Một số biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 1 tập vẽ hình sáp xếp hình vẽ trong các bài vẽ tranh

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài:
Đã từ lâu, dạy học đã trở thành một nghề, như chúng ta thấy, nghề nào
cũng đáng yêu, đáng quý, nhưng đối với nghề dạy học là đáng quý hơn cả. Thật
vậy sản phẩm của nghề dạy học là tạo ra con người có tri thức, hiểu biết. Chính
vì thế, trong những năm qua Đảng và nhà nước ta luôn quan tâm đến sự phát
triển giáo dục, đặc biệt là chất lượng, cùng với nhu cầu phát triển ngày càng cao
của con người về Đức dục, Trí dục và Thể dục thì Mĩ dục cũng không ngừng
được phát triển và dần có vai trò quan trọng trong đời sống của con người và
nhất là thế hệ trẻ, mà đặc biệt là học sinh Tiểu học.
Dạy học đã khó, dạy Mĩ thuật càng khó hơn. Bởi ngoài việc dạy học sinh
những kiến thức cơ bản thì việc dạy học Mĩ thuật còn phải đem lại niềm vui cho
mọi người nhìn ra cái đẹp, thấy cái đẹp ở trong mình và xung quanh mình trở
nên gần gũi, đáng yêu hơn. Đồng thời học Mĩ thuật giúp mọi người tự tạo ra cái
đẹp theo ý mình, theo cách hiểu, cách lí giải của bản thân, làm cho cuộc sống
thêm tươi vui hạnh phúc.
Với sự phát triển ngày càng đi lên của thế giới nói chung và Việt Nam
nói riêng, việc đưa môn Mĩ thuật trở thành một trong 9 môn học bắt buộc trong
nhà trường tiểu học là quan trọng và cần thiết. Giáo dục thẩm mĩ cho học
sinh, nhất là những năm đầu đi học, từng bước giúp trẻ hoà nhập thế giới
xung quanh, trẻ biết suy xét và mong muốn làm theo cái đẹp chính là giúp
trẻ tự hoàn thiện mình, trở thành người công dân có ích cho xã hội.
Chương trình giáo dục Mĩ thuật ở bậc tiểu học mục đích không phải là
đào tạo học sinh trở thành hoạ sỹ, mà với tiêu chí giúp trẻ làm quen với môn Mĩ
thuật cụ thể là với ngôn ngữ Mĩ thuật ( đường nét, hình mảng, bố cục,màu sắc).
Do giáo viên dạy Mĩ thuật ở tiểu học, nhất là giáo viên dạy học sinh lớp 1
càng phải quan tâm đến việc giáo dục thẩm mỹ cho trẻ hơn, hướng cho trẻ vẽ
đẹp song phải thật tự nhiên, tạo cho trẻ kỹ năng vẽ hình phù hợp với khổ giấy,
nét vẽ khoáng đạt, thể hiện được nội dung đề tài định vẽ.
Trong thực tế giảng dạy cho thấy ở độ tuổi học sinh lớp 1, tư duy trừu
tượng còn tản mạn, chưa bền vững. Đa số các em gặp hạn chế về khả năng tạo

hình, các em vẽ theo lối vẽ tự do, thích gì vẽ đó không phân biệt hình ảnh chính
phụ, có khi hình ảnh phụ lớn hơn hình ảnh chính, hoặc các hình ảnh vẽ chồng
lên nhau... Là người giáo viên dạy mĩ thuật, tôi luôn mong ước với kiến thức
của mình có thể giúp các em, nhất là trẻ em mới vào lớp 1 nhìn nhận và
thể hiện cái đẹp thông qua các bài vẽ tranh đề tài một cách tự tin. Vì
vậy tôi mạnh dạn đưa ra “Phương pháp giúp học sinh lớp 1 vẽ hình tự tin, sắp
xếp hình ảnh ( bố cục) thuận mắt trong bài vẽ tranh.”
1.2. Mục đích nghiên cứu
- Nhằm phát huy cách vẽ hồn nhiên , ngây thơ của trẻ. Giúp trẻ bộc
lộ sự phát triển trí tuệ , cảm nhận được vẽ đẹp của thế giới xung quanh
một cách tự nhiên , để thể hiện cái đẹp thông qua các bài vẽ tranh đề tài.
- Giúp trẻ lớp 1 ngày càng yêu thích môn Mĩ thuật - làm nền tảng cho
việc giáo dục thẩm mĩ cho học sinh khi lên học ở các lớp trên trong bậc
tiểu học.
1


- Cụ thể hơn là giúp trẻ lớp 1 điều chỉnh nét vẽ thật tự nhiên, cách
sắp xếp hình vẽ ( bố cục ) trong khuôn khổ giấy vẽ cho phù hợp .
- Tôi đã chọn đề tài này với mong muốn giúp trẻ lớp 1của Trường
tiểu học Hưng Lộc càng ngày vẽ càng tự tin hơn, đạt hiệu quả - phù hợp
mục tiêu giáo dục của môn mĩ thuật. Giúp trẻ có sân chơi lí thú, bổ ích,
phần nào có cái nhìn tổng thể đối với sự vật, hình ảnh quen thuộc xung
quanh. Đây cũng là một yếu tố giúp trẻ học các môn khác tốt hơn .
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
- Học sinh lớp 1 Trường tiểu học Hưng Lộc I – Hậu Lộc – Thanh Hóa.
- Phần nội dung tập vẽ hình, xắp xếp hình vẽ trong các bài vẽ tranh.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế, thu thập thông tin.
- Phương pháp quan sát.

- Phương pháp nghiên cứu lý luận.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp.
- Phương pháp thực hành luyện tập.
- Phương pháp so sánh, đối chiếu.
- Phương pháp thống kê, xử lý số liệu.
2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lý luận:
Môn Mĩ thuật ở trường tiểu học là những kiến thức ban đầu, cơ bản nhất
của giáo dục thẩm mĩ cho học sinh, đào tạo cho các em hiểu biết ban đầu về Mĩ
thuật, góp phần từng bước hình thành khả năng cảm thụ cái đẹp, biết vận dụng
cái đẹp vào trong học tập hay sinh hoạt hàng ngày. Để hoàn thành mục tiêu dạy
học thì người giáo viên cần phải có phương pháp sư phạm phù hợp với từng lứa
tuổi, từng đối tượng học sinh, giúp các em say mê học tập đạt kết quả cao
Theo các nhà tâm lí học, ở lứa tuổi tiểu học, sự tri giác của các em có các
đặc điểm sau:
- Tri giác: tri giác của các em mang tính đại thể, ít đi sâu vào chi tiết, tri giác
là những gì gây ấn tượng mạnh đối với các em hoặc tri giác những gì mình
thích.
Tình cảm, có ảnh hưởng đến độ nhanh, độ bền, trong trí nhớ của các em. Các
em có thể nhớ rất nhanh, làm những gì mình thích. Mau nhàm chán, uể oải vẽ
theo sở thích. Do đó, khi dạy vẽ cho học sinh lớp 1, ta cần nắm bắt đặc điểm tâm
lí trên để hướng trẻ vẽ tranh đề tài với cách nhìn của mình. Trong mỗi tiết học
vẽ, tạo ra sự hứng thú cho trẻ đối với những đề tài định vẽ; không khí lớp học
thoải mái, nhẹ nhàng đưa ra đồ dùng trực quan hợp lí, ấn tượng, bám sát chủ đề
tranh định vẽ, các tranh vẽ là tranh của thiếu nhi, nhất là của chính học sinh lớp
1 - làm học sinh dễ hiểu. Khi học sinh thoải mái, nhận thức tốt, thì các em sẽ yêu
thích, say mê với môn học.
Đứng trước tình hình thực tế của xã hội nói chung và xuất phát từ thực tế học
sinh trường Tiểu học nói riêng tôi thấy môn Mĩ thuật thường coi là môn học phụ.
Học sinh thường học qua loa không chuyên sâu nên sự rèn luyện khả năng của

