Giáo dục tình yêu quê hương, đất nước cho học sinh Tiểu học thông qua truyện viết cho thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

1

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐÀ NẴNG
KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC

--- ---

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:
GIÁO DỤC TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG ĐẤT NƯỚC
QUA TRUYỆN VIẾT CHO THIẾU NHI CỦA NHÀ VĂN
NGUYỄN HUY TƯỞNG

GVHD
SVTH

: TH.S VÕ THỊ BẢY
: NGUYỄN THỊ HỒNG NHI

MSSV

: 321011141135

LỚP

: 14STH

Đà Nẵng, tháng 1 năm 2018

LỜI CẢM ƠN
Đề tài “Giáo dục tình yêu quê hương, đất nước cho học sinh Tiểu học
thông qua truyện viết cho thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng” được
thực hiện trong một thời gian ngắn, điều kiện không ít khó khăn. Để hoàn thành
được bài khóa luận tốt nghiệp này chúng tôi đã khẩn trương thu thập xử lý và
chọn lọc tài liệu, thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu đã đặt ra. Những kết quả
mà chúng tôi đã đạt được ngoài sự cố gắng của bản thân còn được sự tận tình,
giúp đỡ của thầy cô giáo trong khoa Giáo dục Tiểu học và sự động viên, khích
lệ của bạn bè. Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo Võ
Thị Bảy đã trực tiếp hướng dẫn, tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong quá trình hoàn
thành đề tài này.
Do bước đầu làm quen với khóa luận nên kiến thức, trình độ chuyên môn
của tôi còn hạn chế, vì thế khóa luận không tránh khỏi những thiếu sót. Rất
mong nhận được sự chỉ bảo, nhận xét, đóng góp ý kiến quý báu của thầy cô giáo
và các bạn để khóa luận của tôi được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn.

Đà Nẵng, tháng 1 năm 2018
Sinh viên
Nguyễn Thị Hồng Nhi


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1
1.Lý do chọn đề tài ............................................................................................ 1
2. Lịch sử vấn đề ................................................................................................ 3
2.1 Lịch sử vấn đề nghiên cứu về giáo dục tình yêu quê hương đất nước cho
học sinh tiểu học ............................................................................................................ 3
2.2 Lịch sử vấn đề nghiên cứu về nhà văn Nguyễn Huy Tưởng ....................... 4

3.Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................... 6
3.1 Mục đích nghiên cứu ............................................................................................. 6
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................... 6
4. Đóng góp của đề tài ....................................................................................... 7
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 7
6. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 7
7. Cấu trúc đề tài ................................................................................................ 8
PHẦN NỘI DUNG ............................................................................................ 10
CHƯƠNG 1 ..................................................................................................... 10
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ............................. 10
1.Khái quát chung về văn học thiếu nhi ................................................................. 10
1.1. Khái niệm văn học thiếu nhi .............................................................. 10
1.2. Vai trò và ý nghĩa của văn học thiếu nhi ........................................... 11
2. Đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi học sinh Tiểu học............................................ 12
2.1. Tính cách ............................................................................................ 12
2.2. Nhu cầu nhận thức ............................................................................. 13
2.3. Tình cảm ............................................................................................ 13
3.Nhà văn Nguyễn Huy Tưởng và truyện viết cho thiếu nhi ............................ 14
3.1 Cuộc đời và sự nghiệp của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng ................... 14
3.2 Truyện viết cho thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng .............. 16
3.2.1 Giá trị nội dung ............................................................................ 16


3.2.2 Giá trị nghệ thuật ......................................................................... 18
CHƯƠNG 2 ..................................................................................................... 20
TÌM HIỂU NỘI DUNG GIÁO DỤC TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG ĐẤT NƯỚC
CHO HỌC SINH TIỂU HỌC QUA TRUYỆN VIẾT CHO THIẾU NHI CỦA
NHÀ VĂN NGUYỄN HUY TƯỞNG ............................................................ 20
1. Những vấn đề liên quan về tình yêu quê hương, đất nước ........................... 20
1.1 Khái niệm về tình yêu quê hương, đất nước:...................................... 20

1.2Đặc điểm chung của tình yêu quê hương, đất nước ............................ 21
1.3 Biểu hiệu của tình yêu quê hương, đất nước ...................................... 22
1.4Mục tiêu giáo dục tình yêu quê hương, đất nước cho học sinh tiểu học
................................................................................................................... 23
1.5 Ý nghĩa của giáo dục tình yêu quê hương, đất nước cho học sinh tiểu
học ............................................................................................................. 23
2.Nội dung giáo dục tình yêu quê hương, đất nước trong truyện viết cho
thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng. .......................................................... 25
2.1 Giáo dục cho học sinh tình yêu thiên nhiên quê hương, đất nước ..... 25
2.2 Giáo dục học sinh tinh thần biết ơn những người có công xây dựng và
giữ gìn quê hương, đất nước ..................................................................... 28
2.3 Giáo dục truyền thống yêu nước của cha ông, niềm tin vào sự chiến
thắng của chính nghĩa ............................................................................... 37
2.4 Giáo dục học sinh ý thức độc lập tự chủ, tự hào dân tộc .................... 44
CHƯƠNG 3 ..................................................................................................... 50
ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG
ĐẤT NƯỚC CHO HỌC SINH TIỂU HỌC .................................................... 50
1. Cơ sở đề xuất biện pháp ........................................................................................ 50
1.1 Căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lí của học sinh .................................... 50
1.2 Căn cứ vào truyện viết cho thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng
................................................................................................................... 58
2.Biện pháp giáo dục tình yêu quê hương đất nước cho học sinh tiểu học ... 59
2.1 Mục tiêu giáo dục................................................................................ 59


2.2 Biện pháp giáo dục tình yêu quê hương đất nước cho học sinh tiểu học
................................................................................................................... 59
2.2.1 Giáo dục tình yêu quê hương đất nước thông qua lồng ghép nội
dung vào các môn học ........................................................................... 59
2.2.4 Giáo dục thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp, hoạt động

tập thể .................................................................................................... 74
PHẦN KẾT LUẬN .......................................................................................... 78
Kết luận .......................................................................................................................... 78
Một số ý kiến đề xuất.................................................................................................. 79


