Kinh nghiệm tích hợp liên môn đem lại hiệu quả trong dạy học văn bản đấu tranh cho một thế giới hoà binh (ngữ văn 9 tập 1) ở trường THCS

1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài.
Đổi mới phương pháp giáo dục, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn
luyện tư duy sáng tạo và tích cực để học sinh chủ động nắm bắt kiến thức được
coi là nhiệm vụ trọng tâm của công tác giáo dục. Muốn thực hiện được nhiệm vụ
này, trước hết, mỗi giáo viên phải tạo được hứng thú cho học sinh để các em say
mê, hứng thú và sau đó là tự giác học tập. Dạy học theo chủ đề tích hợp là một
trong những xu thế dạy học hiện đại, đang được quan tâm nghiên cứu và áp
dụng ở nhiều nước trên thế giới và ở Việt Nam trong những năm gần đây đem
lại hiệu quả cho việc giảng dạy, trong đó có việc giảng dạy Ngữ văn. Thực tiễn
đã chứng tỏ rằng, việc thực hiện quan điểm tích hợp trong giáo dục và dạy học
sẽ giúp phát triển những năng lực giải quyết những vấn đề phức tạp và làm cho
việc học tập trở nên có ý nghĩa hơn đối với học sinh so với việc các môn học,
các mặt giáo dục được thực hiện riêng lẻ. Tích hợp là một trong những quan
điểm giáo dục nhằm nâng cao năng lực của người học, giúp đào tạo những
người có đầy đủ phẩm chất và năng lực để giải quyết các vấn đề của cuộc sống
hiện đại. Trước thực tiễn đó, năm học 2012-2013 Bộ Giáo dục và đào tạo đã
phát động cuộc thi “ Dạy học theo chủ đề tích hợp” trên địa bàn toàn quốc. Ban
đầu, tôi cũng như nhiều đồng nghiệp còn bỡ ngỡ thậm chí còn mơ hồ trong cách
hiểu về dạy học tích hợp, nên có một số hiện tượng xảy ra như tích hợp không
đúng lúc, đúng chỗ khiến việc dạy học tích hợp trở nên gượng ép; hay có giáo
viên lựa chọn nội dung tích hợp quá nhiều nên không đủ thời gian để dạy…Từ
thực tế đó, tôi đã đúc rút kinh nghiệm, tìm tòi nghiên cứu và tích cực tham gia
cuộc thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp” và năm học 2016 – 2017 đã đạt được
kết quả đáng kể : giải ba cấp huyện, giải khuyến khích cấp tỉnh với dự án “Tích
hợp liên môn Lịch sử, Âm nhạc, Địa lí, GDCD, Mỹ thuật vào giảng dạy tiết 6,7Ngữ văn lớp 9: “Đấu tranh cho một thế giới hòa bình’ ( G.G. Mac- ket)”
Từ sản phẩm Dạy học tích hợp đạt giải, tôi đã quyết định viết thành sáng kiến
kinh nghiệm để chia sẻ những kinh nghiệm của mình về dạy học tích hợp với đề
tài “Kinh nghiệm tích hợp liên môn đem lại hiệu quả trong dạy - học văn bản:
“Đấu tranh cho một thế giới hòa bình” ( Ngữ văn 9, tập 1) ở trường THCS
Lương Nội- Bá Thước” để đồng nghiệp tham khảo cũng như cùng nhau tìm ra

được phương pháp giảng dạy hay nhất giúp phát huy được tính chủ động, sáng
tạo của học sinh.
1


1.2. Mục đích nghiên cứu:
Chọn sáng kiến “Kinh nghiệm tích hợp liên môn đem lại hiệu quả trong
dạy - học văn bản: “Đấu tranh cho một thế giới hòa bình”( Ngữ văn 9, tập 1) ở
trường THCS Lương Nội- Bá Thước” tôi muốn đưa ra một số giải pháp đã làm
và thấy hiệu quả nhằm truyền tải những kiến thức và kỹ năng từ văn bản đến học
sinh một cách dễ hiểu nhất, sinh động nhất, từ đó giúp học sinh nắm vững, nắm
chắc các kiến thức về văn bản qua đó còn rèn cho học sinh năng lực cảm thụ văn
bản nhật dụng với các vấn đề bức thiết trong cuộc sống hiện nay, hình thành cho
học sinh thái độ và kĩ năng sống tốt đẹp - sống chan hòa, yêu chuộng hòa bình
trong bối cảnh thế giới hiện nay.
Sáng kiến kinh nghiệm này còn nhằm giúp các em hứng thú hơn, tích cực
hơn khi học các văn bản nhật dụng và sẽ yêu thích tiết học này hơn, học tốt môn
Ngữ văn hơn.
Ngoài ra nghiên cứu đề tài này nhằm đánh giá thực trạng việc thực hiện các hoạt
động dạy học tích hợp trong môn Ngữ văn ở trường THCS Lương Nội.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Các giải pháp, biện pháp để dạy học tích hợp liên môn một cách hiệu quả
trong văn bản “Đấu tranh cho một thế giới hòa bình” (Ngữ văn 9, tập 1)
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý luận: Tìm hiểu các nghiên cứu về dạy học tích
hợp và dạy học tích hợp trong môn Ngữ văn.
- Phương pháp quan sát: Quan sát quá trình giảng dạy của giáo viên và quá
trình lĩnh hội, mức độ hứng thú học tập của học sinh.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm:
+ Tích lũy các giờ dạy trên lớp, dự giờ đồng nghiệp, đồng nghiệp dự giờ góp ý.

