Một số căn bệnh của xã hội phát triển và lồng ghép giáo dục cách phòng tránh trong dạy học sinh học 11 THPT

MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

MỤC LỤC
1 - MỞ ĐẦU
1.1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI ..................................................
1.2. MỤC TIÊU ...................................................................

Trang
02
02
03

1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU…………...........................

04

1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .....................................

04

2 - NỘI DUNG

05
05 - 06
06
06 - 11
11

2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN .........................................................
2.2. THỰC TRẠNG DẠY HỌC ...........................................

2.3. MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN .
2.4. TÌNH HUỐNG DẠY HỌC ............................................
2.5. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỐI
VỚI HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC, VỚI BẢN THÂN, ĐỒNG

11 - 21

NGHIỆP VÀ NHÀ TRƯỜNG ..............................................
2.6. HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI ………...……………………..
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3. 1. KẾT LUẬN ..................................................................
3. 2. KIẾN NGHỊ .................................................................
TÀI LIỆU THAM KHẢO

21
22
22
22
23

1 - MỞ ĐẦU
1.1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Thoát khỏi nạn đói đã từ lâu là ước mơ của loài người. Tại hội nghị thượng
đỉnh về dinh dưỡng họp tại Roma tháng 12/1992, đại diện của 159 nước đã
tuyên bố quyết tâm thanh toán nạn đói và đẩy lùi các bệnh suy dinh dưỡng. Hội

Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

1


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

nghị cũng khẳng định “nạn đói và suy dinh dưỡng không thể nào chấp nhận
được trong một thế giới mà ở đó có đầy đủ kiến thức và của cải vật chất để
thanh toán thảm họa này của loài người”. Tuyên ngôn thế giới về nhân quyền
tại điều 25 đã nhấn mạnh “tất cả mọi người đều có quyền được sống đầy đủ, kể
cả quyền được ăn uống, được chăm lo sức khỏe”. Tuy nhiên đáng tiếc cùng với
sự phát triển của xã hội ngày càng cao là mặt trái trong cách sống, ăn uống,
hưởng thụ dẫn đến các hệ lụy là những căn bệnh của xã hội phát triển đang trở
thành những mối e ngại lớn cho toàn xã hội. Nhiều bằng chứng cho thấy những
năm gần đây các bệnh mãn tính liên quan đến dinh dưỡng có xu hướng gia tăng
như: Béo phì, Tim mạch, Tiểu đường .... Vai trò của chế độ ăn uống đã được
chứng minh là đặc biệt quan trọng trong các bệnh trên.
Béo phì: Có nguy cơ gia tăng ở khu vực các thành phố lớn như Hà nội, thành
phố Hồ Chí Minh. Tỷ lệ thừa cân và béo phì của nhóm 4-5 tuổi ở thành phố Hồ
chí minh là 2.5%, ở Hà nội trên 1%. Tỷ lệ thừa cân và béo phì của nhóm tuổi 611 tuổi ở nội thành thành phố Hồ Chí Minh là 12%, ở nội thành Hà nội là 4%.
Tỷ lệ này của người trưởng thành ở Hà nội: nam là 15%, nữ là 19%.
Tiểu đường: Tỷ lệ mắc hiện nay ở Hà nội là 1%, ở thành phố Hồ chí minh
là 2.5%, ở Huế là 1%. Bằng chứng cho thấy có sự liên quan giữa tỷ lệ mắc tiểu
đường với lối sống và cách ăn uống ở các đô thị lớn. Số liệu theo dõi trong bệnh
viện cho thấy số bệnh nhân tiểu đường, kể cả thể không phụ thuộc Insulin (type
II) tăng lên rõ rệt.
Tim mạch: Có sự liên quan chặt chẽ giữa thừa cân và bệnh tăng huyết áp ở
người trên 60 tuổi. Gần đây số trường hợp đột quỵ tăng gấp 3 lần so với 10 năm

trước. Tỷ lệ bị nhồi máu cơ tim hiện nay tăng gấp 6 lần so với thập kỷ 60.
( Nguồn tin: Viện dinh dưỡng Quốc Gia - VDD, cập nhật ngày 5/7/2018).
Ở lứa tuổi học sinh THPT cung cấp những hiểu biết và cách phòng tránh
những căn bệnh này là một vấn đề cấp thiết mà các nhà quản lý giáo dục và các
nhà giáo dục cần phải quan tâm, vì chất lượng sức khỏe của toàn cộng đồng
trong tương lai. Đặc biệt là học sinh khối 11, lứa tuổi đang hoàn thiện mình cả
Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

2


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

thể chất lẫn tinh thần. Các em học sinh THPT cũng chính là đội quân tuyên
truyền viên hùng hậu tốt nhất, có ảnh hưởng lớn đến các thành viên khác trong
gia đình và xã hội. Chúng ta là những nhà giáo dục, tôi thiết nghĩ cần khéo léo
và mạnh dạn áp dụng một số phương pháp trong dạy học bộ môn sinh học để
đưa một số kiến thức thực tiễn về các bệnh lý liên quan đến kiến thức sách giáo
khoa vào giảng dạy để khơi dậy hứng thú học tập của học sinh đối với môn sinh
học. Mặc dù đây chỉ là những câu hỏi, những tình huống liên quan nhỏ nhưng nó
giúp học sinh có một cái nhìn đúng đắn, biết cách phòng tránh những căn bệnh
thông qua việc điều chỉnh hành vi. Cùng với việc giảng dạy bộ môn sinh học ở
khối 11 liên quan đến bài 19 - Tuần hoàn máu (tiếp theo), bài 20 - Cân bằng nội
môi đều thuộc chương I: Chuyển hóa vật chất và năng lượng ( Phần B: Chuyển
hóa vật chất và năng lượng ở động vật ) và bài 39 - Các nhân tố ảnh hưởng đến

