chơi mà bản
thân các thành viên trong tổ tự khích lệ nhau, động viên, thúc giục nhau nhằm
đem lại kết quả cao nhất cho tổ của mình các em càng hứng thú học tập để mong
đến các tiết tổ chức lại trò chơi với các kiến thức mới để các đội lại được ganh
đua thắng thua tiếp.
2.3.5.
Giải pháp thứ năm “Trò chơi hái hoa”
Đối với trò chơi này người viết thường dành cho các học sinh có nguyện vọng
sửa điểm như: kiểm tra miệng kém, hay các học sinh thiếu điểm kiểm tra thường
xuyên. Áp dụng trong các tiết học ôn tập chương hoặc ôn tập cuối năm.
Hình thức tổ chức: Dạy học theo hợp đồng, tức là mỗi học sinh làm việc với
một gói câu hỏi có chủ đề khác nhau trong khoảng thời gian 5 phút. Học sinh được
chủ động chọn gói câu hỏi để giáo viên chuẩn bị câu hỏi trước khi học trả bài.
Thể lệ: Mỗi gói câu hỏi có 10 câu, học sinh tự chọn theo một chủ đề nhất
định. Học sinh trả lời trong thời 5 – 7 phút, trả lời được bao nhiêu câu hỏi thì được
bấy nhiêu điểm.
Nội quy: Học sinh không được tham khảo tài liệu trong thời gian tham gia trò
chơi. Không được trao đổi hay có sự trợ giúp của các học sinh khác.
2.3.6. Giải pháp thứ sáu “Trò chơi nâng điểm”
Lấy cảm hứng từ trò chơi “Rung chuông vàng – Danh xưng Thanh Hóa”
tôi đã tổ chức “Trò chơi nâng điểm”. Áp dụng cho các tiết ôn tập cuối năm. Đây
là thời điểm nhạy cảm vì các em sắp thi học kỳ ở tất cả các môn, các môn học
như công nghệ thường phải thi học kỳ trước nên dẫn đến các tiết sau khi thi học
kỳ các em không tập trung, học các môn khác, tâm lý nghỉ, nên người viết đã tổ
chức trò chơi với mục đích hạn chế thời gian “Chết” cho học sinh.
- Hình thức tổ chức:

Địa điểm: phòng học đa năng.
Thời gian: 2 tiết học.
- Thể lệ : Mỗi nhóm sẽ trả lời 10 câu hỏi. thời gian để trả lời là 1 phút.
- Nội quy: không tham khảo tài liệu, không trao đổi giữa các thành viên
trong nhóm.
- Phần thưởng: Bạn nào trả lời đúng sẽ được tích điểm và cộng điểm trong
điểm kiểm tra miệng hoặc điểm kiểm tra thường xuyên.
- Cách chơi:
Bước 1: Chuẩn bị:
Máy chiếu, bảng đen 25 cái (có thể dùng vở để
thay thế), phấn
(Bút dạ dùng cho vở), khăn lau.
Bước 2: Chia nhóm. Giáo viên chia nhóm theo học lực của học sinh.
12


- Nhóm 1: gồm 20 HS học lực trung bình và yếu trong lớp.
- Nhóm 2: gồm các HS có học lực khá giỏi.
Bước 3: Tổ chức chơi.
Tiết 1 : HS 2 nhóm lên thỏa thuận xem nhóm nào chơi trước.
Mỗi nhóm gồm 20 học sinh ngồi vào vị trí đã được đánh số trước
đó, sử dụng bảng đen, phấn và khăn lau.
Giáo viên sử dụng máy chiếu và bài giảng power point lần lượt đưa
ra các câu hỏi – Học sinh ghi câu trả lời vào bảng. Nếu trả lời đúng thì
được ở lại sàn thi đấu để trả lời câu hỏi tiếp theo. Nếu sai thì bị loại ra
khỏi sàn thi đấu. Học sinh nào trả lời được nhiều câu hỏi nhất là người
thắng cuộc sẽ được chọn điểm số được nâng là điểm miệng – điểm kiểm
tra thường xuyên – điểm kiểm tra định kì.
Ở trò chơi này giáo viên tổ chức trong 2 tiết, mỗi nhóm học sinh chơi trong
một tiết học.