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Yêu nước là truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam. Lòng yêu nước
được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, nó đã thấm sâu vào trong tiềm
thức của mỗi người Việt Nam. Lúc sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng
định: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu
của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi,
nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy
hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả bè lũ bán nước và cướp nước”[1; trang114]
Suốt hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, tinh thần yêu nước đã trở
thành một trong những tài sản quý, một giá trị thiêng liêng góp phần làm nên
truyền thống dân tộc Việt Nam. Truyền thống yêu nước còn là đặc trưng tiêu
biểu của tính cách con người Việt Nam. Giáo dục truyền thống yêu nước cho
học sinh tiểu học hiện nay nhằm xây dựng ở các em lòng yêu nước nồng nàn,
lòng tự hào dân tộc, có đạo đức trong sáng, có ý chí và quyết tâm xây dựng quê
hương, đất nước giàu mạnh. Truyền thống lịch sử rất đáng tự hào với nhiều
chiến công hiển hách, những mốc son, dấu ấn đáng nhớ ấy là kết tinh của lòng
yêu nước, ý thức tự tôn, tự hào dân tộc, tinh thần chiến đấu hy sinh anh dũng của
bao thế hệ cha anh đi trước, đặc biệt là tấm gương của những anh hùng dân tộc
trong lịch sử Việt Nam đã ngã xuống vì quê hương, đất nước.
Nhắc đến văn học Việt Nam thế kỷ XX không thể không nhắc tới những
sáng tác ấn tượng về mảng văn chương về tình yêu quê hương, đất nước viết cho
thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng. Sinh thời ông ý thức một cách rõ
ràng về thiên chức của người nghệ sĩ với quan niệm rất tiến bộ, rất nhân văn:

Phàm văn chương mục đích thứ nhất là để dạy dỗ thiếu niên … cốt làm sao cho
bao giờ họ cũng có một tấm lòng bồng bột mà vẫn biết lẽ phải và biết thương
nhau. Vì thế ngay khi hòa bình lập lại ở miền Bắc được ít lâu, với tư cách là
người sáng lập và là Giám đốc đầu tiên của NXB Kim Đồng (1957), Nguyễn
1


Huy Tưởng đã góp phần quan trọng đặt nền móng, mở ra một tương lai tốt đẹp
cho văn chương tuổi thơ, khi ấy hiện là một mảng đề tài còn nhiều khoảng trống,
thiếu vắng những tác phẩm đỉnh cao. Những truyện viết cho thiếu nhi của
Nguyễn Huy Tưởng khôngchỉ đa dạng, phong phú về đề tài, bút pháp thể hiện,
mà hơn nữa là lòng yêu nước thiết tha, niềm tự hào dân tộc về những trang sử vẻ
vang của dân tộc, là tình nghĩa thủy chung, khát khao hạnh phúc, tin tưởng vào
sự chiến thắng của chính nghĩa. Có thể nói đây là ấn tượng bao trùm, là sợi chỉ
đỏ xuyên suốt trong các truyện viết cho thiếu nhi của ông.
Giáo dục tình yêu quê hương, đất nước cho học sinh tiểu học có thể thông
qua nhiều con đường khác nhau, song thông qua các truyện ngắn viết cho thiếu
nhi để giáo dục tình yêu quê hương, đất nước cho học sinh tiểu học sẽ giúp các
em hiểu biết rõ hơn về lịch sử nước nhà, mỗi câu chuyện viết cho thiếu nhi lại
cung cấp cho các em những tri thức và thông tin ở một số lĩnh vực nhất định.
Qua nội dung phản ánh, truyện ngắn viết cho thiếu nhi có tác động mạnh mẽ đến
nhận thức và hành vi của bạn đọc nhí không những giúp các em hiểu biết và cảm
nhận được nội dung của tác phẩm, mà còn biết trân quý những giá trị thiêng
liêng của đất nước, lịch sử dân tộc ngàn đời mà tiền nhân đã để lại. Giáo dục
truyền thống yêu nước sẽ trở nên sinh động hơn bao giờ hết với các truyện viết
cho thiếu nhi và khi nhắc tới người ta sẽ nhớ ngay đến cái tên nhà văn Nguyễn
Huy Tưởng, một trong những tác giả tiêu biểu của các truyện ngắn viết cho thiếu
nhi về giáo dục tình yêu quê hương, đất nước.
Từ thực tiễn trên đây, chúng tôi mạnh dạn chọn đề tài“Giáo dục tình yêu
quê hương đất nước cho học sinh Tiểu học qua truyện viết cho thiếu nhi của

nhà văn Nguyễn Huy Tưởng” để nghiên cứu làm bài khóa luận tốt nghiệp với
mong muốn tìm hiểu và đóng góp một vài giải pháp thiết thực trong việcgiáo
dục truyền thống yêu nước, lịch sử dân tộc, định hướng thị hiếu thẩm mỹ cho
học sinh tiểu học hiện nay.

2


2. Lịch sử vấn đề
2.1 Lịch sử vấn đề nghiên cứu về giáo dục tình yêu quê hương đất nước cho học
sinh tiểu học
Giáo dục tình yêu quê hương, đất nước cho học sinh tiểu học hiện nay đã
trở thành một vấn đề nhận được sự quan tâm của rất nhiều học giả, các bậc phụ
huynh, các ban, ngành và của nhiều phương tiện thông tin đại chúng trong,
ngoài nước. Nội dung giáo dục tình yêu quê hương, đất nước đã được đưa vào
nhà trường và chương trình giáo dục với hình thức tích hợp ở các môn học. Vì
thế nghiên cứu về giáo dục tình yêu quê hương đất nước cho học sinh cũng đã
có nhiều công trình nghiên cứu, tiêu biểu như:
Giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho học sinh tiểu
học thông qua giảng dạy môn Lịch sử lớp 4, 5;cô giáo Hoàng Thị Nhân, trường
Đại học Vinh, năm 2011. Công trình nghiên cứu này xoay quanh các vấn đề đó
là đề xuất một số biện pháp và hình thức giáo dục học sinh về truyền thống yêu
nước, lòng tự hào dân tộc; thực nghiệm sư phạm và kết quả thực nghiệm thông
qua môn Lịch sử của học sinh khối lớp 4,5, những kết luận và đưa đề xuất một
số hình thức và biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả nhiệm vụ giáo dục truyền
thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho học sinh tiểu học thông qua giảng
dạymôn Lịch sử lớp 4,5. Đây là công trình trình bày khá đầy đủ về việc giáo dục
truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc tích hợp qua môn Lịch lớp 4,5 nhằm
hướng dẫn giáo viên cách tổ chức các hình thức và biện pháp để xây dựng tình
yêu quê hương, đất nước cho các em học sinh. Dù vậy, công trình nghiên cứu