học sinh ngày càng mai một. Quan điểm chưa đúng đắn, thiếu quan tâm của phụ
huynh coi môn học là môn phụ học cũng được, không học cũng được nên việc
2


chuẩn bị đồ dùng học cho con còn coi nhẹ. Đó là một trong những nguyên nhân
ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của học sinh. Mà nguyên nhân chủ yếu lại
nằm ngay trong ý nghĩ, quan niệm sai lệch chủ quan của c¸c bËc phô
huynh. Mặt khác điều kiện vật chất các thiết bị dạy học còn thiếu thốn…. cộng
với sự hạn chế về năng lực của giáo viên chỉ biết vận dụng các phương pháp dạy
học một cách máy móc, dạy theo một mô tuýp đã hướng dẫn sẵn từ trước mà
không cần có cải tiến sáng tạo dẫn đến giờ dạy Mĩ thuật không cao . Đặc biệt là
phân môn Vẽ tranh đề tài, các em vẽ tranh còn chưa đẹp, bài vẽ còn cứng nhắc,
không phát huy óc sáng tạo của mình.
Vì vậy đòi hỏi người giáo viên dạy bộ môn này không những phải nắm chắc
kiến thức và phương pháp dạy học, tìm ra những phương pháp nhằm nâng cao
sự hứng thú, năng lực, khả năng tư duy, óc sáng tạo và phương pháp làm việc
khoa học đồng thời hình thành ở các em phẩm chất lao động mới con người phát
triển toàn diện với " Đức - Trí - Thể - Mĩ"
Dạy Mĩ thuật nói riêng hay dạy mĩ thuật ở tiểu học nói chung góp phần mở
rộng môi trường mĩ thuật cho xã hội để mọi người đều hướng tới cái đẹp và
thưởng thức cái đẹp từ đó giúp cuộc sống của con người phong phú hơn, đẹp
hơn.
Qua nghiên cứu kinh nghiệm “ Giúp học sinh lớp 1 vẽ hình, sắp xếp hình ảnh
( bố cục) thuận mắt trong bài vẽ tranh.” giúp bản thân tôi nói riêng và những giáo
viên Mĩ thuật nói chung, xem mọi giải pháp góp phần nâng cao hứng thú học tập
của học sinh phát huy được tư duy, khả năng sáng tạo để từ đó nâng cao được chất
lượng tiết dạy của giáo viên và các bài thực hành của học sinh đẹp hơn, hoàn thiện
hơn. Chúng ta cần hướng cho học sinh hiểu sâu hơn về tranh đề tài:
- Đây là một phân môn của Mĩ thuật trong chương trình dạy học ở bậc Tiểu học

- Học sinh được vẽ những đề tài về cuộc sống xung quanh: Thiên nhiên, sinh
hoạt của con người, thế giới động vật...
- Qua cách học vẽ tranh đề tài, giúp trẻ khám phá thêm về thế giới xung quanh,
thêm yêu cuộc sống, yêu gia đình, bạn bè, thầy cô...
- Giúp học sinh phần nào biểu đạt được tình cảm, cảm xúc của mình với cuộc
sống qua các bài vẽ của chính bản thân.
- Rèn luyện óc quan sát, tưởng tưởng, kĩ năng cầm bút, giúp trẻ học tốt các
môn học khác.
- Khi học xong phần vẽ tranh học sinh lớp 1 cần phải biết: Xây dựng chủ đề,
xắp xếp hình ảnh, xác định được hình ảnh chính (hình ảnh phụ), biết cách vẽ
màu vào hình vẽ.
2.2.Thực trạng về việc vẽ hình và sắp xếp hình vẽ của học sinh lớp 1
- Về phía học sinh: Do đặc điểm tâm lí lứa tuổi học sinh tiểu học còn nhỏ, sự
tập trung không cao, các em chưa tự giác cao nhận thức của các em mới là làm
quen với những kiến thức ban đầu, kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực hành
còn yếu chưa chú ý đến vai trò của các bước thực hành….các em còn có thói
quen vẽ ngay từng hình một, vẽ bố cục hình xộc xệch, méo mó. Lắp ghép hình
với nhau tạo nên bố cục mà không chú ý đến các nhóm chính, nhóm phụ dẫn
đến bài vẽ dàn trải không tập trung. Các hình tượng thường được nhìn một cách
3


chi tiết và cụ thể không có sinh động về dáng và động tác, chủ yếu thể hiện ở
góc độ chính diện. Các hình vẽ thường sắp xếp bằng nhau, màu sắc rực rỡ…
Khi trả lời câu hỏi các em còn lệ thuộc vào sách giáo khoa chưa liên hệ với
thực tiễn, không sáng tạo.
Giờ học vẽ còn trầm, học sinh vẽ bài chưa tập trung, chán nản, tiết học đạt
hiệu quả không cao nhiều học sinh không hoàn thành bài (kêu là khó, không biết
vẽ).
-Về phía giáo viên: Phân môn vẽ tranh đề tài nhiều giáo viên còn kêu là khó

(vì nó trừu tượng).
Qua thực tế giảng dạy tôi thấy được một số tiết vẽ tranh đề tài chưa thành công
được do nhiều nguyên nhân:
Giáo viên phần lớn chưa quan tâm đến sự chuẩn bị kỹ càng cho bài dạy
trước khi lên lớp (nhất là khâu chuẩn bị đồ dùng dạy học dặn học sinh chuẩn bị
tư liệu ở nhà trước khi đến lớp), chưa quan tâm đến thực tiễn để học sinh lấy
hình ảnh đưa vào bài vẽ. Nên khi dạy tiết vẽ tranh đề tài còn gặp nhiều khó
khăn.
Phần tìm, chọn nội dung đề tài, giáo viên chỉ giảng hình ảnh vẽ trong tranh
chưa mở rộng nội dung dẫn dắt học sinh lựa chọn nội dung đề tài phong phú
hơn. Không biết dạy như thế nào để phát huy tính tích cực, sáng tạo của mỗi học
sinh sử dụng những hình thức tìm và chọn nội dung như thế nào để tiết học sinh
động hào hứng không buồn tẻ, đơn điệu.
Phần hướng dẫn cách vẽ thì đa số giáo viên chỉ đưa ra các bước thực hiện
bằng lý thuyết, sau đó tất cả học sinh thực hành trên giấy mà chưa tìm ra ®îc
những điểm khác để thu hút sự chú ý của học sinh. Học sinh chưa thực sự học
tập một cách tích cực, tự chiếm lĩnh tri thức, tự tìm ra cách vẽ riêng cho bản
thân. Điều đó đã phần nào hạn chế tư duy, óc sáng tạo của học sinh.
Đa số giáo viên phụ thuộc vào sách giáo khoa, sách hướng dẫn, coi sách là
mẫu chuẩn mà chưa biết xử lý linh hoạt kiến thức cho phù hợp với trình độ của
học sinh. Vì vậy chưa phát huy được tính tích cực, sáng tạo của học sinh, dẫn
đến học sinh tiếp thu bài một cách tự động chưa khám phá, thâm nhập vào nội
dung bài học.
Giáo viên chưa biết cách thay đổi phương pháp dạy học để làm sao cho phù hợp,
gây được sự thu hút đối với học sinh dẫn đến tiết học được lặp đi lặp lại theo
một cấu trúc định sẵn.
Do quan điểm của quản lý, các giáo viên khác, phụ huynh học sinh còn coi
Mĩ thuật là môn học phụ. Dẫn đến tình trạng giáo viên Mĩ thuật chuyên tâm với
việc dạy chưa cao….
Đó là một số nguyên nhân dẫn đến tiết dạy chưa thành công. muốn khắc

