Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán tại các doanh nghiệp tỉnh bình dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ KIM NGUYỆT

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG
THÔNG TIN KẾ TOÁN TẠI CÁC DOANH NGHIỆP
TỈNH BÌNH DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ KIM NGUYỆT

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG
THÔNG TIN KẾ TOÁN TẠI CÁC DOANH NGHIỆP
TỈNH BÌNH DƯƠNG

Chuyên ngành: KẾ TOÁN
Mã số: 8340301

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Việt

Thành Phố Hồ Chí Minh – Năm 2019

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và
kết quả bài nghiên cứu chưa từng được công bố trong bất cứ tài liệu nào trước đó.
Tác giả

Nguyễn Thị Kim Nguyệt


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC HÌNH VẼ

TÓM TẮT
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................1
2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu ...........................................................................2
2.1 Mục tiêu nghiên cứu .......................................................................................2
2.2 Câu hỏi nghiên cứu.........................................................................................3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................3
3.1 Đối tượng nghiên cứu .....................................................................................3
3.2 Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................4
4. Phương pháp nghiên cứu .....................................................................................4
5. Những đóng góp khoa học và thực tiễn của luận văn..........................................4
6. Bố cục của luận văn .............................................................................................5
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU .......................................................6

1.1 Các nghiên cứu nước ngoài ...............................................................................6
1.2 Các nghiên cứu trong nước ................................................................................9
1.3 Xác định khoảng trống cần nghiên cứu ...........................................................10
1.4 Hướng nghiên cứu của tác giả .........................................................................10
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..........................................................................................12
CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ THUYẾT ..........................................................................13
2.1 Một số vấn đề chung về chất lượng HTTTKT và chất lượng TTKT ..............13
2.1.1 Hệ thống ....................................................................................................13


2.1.2 Hệ thống thông tin .....................................................................................13
2.1.3 Hệ thống thông tin kế toán ........................................................................14
2.1.3.1 Khái niệm ...............................................................................................14
2.1.3.2 Chất lượng hệ thống thông tin kế toán ...................................................15
2.2 Thông tin kế toán .............................................................................................17
2.2.1 Thông tin ...................................................................................................17
2.2.2 Chất lượng thông tin ..................................................................................18
2.2.3 Chất lượng thông tin kế toán .....................................................................19
2.2.3.1 Quan điểm của Hội đồng chuẩn mực kế toán quốc tế IASB..................21
2.2.3.2 Quan điểm hội tụ IASB- FASB..............................................................22
2.2.3.3 Quan điểm của Chuẩn mực kế toán Việt Nam .......................................23
2.3 Xác định các nhân tố ảnh hưởng đến HTTTKT ..............................................24
2.3.1 Nhân tố văn hoá tổ chức ............................................................................24
2.3.2 Nhân tố lãnh đạo chuyển đổi .....................................................................25
2.4 Các lý thuyết nền .............................................................................................26
2.4.1 Mô hình hệ thống thông tin thành công của DeLone & McLean 2003 ....26
2.4.2 Mô hình kim cương Leavitt 1965 ..............................................................28
2.4.3 Lý thuyết thông tin hữu ích .......................................................................30
2.5 Mô hình nghiên cứu .........................................................................................31
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..........................................................................................32

CHƯƠNG 3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................33
3.1 Quy trình nghiên cứu .......................................................................................33
3.2 Phương pháp nghiên cứu .................................................................................34
3.3 Thiết kế nghiên cứu .........................................................................................34
3.3.1 Đo lường nhân tố văn hoá tổ chức ............................................................34
3.3.2 Đo lường nhân tố lãnh đạo chuyển đổi .....................................................37
3.3.3 Đo lường nhân tố chất lượng HTTKT.......................................................39
3.3.4 Đo lường nhân tố chất lượng TTKT .........................................................40
3.4 Xây dựng giả thuyết nghiên cứu ......................................................................41


3.4.1 Mối quan hệ giữa văn hoá tổ chức và chất lượng HTTTKT .....................42
3.4.2 Mối quan hệ giữa lãnh đạo chuyển đổi và chất lượng HTTTKT ..............42
3 4.3 Mối quan hệ giữa chất lượng HTTTKT và chất lượng TTKT ..................43
3.5 Nghiên cứu định tính .......................................................................................43
3.5.1 Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm......................................................43
3.5.2 Kết quả nghiên cứu định tính ....................................................................44
3.6 Nghiên cứu định lượng ....................................................................................45
3.6.1 Thiết kế bảng câu hỏi khảo sát và thu thập mẫu khảo sát .........................45
3.6.2 Phương pháp phân tích dữ liệu ..................................................................47
3.6.2.1 Đánh giá độ tin cậy thang đo bằng Cronbach’s Alpha ...........................47
3.6.2.2 Phân tích nhân tố khám phá EFA ...........................................................48
3.6.2.3 Phân tích nhân tố khẳng định CFA ........................................................48
3.6.2.4 Mô hình cấu trúc tuyến tính SEM (Structural Equation Modelling) .....49
3.7 Giới thiệu chung về Bình Dương và tình hình hoạt động của các doanh nghiệp
tại Bình Dương ......................................................................................................49
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3..........................................................................................50
CHƯƠNG 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................................................................51
4.1 Thực trạng chất lượng HTTTKT và chất lượng TTKT của các doanh nghiệp
tại Bình Dương ......................................................................................................51