này mới chỉ nghiên cứu trong phạm vi của môn Lịch sử lớp 4,5.
Giáo dục lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho học sinh thông qua
giảng dạy các truyện truyền thuyết trong chương trình Văn - Tiếng Việt ở tiểu
học, cô giáo Lê Thị Kim Thư, trường Tiểu học Lê Lợi – Thành phố Vinh, Nghệ
An, năm 2013 đã khẳng định vai trò và tầm quan trọng của việc đưa nội dung
giáo dục tình yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho học sinh thông qua giảng dạy
3


các truyền thuyết trong chương trình Văn – Tiếng Việt ở tiểu học. Cô giáo Lê
Thị Kim Thư đã nêu rõ mối quan hệ giữa dạy học và giáo dục trong giảng dạy
Văn - Tiếng Việt ở Tiểu học và khẳng định tầm quan trọng của truyền thuyết
trong việc giáo dục lòng yêu nước, lòng tự tôn dân tộc cho học sinh Tiểu học.
Qua đó, công trình nghiên cứu còn đề xuất một số phương pháp nâng cao chất
lượng giáo dục lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho học sinh khi dạy truyền
thuyết ở Tiểu học. Và chọn 2 truyền thuyết “An Dương Vương” và “Con Rồng
cháu tiên” để dạy thực nghiệm. Nhìn chung, công trình nghiên cứu của tác giả
được nghiên cứu và thống kê khá đầy đủ, chi tiết các khái niệm liên quan và đề
xuất các biện pháp tích hợp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy cho học sinh
Tiểu học.
Giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ ngày nay,Nxb Đại học Sư
phạm, Hà Nội, năm 2010 và Giáo dục giá trị văn hóa truyền thống cho thế hệ
trẻ, Tạp chí Văn hóa nghệ, số 309, năm 2013 của tác giả Lê Cao Thắng nghiên
cứu tổng quan về các khái niệm lòng yêu nước, văn hóa truyền thống của dân
tộc Việt Nam ta. Khẳng định rõ tầm quan trọng và vai trò của việc giáo dục
truyền thống yêu nước, giáo dục giá trị văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ. Từ
đó xây dựng và đề ra các biện pháp để nâng cao tình yêu quê hương, đất nước
cho thế hệ trẻ.Qua đây, giúp người dạy có nhận thức đầy đủ về bản chất, mục
tiêu, nguyên tắc giáo dục truyền thống yêu nước, giá trị văn hóa truyền thống
cho thế hệ trẻ.

2.2 Lịch sử vấn đề nghiên cứu về nhà văn Nguyễn Huy Tưởng
Công trình đầu tiên nghiên cứu toàn diện, bao quát về Nguyễn Huy
Tưởng là chuyên luận Nguyễn Huy Tưởng (1912-1960) của nhà nghiên cứu
Phan Cự Đệ và Hà Minh Đức, xuất bản năm 1966. Trong công trình này các tác
giả đã dành trọn chương 1 để khảo sát sự chuyển biến tư tưởng, con đường đến
với văn chương và những bước đường sáng tạo nghệ thuật của nhà văn từ một
thanh niên yêu nước phấn đấu trở thành một nhà văn cộng sản trên mặt trận văn
nghệ. Với hướng tiếp cận, nghiên cứu theo lối biên niên, các tác giả chuyên luận
4


đã phân chia hành trình sáng tạo của Nguyễn Huy Tưởng thành 4 giai đoạn mỗi
thời kỳ là một chương của chuyên luận. Ở mỗi chương, các tác giả đi sâu phân
tích, tìm hiểu giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm trong sự đối sánh với
các sáng tác cùng thời để thấy được những mặt tích cực cũng như những hạn
chế, thiếu sót trong từng tác phẩm.
Năm 1992, nhân kỷ niệm 80 năm ngày sinh Nguyễn Huy Tưởng, Viện
Văn học tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề Nguyễn Huy Tưởng - một sự
nghiệp chưa kết thúc. Trên tinh thần đánh giá một cách chân thực, khách quan,
khoa học, nhiều tham luận tại hội thảo đã có những khám phá, phát hiện sâu sắc
nhằm lý giải những luận điểm còn nhiều tranh luận, những vấn đề bỏ ngỏ cần
tiếp tục đào sâu nghiên cứu.
Năm 1996, bộ sách Nguyễn Huy Tưởng toàn tập do NXB Văn học ấn
hành, đã cung cấp một cách tương đối đầy đủ các tác phẩm của nhà văn trên tất
cả các thể loại, giúp người đọc có điều kiện thuận lợi khi tiếp cận văn nghiệp
Nguyễn Huy Tưởng.
Năm 2006, bộ ba Nhật ký Nguyễn Huy Tưởng được NXB Thanh niên xuất
bản đã giúp người đọc có những hình dung rõ hơn về quá trình lao động nghệ
thuật miệt mài và những khát vọng lớn của nhà văn muốn cống hiến cho văn học
dân tộc. Tập nhật ký đã thâu tóm, phản ánh toàn bộ sự nghiệp văn chương và

cách mạng của ông, bắt đầu từ việc tìm đường cho đến khi đã trở thành một nhà
văn chuyên nghiệp, một chiến sĩ của Đảng hoạt động trên lĩnh vực văn nghệ.
Và đặc biệt phải kể tới những công trình do Nguyễn Huy Thắng - con trai
nhà văn, người đã dành nhiều thời gian nghiên cứu, tìm hiểu về những trước tác
của cha mình, về những tâm sự, suy nghĩ khó nói của ông với mong muốn khắc
họa một cách chân thực, rõ nét gương mặt nhà văn, nhà văn hóa Nguyễn Huy
Tưởng trong cuộc sống đời thường và trong sáng tạo văn chương. Đó là các ấn
phẩm có giá trị như: Nguyễn Huy Tưởng trong vầng sáng hồi nhớ; Nguyễn Huy