phục được điều đó, giáo viên cần phải nghiên cứu kĩ chương trình để có kế
hoạch hướng dẫn cho học sinh. Không hướng dẫn chung chung với tất cả học
sinh, cần có ý định trong từng đối tượng học sinh. Tổ chức tiết dạy sinh động,
học sinh hứng thú làm bài đạt hiệu quả.
-Kết quả thực trạng
Trong những năm học vừa qua, tôi được phân công giảng dạy môn Mĩ thuật
tại trường Tiểu học Hng Léc I , tôi thấy hầu hết các em đều thích học vẽ nhưng
4


học sinh vẫn có thói quen học vẽ theo cảm hứng, chưa thực sự coi trọng việc
lĩnh hội kiến thức lý thuyết của bài. Ở các trường Tiểu học, hoạt động của bộ
môn gần như không có gì nổi bật, thậm trí còn mờ nhạt và chiếu lệ, qua loa.
Bên cạnh đó còn một số học sinh nhút nhát, rụt rè chưa mạnh dạn nói lên những
suy nghĩ của mình, một số em còn chán nản không thích học vẽ. Tất cả những
vấn đề trên rất đáng lo ngại, ảnh hưởng lớn đến việc học Mĩ thuật của học sinh
cho nên tôi đã tiến hành khảo sát ở một lớp xem có bao nhiêu em thích học vẽ
và không thích học vẽ để từ đó tìm ra biện pháp khắc phục.
Đầu năm học: vào thời điểm tháng 9 năm học 2018 - 2019
Nội dung khảo sát: Tập vẽ tranh: Đề tài Nhà và cây
Đối tượng khảo sát : học sinh lớp 1B trường tiểu học Hưng lộc
Lớp
1B
34

Biết cách xắp
xếp bố cục hợp
lý
2

Bài vẽ đẹp có
sáng tạo

Bài vẽ đạt chưa có
sáng tạo

Bài vẽ chưa đạt
yêu cầu

5

10

17

( Cách sắp xếp bố cục chưa hợp lý)
2.3. Các biện pháp thực hiện:
Biện pháp 1: Tạo hứng thú cho học sinh khi học phân môn vẽ tranh.
Trong khi dạy học người giáo viên phải biết cách tạo hứng thú cho học sinh
trong các môn học, có như thế thì giờ học mới có kết quả cao. Mĩ thuật là một
trong những môn học tạo ra các đẹp. Muốn có cái đẹp phải có kiến thức, phải
nghĩ, phải thích thú và không gò ép. Không phải chỉ có nhớ mới làm được,
không phải đúng chính xác mới gọi là đẹp ... Vì vậy dạy Mĩ thuật hay phương
pháp dạy Mĩ thuật giáo viên cần làm cho học sinh phấn khởi, hứng thú mong
muốn vẽ đẹp chứ không đơn thuần là truyền đạt kiến thức. Như vậy cần phải có
nghệ thuật truyền đạt hay nói cách khác là phương pháp dạy học. Phải làm cho
học sinh tự giác học tập, vui vẻ, học không biết chán vì tạo cho học sinh thích
thú trong học tập. Coi việc học là niềm vui, không gò bó là gánh nặng hay bắt
buộc từ bên ngoài. Học sinh thích học thì thầy cô cũng muốn dạy .
Đối với các em nét vẽ ngoằn ngoèo và những màu sắc xanh, đỏ được các em

đặt cạnh nhau làm cho các em thích thú, nhưng chúng ta cũng không thể coi đó
là vẽ mà đúng hơn là các em đang hoạt động để tự hoàn thiện và phát triển cơ
bắp, hoạt động này chỉ được xem là bản năng. Nó chỉ có thể coi là hoạt động vẽ
bắt đầu ý thức được vẻ đẹp về màu sắc, hình khối, đường nét...và hình vẽ ngày
càng được hoàn thiện hơn, nhiều chi tiết hơn, vẽ còn là phương tiện tả thế giới
xung quanh đầy màu sắc theo suy nghĩ sự cảm nhận và lý giải của bản thân.
5


Chính vì vậy mà người giáo viên cần hiểu và hướng dẫn các em dần dần, khéo
léo để các em nắm bắt và thấy được tác dụng của việc học vẽ đem lại cho bài vẽ
của mình có một kết quả tốt và muốn có được kết quả tốt và học sinh có hứng
thú để học tập không bị nhàm chán thì giáo viên cần phải có nhiều phương pháp
đổi mới, nhiều hình thức dạy học phù hợp là phải luôn thay đổi không khí trong
giờ học tạo cho các em có một tinh thần thoải mái mà các em có thể cảm nhận
được rằng, học mà chơi, chơi mà học. Không nên gây áp lực cho các em khiến
các em cảm thấy mệt mỏi, phải kích thích được sự say mê tìm tòi, sáng tạo của
các em để các em khám phá ra nhiều điều mới lạ trong môn học. VD : Như cách
đặt câu hỏi cho học sinh trả lời ở phần tìm chọn nội dung đề tài hay cách vẽ
chẳng hạn. Giáo viên có thể đặt ra câu hỏi theo nhóm hay tổ chức trò chơi để
em nào cũng được hoạt động và khắc sâu được kiến thức hơn.
Gv cho Hs tham gia trò chơi Đoán con vật bị che khuất một phần

§©y lµ con g×?

§©y lµ con
g×?

§©y lµ con g×?

Biện pháp 2: Phát triển khả năng tư duy của học sinh khi vẽ tranh đề tài
Đối với việc giảng dạy môn Mĩ thuật cần vận dụng biện pháp phát triển khả
năng tư duy của học sinh một cách hợp lý để phát huy tính tích cực, sáng tạo của
các em, tạo điều kiện cho các em tự tìm kiếm tri thức và tìm cách giải quyết vấn
đề. Điều đó giúp học sinh hình thành kỹ năng suy nghĩ, sáng tạo một cách độc
lập.
Trong phân môn vẽ tranh đề tài những đề tài mà các em ưa thích nhất thường là
tranh phong cảnh, bởi vì đó là những thứ gần gũi được các em quan sát thu nhận
một cách thường xuyên thể hiện trí tưởng tượng ghi nhớ của các em hết sức
phong phú đa dạng. Nghệ thuật ngôn ngữ tạo hình cũng hình thành, bộc lộ với
những đặc trưng riêng của từng lứa tuổi.

Chính vì thế giáo viên phải hướng dẫn cho các em cách chọn được các đề tài,
nội dung mà mình yêu thích để thể hiện và cách cảm nhận của các em về bức
tranh của mình. Nếu như các em vẽ được một bức tranh đẹp nhưng không cảm
nhận được cái đẹp đó thì cũng là vô nghĩa. Như ta thường nói cái đẹp nó rất là
vô tận, nó đẹp với người này nhưng lại không đẹp với người kia, đó là cách cảm
nhận của mọi người. Có ai đứng trước cái đẹp mà không rung động vậy muốn có
6


cái đẹp để rung động thì phải biết tạo ra cái đẹp và khi đã tạo được ra cái đẹp thì
phải biết cảm nhận được cái đẹp. Chính vì vậy các em có cảm nhận được thì các
em mới có thể biết làm đẹp được cho mình và cho xã hội.
Biện pháp 3: Hướng dẫn học sinh tập vẽ trong phân môn vẽ tranh.
Phân môn này được đông đảo học sinh ưa thích bởi tính tự do, ít gò bó, nói
như vậy nhưng dù ít, dù nhiều thì vẽ tranh cũng phải tiến hành theo các bước:
-Tìm chọn nội dung đề tài
- Vẽ hình ảnh chính, hình ảnh phụ cho tranh sinh động
- Vẽ màu vào hình vẽ