4.2 Tổng hợp kết quả khảo sát và thống kê mô tả thang đo ..................................52
4.2.1 Kết quả khảo sát về lĩnh vực kinh doanh ..................................................52
4.2.2 Kết quả khảo sát về kinh nghiệm làm việc................................................52
4.2.3 Thống kê mô tả thang đo ...........................................................................53
4.3 Đánh giá độ tin cậy của thang đo thông qua hệ số Cronbach’s Alpha ............53
4.3.1 Thang đo “Văn hoá tổ chức” .....................................................................53
4.3.2 Thang đo “Lãnh đạo chuyển đổi” .............................................................54
4.3.3 Thang đo “Chất lượng HTTTKT” .............................................................54
4.3.4 Thang đo “Chất lượng TTKT” ..................................................................54
4.4 Đánh giá giá trị thang đo bằng mô hình EFA .................................................54
4.5 Phân tích nhân tố khẳng định CFA ..................................................................55


4.6 Mô hình SEM ..................................................................................................58
4.7 Kiểm định BOOTSTRAP ...............................................................................59
CHƯƠNG 5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................62
5.1 Kết luận ............................................................................................................62
5.2 Kiến nghị..........................................................................................................62
5.2.1 Về văn hoá tổ chức ....................................................................................63
5.2.2 Về lãnh đạo chuyển đổi .............................................................................64
5.2.3 Về chất lượng HTTTKT ............................................................................65
5.2.4 Về chất lượng TTKT .................................................................................67
KẾT LUẬN CHƯƠNG 5..........................................................................................69
KẾT LUẬN ...............................................................................................................70
DANH MỤC TÀI LIỆU KHAM THẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC TỪ VIẾT TẮT
AIS

BCTC
CFA
CLTT
EFA
HTTT
HTTTKT
IASB
NVKT
SEM
TTKT

Accounting Information System (Hệ thống thông tin kế toán)
Báo cáo tài chính
Confirmatory Factor Analysis (Phân tích nhân tố khẳng định)
Chất lượng thông tin
Exploratory Factor Analysis (Phân tích nhân tố khám phá)
Hệ thống thông tin
Hệ thống thông tin kế toán
International Accounting Standards Board (Hội đồng chuẩn mực
kế toán quốc tế)
Nghiệp vụ kinh tế
Structural Equation Modeling (Mô hình cấu trúc tuyến tính)
Thông tin kế toán


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Tổng hợp thang đo nhân tố chất lượng hệ thống thông tin kế toán
Bảng 2.2 Mô hình PSP/IQ
Bảng 2.3 Tổng hợp thang đo nhân tố chất lượng TTKT
Bảng 3.1 Nội dung đo lường của biến văn hoá tổ chức

Bảng 3.2 Nội dung đo lường của biến lãnh đạo chuyển đổi
Bảng 3.3 Nội dung đo lường của biến chất lượng HTTTKT
Bảng 3.4 Nội dung đo lường của biến chất lượng TTKT
Bảng 3.5 Điều chỉnh nội dung thang đo của nhân tố lãnh đạo chuyển đổi
Bảng 4.1 Lĩnh vực kinh doanh
Bảng 4.2 Kinh nghiệm làm việc
Bảng 4.3 Kết quả kiểm định giả thuyết


DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 2.1 Mô hình CLTTKT của IASB và FASB 2010
Hình 2.2 Mô hình thành công hệ thống thông tin của DeLone & McLean 1992
Hình 2.3 Mô hình HTTT thành công DeLone & Mc Lean 2003
Hình 2.4 Mô hình kim cương Leavitt
Hình 2.5 Mô hình nghiên cứu đề xuất
Hình 3.1 Quy trình nghiên cứu luận văn
Hình 4.1 Phân tích nhân tố
Hình 4.2 Mô hình SEM


CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN KẾ
TOÁN TẠI CÁC DOANH NGHIỆP TỈNH BÌNH DƯƠNG
TÓM TẮT
Chất lượng thông tin rất quan trọng với người sử dụng. Thông tin có chất lượng sẽ
dẫn đến các quyết định có chất lượng hơn. Nghiên cứu này nhằm xác định tác động
của lãnh đạo chuyển đổi và văn hoá tổ chức lên chất lượng thông tin kế toán thông
qua chất lượng hệ thống thông tin kế toán ở các doanh nghiệp tại Bình Dương. Để
đạt được mục tiêu nghiên cứu, tác giả đã tiến hành xây dựng bảng câu hỏi khảo sát
sau khi tham khảo ý kiến chuyên gia, sau đó nhờ sự hỗ trợ của việc sử dụng SPSS
và AMOS, tác giả đã tiến hành phân tích kết quả với 203 doanh nghiệp đang ứng

dụng hệ thống thông tin kế toán tại Bình Dương. Kết quả cho thấy sự tác động tích
cực của lãnh đạo chuyển đổi và văn hoá tổ chức lên chất lượng hệ thống thông tin
kế toán, từ đó tác động đến chất lượng thông tin kế toán. Kết quả bài nghiên cứu
nhấn mạnh sự chú ý về tầm quan trọng của văn hoá tổ chức, là một trong những
nhân tố góp phần cải thiện chất lượng hệ thống thông tin kế toán từ đó nâng cao
chất lượng thông tin kế toán.
Từ khoá: lãnh đạo chuyển đổi, văn hoá tổ chức, chất lượng hệ thống thông
tin kế toán, chất lượng thông tin kế toán.


FACTORS AFFECT THE QUALITY OF ACCOUNTING INFORMATION
AT BINH DUONG PROVINCIAL ENTERPRISES
ABSTRACT
Quality of information is very important for users. The more quality information
received also the more qualified decision to be taken. This study aims to determine
the impact of transformational leadership and organizational culture on the quality
of accounting information through the quality of accounting information systems in
enterprises in Binh Duong. In order to achieve the research goal, the author has
developed a survey questionnaire after consulting with experts, then thanks to the
support of the use of SPSS and AMOS, the author has conducted analysics with 203
enterprises which using accounting information system in Binh Duong. The results
show that the positive impact of transformational leadership and organizational
culture on the quality of accounting information systems, thereby affecting the
quality of accounting information. The results of the study emphasize the attention
on the importance of organizational culture, which is one of the factors contributing
to improving the quality of accounting information systems, thereby improving the
quality of accounting information.
Keywords: transformational leadership, organizational culture, quality of
accounting information system, quality of accounting information.

1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hiện nay, trong thời đại công nghệ thông tin phát triển như vũ bão, điều này
đã làm cho thông tin trở thành một nguồn lực không thể thiếu tại các tổ chức đang
hoạt động và của cả nền kinh tế và xã hội. Việc sử dụng thông tin kế toán rất quan
trọng trong các hoạt động quản lý của một công ty. TTKT hữu ích trong việc ra
quyết định. Vì thế, chất lượng thông tin rất quan trọng với người sử dụng. Thông tin
có chất lượng sẽ dẫn đến các quyết định có chất lượng hơn. Mặt khác, các ngân
hàng gặp sự cố về hệ thống quản lí thông tin sai lệch từ đó dẫn đến việc mất khách
hàng và hoạt động kinh doanh đạt năng suất thấp (Dandago, 2014). Bằng chứng
thực nghiệm cho thấy CLTT là các yếu tố quyết định quan trọng nhất đối với sự
thành công của HTTTKT (Seddon et al., 2002).
Bên cạnh đó, hệ thống thông tin kế toán (AIS) cung cấp thông tin cần thiết
cho những người ra quyết định bên trong và bên ngoài tổ chức (Bodnar, 2010).
HTTTKT được sử dụng để xử lý giao dịch kế toán và báo cáo tài chính để cung cấp
thông tin cho người sử dụng (Susanto, 2015). Một HTTTKT thành công sẽ góp
phần nâng cao sự thành công các quyết định của người sử dụng thông tin (Al-Ali,
2014). Hơn nữa, một HTTTKT hiệu quả sẽ giúp cho người sử dụng thông tin linh
hoạt trong việc đáp ứng các nhu cầu cần thiết trong tương lai (Weygandt et al.,
2012).
Mặt khác, văn hóa tổ chức đóng một vai trò quan trọng trong quá trình ra
quyết định và là một yếu tố quan trọng trong hiệu quả quản lý nhằm đạt được các
mục tiêu chung của tổ chức (Aldegis, 2018). Không chỉ thế, văn hóa tổ chức có vai
trò quan trọng trong việc xây dựng hoặc hình thành nhân cách của cá nhân, từ đó
góp phần vào việc đạt được mục tiêu chung của tổ chức (Wang, 2009).
Ngoài ra, kết quả nghiên cứu của Dong (2006) cho thấy rằng lãnh đạo
chuyển đổi có ảnh hưởng đến việc thực hiện hệ thống thông tin, hơn nữa, lãnh đạo