5


Tưởng trước khi là nhà văn; Nguyễn Huy Tưởng với người thân; Nguyễn Huy
Tưởng văn và người…
Nhìn chung, các vấn đề có liên quan đến đề tài giáo dục giá trị văn hóa
truyền thống nói chung và giáo dục tình yêu quê hương đất nước nói riêng khá
phong phú nhưng chưa có nhiều công trình tập trung nghiên cứu về hoạt động
giáo dục giá trị văn hóa truyền thống cho học sinh tiểu học. Đặc biệt, đến thời
điểm này, tôi chưa phát hiện ra công trình nào nghiên cứu về việc giáo dục tình
yêu quê hương, đất nước cho học sinh tiểu học qua truyện viết cho thiếu nhi của
Nguyễn Huy Tưởng. Vì vậy, đề tài này là một đóng góp nhỏ trong việc tìm hiểu
nội dung giáo dục tình yêu quê hương đất nước cho học sinh Tiểu học. Tuy vậy
trên đây là những tài liệu tham khảo hữu ích để chúng tôi có thể hoàn thành đề
tài nghiên cứu của mình.
3.Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1 Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở những vấn đề lý luận về giá trị, giá trị văn hóa truyền thống
dân tộc, giá trị văn hóa về tình yêu quê hương, đất nước nước và qua những tác
phẩm văn học viết cho thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng, tôi chọn đề tài
“Giáo dục tình yêu quê hương đất nước cho học sinh Tiểu học qua truyện viết

cho thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng”với mục đích tìm hiểu việc giáo
dục tình yêu quê hương, đất nước cho học sinh trong các tác phẩm. Trên cơ sở
đó, luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giáo
dục lòng yêu quê hương, đất nước cho học sinh tiểu học, qua đó bước đầu xây
dựng đội ngũ học sinh phát triển toàn diện về tư tưởng, đạo đức, lối sống, góp
phần vào việc thực hiện chiến lược con người, phát triển giáo dục - đào tạo, xây
dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nghiên cứu nêu trên, đề tài có các nhiệm vụ là:
- Nghiên cứu những vấn đề về lí thuyết liên quan làm cơ sở lí luận cho đề tài.
6


- Khảo sát, phân tích, đánh giá việc giáo dục tình yêu đất nước cho học sinh
trong truyện viết cho thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng.
- Vận dụng những giá trị về tình yêu quê hương, đất nước trong truyện viết cho
thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng để giáo dục cho học sinh Tiểu học.
- Đề xuất phương hướng và các giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả công
tác giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh tiểu học trong thời gian tới.
4. Đóng góp của đề tài
Khi thực hiện nghiên cứu đề tài này, chúng tôi xác định rõ mục đích
nghiên cứu là hệ thống lại các cơ sở lí luận và thực tiễn của việc giáo dục tình
yêu quê hương, đất nước cho học sinh thông qua truyện viết cho thiếu nhi của
nhà văn Nguyễn Huy Tưởng trên cơ sở đó giáo dục hình thành những phẩm chất
yêu quê hương, đất nước cho học sinh để sau này lớn lên trở thành người có ích
cho xã hội. Bên cạnh đó đề xuất các biện pháp phương pháp cụ thể để giáo dục
tình yêu quê hương, đất nước cho các em. Ngoài ra, đề tài cũng là nguồn tài liệu
bổ ích cho sinh viên và giáo viên Tiểu học trong quá trình tìm hiểu và giáo dục
tình yêu quê hương, đất nước cho học sinh.
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu: Những giá trị văn hóa truyền thống, giá trị văn hóa lòng
yêu nước và việc giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh tiểu học thông
qua truyện ngắn viết cho thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng.
- Phạm vi nghiên cứu: truyện viết cho thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Huy
Tưởng.
6. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lí luận
- Phương pháp phân tích, tổng hợp
7


- Phương pháp thống kê, phân loại
7. Cấu trúc đề tài

Đề tài gồm 3 phần
-

Phần mở đầu: Gồm có các tiểu mục sau:
1. Lí do chọn đề tài
2. Lịch sử vấn đề
2.1 Lịch sử vấn đề nghiên cứu về giáo dục tình yêu quê hương, đất
nước cho học sinh Tiểu học
2.2 Lịch sử vấn đề về nhà văn Nguyễn Huy Tưởng
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
4. Đóng góp của đề tài
5.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
6.Phương pháp nghiên cứu
7. Cấu trúc đề tài

- Phần nội dung: gồm 3 chương

Chương 1: Những vấn đề chung liên quan đến đề tài
Chương 2: Tìm hiểu nội dung giáo dục tình yêu quê hương đất nước cho học
sinh Tiểu học qua truyện viết cho thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng
Chương 3: Đề xuất một số biện pháp giáo dục tình yêu quê hương đất nước cho
học sinh Tiểu học
-

Phần kết luận: Gồm 2 tiểu mục
1. Kết luận
2. Đề xuất

8


9


PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
1.Khái quát chung về văn học thiếu nhi
1.1. Khái niệm văn học thiếu nhi
Theo Từ điển thuật ngữ văn học của Lê Bá Hán, văn học thiếu nhi “Theo
nghĩa hẹp, gồm những tác phẩm văn học hoặc phổ cập khoa học dành riêng cho
thiếu nhi” [4; trang 353].
Bách khoa thư văn học thiếu nhi Việt Nam quan niệm văn học thiếu nhi
tường tận hơn, chi tiết hơn. Khái niệm văn học thiếu nhi được nhận diện ở nhiều
góc độ: chủ thể sáng tác, nhân vật trung tâm, mục đích sáng tác, đối tượng tiếp
nhận… Cụ thể:
- Mọi tác phẩm được sáng tạo ra với mục đích giáo dục, bồi dưỡng tâm

hồn, tính cách cho thiếu nhi. Nhân vật trung tâm của nó là thiếu nhi, và đôi khi
cũng là người lớn, hoặc là một cơn gió, một đồ vật, một cái cây… Tác giả của
văn học thiếu nhi không chỉ là chính các em mà cũng là các nhà văn thuộc mọi
lứa tuổi.
- Những tác phẩm mà thiếu nhi thích thú tìm đọc. Bởi vì các em đã tìm
thấy trong đó cách nghĩ cách cảm cùng những hành động gần gũi với cách nghĩ
cách cảm và cách hành động của chính các em, hơn thế, các em còn tìm được ở
trong đó một lời nhắc nhở, một sự răn dạy, với những nguồn động viên khích lệ,
những sự dẫn dắt ý nhị, bổ ích…trong quá trình hoàn thiện nhân cách của mình.
Như vậy, “Văn học thiếu nhi là những tác phẩm văn học mà nhân vật
trung tâm hoặc là thiếu nhi, hoặc là người lớn, hoặc là con người, hoặc là thế
giới tự nhiên…nhưng được nhìn bằng đôi mắt trẻ thơ, có nội dung gần gũi, quen
thuộc với vốn trải nghiệm của trẻ, được các em thích thú, say mê và có tác dụng
hoàn thiện đạo đức, tâm hồn trẻ.” [5; trang 42].
10