sinh trưởng và phát triển ở động vật (tiếp theo), chương III: Sinh trưởng và phát
triển ( Phần B: Sinh trưởng và phát triển ở động vật ).
Với những lý do trên tôi chọn đề tài “Một số căn bệnh của xã hội phát
triển và lồng ghép giáo dục cách phòng tránh trong dạy học sinh học 11 THPT”
1.2. MỤC TIÊU
Nhằm giúp cho các em học sinh khối 11 có cái nhìn rõ ràng và đúng đắn hơn
về vấn đề kiến thức mình đang học, từ đó giúp các em luôn tự tin hơn trong cuộc
sống tương lai.
Giúp các em có kiến thức, hiểu biết về một số căn bệnh xã hội luôn rình rập
xung quanh mình và phòng tránh những căn bệnh đó thông qua chế độ ăn uống
hợp lý và có một môi trường sống trong lành.
Các em học sinh khối 11 chính là đội quân hùng hậu tuyên truyền viên về
giáo dục bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Các em học sinh 11 A 8, 9 trường THPT Tĩnh Gia 2, năm học 2018 - 2019.
1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Trong quá trình thực hiện đề tài tôi đã sử dụng một số phương pháp sau:
Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

3


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tổng hợp từ một số nguồn tài liệu như tạp

chí, báo cáo khoa học và các công trình nghiên cứu liên quan nhằm xây dựng cơ
sở lý luận của đề tài ...
- Phương pháp tổng hợp đánh giá: Trên cơ sở phân tích các thông tin, số liệu
thu thập được, tiến hành tổng hợp đánh giá.

2 - NỘI DUNG
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1.1. Cơ sở khoa học:
Dựa trên chiến lược phát triển giáo dục năm 2011-2020 (ban hành kèm theo
quyết định số 711/QĐ-TTG ngày 13 tháng 6 năm 2012 của thủ tướng chính phủ)
ở mục d,3.V ghi rõ “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả

Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

4


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo
và năng lực tự học của người học ...”.
Một số kiến thức về bệnh lý học đã được đưa vào nội dung giáo dục của
nhà trường bằng cách lồng ghép vào nội dung một số môn học. Các nội dung
này đã và sẽ tiếp tục thể hiện trong nội dung các môn học đặc biệt là môn Sinh
học. Đây là môn học có thể chuyển tải rõ rệt và hiệu quả nhất về nội dung giáo

dục về bệnh lí học.
Dựa vào tài liệu sách giáo viên, sách giáo khoa sinh học 11.
2.1.2. Cơ sở thực tiễn:
Dựa vào cuộc sống quanh ta, thực tế sống động của đất nước cho thấy: Nếu
không trang bị kiến thức về mối liên hệ giữa môi trường, chế độ dinh dưỡng và
phát sinh bệnh lí cho thế hệ trẻ hiểu biết về vấn đề này sẽ đặt họ trước những
hiểm họa về sức khỏe. Do đó cần phải trao cho thanh niên “chìa khóa” để phòng
thân, để tự bảo vệ mình. Giáo dục sức khỏe bệnh lí học là “chiếc chìa khóa”
giúp thanh niên thời hiện đại chủ động điều khiển những hành động phù hợp, có
thói quen về dinh dưỡng hợp lí với thời đại mới.
Dựa vào kiến thức sinh học bài 19, 20 phần B chương I và bài 39 phần B
chương III sách giáo khoa Sinh học 11.
Dựa vào mức độ hiểu biết của học sinh lớp 11 A 8, 9 trường THPT Tĩnh
Gia 2 xung quanh vấn đề này.
Dựa vào phương pháp giảng dạy theo tình huống sử dụng phiếu học tập để
tích hợp kiến thức của học sinh sau khi học xong bài 19, 20 phần B chương I và
bài 39 phần B chương III sách giáo khoa Sinh học 11.
2.2. THỰC TRẠNG DẠY HỌC
Thực trạng trước khi thực hiện đề tài, tôi đã tìm hiểu học sinh các lớp 11 A
8, 9 trường THPT Tĩnh Gia 2 về thái độ đối với giáo dục về bệnh lí học và cách
phòng tránh một số căn bệnh phổ biến bằng phiếu thăm dò thì thu được kết quả
như sau:
Thái độ khi đề cập tới vấn đề sức khỏe bệnh lí
Rất hứng thú
Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Tỉ lệ
65 %