2

chuyển đổi có thể làm cho hệ thống thông tin đạt hiệu quả. Vai trò của lãnh đạo
chuyển đổi là hướng dẫn và thúc đẩy một tầm nhìn chung của tổ chức. Cụ thể, thúc
đẩy con người trong việc sáng tạo và chia sẻ kiến thức trong một tổ chức (Argyris
and Senge, 1994). Không những thế, theo Azmi và cộng sự (2015) chứng minh rằng
HTTTKT được sử dụng để cung cấp thông tin cho việc ra quyết định trong tổ chức
và HTTTKT thành công có liên quan đáng kể đến chất lượng TTKT.
Bình Dương là một tỉnh thuộc miền Đông Nam Bộ, nằm trong vùng kinh tế
trọng điểm phía Nam (gồm 8 tỉnh thành: thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình
Dương, Bà Rịa- Vũng Tàu, Bình Phước, Tây Ninh, Long An và Tiền Giang), là một
trong những tỉnh có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, phát triển công nghiệp năng
động của cả nước. Bình Dương cũng là nơi có tốc độ phát triển tương đối nhanh với
nhiều doanh nghiệp có tiềm lực kinh tế và là bộ phận đóng góp vào sản lượng GDP
của tỉnh. Vì vậy, doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả, đạt được mục tiêu đề ra thì
việc cung cấp thông tin có chất lượng từ những bộ phận trong công ty là điều rất
cần thiết, đặc biệt là thông tin kế toán.
Trong khi đó, tại Việt Nam có rất ít nghiên cứu đề cập các nhân tố ảnh
hưởng đến chất lượng HTTTKT. Và trong quá trình tìm hiểu các nghiên cứu đã
thực hiện, tác giả chưa tìm thấy nghiên cứu thực nghiệm ở Bình Dương về các nhân
tố tác động đến chất lượng thông tin kế toán. Do vậy, từ việc kế thừa các kết quả
nghiên cứu trước đây về sự tác động của các nhân tố tới chất lượng TTKT, tác giả
tiến hành nghiên cứu với đề tài “CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT
LƯỢNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TẠI CÁC DOANH NGHIỆP TỈNH BÌNH
DƯƠNG”.
2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu
2.1 Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu chung

3

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm mục đích cung cấp các bằng chứng
thực nghiệm có giá trị về các nhân tố tác động đến chất lượng HTTTKT từ đó tác
động đến chất lượng TTKT tại các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Sau
đó, dựa trên việc phân tích các kết quả nghiên cứu có được nhằm giúp các doanh
nghiệp hoạt động tại Bình Dương hiểu rõ hơn việc ứng dụng HTTTKT từ gốc độ
bên trong tổ chức. Hơn nữa, muốn nâng cao chất lượng TTKT thì cần phải cải thiện
chất lượng HTTTKT.
Mục tiêu cụ thể
Mục tiêu thứ nhất là xem xét các nhân tố văn hoá tổ chức và lãnh đạo chuyển đổi có
tác động đến chất lượng TTKT tại các doanh nghiệp hoạt động tại Bình Dương.
Mục tiêu thứ hai là xem xét mức độ tác động của các nhân tố đến chất lượng TTKT
tại các doanh nghiệp hoạt động tại Bình Dương.
Mục tiêu thứ ba là mức độ tác động của chất lượng TTKT đến chất lượng HTTTKT.
2.2 Câu hỏi nghiên cứu
Để làm rõ mục tiêu nghiên cứu, cần giải quyết 3 câu hỏi được đặt ra như sau:
Câu 1: Nhân tố văn hoá tổ chức và lãnh đạo chuyển đổi có tác động đến chất lượng
HTTTKT hay không?
Câu 2: Mức độ tác động của các nhân tố đến chất lượng HTTTKT là như thế nào?
Câu 3: Nhân tố chất lượng TTKT có bị tác động bởi chất lượng HTTTKT hay
không?
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1 Đối tượng nghiên cứu
Là nhân tố văn hoá tổ chức và lãnh đạo chuyển đổi tác động đến chất lượng
HTTTKT từ đó tác động đến chất lượng TTKT tại các doanh nghiệp đang hoạt
động tại Bình Dương.