1.2. Vai trò và ý nghĩa của văn học thiếu nhi
Văn học thiếu nhi có vai trò quan trọng đối với sự hình thành và phát
triển toàn diện nhân cách con người ngay từ thuở ấu thơ, là hành trang cho mỗi
người trên suốt đường đời, bởi lẽ những gì đã lưu giữ được trong thời niên thiếu
thường rất khó phai mờ. Văn học không chỉ góp phần bồi dưỡng tâm hồn, nâng
cao năng lực cảm thụ cái đẹp cái hay, mà còn giúp cho trẻ phát triển trí tuệ, mở
rộng sự hiểu biết và hướng tới một lối sống giàu lòng nhân ái.
Không phải ngẫu nhiên mà người ta khẳng định tính giáo dục là tính chất
sống còn của một tác phẩm văn học thiếu nhi. Như nhà văn Tô Hoài, người dành
nhiều tâm huyết cho nền văn học thiếu nhi đã khẳng định “…Một tác phẩm chân
chính có giá trị đối với tuổi thơ là một tác phẩm tham dự mạnh mẽ vào sự
nghiệp nên người của bạn đọc ấy” [6; trang 263, 264]. Bài học mà các em học
được là: đoàn kết sẽ đem lại sức mạnh to lớn cũng như để có được mùa xuân

đầy đủ hương sắc các con vật phải biết “góp chung màu lại” (Phải chung màu lại
– Võ Quảng); “hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ những cử
chỉ ngu dại của mình thôi” (Dế Mèn phiêu lưu kí – Tô Hoài) hay chớ nên bội
bạc, tráo trở như tên Lý Thông (Thạch Sanh – truyện cổ tích),… Đọc các tác
phẩm văn học thiếu nhi, chắc hẳn các bạn nhỏ không khỏi cảm động trước tình
bạn sắc son giữa Kay và Garda (Bà chúa Tuyết – Andersen), tình yêu thương vô
bờ mà người mẹ dành cho đứa con bị thần Chết bắt đi (Người mẹ - Andersen),…
Mỗi tác phẩm là một công trình sư phạm, mà các nhà sư phạm ở đây chính là
các tác giả dày công xây dựng. Không một lĩnh vực nào của cuộc sống mà văn
học thiếu nhi chưa chạm tới, ngay cả những vấn đề tưởng như khó nói như hạnh
phúc gia đình, tình yêu và giới tính, cái sống và cái chết,v.v…Bởi như nhà tâm
lý Gerard Severin từng nhận định: “Trẻ có quyền biết sự thật. Sự thật giúp trẻ
lớn lên”. Chưa bao giờ các bài học trở nên nhẹ nhàng, gần gũi đến thế. Đó hoàn
toàn không phải là những bài thuyết giáo với những giáo huấn khô khan, cứng
nhắc nhưng những tác động tích cực của nó đến nhân cách của trẻ lại vô cùng
mạnh mẽ. Ngoài ra, những câu chuyện ấy đã tạo cho học sinh nhiều cung bậc
cảm xúc khác nhau. Chính những những điều đó đã đánh thức biết bao tình cảm
11


tốt đẹp nơi các em. Qua đó, các em biết yêu cái đẹp – cái thiện, ghét cái xấu –
cái ác,… Từ đó hình thành những phẩm chất đáng quý.
Văn học thiếu nhi cũng là mảnh đất tốt để vun trồng cho những trí tưởng
tượng, sáng tạo cũng như năng lực cảm thụ cái đẹp, cái hay. Ai đó đã từng nói
thật đáng sợ nếu mắt sáng nhưng không cảm nhận được cái đẹp, có khối óc
nhưng không biết suy nghĩ, có trái tim nhưng không biết yêu thương. Văn học
góp phần bồi dưỡng các em những phẩm chất trí tuệ, trái tim biết yêu thương,
đào tạo các em trở thành những con người mới toàn diện.
2. Đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi học sinh Tiểu học
Học sinh Tiểu học là một giai đoạn phát triển. Đây là giai đoạn đặt nền

móng cho sự phát triển của giai đoạn tiếp theo. Trong thời kì hiện nay thì học
sinh tiểu học là quá trình phát triển của các giai đoạn tiếp theo. Trong thời kì
hiện nay quá trình phát triển của học sinh Tiểu học có những đặc trưng riêng và
có thể tự động tổ chức từ phía nhà trường trên cơ sở áp dụng những thành tựu
mới của khoa học giáo dục. Do đó đặc điểm của các quá trình nhận thức của học
sinh tiểu học diễn ra như sau:
2.1. Tính cách
Tính cách của trẻ thường được hình thành từ rất sớm ở thời kỳ trước tuổi
đi học. Lúc này những nét tính cách của các em mới được hình thành và dễ thay
đổi trước tác động giáo dục của gia đình.
Ở lứa tuổi học sinh Tiểu học, ta dễ nhận ra tính xung đột trong hành vi
của các em (khuynh hướng hành động ngay lập tức dưới ảnh hưởng của sự kích
thích bên trong và bên ngoài). Do vậy, hành vi của các em dễ tự phát. Nguyên
nhân của hiện tượng này là sự điều chỉnh ý chí đối với hành vi của lứa tuổi còn
yếu, các em chưa biết đề ra mục đích của hành động và theo đuổi mục đích đến
cùng. Tính cách của các em có nhược điểm thường bướng bỉnh, phản ứng lại
những yêu cầu của người lớn mà các em xem là cứng nhắc để chống lại sự cần
thiết phải hy sinh cái nó “muốn” cho cái nó “phải”.
12


Các em có nhiều nét tính cách tốt như lòng vị tha, tính hồn nhiên, tính
ham hiểu biết,lòng thương người… Hầu hết các em học sinh Tiểu học đều có
tính cách hồn nhiên và rất cả tin: tin vào sách vở, tin vào người lớn, tin bản thân,
đặc biệt các em rất tin tưởng thầy giáo, cô giáo của mình; những gì thầy, cô nói,
thầy, cô làm đối với các em đều đúng, đều là chân lý. Tuy nhiên niềm tin này
còn cảm tính, chưa có lý trí soi sáng.
Tính hay bắt chước cũng là một đặc điểm quan trọng của lứa tuổi này.
Các em hay bắt chước theo lời nói, việc làm của người mà các em gần gũi, yêu
thích, hâm mộ nhất là ông bà, cha mẹ, thầy cô giáo, bạn bè. Đây là một đức tính