2. 4. . Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo
dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.
Đối với việc tổ chức các trò chơi như trên, giáo viên có thể lồng ghép
trong dạy học công nghệ trung học phổ thông. Nhiều trò chơi có thể vừa vận
dụng cả ở giáo án thông thường lẫn giáo án điện tử đều mang lại hiệu quả cao.
Giúp học sinh giảm bớt khoảng thời gian "chết", khoảng thời gian không chịu
động não, khắc phục nhược điểm học tập thụ động. Giáo viên trở về đúng với
vai trò của mình trong tiết dạy là người định hướng, hướng dẫn; Học sinh đóng
vai trò trung tâm trong hoạt động dạy học.
Bên cạnh đó điều được nhiều nhất mà bản thân tôi thu nhận được sau mỗi
lần tổ chức trò chơi cho học sinh đó chính là sự thay đổi của không khí lớp học:
học sinh hăng say phát biểu xây dựng bài, kích thích được sự chủ động và phát
huy vai trò trung tâm của của mình, các học sinh trung bình, yếu, sau những phát
hiện dù rất nhỏ, những câu trả lời đúng, lấy lại sự tự tin của mình, giúp các em
có động lực và thái độ học tập đúng đắn hơn. Học sinh đã có ý thức học bài cũ,
tự chẩn bị bài mới, trên lớp cũng chú ý học và nghe giảng, hơn hết các em hào
hứng chờ đón những tiết học sau để được tham gia các trò chơi mới, môn học
khơi gợi sự tò mò tìm hiểu các cơ cấu và hệ thống của động cơ đốt trong ngoài
thực tế.
Về phía đồng nghiệp, năm học 2018 - 2019, sau khi áp dụng những kinh
nghiệm nêu trong bản sáng kiến, trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, tôi trao
đổi kinh nghiệm với các đồng nghiệp cùng phân môn trong Nhà trường và nhận
được những đánh giá tích cực. Từ đó, giáo viên công nghệ của Nhà trường đã áp
dụng những kinh nghiệm này trong quá trình dạy học, góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục công nghệ của Nhà trường.
Để có cơ sở đánh giá chính xác hiệu quả của đề tài, trong năm học 2018 2019, tôi phát phiếu điều tra Phụ lục đối với học sinh về hiệu quả học tập của
vấn đề vận dụng trò chơi vào dạy học môn công nghệ. Tôi thu được 100% phiếu
tỏ ý kiến đánh giá cao vấn đề trên. Các em cho rằng việc vận dụng trò chơi vào
môn công nghệ đã giúp các em nâng cao hứng thú học tập môn Công nghệ vì:
13

- Làm cho bài học công nghệ sinh động, cụ thể và hấp dẫn hơn.
- Dễ dàng lĩnh hội các khái niệm phức tạp, những hình vẽ, hình minh
họa, từ đó nắm vững nội dung bài học.
- Tăng cường khả năng thực hành, vận dụng kiến thứccông nghệ để
giải quyết các vấn đề.
- Khơi dậy tò mò tìm hiểu kiến thức thực tế về động cơ.
- Một số học sinh đã bước đầu định hướng được lựa chọn nghề
nghiệp cho tương lai.
Hiệu quả của các sáng kiến kinh nghiệm trong đề tài không chỉ được thể
hiện ở ý kiến của học sinh trong phiếu điều tra mà còn được thể hiện rõ nét nhất
trong kết quả của việc tiến hành kiểm tra đối chứng mà tôi đã tiến hành trong
năm học 2018 - 2019. Tôi đối chiếu kết quả học tập của học sinh ở các lớp
11B6, 11B8 (hai lớp vận dụng những kinh nghiệm nêu trong sáng kiến) với các
lớp 11B7, 1B9 (hai lớp chưa vận dụng những kinh nghiệm nêu trong sáng kiến).
Với cùng câu hỏi có mức độ khó, dễ như nhau dành cho các lớp có chất lượng
học sinh tương đương ở hai ban D (11B6, 11B7) và ban cơ bản (11B8, 11B9)
khối 11, kết quả học tập của học sinh ở các lớp như sau:
Thực
Kết quả học tập
nghiệm,
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
Kém
Ban
Lớp Sĩ số
đối

Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ
lượng (%) lượng (%) lượng (%) lượng (%) lượng (%)
chứng

Thực
nghiệm
D
Đối
chứng
Thực
Cơ nghiệm
bản Đối
chứng

11B6 43

11

26

31

72

1

2

0

0

0

0

11B7 43

5

11

36

82

3

7

0

0

0

0

11B8 40

3

7.5

33 82.5

3

7.5

1

2.5

0

0

11B9 40

0

0

30

10

25

0

0

0

0

75

Bảng 1. Bảng kết quả học tập của học sinh
Qua hai bảng thống kê trên, tôi nhận thấy ở các lớp có vận dụng những
kinh nghiệm nêu trong bản sáng kiến, số học sinh đạt điểm khá, giỏi cao hơn, số
học sinh điểm trung bình, yếu ít hơn so với các lớp chưa vận dụng những kinh
nghiệm trên. Điều đó chứng tỏ việc vận dụng trò chơi vào môn công nghệ giúp
nâng cao kết quả học tập cho học sinh trường THPT Tĩnh Gia 3.
Đối với Giáo viên, khi tổ chức trò chơi trong tiết học đã thực hiện đổi mới
phương pháp dạy học có hiệu quả, dễ áp dụng vào thực tiễn dạy học. Thông qua
trò chơi, giáo viên tạo được các tình huống có vấn đề giúp HS khắc sâu kiến thức.
Việc vận dụng linh hoạt trò chơi giúp Giáo viên chủ động trong các hoạt động,
thao tác dạy học của mình, giúp nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.
3. Kết luận, kiến nghị
3. 1.
Kết luận.
14