4

3.2 Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu là các doanh nghiệp đang hoạt động tại Bình Dương
(không bao gồm các công ty tài chính, ngân hàng và các tổ chức tín dụng).
4. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, có sự kết hợp giữa phương pháp nghiên
cứu định tính và phương pháp nghiên cứu định lượng.
Tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính: tham khảo ý kiến
chuyên gia về việc giải thích thang đo của các biến trong bài nghiên cứu. Từ đó tiến
hành xây dựng bảng câu hỏi chính thức.
Tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng: từ bảng câu hỏi được
phát ra qua hình thức email và gửi bảng câu hỏi trực tiếp, sau khi loại bảng câu hỏi
không phù hợp, tác giả sử dụng công cụ thống kê phân tích SPSS và AMOS để
phân tích dữ liệu. Trước tiên, dùng hệ số Cronbach’s Alpha để đánh giá độ tin cậy
của thang đo, sau đó kiểm định giá trị thang đo qua mô hình EFA với kiểm định
KMO và Barlettt, tiếp theo là tiến hành phân tích nhân tố khẳng định CFA, và phân
tích mô hình SEM, cuối cùng là kiểm định BOOTSTRAP.
5. Những đóng góp khoa học và thực tiễn của luận văn
Về mặt lý thuyết, từ việc tổng hợp các kết quả nghiên cứu trước đây, tác giả
đã đề xuất mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng HTTTKT. Với phương
pháp nghiên cứu hỗn hợp, từ việc thu thập số liệu, sử dụng công cụ thống kê như
kiểm định độ tin cậy của thang đo, phân tích nhân tố khám phá, mô hình SEM, giúp
cho việc kiểm định sự tác động của các nhân tố lên chất lượng TTKT thông qua
chất lượng HTTTKT đạt được độ tin cậy cao.
Về mặt thực tiễn, kết quả của bài nghiên cứu sẽ góp một phần nhỏ để giúp
các nhà quản lý tập trung, phát huy nhân tố tham gia vào quá trình nâng cao chất
lượng HTTTKT. Từ đó đưa ra giải pháp hữu ích góp phần hoàn thiện và nâng cao
hơn nữa chất lượng của HTTTKT.

5

6. Bố cục của luận văn
Luận văn được kết cấu bao gồm các chương như sau:.
Chương 1: Tổng quan nghiên cứu
Chương 2: Cơ sở lý thuyết
Chương 3: Phương pháp nghiên cứu
Chương 4: Kết quả nghiên cứu
Chương 5: Kết luận và kiến nghị


6

CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU
Thông tin kế toán là một trong những yếu tố quan trọng nhất của một tổ chức.
Những nhà quản lý dựa vào thông tin kế toán để đưa ra quyết định đúng đắn
(Aldegis, 2018). Trong chương 1 sẽ trình bày các nghiên cứu nước ngoài và trong
nước về các nhân tố tác động đến HTTTKT và chất lượng thông tin kế toán. Tiếp
theo ở chương 2 sẽ trình bày các cơ sở lý thuyết nền tảng để xây dựng mô hình
nghiên cứu ở chương 3, tiến hành thực hiện phân tích đánh giá ở chương 4 và
chương 5 sẽ bàn luận và kiến nghị.
1.1 Các nghiên cứu nước ngoài
Tiêu biểu như nghiên cứu của Rahayu (2012) đã phát hiện ra các nhân tố liên
quan đến việc thực hiện HTTTKT từ đó ảnh hưởng đến chất lượng TTKT bao gồm
sự cam kết của nhà quản lý cấp cao và chất lượng dữ liệu. Tác giả đã thu thập dữ
liệu thông qua bảng câu hỏi bằng cách phỏng vấn tay đôi với trưởng bộ phận xử lý
dữ liệu và thông tin tại văn phòng thuế ở Bandung và Jakarta. Kết quả nghiên cứu
khẳng định nhân tố cam kết của nhà quản lý cấp cao và chất lượng dữ liệu có tác

động đáng kể đến HTTTKT, cụ thể cam kết của nhà quản lý ảnh hưởng đến chất
lượng dữ liệu, và HTTTKT có ảnh hưởng đến chất lượng TTKT.
Bên cạnh đó, Hamdan (2014) đã thực hiện một nghiên cứu tại các cơ sở dịch
vụ của Syria, với mục đích phát triển và thử nghiệm một mô hình tích hợp để
nghiên cứu vai trò của văn hóa tổ chức đối với sự thành công của hệ thống thông tin
kế toán. Để đạt được các mục tiêu nghiên cứu, tác giả đã vận dụng mô hình chấp
nhận công nghệ (TAM) với mô hình DeLone & McLean cho sự thành công của
HTTTKT, bao gồm văn hóa tổ chức được đưa vào mô hình để nghiên cứu sự tác
động của nó đến thành công của HTTTKT. Dữ liệu được thu thập từ 251 bảng câu
hỏi đã được phân tích bằng SPSS. Kết quả nghiên cứu đã đưa ra một mô hình tích
hợp về mối quan hệ giữa văn hóa tổ chức và chất lượng của HTTTKT.
Tiếp theo, tại Indonesia, tác giả Wisan (2016) đã thực hiện một nghiên cứu
tác động của văn hóa tổ chức đến chất lượng HTTTKT. Mẫu nghiên cứu bao gồm