Ngoài ra còn có những cách thức riêng mà tùy vào đặc điểm ngôn ngữ tạo
hình của từng lứa tuổi từng giai đoạn mà có cách thể hiện khác nhau:
-Tập chung các e vẽ hình đơn giản song cô đọng , dạy cách xắp xếp hình
ảnh hợp với khuôn khổ giấy vẽ.
- Biết cách khai thác óc tưởng tượng phong phú của trẻ phục vụ cho việc
thể hiện hình vẽ trong bài vẽ tranh đề tài.
Tuy nhiên ở đây chúng ta tìm hiểu lứa tuổi học sinh lớp 1 trong phạm vi phân
môn vẽ tranh với những nội dung cụ thể như sau.
* Về bố cục:
Đối với học sinh khối 1 điểm nổi bật nhất của các em là khi hành bài vẽ là
không tuân theo trình tự các bước vẽ, nhiều em vừa đọc đề tài, chưa có sự
hướng dẫn của Giáo viên là các em đặt bút xuống tờ giấy vẽ ngay, nghĩ gì vẽ nấy
mà không cần chú ý đến bố cục, hình ảnh chính, phụ dẫn đến bố cục bị to, bị
lệch có em thì bố cục lỏng lẻo, có em thì thể hiện chật chội vv…dẫn đến kết quả
bài vẽ không cao. bố cục chưa được rõ ràng, các em chưa hiểu bố cục như thế
nào là đẹp? Và như thế nào là cách sắp xếp bố cục cho hợp lý. Cũng có nhiều
em hiểu về cách bố cục, màu sắc nhưng đến khi các em làm bài lại bỏ qua một
bên không cần biết chính phụ là gì. Điều đó cho thấy giữa thực hành và lý thuyết
còn là cả một khoảng cách lớn đối với các em. Vì vậy giáo viên phải là người
giúp cho các em hiểu được cách vẽ, cách cảm nhận bài vẽ của mình để các em
biết được đâu là bài vẽ đẹp về bố cục, đâu là bài vẽ chưa đẹp về bố cục.
* Về đường nét:
Đa số các em cũng đã biết kết hợp giữa nét cong mềm mại để vẽ người và nét
thẳng để vẽ nhà cửa và một số cảnh vật khác. Tuy nhiên để bắt đầu bài vẽ các
em thường đi ngay vào những nét vẽ chính không có sự phác nét trước, nét vẽ
thiếu sự dứt khoát linh hoạt, khô khan, nét vẽ còn cứng. Đặc biệt khi vẽ khuôn
mặt hay chân tay của người thì các em chỉ biết mô phỏng, tượng trưng là chủ
yếu, nhưng đó cũng là cái riêng ở lứa tuổi các em làm cho bức tranh của các em
có vẻ gì đó ngộ nghĩnh, dí dỏm, hồn nhiên. Vì vậy người giáo viên phải biết
được đặc trưng đường nét ở lứa tuổi của các em để có cách nhận xét, đánh giá

cho phù hợp, tuy nhiên cũng cần có phương pháp nắm bắt và uốn nắn tỉ mỉ cho
các em vẽ bài linh hoạt hơn, nâng cao kỹ năng vẽ hình cho các em.
* Về hình vẽ :
Đa số các em sau khi vẽ tranh đề tài đều không chú ý đến hình vẽ, vẽ chỉ là
một mảng, thiếu chiều sâu cho không gian. Thực tế các em vẽ người hay cảnh
vật chỉ chú ý diễn tả chiều rộng, chiều cao của nhân vật. Chiều sâu do định luật
7


xa gần tạo nên thì các em chưa nắm bắt được … có chăng chỉ diễn tả được rất ít
rằng người ở gần thì to, ở xa thì nhỏ, còn lại đều ngang nhau cùng nằm trên một
mặt phẳng nó mang tính chất trang trí là chủ yếu kết hợp với những đường viền
đậm. Một điều đáng lưu ý nữa là khi các em vẽ tranh đề tài thì từ bước một,
phác bố cục nhưng khi sang bước hai vẽ hình thì đa số các em, nếu thực hiện
theo trình tự các bước thì hình vẽ thường vượt ra khỏi bố cục đã phác hoặc nhỏ
hơn dẫn đến hình vẽ không cân đối.Vì vậy giáo viên cần phải hướng dẫn cho các
em vẽ như thế nào để hình khối được đẹp hơn.
* Về màu sắc:
Màu sắc là yếu tố đặc biệt tạo được hứng thú nhất cho học sinh, phần lớn do
màu sắc là yếu tố tác động mạnh đến canh thị giác của con người, nhất là lứa
tuổi của học sinh tiểu học đại đa số các em thích vẽ màu, đặc biệt là ở phân môn
tập vẽ tranh , phần vẽ hình, vẽ đường nét được các em vẽ nhanh và các em dành
phần lớn thời gian để vẽ màu kĩ , những màu sặc sỡ , bắt mắt thường là những
màu được các em sử dụng nhiều nhất, một số học sinh có cách nhìn màu rất tốt,
sự cảm thụ màu hết sức nhạy cảm các em đã bắt đầu có sự suy nghĩ tìm tòi, đầu
tư về màu trong bài vẽ của mình. Một số em đã biết cách pha màu, chồng màu
kéo màu từ mảng chính ra xung quanh một cách hợp lý, làm nổi bật trọng tâm
bài vẽ nhưng vẫn tạo được sự hài hòa về màu sắc. Tuy nhiên nhiều em còn chưa
thể hiện được độ đậm nhạt ở trong bức tranh làm cho bức tranh đều đều màu
sắc, dàn trải, không tạo được chiều sâu của bức tranh gần thì tỏ, xa thì mờ. Nên

phần tranh của các em mang đậm tính chất trang trí, màu sắc nổi bật ở đây là
gam màu tươi vui sống động, màu sắc trẻ trung nhưng cũng có những bài có
gam màu hài hòa nhẹ nhàng trong sáng…
Biện pháp 4: Chuẩn bị đồ dùng dạy học
Trước khi dạy một bài vẽ tranh đề tài thì khâu chuẩn bị là rất quan trọng nhất là
đồ dùng dạy học.
Về phía giáp viên ngoài việc chuẩn bị giáo án ( Kế hoạch bài học ) , phương
pháp dạy học thì một điều không thể thiếu đó là đồ dùng trực quan như ( tranh,
ảnh minh họa) vì ở lứa tuổi trẻ em thì tranh ảnh nó có tác dụng rất mạnh mẽ đến
thị giác và trí nhớ của các em, nếu như một bài vẽ tranh đề tài nào đó không có
tranh ảnh minh họa hay không được đi thực tế thì các em khó mà tưởng tượng
nổi đề tài định vẽ có những hình ảnh nào và vẽ gì là chính, nhất là các hoạt động
của nhân vật. Chính vì thế cần phải có đầy đủ đồ dùng trực quan phong phú để
minh họa và phải biết cách sử dụng đúng lúc, đúng trọng tâm của từng phân
môn để sát với thực tế đảm bảo tính thẩm mĩ. Ngoài ra phải tìm hiểu, quan sát và
tham khảo những đề tài mà mình sẽ thể hiện trước khi làm bài.
Dạy trên những gì học sinh nhìn thấy như hình vẽ, tranh, ảnh kết hợp với lời
nói diễn cảm có hình ảnh có tính trực quan. Sử dụng đồ dùng dạy học giúp học
sinh lĩnh hội được tri thức nhanh cụ thể, ngoài ra còn có tác động đến xúc cảm
của học sinh bằng việc sử dụng đồ dùng dạy học giáo viên cung cấp từ khái quát
đến chi tiết, tạo cảm hứng để học sinh suy nghĩ tìm tòi ý tưởng mới của bài.
Về phía học sinh cũng phải có sự chuẩn bị đầy đủ, sách vở, giấy vẽ, màu, chì,
tẩy, những đồ dùng học tập cần thiết