Trang

5


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

Hứng thú
20 %
Không quan tâm
15 %
Đang còn nhiều giáo viên chưa đề cập đến vấn đề này trong giảng dạy.
- Thuận lợi: Lồng ghép kiến thức bệnh lí học vào dạy học đang là vấn đề được
quan tâm hiện nay, đây cũng là nhu cầu cấp thiết với học sinh lớp 11 THPT; Đối
tượng nhận thức có nhu cầu hiểu biết, nhận thức vấn đề đó chính là cơ sở tốt để
giáo dục, nhà trường là nơi thuận lợi để giáo dục học sinh; Thông tin về những
loại bệnh này đã được phổ biến rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại
chúng như báo, đài , tivi, các trang mạng …
- Khó khăn: Giáo viên có chuyên môn nhưng khả năng diễn giảng chưa cao,
chưa thật sự hiểu sâu về cơ chế của các loại bệnh, thời lượng cho một tiết học ít.
2.3. MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN
2.3.1. Bệnh béo phì:
a. Nguyên nhân:
- Yếu tố xã hội: Những người có thói quen ít vận động hoặc do tính chất công
việc ít vận động, ăn nhiều có nguy cơ gây béo phì cao hơn.
- Khẩu phần, thói quen ăn uống: Cung cấp năng lượng quá mức yêu cầu như
ăn uống nhiều, thức ăn nhiều đạm, giàu chất dinh dưỡng, chất giải khát có ga …
- Hoạt động thể lực: Béo phì thường đi song song với giảm hoạt động thể lực
trong lối sống tĩnh lại, không chịu vận động hay ít vận động, nghỉ ngơi quá

nhiều là một trong những nguyên nhân dẫn đến bệnh béo phì.
- Yếu tố di truyền: trong số trẻ bị béo phì 80% cha mẹ bị béo phì.
b. Cơ chế:
Khi chế độ ăn uống dư thừa vượt quá mức yêu cầu hoặc ít tiêu hao năng
lượng khiến mỡ tích lũy quá mức và không bình thường tại một vùng cơ thể hay
toàn thân đến mức ảnh hưởng sức khỏe (khi vào cơ thể các chất protein, lipit,
gluxit đều có thể chuyển hóa thành chất béo dự trữ).
c. Những biến chứng:
Bệnh béo phì nó lại làm phát sinh một số vấn đề về sức khỏe, phát sinh một
số bệnh khác như:

Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

6


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

- Bệnh hệ tim mạch: Khoa học đã chứng minh béo phì là nguyên nhân gây ra
nhiều bệnh nguy hiểm về tim mạch như: Tăng huyết áp, suy tim, suy tĩnh mạch.
- Biến chứng về chuyển hóa dinh dưỡng: Các rối loạn chuyển hóa dinh dưỡng
khi bị béo phì gây ra nhiều bệnh lý khác như: Đái tháo đường, mỡ máu cao,
bệnh Gout.
- Ảnh hưởng đến hoạt động cơ: Béo phì gây ảnh hưởng đến đến hô hấp và
xương khớp. Người bệnh béo phì thường xuyên thấy khó thở khi ngủ, hô hấp

hạn chế(mỡ tích tụ khiến lồng ngực khó chuyển động trong quá trình hô hấp),
thoái hóa khớp (đặc biệt là ở háng và đầu gối), đau lưng, thoát bị đĩa đệm, viêm
thần kinh tọa.
d. Cách phòng tránh:
- Tập thể dục thường xuyên hợp lí, tích cực vận động.
- Có chế độ ăn uống hợp lí, nên ăn kiêng khi đã bị béo phì, ăn nhiều hoa quả
tươi, rau các loại … ít ăn các loại thức ăn giàu đạm, Protein …
- Uống ít hoặc không uống rượu, bia, chất kích thích, đặc biệt không nên uống
đồ có ga, đồ nặng.
2.3.2. Bệnh tiểu đường (đái tháo đường):
a. Nguyên nhân:
Bệnh tiểu đường có hai dạng: Type 1 và type 2. Bệnh tiểu đường type 1
thường do di truyền bẩm sinh. Ở đề tài này chủ yếu đề cập đến bệnh tiểu đường
type 2, phát sinh bệnh do một số nguyên nhân sau:
- Yếu tố di truyền: Gen đóng vai trò quan trọng đối với bệnh tiểu đường type 2.
Gen hoặc những nhóm gen biến thể có thể tác động làm suy giảm khả năng sản
xuất Insulin của tuyến tụy.
- Do béo phì và lười vận động: Do dư thừa calo, mất đi sự cân đối của calo với
hoạt động của cơ thể gây tình trạng kháng Insulin. Khi nạp quá nhiều dinh
dưỡng mà không có chế độ vận động hợp lý sẽ tác động đến tuyến tụy và gây áp
lực ép tuyến tụy phải sản xuất lượng lớn Insulin trong thời gian dài, tuyến tụy sẽ
suy yếu và mất dần đi khả năng sản xuất Insulin gây bệnh tiểu đường.
Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