có tính chất 2 mặt: tốt – xấu. Bởi, các em bắt chước cái tốt cũng lắm mà cái xấu
cũng nhiều. Vì vậy, cần phải cho trẻ biết và gần gũi với những tấm gương cụ thể
có đức tính, hành vi, cử chỉ, lời nói tốt, có văn hóa, có đạo đức.
2.2. Nhu cầu nhận thức
Trong những năm đầu của bậc Tiểu học, nhu cầu nhận thức của học sinh
phát triển rõ nét, đặc biệc là nhu cầu tìm hiểu thế giới xung quanh. Nhu cầu nhận
thức là một trong những nhu cầu tinh thần, đối với học sinh Tiểu học nhu cầu
này có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của trí tuệ. Đó là nguồn năng
lượng tinh thần để định hướng và tiến lên trong nhiều tình huống hoặc cảnh ngộ
khó khăn để chạm đến đỉnh cao tri thức của nhân loại.
Tổ chức hoạt động học cho học sinh là biện pháp tốt nhất để giúp nhu
cầu nhận thức của học sinh Tiểu học được nảy sinh, hình thành và phát triển.
Nhu cầu nhận thức của học sinh Tiểu học được hình thành và phát triển nhờ các
hoạt động muôn màu, muôn vẻ trong nhà trường, xã hội và gia đình. Nhu cầu
nhận thức sẽ được phát triển thuận lợi nếu hoạt động của học sinh không quá
căng thẳng thần kinh, không bị thất bại lặp đi lặp lại trong học tập. Và các em sẽ
tự khắc phục khó khăn để tự mình chiếm lĩnh tri thức, tự học suốt đời.
2.3. Tình cảm
Tình cảm là một mặt rất quan trọng trong đời sống tâm lý nói chung và
nhân cách nói riêng. Đối với học sinh Tiểu học, tình cảm còn có vị trí đặc biệt
13


quan trọng vì nó là khâu trọng yếu gắn liền nhận thức với hành động của trẻ.
Nhờ có tình cảm tích cực giúp cho trí tuệ của trẻ phát triển mà còn thúc đẩy trẻ
hoạt động. Dù biết trí tuệ phát triển cao là cơ sở để tình cảm, ý chí phát triển
theo nhưng không được xem nhẹ giáo dục tình cảm ở học sinh Tiểu học. Nếu
trong giáo dục tri thức và tình cảm có sự thiên lệch nào đó không những gây khó
khăn mà còn gây hậu quả cho sự phát triển nhân cách sau này và tạo nên một
kiểu nhân cách mất cân đối.

Tình cảm, cảm xúc của học sinh Tiểu học thường là về những sự vật,
hiện tượng,… cụ thể, sinh động. Các em dễ bị kích thích của hệ thống sự vật,
hiện tượng hơn hệ thống tiếng nói, chữ viết.
Học sinh Tiểu học rất dễ xúc cảm, xúc động và khó kìm hãm xúc cảm
của mình. Tính dễ xúc cảm được thể hiện được thể hiện ở các quá trình nhận
thức, tri giác, cảm xúc, hiện tượng, tư duy. Các em suy nghĩ bằng “hình thức”,
“xúc cảm”, “âm thanh”. Các quá trình nhận thức, hoạt động của các em đều chịu
sự chi phối mạnh mẽ của xúc cảm và đều đậm màu sắc xúc cảm.
Học sinh còn chưa biết kìm chế tình cảm của mình, chưa biết kiểm tra sự
thể hiện tình cảm ra bên ngoài. Các em bộc lộ tình cảm một cách hồn nhiên,
chân thật. Nguyên nhân của hiện tượng này là do ở học sinh quá trình hưng phấn
mạnh hơn ức chế, các phẩm chất của ý chí còn chưa có khả năng điều chỉnh và
điều khiển được những cảm xúc của các em.
Tình cảm của học sinh Tiểu học còn mỏng manh, chưa bền vững, chưa
sâu sắc.Tuy vậy, những cảm xúc mạnh, những ấn tượng sâu sắc có thể ghi lại
dấu ấn trong tâm hồn các em rất sâu đậm, bền vững.
3.Nhà văn Nguyễn Huy Tưởng và truyện viết cho thiếu nhi
3.1 Cuộc đời và sự nghiệp của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng
Nhà văn Nguyễn Huy Tưởng sinh ngày 6/5/1912, tại làng Dục Tú, phủ
Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, nay là xã Dục Tú, huyện Đông Anh, Hà Nội. Cha là một
ông Tú nghèo sống nhờ vợ tần tảo buôn bán. Bảy tuổi cha mất, mẹ gửi ra Hải
Phòng ở với gia đình người chị, học tiểu học ở trường Bonnal. Năm 1932, 20
14


tuổi, đậu bằng thành chung và cũng bắt đầu học chữ Hán. Sau ba năm vất vả tìm
việc, đến 1935 thi đậu vào ngạch thư ký nhà đoan (cơ quan hải quan- tiếng
Pháp: customs office). Năm 1939, cưới vợ con quan. Song song với đời sống
công chức nhà đoan, Nguyễn Huy Tưởng có một sinh hoạt nội tâm phong phú,
rất giàu cung bậc của người trí thức: chăm đọc sách, chịu khó tìm ý tưởng, hàng

ngày viết nhật ký.
Năm 1930, ông tham gia các hoạt động yêu nước của thanh niên học sinh ở Hải
Phòng. Năm 1935 ông làm thư ký nhà Đoan (Thuế quan) ở Hải Phòng, sau đó
quay về Hà Nội. Năm 1938 ông tham gia Hội Truyền bá Quốc ngữ và phong
trào hướng đạo sinh ở Hải Phòng. Năm 1943 ông gia nhập nhóm Văn hóa cứu
quốc bí mật và được bầu làm Tổng thư ký Hội Truyền bá Quốc ngữ Hải Phòng.
Sau đó ông tiếp tục hoạt động ở Hà Nội, Nam Định và Phú Yên. Tháng 6 năm
1945, Nguyễn Huy Tưởng tham gia ban biên tập tạp chí Tiên Phong của Văn
hóa cứu quốc. Tháng 8 năm đó, Nguyễn Huy Tưởng đi dự Đại hội quốc dân ở
Tân Trào. Ông còn là đại biểu văn hóa cứu quốc, giúp biên tập các tờ báo Cờ
giải phóng, Tiên Phong. Tiếp đó ông giữ chức vụ Tổng thư ký Ban Trung ương
Vận động đời sống mới. Cách mạng Tháng Tám thành công, Nguyễn Huy
Tưởng trở thành người lãnh đạo chủ chốt của Hội văn hóa cứu quốc.
Nguyễn Huy Tưởng là đại biểu Quốc hội khóa 1 năm 1946. Tháng 4 năm
đó, vở kịch Bắc Sơn của ông được công diễn ở Nhà hát lớn Hà Nội đem lại
thành công lớn. Tháng 7, ông được bầu là Phó thư ký Hội Văn hóa cứu quốc
Việt Nam. Tháng 12 năm 1946, toàn quốc kháng chiến, ông tổ chức và đưa
Đoàn văn hóa kháng chiến lên Việt Bắc. Tiếp tục hoạt động văn hóa, ông là ủy
viên Thường vụ Hội Văn nghệ Việt Nam, thư ký toà soạn Tạp chí Văn nghệ và
tham gia tiểu ban Văn nghệ Trung ương Đảng.
Năm 1951, ông tham gia chiến dịch biên giới. Trong hai năm 1953, 1954
ông công tác giảm tô trong cải cách ruộng đất. Sau hòa bình 1954, ông làm Uỷ