8


Đối với giáo viên khi sọan giáo án ( Kế hoạch bài học ) cần soạn kỹ, biết chắt
lọc những lời thoại, câu hỏi chính và câu hỏi gợi mở phải rõ ràng dễ hiểu nhằm
tạo hứng thú và sôi nổi trong từng đối tượng học sinh. Nên tránh những câu hỏi

dài khó hiểu và những câu hỏi lửng.
Đối với học sinh kém cần đưa ra các câu hỏi gợi mở, cụ thể hơn để các em
nhận ra chỗ chưa đúng, chưa đẹp. Ví dụ: Bố cục lỏng lẻo, hay màu sắc chưa phù
hợp…
Đối với học sinh khá, trung bình thì có thể gợi mở để các em tự tìm ra, tự điều
chỉnh hay sửa chữa.
Đối với học sinh giỏi thì yêu cầu cao hơn. Ví dụ: Thử tìm xem bài vẽ chỗ nào
chưa đẹp, chưa hợp lý ? Có thể vẽ như thế nào ?
Để phục vụ cho quá trình lên lớp tốt thì giáo viên cần phải có thời gian và quá
trình nghiên cứu giáo án một cách kỹ càng, phải nắm vững tiến trình bài dạy để
vừa đảm bảo tiến trình bài dạy vừa giúp học sinh tiếp thu bài một cách có hiệu
quả nhất và điều cốt yếu nhất là phát huy tính tích cực, sáng tạo của từng em,
đồng thời phải tạo được bầu không khí vui vẻ thoải mái trong khi các em làm
bài. Giáo viên phải phân tích kỹ các bước tiến hành một bài vẽ tranh đề tài phải
thực hiện theo những bước nào? những bước đó là gì? và kết hợp đồ dùng minh
họa để học sinh dễ nhớ, dễ nắm bắt, Giáo viên nên đưa ra các bài vẽ của các lớp
trước để các em có thể thấy được mức độ thể hiện bài của mình. Tùy vào từng
nội dung bài mà giáo viên có thể tăng thời lượng lý thuyết hay thực hành để các
em có thể hoàn thành bài ngay tại lớp.
Người giáo viên cần phải biết vận dụng triệt để lợi thế khoa học công nghệ
thông tin sẽ đem lại hiệu quả cao trong công tác giảng dạy. Cho nên người giáo
viên nói chung, giáo viên mỹ thuật nói riêng cần phải nhanh chóng tiếp cận nắm
bắt những lợi thế mà khoa học đem lại, tạo hứng thú và sự đổi mới trong cách
giảng dạy.
Biện pháp 5: Đổi mới phương pháp lên lớp
Giáo viên phải linh hoạt trong thời gian lên lớp, phải đảm bảo quy trình thời
gian, phân chia hợp lý, giúp các em hiểu được bài ngay tại lớp và vẽ được một
bài vẽ tranh theo ý thích, đúng quy trình thực hiện các bước vẽ.
- Hướng dẫn học sinh khai thác nội dung.
Qua hình minh họa, giáo viên giúp các em hiểu sâu hơn về đề tài, tìm ra được

cách thể hiện (cách vẽ) khác nhau, tìm ra những ý tưởng hay, ngộ nghĩnh cho
tranh của mình. Đặt ra những câu hỏi để các em khai thác nội dung tranh
? Trong tranh có những hình ảnh gì.
? Đâu là hình ảnh chính, đâu là hình ảnh phụ trong tranh.
? Nêu những màu sắc được sử dụng trong tranh.
? Cảm nhận của em về bức tranh.

9


(Hình minh họa để học sinh khai thác nội dung tranh)
- Hướng dẫn học sinh cách vẽ.
Tìm bố cục, các mảng chính, phụ sao cho hợp lý, cân đối với tờ giấy, rõ được
trọng tâm và nội dung chủ đề.
Vẽ hình, vẽ màu phải rõ đặc điểm của đối tượng không vẽ chung chung hay
vẽ quá chi tiết, màu có thể vẽ như thực hoặc theo cảm hứng song cần chú ý:
Tương quan giữa các màu không vẽ độc lập màu, chú ý đến độ đậm, nhạt của
các màu để bài vẽ có được chiều sâu.
Nên giới thiệu qua đồ dùng minh họa và kết hợp trực tiếp vẽ lên bảng để học
sinh nhận thức rõ ràng hơn trình tự các bước vẽ, hơn là chỉ vào tranh vì giáo
viên có trực tiếp vẽ lên bảng từng bước một thì học sinh mới hiểu được các
mảng, hình ảnh chính, phụ cái nào vẽ trước, cái nào vẽ sau.
- Hướng dẫn học sinh thực hành.
Khi học sinh thực hành, giáo viên cần phải bao quát lớp, giúp các em tìm
cách thể hiện ý tưởng của mình, bố cục, hình vẽ, màu sắc. Giáo viên nên dùng
phương pháp gợi mở trong khi học sinh vẽ tranh. Ví dụ: vẽ tranh phong cảnh
hình ảnh nào là chính, hình ảnh nào là phụ và màu sắc phải thể hiện như thế nào
cho đẹp và nổi bật được bức tranh có như vậy thì bài vẽ tranh mới đạt hiệu quả
cao hơn.
Bên cạnh đó phương pháp giảng dạy phù hợp ở phần thực hành cũng rất

quan trọng. Cần xác định được nội dung kiến thức trọng tâm và yêu cầu hợp lý
đối với từng đối tượng học sinh.
Luôn tạo được bầu không khí thoải mái, nhẹ nhàng, vui vẻ trong từng tiết
dạy theo đặc điểm riêng của từng phân môn. Ngoài ra học sinh cần thấy được
tầm quan trọng của việc nắm vững kiến thức lý thuyết để vận dụng vào bài vẽ
một cách linh hoạt không máy móc để bài vẽ sinh động hơn có hồn hơn và tiến
tới việc nắm bắt cách thức sáng tạo một bức tranh.
- Quan niệm từ trước, cứ vẽ hình là cô giáo tiểu học cho dùng bút chì;
nhiều em vẽ rất đẹp ở mẫu giáo, lên lớp 1 lại lúng túng không tìm được cách
thể hiện bài vẽ thoải mái dẫn đến nhiều bài vẽ hình vẽ đẹp song lại quá bé
không phù hợp tờ giấy hoặc tâm lí sợ vẽ không đúng với thực tế .
Ví dụ : trẻ khi vẽ con gà, chúng muốn là phải thật giống, nếu vẽ sai sợ
cô giáo phê bình, hoặc khi vẽ người : Trẻ vẽ người có chân tay dài hơn thật,
khi bị bạn chê vội tẩy xoá ngay .

10


Vậy để giúp học sinh, nhất là học sinh lớp 1 ngay từ ngày đầu cấp học đã
có thiện cảm, yêu thích với môn Mĩ thuật, luôn muốn được vẽ - được hoạt
động phù hợp tâm sinh lí trẻ - tôi đã cố gắng nghiên cứu, vận dụng muốn đưa
ra một cách làm mà theo tôi là đạt hiệu quả, giúp trẻ vẽ hình tự tin, thoải mái,
sắp xếp hình hợp khuôn khổ giấy vẽ.
Ví dụ : Trong bài “ Vẽ con vật mà em thích” các em rất thích vẽ con trâu,
giáo viên mô tả lại con trâu một cách khéo léo, cụ thể để lôi cuốn, cho các em
xem tranh các bạn vẽ con trâu đang hoạt động ( ăn cỏ, nằm nghỉ, đang cày ruộng
) và nêu bằng lời cách vẽ trâu : Đầu hình quả đu đủ , mình trâu hình quả trứng
to hơn nhiều so với đầu, 2 sừng cong nhọn, 4 chân trâu hình cây cột...