Hiệu quả trong việc tổ chức trò chơi cho học sinh là điều không thể phủ
nhận. Qua vận dụng tổ chức trò chơi cho học sinh trong tiết học Công nghệ, tôi
nhận thấy muốn sử dụng thành công trò chơi trong dạy học, giáo viên cần chú ý

một số vấn đề để mạng lại hiệu quả, chất lượng học tập cao nhất.
Để đạt hiệu quả, giáo viên khi tổ chức trò chơi phải gắn liền với mục đích
học tập, gắn với chuẩn kiến thức, kỹ năng và gây được sự chú ý, sự hứng thú
cho học sinh. Trò chơi không tốn nhiều thời gian và có hình thức tổ chức đơn
giản. Trò chơi dù tổ chức theo quy mô lớn hay nhỏ cũng cần tổ chức có trình tự
và không qua loa. đại khái. Để bắt đầu, giáo viên luôn phải giới thiệu trò chơi,
luật chơi, cách chơi rồi mới tổ chức trò chơi. Sau trò chơi, giáo viên phải nhận
xét kết quả và thu nhận ý kiến của học sinh sau tổ chức. Đồng thời, muốn tổ
chức trò chơi hiệu quả, giáo viên cần chuẩn bị bài cẩn thận, dự kiến những cấn
đề có thể xảy ra khi tổ chức trò chơi để có hưởng giải quyết hợp lý.
Bên cạnh đó, giáo viên phải biết làm chủ thời gian, kiểm soát được các
hoạt động của mình trong quá trình tổ chức trò chơi tránh gây tiếng ồn ảnh
hưởng không khí chung của trường học. Giáo viên phải nắm rõ mục tiêu và ý
nghĩa khi tổ chức trò chơi, biết giúp đỡ những học sinh yếu phát huy khả năng,
năng lực của mình.
Việc vận dụng trò chơi trong quá trình dạy học đã thu được những kinh
nghiệm nhất định, nhưng vẫn nhiều trở ngại, lúng túng, tạo nhiều áp lực cho
giáo viên, phương pháp thiết kế trò chơi cũng đòi hỏi một quá trình, tạo nên
những khó khăn khi vận dụng trò chơi vào quá trình dạy học.
3. 2.
Kiến nghị.
Về phía sở GD& ĐT Thanh Hóa cần mở nhiều hơn các kỳ bồi dưỡng
thường xuyên để giáo viên tiếp cận nhiều phương pháp dạy học mới và đưa vào
thực tế dạy học ở các trường trung học phổ thông.
Về phía nhà trường cần tạo điều kiện về trang thiết bị dạy học để giáo
viên có điều kiện thực hiện các phương pháp dạy học mới, bên cạnh đó cần tạo
điều kiện khuyến khích giáo viên vận dụng các phương pháp dạy học như xây
dựng phòng đa năng, bố trí chuyên môn và thời khóa biểu theo yêu cầu của giáo
viên.
XÁC NHẬN CỦA

THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 28 tháng 5 năm 2019
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh
nghiệm của mình viết, không sao chép nội
dung của người khác.

Đào Thị Thúy

15


Tài liệu tham khảo
1. Internet
2. Tài liệu tập huấn “Tài liệu bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông về dạy
học tích cực, giáo dục kỷ luật tích cực” - Bộ giáo dục và đào tạo “Dự án phát
triển giáo dục phổ thông giai đoạn 2”.
3. Dạy và học tích cực - một số phương pháp và kĩ thuật dạy học - Nhà xuất bản
đại học sư phạm.
4. Sách giáo khoa, sách giáo viên Công nghệ lớp 11- Nhà xuất bản Giáo Dục.
5. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Công nghệ lớp 11 - Nhà
xuất bản Giáo Dục Việt Nam

16


Phụ lục
PHIẾU ĐIỀU TRA THỰC TIỄN
Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG TĨNH GIA III
(Dành cho học sinh)

Họ và tên: ……………………………….Lớp : …… Năm học: ………………
Em hãy hoàn thiện những nội dung sau:
1. Em có thích học môn công nghệ khi có vận dụng trò chơi vào các tiết học
không?
a. Có
b. Không
2. Việc vận dụng trò chơi vào môn học đã giúp em như thế nào trong việc
tạo hứng thú học tập và kết quả.
……………………………………………………….............................................
.
……………………………………………………….............................................
……………………………………………………….............................................
……………………………………………………….............................................
………………………………………………………............................................
……………………………………………………….........................................
3. Em đã làm những gì để chuẩn bị cho tiết học tiếp khi có vận dụng trò
chơi?
……………………………………………………….............................................
.
……………………………………………………….............................................
……………………………………………………….............................................
……………………………………………………….............................................
………………………………………………………............................................
………………………………………………………..........................................
4. Sau khi học qua các tiết học đã vận dụng trò chơi trong môn công nghệ
em đã nhận biết được những chi tiết nào trong các cơ cấu và hệ thống
của động cơ đốt trong trong cuộc sống.
……………………………………………………….............................................
.
……………………………………………………….............................................

……………………………………………………….............................................
……………………………………………………….............................................
………………………………………………………............................................
……………………………………………………….............................................
5. Em có mong muốn được học môn công nghệ có vận dụng trò chơi trong
năm học tới đây không?
a. Có
b. Không
17


Chân thành cảm ơn các em !

18