7

nhân viên kế toán tại một số trường cao đẳng ở Indonesia. Kết quả nhấn mạnh tầm
quan trọng của văn hóa tổ chức trong việc cải thiện chất lượng HTTTKT. Nghiên
cứu kết luận rằng văn hóa tổ chức ảnh hưởng đến chất lượng HTTTKT và chất
lượng TTKT. Chất lượng TTKT có thể cải thiện bằng cách thông qua các yếu tố
trong tổ chức, đặc biệt là yếu tố văn hóa tổ chức.
Hơn nữa, bài nghiên cứu của Al-Hiyari và cộng sự (2013) được thực hiện ở
Malaysia với mục đích là xác định các nhân tố tác động đến chất lượng HTTTKT
và chất lượng TTKT. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra mối quan hệ mật thiết giữa
nguồn lực nhân sự, chất lượng HTTTKT và chất lượng TTKT. Nhóm tác giả đề
xuất là phải đảm bảo đầy đủ về nguồn lực và đào tạo nhân viên trong quá trình ứng
dụng HTTTKT. Tuy nhiên, đối tượng tham gia nghiên cứu chỉ là sinh viên. Vì vậy,
hướng nghiên cứu tiếp theo trong tương lai nên mở rộng thêm các yếu tố khác, tiếp
cận nghiên cứu theo phương pháp định lượng, và tiến hành ở nhiều đối tượng khảo

sát khác nhau.
Không chỉ vậy, theo như Aldegis (2018) đã tiến hành nghiên cứu với đối
tượng khảo sát là các nhân viên ở miền trung Indonesia, với mục đích tìm hiểu các
yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của HTTTKT cũng như chất lượng TTKT. Từ
việc phân tích mô hình phương trình cấu trúc hồi quy, nghiên cứu kết luận rằng văn
hóa tổ chức có tác động đáng kể đến chất lượng HTTTKT. Sự tác động tích cực này
cũng góp phần cải thiện chất lượng TTKT.
Hơn thế, tác giả Dehganzade và cộng sự (2011) đã thực hiện một nghiên cứu
về sự tác động của nhân tố con người lên tính hữu hiệu của HTTTKT. Nhóm tác giả
thu thập dữ liệu tại 62 văn phòng ngẫu nhiên đang ứng dụng HTTTKT bao gồm khu
vực công và công ty tư nhân. Đầu tiên, nhóm tác giả đã dựa trên mô hình năm nhân
tố về tính cách để thiết kế các câu hỏi nhằm tìm ra các đặc điểm cá nhân của người
sử dụng. Tiếp theo, dựa trên năm đặc điểm chính về tính cách đã được thảo luận,
nhóm tác giả tiến hành nghiên cứu mối quan hệ giữa tính cách và tính hữu hiệu của
hệ thống. Khi đó, nhóm tác giả đã xây dựng một bảng câu hỏi và được kiểm định


8

bằng cách sử dụng Spearman và Chi-square. Nhân tố con người được tác giả nghiên
cứu thông qua các mối quan hệ về chuyên môn (trình độ học vấn, số lượng các khoá
đào tạo các kỹ năng về máy tính), kinh nghiệm và sự hài lòng của người sử dụng.
Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng con người bao gồm các đặc điểm về tính cách
như sự cởi mở, sự hợp tác, sự tận tâm và kinh nghiệm có ảnh hưởng tích cực đến
tính hữu hiệu của HTTTKT.
Ngoài ra, tác giả Cho và cộng sự (2011) đã thực hiện nghiên cứu để xem sự
tác động của lãnh đạo chuyển đổi đến sự thành công của hệ thống thông tin như thế
nào. Mục đích để xem xét tác động tích cực của lãnh đạo chuyển đổi đối với thành
công của hệ thống thông tin trong các tổ chức. Mẫu gồm 251 nhân viên từ một ngân
hàng đa quốc gia tại Hàn Quốc. Nhìn chung, kết quả nghiên cứu cho thấy lãnh đạo