* Việc tìm hiểu những đặc điểm tâm lí nói trên rất có lợi cho việc dạy trẻ lớp 1

vẽ những sự vật, hiện tượng quanh ta một cách tổng quát, song hồn nhiên theo
cảm quan của các em.
- Tư duy: ở học sinh lớp một, tính trực quan cụ thể vẫn còn chiếm ưu thế (sẽ
chuyển dần sang tính trừu tượng, khái quát ở lớp cuối cấp ) .
Cho nên đồ dùng trực quan đưa ra phải đẹp, cô đọng, phong phú về thể
loại (tranh vẽ, băng hình video, giáo án điện tử, phần mền thực hành vẽ màu trên
vi tính) hoặc vật thật .
Mục đích cho học sinh lớp 1 tiếp xúc nhiều với những sự vật, hiện tượng
sắp được vẽ. Tranh vẽ đẹp của các bạn năm trước được giới thiệu với học sinh,
sẽ làm cho các em có chuẩn của cái đẹp mà vẽ bài hứng thú hơn.
Những biện pháp thực hiện:
Giáo viên dạy Mĩ thuật vẽ thị phạm lên bảng, lên giấy sẽ giúp học sinh nhận
biết cách vẽ nhanh hơn, dễ hơn nhiều so với chỉ dạy trên tranh mẫu.
- Hoạt động chủ đạo của trẻ dưới 6 tuổi là vui chơi (ở gia đình, ở lớp mẫu
giáo). Đến 6 tuổi, các em vào học trong trường tiểu học; lúc này hoạt động chủ
đạo của các em là hoạt động học tập; môi trường của các em có sự thay đổi.
Thời gian đầu của lớp một các em gặp một số khó khăn, chưa quen bạn và cô
giáo, khó tiếp thu trong khi học, tính kỉ luật chưa cao. Giáo viên dạy Mĩ thuật
phải biết điều chỉnh - gây không khí hào hứng trong lớp học song vẫn giữ được
tính kỉ luật, trật tự: Cho phép các em trao đổi ý kiến, xem, nhận xét bài bạn.
Nhưng giáo viên phải nhắc nhở những học sinh mải chơi, nói chuyện riêng
ngoài việc học vẽ.
- Tưởng tượng: Lứa tuổi này là lứa tuổi giàu tưởng tượng, tuy nhiên tưởng
tượng của các em còn tản mạn, ít có tổ chức. Hình ảnh của tưởng tượng còn đơn
11


giản, hay thay đổi, chưa bền vững nhất là lớp 1, các em phải dựa vào đối tượng
cụ thể. Cho nên tranh vẽ theo đề tài của các em còn đơn giản về các hoạt động
(của nhân vật), ít chi tiết, sắp xếp hình ảnh chưa đẹp.

Do đó người giáo viên dạy Mĩ thuật chú ý tập cho các em kĩ năng vẽ
hình đơn giản song cô đọng, dạy cách sắp xếp hình ảnh hợp với khuôn khổ giấy
vẽ qua nhiều tiết học.
Người giáo viên dạy Mĩ thuật, phải biết cách khai thác trí tưởng tượng phong
phú của trẻ, phục vụ cho việc biểu hiện hình vẽ trong bài vẽ tranh đề tài . Có thể
dùng phương pháp hỏi đáp, kể chuyện, so sánh để bật ra đặc điểm của bức tranh
định vẽ.
- Ví dụ: vẽ bài “Cây và nhà”: giáo viên hỏi học sinh: Em biết các loại cây gì?
Em thử mô tả lại đặc điểm của cây đó ... Đi ngoài đường, em nhìn thấy những
ngôi nhà giống hay khác nhau - mô tả cụ thể... Em kể lại ngôi nhà của mình có
đặc điểm nào?Giáo viên hỏi một vài học sinh kể về ngôi nhà của mình, hoặc so
sánh nhà ở nông thôn và thành phố bằng cách hỏi học sinh.

Nông thôn

Miền núi

Thành phố
Hình minh họa học sinh nhận biết, so sánh hình ảnh
* Tư duy lứa tuổi học sinh tiểu học có những nét đặc thù so với những lứa tuổi
khác, mà bậc học tiểu học là nền tảng cho những bậc học sau này.
Vì vậy! giáo viên dạy Mĩ thuật phải lựa chọn phương pháp dạy học tối ưu,
phù hợp với nội dung, từng bài vẽ tranh đề tài (Cũng như các phân môn vẽ
12


khác). Hướng dẫn các em tích cực suy nghĩ để hình thành kiến thức về Mĩ
thuật , khuyến khích học sinh chủ động, tự tin khi vẽ bài ; Người giáo viên có
vai trò hướng dẫn giúp đỡ chứ không áp đặt , làm thay các em .
Nắm vững đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học, cụ thể là học sinh lớp

1, giúp cho giáo viên dạy vẽ như bản thân tôi rất tự tin trong việc nghiên cứu
hướng dẫn cho các em cách vẽ hình tự tin, tạo cái nhìn thuận mắt trong bài vẽ
tranh đề tài
* Học sinh lớp 1, lớp nền tảng của cả cấp học tiểu học, do đó việc cho các
em làm quen, yêu thích vẽ tranh đề tài cũng như vẽ theo mẫu, vẽ trang trí ... là
một nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của các giáo viên dạy Mĩ thuật như tôi.
Vẽ hình, và sắp xếp hình ảnh trong bài vẽ tranh đề tài.
a. Vẽ hình:
- Tạo nét vẽ trên giấy vẽ để thể hiện một đề tài nào đó: những hoạt động,
hình dáng của các nhân vật, sự vật xung quanh - theo chủ quan của người vẽ, cụ
thể ở đây, học sinh lớp một dưới sự hướng dẫn của giáo viên dạy Mỹ thuật .
- Các chất liệu để tạo nét trên bức tranh: chì, chì màu, sáp màu, dạ màu, bột
màu, sơn dầu, thuốc nước, sơn mài ... nói chung là màu vẽ.
b. Sắp xếp hình vẽ.
- Tập hợp các nét, hình vẽ thể hiện rõ nội dung đề tài.
- Cùng với mảng, màu sắc, khối và đặc trưng của chất liệu làm thành bức tranh
đẹp, mô tả sự nhìn nhận của người vẽ với thế giới xung quanh.
Nội dung nghiên cứu:
- Nghiên cứu cách dạy vẽ hình, bố cục trong khuôn khổ giấy được trẻ thể hiện
qua các bài vẽ theo đề tài dưới sự hướng dẫn của giáo viên dạy Mĩ thuật làm sao
đạt được hiệu quả cao nhất: đó là sự say mê vẽ của học trò.
* Hiện nay, trẻ em vào học lớp một đã được trang bị một chút kiến thức
Mĩ thuật về tạo hình do được học ở mẫu giáo: cây, nhà, ô tô con người, chim, gà,
cá, mặt trời...
Ví dụ: trang 38; Bài 24: Vẽ cây, vẽ nhà
Để có mặt bằng kiến thức về nét vẽ - tương đối đồng đều ở học sinh lớp một
- Tôi hướng dẫn cụ thể cách vẽ cho đối tượng bằng cách cho học sinh xem
những bức tranh có nét vẽ rõ ràng, mạch lạc đối lập với những bức tranh có nét
vẽ loằng ngoằng, khó nhìn là hình gì.

Bài vẽ của học sinh sau khi được hướng dẫn
Ví dụ: Trang 24; Bài: 15 vẽ cây

13


- Đồng thời, giáo viên hướng dẫn những em vẽ nét, tạo hình tốt hơn dạy cho
bạn.
Do đó các em vẽ được nên tự tin hơn trong các bài vẽ tiếp theo.
* Khi cách nhận thức về vẽ hình của học sinh lớp 1: đã tương đối đồng đều thì
phải giúp các em đi sâu tìm hiểu về cách vẽ tranh đề tài, cụ thể là sắp xếp hình
ảnh (bố cục) hợp lí để nêu bật được chủ đề bức tranh.
* Cách vẽ hình của trẻ trong bài vẽ tranh đề tài: Tương đối mạnh dạn nên
phải biết cách phát huy - luôn khen ngợi những trẻ có nét vẽ ngộ nghĩnh đồng
thời tỏ ra chưa vừa lòng khi có học sinh chê bạn vẽ xấu, không giống thật.