7

MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

b. Cơ chế:
Viện Y tế quốc gia cung cấp các hướng dẫn sau đây về lượng đường trong
máu:
- Mức đường huyết bình thường ở những người không mắc bệnh tiểu đường là:
+ Khi đói: 70-99 mg/dl (mg/dl).
+ Sau khi ăn: 70-120 mg/dl.
- Lượng đường trong máu ở những người mắc bệnh tiểu đường là:
+ Trước bữa ăn: 70 đến 110-130 mg/dl.
+ 1 đến 2 giờ sau khi bắt đầu ăn: dưới 180 mg/dl.
Duy trì nồng độ đường máu gần mức bình thường là chức năng cân bằng
nội môi quan trọng được đảm nhận bởi hai loại hoocmon đối kháng chính là
Insulin và Glucagon. Khi cơ chế cân bằng nội môi này bị mất đi dẫn đến bệnh lí.
- Sau bữa ăn, nồng độ glucôzơ trong máu tăng cao → tuyến tụy tiết ra insulin,
làm cho gan chuyển glucôzơ thành glicôgen dự trữ, đồng thời kích thích tế bào
nhận và sử dụng glucôzơ → nồng độ glucôzơ trong máu giảm và duy trì ổn định
- Khi đói, do các tế bào sử dụng nhiều glucôzơ → nồng độ glucôzơ trong máu
giảm → tuyết tụy tiết ra glucagôn giúp gan chuyển glicôgen thành glucôzơ đưa
vào máu → nồng độ glucôzơ trong máu tăng lên và duy trì ổn định
c. Những biến chứng:
Theo tổ chức y tế thế giới (WHO) cho biết, Tăng glucose man tính trong
thời gian dài gây nên những rối loạn chuyển hóa carbohydrate, protide, lipide,
gây tổn thương ở nhiều cơ quan khác nhau, đặc biệt ở tim và mạch máu, thận,
mắt, thần kinh và răng. Trong đó bệnh võng mạc do tiểu đường là nguyên nhân
hàng đầu dẫn đến mù lòa.
d. Cách phòng bệnh:
Bệnh tiểu đường ngày càng phổ biến trong cuộc sống hiện đại, tuy nhiên

với những biện pháp duy trì lối sống lành mạnh chúng ta có thể hoàn toàn tránh
xa nguy cơ mắc phải nó.
- Quản lí trọng lượng, béo phì là một trong các yếu tố nguy cơ cao nhất đối với
bệnh tiểu đường loại 2. Vì vậy cần duy trì một trọng lượng khỏe mạnh.
Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

8


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

- Gia tăng vận động, tập thể dục: vận động giúp cơ thể tăng cường sử dụng
Insulin một cách có hiệu quả.
- Ăn ít cacbohidrat, ăn nhiều chất xơ, hạn chế thức ăn nhanh.
- Cafe, bột quế là những người bạn tốt giúp phòng tránh tiểu đường.
- Tránh căng thẳng, stress kéo dài.
2.3.3. Bệnh Gout:
a. Nguyên nhân:
Bệnh Gout bị gây ra do quá nhiều axit uric trong máu (Còn gọi là đa axit
uric): Trên 420µ mol/l (ở nam) hay 380µmol/l (ở nữ). Khi mức axit uric trong
máu quá cao, axit uric có thể kết tủa thành các tinh thể (dài hình kim, đầu nhọn)
tích tụ trong khớp xương gây viêm khớp mãn tính dẫn đến bệnh Gout.
b. Cơ chế:
Bệnh Gout, dân gian còn gọi là bệnh thống phong, là một bệnh khớp sinh
ra do rối loạn chuyển hóa các nhân purin, dẫn đến tăng axit uric máu. Khi axit

uric máu tăng đến một mức nào đó (mức độ này thay đổi ở từng cá thể), chúng
sẽ bị bão hòa ở dịch ngoài tế bào dẫn đến lắng đọng ở các mô, khớp, thận gây
nên các triệu chứng của bệnh Gout. Trên lâm sàng bệnh thường gặp ở nam giới
tuổi trung niên, đặc biệt là những người béo, ưa uống rượu, ăn chế độ nhiều
đạm.
c. Những biến chứng:
Bệnh gout gây tổn thương nhiều khớp, mất vận động, đau mãn tính.
d. Cách phòng bệnh:
- Ăn uống sinh hoạt lành mạnh và khoa học, ăn nhiều các loại rau củ quả …
- Giảm ăn các thức ăn giàu đạm, mỡ, giảm cân, uống nhiều nước đặc biệt là
nước khoáng kiềm.
- Tránh ăn phủ tạng động vật, các loại hải sản.
- Không uống rượu bia, nước uống có ga.
- Làm việc nhẹ tránh mệt mỏi về tinh thần lẫn thể chất.
2.3.4. Các bệnh về tim mạch:
a. Nguyên nhân:

Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

9


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

Nguyên nhân dẫn tới các bệnh về tim mạch thường do tuổi tác, chế độ dinh

dưỡng cũng như vận động thể lực không hợp lí. Hút thuốc lá, uống nhiều rượu
bia và đồ uống có ga. Làm việc căng thẳng ngồi nhiều …
b. Cơ chế:
- Bệnh Cao huyết áp: Là một căn bệnh mà áp lực trong máu động mạch tăng
cao mạn tính.Theo mỗi nhịp đập, trái tim bơm máu theo các động mạch đi nuôi
cơ thể. Huyết áp của máu là lực mà máu đẩy đi tác động lên thành mạch. Nếu
như áp lực này quá cao thì trái tim phải hoạt động nhiều hơn để bơm máu.
- Bệnh xơ vữa động mạch: Xơ vữa động mạch có thể bắt đầu với những thiệt
hại hoặc thương tích do các lớp bên trong bị tác động mạnh, những thiệt hại có
thể được gây ra bởi: Huyết áp cao, cholesterol cao, hút thuốc, bệnh tiểu đường.
- Bệnh nhồi máu cơ tim: Nhồi máu cơ tim là do sự tắc nghẽn hoàn toàn hoặc
nhiều nhánh động mạch vành dẫn đến thiếu máu cơ tim đột ngột và hoại tử vùng
cơ tim được cung cấp máu bởi động mạch vành đó … Cơ chế chủ yếu của nhồi
máu cơ tim cấp là do sự không ổn định và nứt ra của mảng xơ vữa, trên cơ sở đó
huyết khối hình thành gây lấp toàn bộ lòng mạch.
c. Những biến chứng:
Các bệnh về tim mạch thường gây ra những biến chứng hết sức nặng nề
như là bại liệt bộ phận hay toàn thân, mức độ nặng thường dẫn tới tử vong.
d. Cách phòng tránh:
- Có chế độ ăn uống hợp lí, ăn thực phẩm lành mạnh, an toàn.
- Không hút thuốc lá, uống rượu bia, đồ uống có ga.
- Tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng cơ thể ở mức hợp lí.
- Có chế độ học tập cũng như làm việc hợp lí không quá căng thẳng.
2.4. TÌNH HUỐNG DẠY HỌC
Tình huống dạy học là đơn vị cấu trúc của bài lên lớp, chứa đựng mối liên
hệ mục đích - nội dung - phương pháp theo chiều ngang tại một thời điểm nào
đó với nội dung là một đơn vị kiến thức.
2.4.1. Quy trình thiết kế tình huống:
Bước 1: Xác định các kĩ năng nhận thức của học sinh như: Phân tích - tổng hợp,
thảo luận, so sánh.

Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

10


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

Bước 2: Nghiên cứu thực tiễn: Giáo viên luôn luôn chủ động khi đưa ra và kết
luận kiến thức trong mỗi tiết dạy, đặc biệt chú ý các tình huống sẽ đưa vào trong
các bài 19, 20, 39 sinh học 11.
Bước 3: Xây dựng tình huống để phục vụ giảng dạy.
Bước 4: Rèn luyện kĩ năng nhận thức của học sinh.
Bước 5: Hình thành ở học sinh kĩ năng nhận thức, tiếp nhận thông tin, thể hiện
hiểu biết và cảm nhận về giá trị cuộc sống của mình.
2.5. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI HOẠT
ĐỘNG GIÁO DỤC, VỚI BẢN THÂN, ĐỒNG NGHIỆP VÀ NHÀ
TRƯỜNG
2.5.1. Cách thực hiện:
a. Nhiệm vụ của người dạy:
- Tích lũy kiến thức qua nghiên cứu tài liệu liên quan và qua quá trình dạy học.
- Xây dựng cấu trúc kiến thức và thời gian cho một tiết dạy học.
- Thiết kế phiếu học tập phù hợp để vừa ứng dụng trong khi học nội dung bài đó
vừa thấy được kiến thức liên quan đến các loại bệnh và cách phòng tránh.
- Lồng ghép kiến thức thực tế vào bài học một cách khéo léo, phù hợp để giáo
dục học sinh về một số căn bệnh và cách phòng tránh chúng, chuẩn bị hành

trang hiện tại cũng như tương lai cho các em. Lồng ghép giáo dục kiến thức
bệnh lí học nhằm cung cấp kiến thức và sự hiểu biết về mối liên quan giữa chế
độ ăn uống, môi trường sống và bệnh tật. Đồng thời nhằm hình thành và phát
triển thái độ, hành vi giúp học sinh có được những quyết định có trách nhiệm
với chính mình liên quan đến lĩnh vực này cho hiện tại và cho tương lai.
- Như chúng ta đã biết giáo dục không chỉ tập trung vào việc chỉ truyền đạt kiến
thức mà còn phải gây được ảnh hưởng tới hành vi hiện tại cũng như sau này của
lớp trẻ. Loại hình giáo dục này cần chú trọng vào việc phát triển kĩ năng sống
của học sinh (kĩ năng giao tiếp, kĩ năng xác định mục tiêu và kĩ năng ra quyết
định) nhằm bảo đảm tác động tích cực lên cuộc sống của các em. Khi những kĩ
năng này của lớp trẻ được phát triển thì sự tự tin, tự trọng của các em cũng được

Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

11


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

tăng lên và đây là những yếu tố quan trọng quyết định hành vi của các em. Để
đạt được những mục tiêu trên thì một yêu cầu được đặt ra là phải đổi mới
phương pháp dạy học theo tinh thần nâng cao vai trò chủ động tích cực của
người học. Dưới đây là một số phương pháp dạy học mới có thể áp dụng cho
dạy học tích hợp, lồng ghép kiến thức.
Các phương pháp:

1. Thuyết trình với sự tham gia tích cực của học sinh.
3. Điều tra phát hiện.
5. Xác định giá trị.
7. Đóng vai.

2. Động não.
4. Giải quyết vấn đề.
6. Học theo nhóm.
8. Trò chơi mô phỏng.

b. Nhiệm vụ của học sinh:
- Chuẩn bị bài mới trước khi đến lớp.
- Trả lời theo nhận thức của mình.
- Có thể đưa ra những câu hỏi liên quan để cùng giáo viên giải quyết.
2.5.2. Một số tình huống minh họa ở một số bài dạy trong chương chuyển
hóa vật chất và năng lượng, chương sinh trưởng và phát triển sinh học 11:
- Đưa ra tình huống có vấn đề giúp học sinh có những hiểu biết chính xác các
bệnh về tim mạch ở bài 19 - tiết 18 PPCT.
- Đưa ra tình huống minh họa cho phần III.1 và III.2 bài 20 - tiết 19 PPCT.
- Đặt vấn đề cho bài 39 - tiết 40 PPCT.
CỤ THỂ NHƯ SAU:
CHƯƠNG I - CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG
(PHẦN B)
BÀI 19 TIẾT 18: TUẦN HOÀN MÁU (TIẾP THEO)
* Tình huống 1: Sau khi học xong mục III, một số bạn học sinh thắc mắc “Tim
có tính tự động vậy nó chẳng bao giờ ngừng đập sao con người lại chết”?
Để giải đáp thắc mắc đó Giáo viên yêu cầu học sinh nhớ lại thông tin vừa
học, quan sát một số hình ảnh sau và hoàn thành phiếu học tập:

Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

12


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

Hình 1: Xơ vữa động
mạch vành

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Hãy khoanh tròn vào chữ cái trước câu trả lời đúng nhất:
1. Khả năng co giãn tự động của tim (tính tự động của tim) vẫn được bảo đảm khi:
a. Tim bị cắt rời khỏi cơ thể và đặt trong môi trường phòng thí nghiệm.
b. Tim bị cắt rời khỏi cơ thể và đặt trong dung dịch máu.
c. Tim bị cắt rời khỏi cơ thể và được cung cấp đủ chất dinh dưỡng, oxi, nhiệt độ
thích hợp.
d.Tim bị cắt rời khỏi cơ thể và được đặt trong dung dịch nước cất.
2. Một bệnh nhân bị bệnh xơ vữa động mạch vành đột ngột bị tử vong. Tim
người đó ngừng đập là do:
a. Do chống đỡ với bệnh tật quả tim của người bệnh đó không còn năng lượng
để hoạt động nữa nên tim ngừng đập.
b. Do quả tim của người đó đã mất tính tự động nên tim ngừng đập.
c. Do động mạch vành tim bị xơ vữa gây thiếu máu cục bộ, thiếu máu cơ tim
gây hoại tử vùng cơ tim nên tim ngừng đập.
d. Do động mạch bị xơ vữa gây thiếu máu cục bộ, thiếu máu cơ tim nên tim

ngừng đập.
Kết quả trả lời như sau:
Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

13


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

Lớp
11A8 - Sỹ số 45
11A9 - Sỹ số 44
Ý kiến
A
B
C
D
A
B
C
D
Câu 1
5%
40%
50%

5%
5%
10%
80%
5%
Câu 2
5%
50%
40%
5%
2.5%
7.5%
85%
5%
* Tình huống 2: Sau khi học xong mục IV.2, giáo viên đưa ra một số câu hỏi:
1. Ở người chỉ số huyết áp đến mức nào thì được kết luận là cao huyết áp?
2. Những yếu tố nào có thể làm huyết áp tăng lên?
3. Tại sao nói tăng huyết áp là kẻ giết người thầm lặng?
Đáp án:
1. Ở người chỉ số huyết áp ở mức 140/90 trở lên thì được kết luận là cao huyết áp.
2. Những yếu tố có thể làm cho huyết áp tăng lên là: Béo phì dư cân, đái tháo
đường. Ăn nhiều muối, uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá. Thiếu hoạt động thể
lực, công việc căng thẳng, ngồi lâu và do sử dụng một số loại thuốc như thuốc
tránh thai …
3. Tăng huyết áp nó tác động lên một số cơ quan quan trọng :
- Tim: Gây dày thành tâm thất trái, loạn tim → suy tim, hẹp động mạch vành,
gây thiếu máu trong tim, nhồi máu cơ tim.
- Não: Mạch máu dễ bị vỡ, đặc biệt là ở não → xuất huyết não → dẫn đến tử
vong hoặc bại liệt.
- Thận: Tăng huyết áp ở động mạch thận lâu ngày → tổn thương cầu thận → suy

thận.
* Tình huống 3:
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
Chia lớp thành các nhóm từ 6-8 học sinh. Yêu cầu mỗi nhóm liệt kê Một số
phương pháp phòng tránh các căn bệnh về tim mạch.
Một số các phương pháp phòng tránh các căn bệnh về tim mạch
 . …………………………..........................................................……….





…………………………………….........................................................
…………………………………….........................................................
…………………………………..........................................................…
………………………………........................................................…..…

Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

14


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

 ……………………………….......................................................…...…

Đáp án
Một số phương pháp phòng tránh các căn bệnh về tim mạch
 Chế độ ăn uống: Có chế độ ăn uống hợp lí, chống béo phì, nên ăn nhiều
hoa quả tươi, hạn chế ăn mỡ động vật.
 Chế độ nghỉ ngơi, làm việc hợp lí không gắng quá sức, tránh xúc động mạnh.
 Cần tập thể dục thể thao hằng ngày với những môn theo sở thích, đi bộ 30
phút mỗi ngày.
 Hạn chế hoặc bỏ hẳn thuốc lá, các chất kích thích như rượu bia, ma túy …
 Kiểm tra sức khỏe định kì để biết rõ tình trạng bản thân.
 Khi có dấu hiệu mắc bệnh cần đến nhanh cơ sở y tế để khám chữa kịp thời.
Kết quả đạt được:
Lớp
Trung bình

11A8
Đầy đủ đáp án Chưa đầy đủ
68 %
32 %

11A9
Đầy đủ đáp án Chưa đầy đủ
77.72 %
22.28 %

BÀI 20 - TIẾT 19: CÂN BẰNG NỘI MÔI
MỤC III
* Tình huống 1: Sau khi học xong mục III.1 Giáo viên trình chiếu một số hình
ảnh và đưa ra một số câu hỏi:

Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

15


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

Hình 2: Một số hình ảnh về bệnh gout
1. Theo bạn những hình ảnh trên đề cập đến căn bệnh nào?
2. Nguyên nhân dẫn đến căn bệnh đó là gì?
3. Chúng ta phải làm gì để mỗi chúng ta không mắc phải những căn bệnh đó?
Giáo viên cho học sinh thảo luận trả lời và định hướng câu trả lời cho học sinh
Đáp án
1. Những hình ảnh trên đề cập tới bệnh gout
2. Nguyên nhân gây bệnh gout:
- Do ăn nhiều: nhất là ăn nhiều thức ăn có chứa nhiều purin, uống nhiều rượu
bia. Đây là những tác nhân phát động bệnh.

-

Hình 3: Một số loại thức ăn giàu đạm
- Do thoái giáng purin nội sinh (phá hủy nhiều tế bào, tổ chức)
- Do giảm thải axit uric qua thận: viêm thận mãn tính, suy thận làm cho quá
trình thải axit uric giảm và ứ lại gây bệnh.
3. Chúng ta phòng tránh bệnh gout bằng cách hạn chế những tác nhân phát bệnh
như là:

- Có chế độ ăn uống hợp lý không nên ăn nhiều các loại thức ăn giàu đạm, mỡ,
tránh ăn phụ tạng động vật. Nên ăn nhiều rau xanh, hoa quả. Không nên uống
nhiều rượu bia, nước giải khát có ga, đồ nặng.
- Có chế độ làm việc, học tập nghỉ ngơi hợp lí.

Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

16


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

- Cần tập thể dục thể thao hằng ngày với môn tập phù hợp với mỗi cá nhân và
nên đi bộ ít nhất 30 phút mỗi ngày.
* Tình huống 2: Sau khi học xong mục III.2, giáo viên đưa ra tình huống:
Hơn ba tuần nay bà Lan có cảm giác mệt mỏi toàn thân, cân nặng có hơi
giảm sút. Bà phân vân không biết do thời tiết thay đổi dẫn đến tình trạng trên
của bà hay bà đã mắc bệnh tiểu đường. Bà đem phân vân của mình tâm sự cùng
bà Hoa cạnh nhà. Nếu bạn là bà Hoa trong tình huống trên bạn sẽ tư vấn cho bà
Lan thế nào? Giáo viên có thể định hướng câu trả lời của học sinh:
- Tư vấn cho bà Lan nên theo dõi nước tiểu của mình xem khi tiểu tiện xong có
côn trùng (kiến, riệng …) đến bâu xung quanh không. Nếu có côn trùng đến bâu
xung quanh thì nhiều khả năng bà bị tiểu đường vì nếu bị bệnh tiểu đường có
nghĩa là có một lượng đường được thải ra trong nước tiểu côn trùng đến ăn
đường.

- Khuyên bà để chắc chắn hơn nên đến cơ sở y tế xét nghiệm huyết học để biết
chính xác.
* Tình huống 3: Giáo viên trình chiếu một số hình ảnh về biến chứng của tiểu
đường và nêu vấn đề:

Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

17


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

Hình 4: Một số hình ảnh về biến chứng của tiểu đường
Mỗi chúng ta cần làm gì để bản thân và người thân trong gia đình phòng
tránh được bệnh tiểu đường?
Học sinh có nhiều hướng trả lời khác nhau, giáo viên định hướng cho học sinh:
Bản thân mỗi chúng ta cũng như tuyên truyền cho người thân trong gia
đình, những người xung quanh áp dụng một số biện pháp phòng tránh bệnh tiểu
đường ngay từ bây giờ:
- Quản lí trọng lượng, béo phì là một trong các yếu tố nguy cơ cao nhất đối với
bệnh tiểu đường loại 2. Vì vậy bạn cần duy trì một trọng lượng khỏe mạnh.
- Gia tăng vận động, tập thể dục: Vận động giúp cơ thể tăng cường sử dụng
Insulin một cách có hiệu quả.
- Ăn ít cacbohidrat, ăn nhiều chất xơ, hạn chế thức ăn nhanh.
- Cafe, bột quế là những người bạn tốt giúp phòng tránh tiểu đường.

- Có chế độ học tập làm việc hợp lí tránh căng thẳng và stress kéo dài.
BÀI 39 - TIẾT 40: CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG
VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT (TIẾP THEO)
* Tình huống 1: Đặt vấn đề vào bài 39, tiết 40 PPCT.
Giáo viên trình chiếu một số hình ảnh về bệnh béo phì

Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

18


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

HHình 5: Một số hình ảnh về người bị bệnh béo phì
Và đưa ra câu hỏi: Ngoài nhóm nhân tố bên trong có thêm nhóm nhân tố
nào ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của người và động vật nói
chung và gây nên tình trạng béo phì nói riêng ở người? Học sinh có thể trả lời:
Ngoài nhân tố di truyền bên trong còn có các nhân tố bên ngoài tác động đến
quá trình sinh trưởng và phát triển của người và động vật nói chung và gây tình
trạng béo phì ở một số người nói riêng. Như vậy học sinh đã hình thành được
tổng quan các nhóm nhân tố ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng phát triển nói
chung và gây nên tình trạng béo phì nói riêng. Sau một vài học sinh trả lời câu
hỏi trên Giáo viên tiếp tục vào bài.
* Tình huống 2: Sau khi học xong bài 39, Giáo viên có thể cho học sinh tham
gia trò chơi đúng sai:

Đọc to từng điểm sau và yêu cầu học sinh chỉ ra câu nào đúng, câu nào sai
Một người nói rằng: Tôi không thể bị béo phì vì:
1. Bố mẹ nhà tôi không ai bị béo phì cả.
2. Nhà tôi ở nông thôn không phải ở thành thị.
3. Khẩu phần ăn của tôi gồm ít mỡ hơn cacbohidrat.
4. Tôi có chế độ dinh dưỡng hợp lí, thường xuyên vận động, tập luyện thể dục
thể thao đều đặn hằng ngày.
Đáp án:
1. Sai! Nhân tố di truyền chỉ là một trong số nhiều nhân tố, không phải là nhân
tố quyết định gây bệnh béo phì.
2. Sai! Môi trường sống không phải là nhân tố quyết định gây bệnh béo phì.

Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

19


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

3. Sai! Thức ăn sau khi vào cơ thể sẽ được chuyển hóa thành năng lượng, năng
lượng dư thừa sẽ được chuyển hóa thành mỡ bất kể năng lượng này có nguồn
gốc từ đâu.
4. Đúng! Điều này có nghĩa là để tránh được bệnh béo phì phải có chế độ dinh
dưỡng hợp lí, thường xuyên vận động, tập luyện thể dục thể thao đều đặn.
2.6. HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI

Sau khi đưa ra một số tình huống dạy học sử dụng phiếu học tập, hệ thống
câu hỏi liên quan áp dụng cho một số bài học ở chương chuyển hóa vật chất và
năng lượng, chương sinh trưởng và phát triển thì hầu hết học sinh đã có những
kiến thức cơ bản về một số căn bệnh phổ biến của thời đại. Cho các em hiểu
được nguyên nhân gây ra những căn bệnh trên và biết cách phòng tránh những
căn bệnh đó bằng chế độ dinh dưỡng, vận động, học tập và làm việc hằng ngày
phù hợp.

3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3. 1. KẾT LUẬN
Qua điều tra thực trạng dạy học ở trường THPT Tĩnh Gia 2 có thể thấy rằng
hiện nay việc vận dụng lồng ghép, tích hợp giáo dục bệnh lí học vào trong giảng
dạy còn ít, mặc dù đa số các giáo viên đều nhận thức được vai trò quan trọng
của kiến thức thực tiễn đặc biệt là những nội dung liên quan đến bệnh lí học.
Qua liên hệ với kiến thức bài học có liên quan đến bệnh lí tôi nhận thấy học
sinh có hứng thú hơn với bài giảng.

Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

20


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

Việc giảng dạy sinh học đã giúp học sinh hiểu hơn về một số căn bệnh đang

có xu hướng gia tăng trong xã hội đặc biệt là hình thành được cho học sinh ý
thức trong cuộc sống hằng ngày giúp phòng tránh bệnh tật.
3. 2. KIẾN NGHỊ
Giáo viên bộ môn sinh học nói riêng, các nhà giáo dục và quản lí giáo dục
nói chung cần có chương trình hành động cụ thể liên quan đến việc giáo dục sức
khỏe bệnh lí trong nhà trường. Có rất nhiều tình huống, nguồn thông tin được
đưa đến với học sinh trong cuộc sống hằng ngày nhưng việc kết hợp trong giảng
dạy mang tính giáo dục cao. Vì vậy sau khi được nhận nhiệm vụ giảng dạy phần
này tôi xin đưa ra sáng kiến này để đồng nghiệp nghiên cứu cùng tôi có hướng
đi đúng đắn khi giảng dạy liên quan đến sức khỏe bệnh lí. Tôi nhận thấy đây là
sáng kiến kinh nghiệm rất thiết thực trong giáo dục giới trẻ hiện nay. Rất mong
hội đồng khoa học xem xét đánh giá cho tôi.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Tĩnh Gia, ngày 25 tháng 5 năm 2019
Người thực hiện

Nguyễn Bá Hoàng
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Hải Châu - Ngô Văn Hưng: Những vấn đề chung về đổi mới giáo
dục THPT môn Sinh học, NXB Giáo dục, 2007.
2. Nguyễn Thành Đạt - Nguyễn Đức Thành - Nguyễn Xuân Viết: Tài liệu bồi
dưỡng thường xuyên giáo viên THPT ( Chu kì III - 2004 - 2007 ) - NXB Hà
Nội 2005.
3. Đại học Y dược thành phố Hồ Chí Minh (2001). Bệnh học nội khoa
4. Bộ giáo dục đào tạo (2013). Sinh Học 11. Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam
Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

21


MỘT SỐ CĂN BỆNH TRONG XÃ HỘI PHÁT TRIỂN VÀ LỒNG GHÉP GIÁO DỤC
CÁCH PHÒNG TRÁNH TRONG DẠY HỌC SINH HỌC 11 - THPT

5. Bộ giáo dục đào tạo (2013). Hướng dẫn giảng dạy Sinh Học 11. Nhà xuất bản
giáo dục Việt Nam
6. Đại học khoa học tự nhiên (2004). Sinh lý người và động vật.
7. Thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng, đặc biệt mạng Internet ...

Nguyễn Bá Hoàng

THPT Tĩnh Gia 2

Trang

22