chuyển đổi có tác động tích cực đến sự thành công của hệ thống thông tin. Các kết
quả kêu gọi sự chú ý của nhà quản lý về tầm quan trọng của sự phát triển lãnh đạo
chuyển đổi trong các tổ chức.
Không chỉ vậy, bằng chứng thực nghiệm của nghiên cứu Wongsim và Gao
(2011) tại Thái Lan cho thấy chất lượng thông tin kế toán trong quá trình ứng dụng
HTTTKT ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định. Việc đưa ra quyết định phụ thuộc
vào sự phù hợp của HTTTKT với yêu cầu của tổ chức. Để ứng dụng thành công
HTTTKT, điều quan trọng là phải quản lí tất cả các quy trình của hệ thống để đảm
bảo thông tin có chất lượng. Trong khi các nghiên cứu khác tập trung vào nhân tố
của tổ chức tác động như thế nào đến chất lượng HTTTKT thì Salehi và cộng sự
(2010) chứng minh ứng dụng HTTTKT cải thiện tính chính xác của BCTC tại Iran.
Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy có rất nhiều khoảng cách rất lớn giữa mong
muốn và thực tế về các vấn đề của HTTTKT.
Theo nghiên cứu của Rapina (2014) nói về các yếu tố ảnh hưởng đến chất
lượng hệ thống thông tin kế toán và ảnh hưởng của chất lượng hệ thống thông tin kế
toán đến chất lượng thông tin kế toán. Mục tiêu nghiên cứu là xác định các nhân tố
ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán từ đó tác động đến chất lượng


9

thông tin kế toán với 3 nhân tố sau: (1) cam kết quản lý, (2) văn hóa tổ chức, (3) cơ
cấu tổ chức. Tác giả đã thực hiện khảo sát các nhân viên kế toán của 33 hợp tác xã ở
Bandung, Indonesia. Kết quả cho thấy sự cam kết quản lý, văn hóa tổ chức và cơ
cấu tổ chức có ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán. Hơn
nữa kết quả nghiên cứu còn chỉ ra rằng chất lượng hệ thống thông tin kế toán có ảnh
hưởng đáng kể đến chất lượng thông tin kế toán.
1.2 Các nghiên cứu trong nước
Trong luận án Tiến sĩ với đề tài “Xác định và kiểm soát các nhân tố ảnh
hưởng đến chất lượng thông tin kế toán trong môi trường ứng dựng hệ thống hoạch

định nguồn lực doanh nghiệp tại các doanh nghiệp Việt Nam” (Nguyễn Bích Liên,
2012) tác giả đã sử dụng mô hình “hệ thống hoạt động” để xác định các nhân tố ảnh
hưởng đến chất lượng TTKT tại các doanh nghiệp ở tất cả lĩnh vực ứng dụng ERP.
Kết quả luận án phản ánh được quan điểm là chất lượng thông tin phụ thuộc vào
người sử dụng và hệ thống tạo lập thông tin.
Ngoài ra, nghiên cứu của Ngô Thị Thu Hằng và cộng sự (2013) đã chứng
minh được vai trò quan trọng của HTTTKT trong việc ngăn ngừa gian lận và sai sót
tại 100 doanh nghiệp vừa và nhỏ đang hoạt động tại Hà Nội. Với phương pháp tiếp
cận theo tình huống, tác giả tiến hành thu thập thông tin về thực trạng của HTTTKT
bao gồm quy trình thực hiện BCTC, khả năng sử dụng phần mềm kế toán, tính bảo
mật thông tin tài chính và kiểm tra chéo trong hệ thống. Với kết quả cho thấy 80.6%
sai sót là có liên quan đến các yếu tố của HTTTKT như ứng dụng CNTT trong kế
toán, vai trò của nhân viên quản lý trong HTKT, tần suất kiểm kê và hoạt động
kiểm toán.
Luận văn của Đào Ngọc Hạnh (2014) tác giả sử dụng phương pháp nghiên
cứu kết hợp giữa định tính và định lượng, với 140 mẫu quan sát. Bảng câu hỏi được
gởi đến các kế toán viên ở nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ khác nhau trên địa bàn
thành phố Hồ Chí Minh. Kết quả phân tích cho thấy tác giả đã chỉ ra 3 nhân tố tác
động đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán bao gồm: “Tham gia của nhân viên”,


10

“Kiến thức sử dụng công nghệ của nhà quản lý”, và “Cam kết của nhà quản lý” tại
các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.
Hơn nữa, tác giả Trần Lê Thanh Thuyên (2017) đã tiến hành thực hiện một
nghiên cứu nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng HTTTKT trong
điều kiện áp dụng HTTTKT tại các doanh nghiệp hoạt động ở Thành Phố Hồ Chí
Minh. Dựa trên sự kết hợp các lý thuyết thông tin hữu ích, lý thuyết công nghệ - tổ
chức – môi trường kinh doanh,... với việc sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp

bao gồm nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng, kết quả cho thấy có ba
nhân tố bao gồm cam kết tổ chức, cơ cấu tổ chức và văn hoá tổ chức đều ảnh hưởng
đến chất lượng HTTTKT, đồng thời chất lượng HTTTKT cũng tác động đến chất
lượng thông tin kế toán.
1.3 Xác định khoảng trống cần nghiên cứu
Qua phần tổng quan nghiên cứu ở trong và ngoài nước, có rất nhiều nhân tố
tác động đến chất lượng HTTTKT đã được nghiên cứu như công nghệ thông tin,
cam kết quản lí,,... Hơn nữa, các nghiên cứu đã sử dụng nhiều lý thuyết nền như mô
hình hệ thống thông tin thành công DeLone & McLean, lý thuyết nguồn lực,... để
cho thấy rằng chất lượng HTTTKT có ảnh hưởng đến chất lượng TTKT. Trong thời
gian trở lại đây, tại Việt Nam thì vấn đề về chất lượng HTTTKT được đề cập nhiều.
Qua nhiều nghiên cứu cho thấy chất lượng TTKT bị tác động bởi chất lượng
HTTTKT. Chất lượng TTKT có vai trò rất quan trọng ảnh hưởng trực tiếp tới quyết
định của người sử dụng thông tin. Tuy nhiên, tại Việt Nam có ít nghiên cứu tập
trung vào xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng TTKT. Do có sự khác biệt
về kinh tế, chính trị, văn hoá, cho nên từ việc kế thừa các kết quả nghiên cứu trước
đây cần phải chọn lọc các nhân tố cho phù hợp tại Việt Nam.
1.4 Hướng nghiên cứu của tác giả
Từ việc kế thừa các kết quả nghiên cứu trước đây, hướng nghiên cứu của tác
giả là lựa chọn các nhân tố tác động đến chất lượng HTTTKT, thông qua các thang
đo được sử dụng từ các nghiên cứu trước và đánh giá độ tin cậy của từng thang đo


11

để tiếp tục tiến hành kiểm định sự tác động của từng nhân tố đến chất lượng TTKT.
Từ mô hình kim cương Leavitt, mô hình hệ thống thông tin thành công DeLone &
McLean 2003 và lý thuyết thông tin hữu ích là cơ sở để tác giả vận dụng vào nghiên
cứu. Với mục tiêu là xem xét sự tác động của từng nhân tố lên chất lượng HTTTKT
từ đó tác động đến chất lượng TTKT. Kết quả nghiên cứu này sẽ là cơ sở để đưa ra

thêm bằng chứng để giúp doanh nghiệp nâng cao chất lượng HTTTKT cũng như
chất lượng TTKT.


12

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
Chương này đã đưa ra cái nhìn tổng quát về các nghiên cứu trong và ngoài
nước có liên quan đến đề tài nghiên cứu của tác giả. Từ việc khái quát này chính là
cơ sở để tác giả xác định khe hổng cần nghiên cứu và tiếp theo là đưa ra định hướng
nghiên cứu của tác giả.


13

CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ THUYẾT
2.1 Một số vấn đề chung về chất lượng HTTTKT và chất lượng TTKT
2.1.1 Hệ thống
Hệ thống là một tập hợp các thành phần liên quan với nhau hoặc bao gồm
các hệ thống con để đạt được một số kết quả chung cho tổ chức (Azmi, 2015).
Ngoài ra, hệ thống là một tập hợp/ nhóm các hệ thống con/ bộ phận/ thành phần
được kết nối với nhau và cùng nhau làm việc để đạt được một mục tiêu nhất định
(Wisna, 2016).
Các thành phần chính của một hệ thống bao gồm yếu tố đầu vào, việc xử lý,
yếu tố đầu ra và sự phản hồi hệ thống.
Theo Stair và Reynolds (2010) chỉ ra rằng hiệu quả và tính hữu hiệu là thước
đo để đo lường chất lượng của hệ thống.
2.1.2 Hệ thống thông tin
Hệ thống thông tin là một quy trình thu thập, lưu trữ, phân tích và truyền đạt
thông tin để đạt được mục đích cụ thể. Một trong những mục tiêu cơ bản của hệ

thống thông tin là xử lý dữ liệu thành thông tin (Bagranoff, 2007).
Ngoài ra, hệ thống thông tin xử lý các sự kiện kinh doanh và hỗ trợ cho việc
ra quyết định quản lí, điều này đòi hỏi hệ thống thông tin phải được thiết kế, thực
hiện và vận hành hiệu quả (Wisna, 2016). Hệ thống thông tin rất quan trọng đối với
sự thành công của các tổ chức kinh doanh và liên tục phát triển các hệ thống mới,
điều này dẫn đến sự cạnh tranh trong các doanh nghiệp hơn (Byars et al., 2000).
Mặt khác, một hệ thống thông tin xử lý dữ liệu và đưa ra kết quả cho người
dùng. Việc giải thích thông tin cực kì quan trọng để hiểu được cách thức tổ chức
phản ứng với đầu ra của hệ thống thông tin (Rahayu, 2012).