Bài vẽ của học sinh sau khi được hướng dẫn
Ví dụ: Học sinh : Phạm Thành Đạt lớp 1B vẽ tranh đàn gà Bài 19, bạn ngồi
bên cạnh thấy không giống nên chê bai làm em đó sợ hỏng bài vội xoá hình đi Lúc này tôi phải tìm ra một đặc điểm nào đó đặc trưng nhất của hình ảnh trong
tranh và kịp thời khen ngợi, như vậy đã giúp em Phạm Thành Đạt đó cảm thấy
tự tin hơn, và học sinh chê bạn sẽ suy nghĩ xem việc mình làm là tốt hay không
tốt.
* Vẽ hình bằng bút chì: đây là cách vẽ hình truyền thống của cả trẻ em lẫn
người lớn khi tạo nét cho tranh vẽ đề tài.
Học sinh vẽ hình bằng chì cho kết quả là đa số các bài vẽ có hình vẽ nhỏ
Do chất liệu bút chì dễ tẩy xoá nên nhiều học sinh quá lạm dụng tẩy - làm cho
bài vẽ bị bẩn, hình vẽ thiếu tự nhiên.
Kết quả được một số bức tranh có hình ảnh nhỏ, khoảng trống rất nhiều khó
thể hiện màu.
Ví dụ: Trang 25; Vẽ thêm hình và vẽ màu vào cho bức tranh theo ý thích

Trong nhiều tiết vẽ, những em quên vở tôi đã cho vẽ bằng phấn lên bảng con
thì phát hiện thấy nét vẽ của các em khoẻ, tự nhiên và biết cách sắp xếp hình
hợp lý hợp lí.Và tôi đã động viên kịp thời những em học sinh đó bằng cách, cho
cả lớp xem bài, đồng thời cho điểm tốt những bài vẽ đẹp.
Theo tôi, đó chính là do chất liệu: phấn có nét to cho nên trẻ vẽ hình to, rõ
hơn (do các em sợ vẽ hình nhỏ thì các nét phấn sẽ dính vào nhau nhìn không rõ
hình).
Sau đó, tôi thử nghiệm: cho học sinh dùng luôn bút có nét to như dạ màu, sáp
màu - để vẽ bài tranh đề tài trong sách giáo khoa hoặc vào giấy khổ A4 thì thấy
đạt hiệu quả tương đương như các em vẽ trên bảng con.

14


Như vậy, hình vẽ của trẻ trên bài vẽ tranh đề tài tỉ lệ thuận với nét vẽ do chất
liệu để vẽ tạo nên. Tôi đã cho cả lớp xem bài vẽ của học sinh, có nét vẽ mạnh
dạn, hình vẽ to, phù hợp giấy vẽ và khen ngợi trước lớp học sinh đó.

Bài vẽ của học sinh sau khi được hướng dẫn
Học sinh lớp 1 rất hay quên, do đó việc tạo thói quen cho trẻ lớp một trong
cách vẽ hình ( ở bài vẽ tranh đề tài ) bằng bút có nét to, rõ được lặp đi lặp lại
nhiều lần ở các tiết học Mĩ thuật. Tôi luôn động viên các em học sinh nên dùng
bút có nét to, đậm (màu nâu, đen, xanh, tím... ) để vẽ. Tôi đã thí nghiệm việc
dùng bút có nét to, rõ để giúp học sinh vẽ hình trong bài vẽ theo đề tài ở 2/3
lớp một trong thời gian 2 tháng hai lớp được vẽ bằng bút có nét to, rõ cho chất
lượng bài vẽ tốt hơn nhiều so với một lớp vẽ bằng bút chì. Trong số một lớp có
10% số học sinh tạo hình bằng bút chì, đạt được bố cục tốt, nhưng tốc độ vẽ lại
chậm, với số học sinh này tôi động viên các em vẽ bằng bút to. Song do cá tính,
thói quen cẩn thận mà các em vẫn chỉ dùng bút chì để vẽ - không bắt ép các em
phải làm theo các bạn khác mà tôi luôn chỉ bảo để các em có tốc độ vẽ hình

nhạnh hơn trước .
- Những kiến thức Mĩ Thuật liên quan đến việc vẽ hình, tạo bố cục:
Khi học sinh lớp1 đã biết sắp xếp được hình ảnh tốt qua việc tạo nét bằng
bút màu đậm và những kiến thức khác về sắp xếp hình trong bài vẽ theo đề tài
thì việc tô màu trở nên dễ dàng: Hình có mảng to, dễ nhìn (trang 17; Bài 9: Vẽ
phong cảnh quê em), không như vẽ bằng bút chì làm hình vẽ nhỏ khó nhìn
Bức tranh có màu sắc đẹp dần dần hiện ra trước mắt trẻ, lôi cuốn trẻ, trẻ tự
hào đã tạo ra được bức tranh của riêng mình - trẻ đã khám phá thế giới của Mĩ
Thuật , đây chính là sân chơi bổ ích của trẻ .
Khi trẻ đã vẽ được bức tranh theo cách vẽ hình để sắp xếp hình ảnh, rất thuận
lợi cho giáo viên dạy vẽ, vì học sinh tự tin hơn khi thấy giáo viên Mĩ thuật bước
vào lớp, trẻ reo hò, háo hức “ đòi ” được vẽ . Đây chính là món quà quý giá, đối
với một giáo viên dạy Mĩ Thuật như tôi.
- Phương pháp cho trẻ dùng bút chì nét to, rõ để vẽ hình, ngoài những ưu
điểm, thành quả trên còn có một số hạn chế, một số trẻ không vẽ theo mà vẫn
dùng bút chì vẽ để tẩy cho dễ, tôi phải mất nhiều thời gian trong một số tiết học
để hướng dẫn cụ thể hơn cho các em này.
- Một số học sinh khác (số lượng ít , khoảng 10 % tổng số học sinh trong
lớp) vẽ theo phương pháp theo tôi hướng dẫn trên có nhận thức chậm hoặc
không có năng khiếu, nên vẽ chưa đẹp. Vẽ bài có hình ảnh dàn hàng ngang hoặc
hình người trong tranh giống nhau; một số em thích gì vẽ nấy dẫn đến bố cục
15


tranh lộn xộn. Trong quá trình giảng dạy tôi cố gắng giúp những em này vẽ được
những hình, bố cục đơn giản nhất bằng bút chì to: động viên kịp thời một tiến bộ
dù nhỏ nhất của các em.
- Sau khi học sinh lớp 1 đã quen với cách dùng nét to, rõ để vẽ hình thì
việc dạy trẻ cách tạo cho bài vẽ có bố cục chặt chẽ trở nên thuận lợi hơn.
- Tôi vẽ thị phạm (xong rồi xóa đi ngay) trên bảng to, coi bảng là một tờ

giấy vẽ - vẽ hình rõ hợp lí trên bảng để học sinh quan sát .
- Ví dụ : bài vẽ “ Bài 26: Chim và hoa ” ;“ Bài 31: Vẽ cảnh thiên nhiên ”
“ Bài 33: Bé và hoa ” :
- Như chúng ta đã biết, trẻ 6 tuổi hay bắt chước các hành động, việc làm của
người lớn hơn, tôi đã vận dụng đặc điểm này của trẻ để hướng cho các em sắp
xếp bố cục theo chuẩn mực của cái đẹp: vẽ hình phù hợp khuôn khổ bản vẽ .
Cách làm như vậy góp phần không nhỏ để tạo cho học sinh lớp 1 có kĩ năng vẽ
hình to, rõ ràng; giúp các em có cách nhìn hình, bố cục hợp lí. Học sinh lớp 1 vẽ
hình đơn giản, một bức tranh chỉ cần vẽ ba bốn hình là đủ tạo thành một bố cục
tranh
2.4. Hiệu quả của sáng kiến.
Trong suốt một năm thực nghiệm đưa ra “phương pháp giúp học sinh lớp
1 vẽ hình tự tin xắp xếp hình ảnh ( bố cục) thuận mắttrong bài vẽ tranh”
Thời điểm khảo sát vào tháng 3 năm học 2017 - 2018
Qua tiết dạy mẫu lớp 1B trên chứng minh một số biện pháp tôi đưa ra là
hoàn toàn đúng đắn.
Kết quả thu được thật đáng khích lệ mà ở mức các em biết cách sắp xếp hình
vẽ đạt kết quả tốt như:
Lớp 1B