15


viên ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa 1. Ông là người sáng lập và là
giám đốc đầu tiên của Nhà xuất bản Kim Đồng.
Nguyễn Huy Tưởng mất ngày 25 tháng 7 năm 1960 tại Hà Nội. Năm
1995, Hội Đồng Nhân Dân thành phố Hà Nội đã đặt tên cho một đường phố của

thủ đô là đường Nguyễn Huy Tưởng. Ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí
Minh về Văn học nghệ thuật năm 1996.
Sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Huy Tưởng đã để lại cho đời sau nhiều
tác phẩm có giá trị về văn chương và lịch sử như: Tiểu thuyết có Đêm hội Long
Trì, (1942), An Tư công chúa (1944), Truyện Anh Lục (1955), Bốn năm sau
(1959), Sống mãi với Thủ đô (1960)…; Kịch gồm có: Vũ Như Tô (1943), Cột
đồng Mã Viện (1944), Bắc Sơn (1946), Những người ở lại (1948), Anh Sơ đầu
quân (tập kịch- 1949), Lũy hoa (1960)…; Truyện ký có: Ký sự Cao Lạng
(1951), Chiến sĩ ca nô…; Truyện thiếu nhi: Lá cờ thêu sáu chữ vàng, Tìm mẹ,
Thằng Quấy, Con cóc là cậu ông giời, An Dương Vương xây thành Ốc, Kể
chuyện Quang Trung, Cô bé gan dạ… và một tập Nhật ký Nguyễn Huy Tưởng,
dày 1.700 trang.
Với khoảng hơn hai năm cầm bút mà Nguyễn Huy Tưởng đã để lại cho
đời một khối lượng tác phẩm khá lớn, những nghĩ văn nhân Việt không có mấy
người được như ông. Ấy là chỉ nói về khía cạnh số lượng tác phẩm, còn về giá
trị chẳng ai có thể tiên định được.
3.2 Truyện viết cho thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng
3.2.1 Giá trị nội dung
Nhắc đến văn học Việt Nam thế kỷ XX không thể không nhắc tới những
sáng tác ấn tượng mang phong cách riêng của Nguyễn Huy Tưởng. Xuất hiện
trên văn đàn muộn so với sự thành công của những bạn văn cùng thời, nhưng
với những bước tiến chậm mà chắc chắn, đĩnh đạc của một cây bút luôn nỗ lực
16


vươn lên với niềm khát khao mãnh liệt mượn văn chương để tỏ lòng yêu nước,
“tô điểm cho non sông những tòa đài hoa lệ lộng lẫy nhất trần gian” (kịch Vũ
Như Tô), đã thôi thúc và giúp Nguyễn Huy Tưởng có được những tác phẩm
xuất sắc với lối viết tài hoa. Bao trùm lên sáng tác của nhà văn là âm hưởng sử
thi hùng tráng quyện hòa trong chất men say của lãng mạn, trữ tình với niềm

cảm thức khôn nguôi về lịch sử dân tộc trong quá khứ, hiện tại với lòng yêu
nước thiết tha, sâu nặng.
Mỗi tác phẩm văn chương của ông viết cho thiếu nhi có mỗi đề tài, nội
dung, nhân vật khác nhau nhưng ở câu chuyện nào cũng đều nhất quán một quan
điểm sáng tác tiến bộ, tích cực, hướng về con người với những giá trị nhân văn
sâu sắc cùng truyền thống yêu nước, tự hào dân tộc. Lịch sử dân tộc trong quá
khứ và hiện tại là mạch nguồn xuyên suốt, chủ đạo trong sáng tác của Nguyễn
Huy Tưởng, chi phối đến cách lựa chọn đề tài, hình tượng nghệ thuật cũng như
giọng điệu, văn phong. Những sáng tác viết cho thiếu nhi của ông giúp mở rộng
cho các em biết về phong tục tập quán, sự kiện lịch sử của dân tộc, những tấm
gương anh hùng của dân tộc, những truyền thống đạo đức của dân tộc Việt Nam
ta như lòng hiếu thảo, anh hùng, bất khuất, đoàn kết, yêu quê hương, đất nước,
niềm tin vào chính nghĩa mà nhà văn muốn gửi gắm đến cho các em thiếu nhi
cũng như vai trò quan trọng của nhà trường và gia đình trong việc giáo dục trẻ
nhỏ.
Chính vì vậy, truyện viết cho thiếu nhi của ông cho đến nay vẫn được coi
là mẫu mực của nền văn học thiếu nhi Việt Nam, được dạy trong nhà trường ở
nhiều cấp học, thường xuyên được xuất bản dưới nhiều hình thức khác nhau.
Đặc biệt phải kể đến hình thức truyện tranh - từ những truyện cổ tích như Con
cóc là cậu ông Giời, Tìm mẹ, Thằng Quấy đến truyện lịch sử Lá cờthêu sáu
chữ vàng, tất cả đều được các thế hệ họa sĩ Kim Đồng thể hiện thành truyện
tranh theo phong cách truyền thống hoặc hiện đại.

17


Với những nỗ lực và niềm đam mê sáng tạo, khát khao cống hiến, những
tác phẩm viết dành cho thiếu nhi của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng với giá trị nội
dung đặc sắc đã có nhiều đóng góp trong việc thúc đẩy sự phát triển của nền văn
học dân tộc. Nổi bật lên trong văn nghiệp của Nguyễn Huy Tưởng là nguồn cảm