Biết cách xắp xếp bố
cục hợp lý

Bài vẽ đẹp có
sáng tạo

Bài vẽ đạt chưa có
sáng tạo

34

14

16

4

Chất lượng các bài vẽ tranh đề tài được nâng cao, những bức tranh có tạo hình
tự tin, ngộ nghĩnh xuất hiện ngày càng nhiều.
Và điều quan trọng là: đã gây được không khí hào hứng, say mê vẽ ở trẻ.
Khi tôi vào dạy Mĩ Thuật các em nộp tranh vẽ ở nhà rất tự giác và số lượng cũng
như chất lượng đều nâng lên.
Các em “thi đua” nhau vẽ tranh, tự hào khi mình mang nộp nhiều tranh
được cô giáo khen, phong trào vẽ tranh đề tài của lớp 1B tốt nhất khối.

16


Một số tranh minh họa học sinh lớp 1 tập vẽ tranh đề tài
3. KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
Sau khi vận dụng “phương pháp giúp học sinh lớp 1vẽ hình tự tin sắp
xếp hình ảnh ( bố cục) thuận mắt trong bài vẽ tranh”.
Với việc làm và kết quả đã đạt được, bản thân tôi đã rút một số bài học kinh
nghiệm như sau .
- Bản thân mỗi GV không ngừng học tập, trau dồi, tự học tự rèn về chuyên
môn, nghiệp vụ để nâng cao hơn nữa kiến thức Mĩ thuật, tính nghệ thuật, tìm
hiểu rút kinh nghiệm ở các bạn đồng nghiệp, phương pháp giảng dạy phải luôn
cải tiến, sáng tạo áp dụng linh hoạt cho phù hợp với thời lượng tiết học, điều
kiện dạy và học của từng đối tượng học sinh ở từng lớp được phân công dạy Mĩ

thuật , đặc biệt phù hợp trình độ và khả năng học tập của từng lớp học và từng
học sinh có hoàn cảnh thuận lợi hoặc khó khăn. Khai thác triệt để sự tương đồng
giữa thuộc tính thực hành của cá nhân và tập thể của môn học với thuộc tính
hoạt động cộng đồng của tổ chức trường học, phối hợp gia đình, để hổ trợ cho
hoạt động giảng dạy của bộ môn , khắc phục những hạn chế trong phương pháp ,
thực tiễn trên lớp góp phần làm phong phú hơn cho tiết học, thực hiện tính
chuẩn xác trước học sinh , tự nhiên , dễ hiểu , dễ thu hút , gây hứng thú học sinh
tham gia xây dựng bài học tốt hơn .
Với đề tài này, tôi đã giúp trẻ yêu thích môn Mĩ Thuật, hạn chế cảm giác lo sợ
vì không biết vẽ. Trẻ biết bảo vệ ý thức chủ quan của bản thân khi vẽ tranh,
không bị ảnh hưởng bởi lời chê bai của các bạn khác .
Phương pháp vẽ hình trên giúp bồi dưỡng rèn luyện cách quan sát, cách so
sánh sự vật hiện tượng ở học sinh, giúp các em khám phá, tìm tòi để vươn tới cái
đẹp
Đó là một cách giáo dục thẩm mĩ cho học sinh. Học sinh lớp 1 say sưa, hứng
thú vẽ cho nên tiết học vẽ trở nên thoải mái, nhẹ nhàng .
Học sinh tự tin hơn khi vẽ hình trong tranh đề tài. Học sinh tạo những bố cục,
hình vẽ ngộ nghĩnh mang hiệu quả bất ngờ, đẹp mắt, có cách quan sát, so sánh ở
trẻ được bồi dưỡng rèn luyện thường xuyên.
Khi học sinh vẽ giáo viên không gò ép các em vào khuôn mẫu mà cần phải
phát huy tính tư duy tự lập của các em để sáng tạo thêm.

17


Ở tiết vẽ đề tài và tiết vẽ theo ý thích cần gợi mở không khí thoải mái hứng
thú cho các em phải khảo sát mức độ vẽ của các em ngay đầu năm học vào hoàn
cảnh sống của mỗi gia đình học sinh để có cách dạy cho phù hợp.
Tôi thực hiện đề tài “Phương pháp giúp học sinh lớp 1 vẽ hình, sắp xếp hình
ảnh cân đối trong bài vẽ tranh ” không ngoài việc thực hiện mục tiêu của giáo

dục tiểu học ( nhằm giúp học sinh có kiến thức cơ bản về 9 môn học, giáo dục
tính thẩm mĩ, rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh học tập cho học sinh ) .
Qua nhiều tiết Mĩ Thuật, trẻ hoạt bát, tự tin, cởi mở với giáo viên với bè bạn.
Do đó việc giáo dục được tốt hơn.
Phương pháp dạy học lớp 1 vẽ hình bằng bút chì có nét to, rõ đã bộc lộ cách
vẽ ngộ nghĩnh hồn nhiên như chính cuộc sống của trẻ em qua các bài vẽ tranh đề
tài .
Dựa trên các đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi tiểu học, cụ thể là lứa tuổi học lớp
1. Vận dụng kiến thức Mĩ Thuật của bản thân, tôi cố gắng giúp trẻ em có sân
chơi bổ ích và lý thú thông qua đề tài này. Việc đó đã góp phần làm cho trẻ
khám phá được ngôn ngữ riêng của Mĩ Thuật khác với môn học khác.
2.3. Kiến nghi
- Đề nghị các cấp trên nên cung cấp thêm đồ dùng dạy học môn mĩ thuật để tạo
điều kiện cho thầy, cô và trò trong quá trình dạy học.
- Có phòng học chuyên cho môn học
Với thời gian công tác chưa nhiều , kinh nghiệm còn hạn chế, đề tài này
hẳn còn chưa thậy đầy đủ. Rất mong được sự quan tâm góp ý, nhận xét của các
đồng nghiệp để tôi rút ra những kinh nghiệm quý báu cho bản thân nhằm phục
vụ tốt hơn cho công tác giảng dạy sau này .
Tôi xin chân thành cảm ơn !
XÁC NHẬN

CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Hậu Lộc, ngày 26 tháng 2 năm 2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép của người khác
Người viết

Nguyễn Thị Tuấn

18


TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Phương pháp giảng dạy Mĩ thuật - Nhà xuất bản Giáo dục
- Thiết kế bài giảng Mĩ thuật lớp 1; 2; 3; 4; 5 - Nhà xuất bản Văn Hoá
- Sách giáo khoa Mĩ thuật lớp 1; 2; 3; 4; 5 - nhà xuất bản giáo dục.
- Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên Tiểu học chu kỳ (2003 - 2007).
- Giáo trình Mĩ thuật - Nhà xuất bản Đại học sư phạm.

19