hứng mãnh liệt về lịch sử dân tộc với lòng yêu nước thiết tha, sâu nặng.
3.2.2 Giá trị nghệ thuật
Trong sự nghiệp sáng tác của nhà văn, ông đã để lại cho đời sau nhiều tác
phẩm truyện viết cho thiếu nhi như: Lá cờ thêu sáu chữ vàng, Tìm mẹ, Thằng
Quấy, Con cóc là cậu ông giời, An Dương Vương xây thành Ốc, Kể chuyện
Quang Trung, Cô bé gan dạ... đem đến cho các em niềm thích thú, say mê đến
kỳ lạ bằng một giọng kể chuyện vừa giản dị, chân thành, gần gũi với cuộc sống
thường ngày của các em, phù hợp với tâm tư, suy nghĩ của trẻ thơ. Đó là những
nét độc đáo, nổi bật trong quan niệm của nhà văn về nghệ thuật và con người,
trong cảm hứng sáng tạo, bút pháp thể hiện. Từ đấy ông đã nhen nhóm và truyền
cho các em lòng tự hào dân tộc, yêu quê hương, đất nước. Đấy chính là nét nổi
bật nhất của nhà văn tài hoa này.Nguyễn Huy Tưởng đã tạo ra một hành trình
văn chương phong phú, đặc sắc. Trên nền cảm hứng về đề tài lịch sử dân tộc,
nhà văn đã có những hư cấu, sáng tạo độc đáo mà cho đến nay những vấn đề đặt
ra trong sáng tác của nhà văn như: mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống;
nghệ thuật với cường quyền; trách nhiệm của nhà văn với cuộc đời, với nghệ
thuật; bút pháp hư cấu, sáng tạo về đề tài lịch sử… khẳng định vai trò, dấu ấn
của phong cách nghệ thuật Nguyễn Huy Tưởng đối với sự phát triển của
văn chương dân tộc. Với những nỗ lực sáng tạo cùng tình yêu lịch sử, yêu quê
hương, đất nước, những tác phẩm truyện viết cho thiếu nhi của ông vẫn thu hút
sự quan tâm của giới nghiên cứu, phê bình và công chúng bạn đọc. Nguyễn Huy
Tưởng xứng đáng được mệnh danh là nhà chép sử bằng văn chương, nhà văn
của Hà Nội với những trang viết tài hoa, độc đáo.
Tiếp cận sáng tác của Nguyễn Huy Tưởng, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra
được những giá trị vượt thời gian trong nhiều tác phẩm, thấy được ý nghĩa xã
18


hội - lịch sử to lớn trong nội dung phản ánh. Đồng thời cũng thấy được những
đặc sắc nghệ thuật trong miêu tả, phân tích diễn biến tâm lí nhân vật Nguyễn

Huy Tưởng đã tạo dựng được một văn nghiệp đồ sộ, đa dạng với phong cách
riêng. Các vấn đề đặt ra trong kịch Nguyễn Huy Tưởng có tầm khái quát cao,
nhân vật giàu sức sống nội tâm đã in đậm dấu ấn tài hoa của một chủ thể sáng
tạo đầy ưu thời mẫn thế, những truyện ngắn viết cho thiếu nhi của ông với
những giá trị đặc sắc về nghệ thuật không thể lẫn với các cây bút cùng thời…
Trong tác phẩm của Nguyễn Huy Tưởng, cái nhìn thế giới và con người của nhà
văn là cái nhìn dân chủ, đầy ưu ái, thương yêu, không ngừng hướng tới con
người… Trong tác phẩm viết cho thiếu nhi của ông nổi bật ngôn ngữ trí tuệ, đãi
lọc, giàu chất thơ của một cốt cách nghệ sĩ và một tâm hồn mẫn cảm, nhân văn.
Nguyễn Huy Tưởng tạo được một phong cách riêng đầy tài hoa, lịch lãm trong
các trang viết của mình… Những vấn đề xưa và nay, quá khứ và hiện tại, lịch sử
và thời sự luôn giao hòa, gắn kết trong cảm hứng sáng tạo của Nguyễn Huy
Tưởng, gợi không khí rất gần mà rất xa, đượm hồn nước trong cõi nhìn của nhà
văn, nhà văn hóa Nguyễn Huy Tưởng.
Những nghệ thuật trên đã góp phần to lớn làm nên thành công cho những
tác phẩm viết cho thiếu nhi đặc biệt về mảng đề tài tình yêu quê hương, đất
nước. Phải một lần nữa khẳng định, văn chương viết cho thiếu nhi của Nguyễn
Huy Tưởng không những có giá trị về nội dung mà cả về văn chương nữa.
Tiểu kết
Ở chương này, tôi nghiên cứu về khái niệm chung văn học thiếu nhi,
những chức năng của văn học thiếu nhi mà trong đó nhấn mạnh đến chức năng
giáo dục của văn học thiếu nhi. Bên cạnh đó, chúng tôi tìm hiểu những đặc điểm
tâm lý lứa tuổi học sinh Tiểu học để từ đó khảo sát, khai thác một cách triệt để
các phương pháp giáo dục tình yêu quê hương đất nước phù hợp với học sinh
Tiểu học. Việc khái lược chung về nội dung và nghệ thuật của những tác phẩm
viết cho thiếu nhi giúp chúng tôi có cái nhìn bao quát về phong cách văn chương
19


của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng. Từ những vấn đề lý luận trên, chúng tôi có cái

nhìn tổng quát và đầy đủ hơn về vấn đề đang nghiên cứu. Đây là tiền đề cơ bản
và quan trọng để chúng tôi tìm hiểu những phương pháp giáo dục tình yêu quê
hương, đất nước cho học sinh Tiểu học trong những tác phẩm viết cho thiếu nhi
của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng ở chương 2.

CHƯƠNG 2
TÌM HIỂU NỘI DUNG GIÁO DỤC TÌNH YÊU QUÊ HƯƠNG ĐẤT
NƯỚC CHO HỌC SINH TIỂU HỌC QUA TRUYỆN VIẾT CHO THIẾU
NHI CỦA NHÀ VĂN NGUYỄN HUY TƯỞNG
1. Những vấn đề liên quan về tình yêu quê hương, đất nước
1.1 Khái niệm về tình yêu quê hương, đất nước:
Quê hương là quê của mình, về mặt là nơi có sự gắn bó tự nhiên về tình
cảm. Nơi đầu tiên sản sinh ra cái gì để từ đó phổ biến rộng ra đến những nơi
khác [8;trang 969].
Đất nước là miền đất đai, trong quan hệ với dân tộc làm chủ và sống trên
đó [8;trang 371].
Tình yêu là tình cảm nồng nhiệt làm cho gắn bó mật thiết và có trách
nhiệm với người, với vật [8;trang1203].
Tình yêu quê hương, đất nước là tình gắn gắn bó, yêu mến, vun đắp, dựng
xây quê hương ngày càng giàu mạnh, đóng góp một phần sức lực của mình cho
công cuộc dựng xây quê hương. Tình yêu quê hương không phải là tình cảm
trừu tượng, nó được biểu hiện rất cụ thể và rõ nét. Đó là dạng tình cảm đã được
cụ thể hóa bằng hành động.
20