+ Tham khảo những kinh nghiệm của đồng nghiệp đi trước.
+ Tham khảo kinh nghiệm của các trường bạn.
- Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế, thu thập thông tin: điều tra, khảo sát
thực tế, thu thập thông tin về kết quả học tập và thái độ của học sinh trước và
sau khi áp dụng SKKN.
- Phương pháp thử nghiệm: Thử áp dụng các giải pháp vào quá trình giảng dạy
Ngữ văn ở lớp 9A, 9B trường THCS Lương Nội
- Phương pháp phân tích: So sánh chất lượng giờ dạy, lực học, mức độ tích cực
của học sinh khi chưa áp dụng SKKN với khi đã áp dụng SKKN.
2


2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm.
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Nghị quyết 29- NQ/TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 của BCH TW tại hội
nghị trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo có
ghi: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại;
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của
người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập
trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự
cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ
yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội,
ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và
truyền thông trong dạy và học”. [1]
Điều 28.2 Luật giáo dục (14/6/2005) cũng đã ghi: “ Phương pháp giáo dục
phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS; phù
hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học,
rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem
lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS”. [2]
Như vậy, đổi mới phương pháp dạy học hiện nay thực chất là tập trung

thiết kế các hoạt động sao cho học sinh có thể tự lực khám phá, chiếm lĩnh các
tri thức mới dưới sự hướng dẫn chỉ đạo của thầy.
Môn Ngữ văn là môn học vừa mang tính khoa học vừa mang tính nghệ
thuật. Học văn là học làm người, học phép ứng nhân xử thể trong cuộc sống, đây
cũng là một môn học kích thích trí tưởng tượng bay bổng, sáng tạo của người
học. Vì thế để dạy tốt môn Ngữ văn, người dạy phải không ngừng trau dồi kiến
thức chuyên môn, kiến thức về cuộc sống, xã hội. Việc dạy học lồng ghép tích
hợp liên môn các môn Lịch sử, Địa lý, Lịch sử, Âm nhạc, Mĩ thuật, Giáo dục
công dân… trong giờ dạy văn giúp nâng cao hiệu quả của tiết dạy. Do đó, việc
tìm ra phương pháp dạy học phù hợp đối với từng đối tượng học sinh, từng tiết
dạy đặc biệt là dạy các văn bản nhật dụng đề cập đến vấn đề chống chiến tranh,
bảo vệ hào bình là một nhiệm vụ không hề dễ đối với một người giáo viên dạy
môn Ngữ Văn
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
- Nằm trong lộ trình đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học và kiểm tra,
đánh giá ở các trường phổ thông theo định hướng phát triển năng lực của học
3


sinh trên tinh thần Nghị quyết 29 - NQ/TƯ về đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo, sau khi Quốc hội thông qua Đề án đổi mới chương trình, SGK
giáo dục phổ thông, Bộ GDĐT tiếp tục chỉ đạo các cơ sở giáo dục tăng cường
bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên sẵn sàng đáp ứng mục tiêu
đổi mới, trong đó tăng cường năng lực dạy học theo hướng “tích hợp, liên môn”
là một trong những vấn đề cần ưu tiên.
- Về phía giáo viên: Mặc dù cuộc thi dạy học tích hợp được tổ chức 6 năm
nay, nhưng ngay đơn vị tôi công tác vẫn còn nhiều giáo viên chưa hiểu thấu đáo
về dạy học tích hợp. Một số giáo viên còn mơ hồ, chưa hiểu “tích” thế nào cho
“hợp” nên khi giảng dạy một số giáo viên còn ôm đồm đưa quá nhiều nội dung
tích hợp trong bài dạy; vận dụng chưa linh hoạt các phương pháp tích hợp dẫn

đến tình trạng tích hợp một cách khô cứng và gượng ép.
- Về phía học sinh: Một số học sinh ham chơi, hoặc học theo kiểu chạy
theo các môn học thời thượng, nắm kiến thức một cách hời hợt nên học theo
phương pháp tích hợp các em còn lúng túng. Đặc thù ở địa phương tôi công tác,
học sinh người dân tộc (100% là dân tộc Mường) việc tiếp thu kiến thức của các
em đa phần rất chậm nên rất khó khăn cho việc tích hợp kiến thức. Mặt khác,
phần lớn học sinh thuộc hộ nghèo, cận nghèo nên việc quan tâm đến học hành
của con em còn hạn chế, ý thức học của các em chưa cao nên việc soạn bài,
chuẩn bị bài mới chỉ có ở một số ít học sinh.
- Những thành công bước đầu: Năm học 2012-2013 Bộ giáo dục đào tạo
đã phát động cuộc thi dạy học tích hợp dành cho giáo viên và cuộc thi Vận dụng
kiến thức liên môn để giải quyết những tình huống thực tiễn dành cho học sinh
trung học với quy mô quốc gia. Điều đó đã giúp giáo viên bước đầu làm quen
với việc dạy học theo phương pháp mới là tích hợp những kiến thức khác nhau
vào trong bài dạy. Trong suốt sáu năm học qua, bản thân tôi cũng như rất nhiều
đồng nghiệp của tôi đã tham gia tích cực vào cuộc thi này và đã có những kết
quả nhất định. Vì vậy, khi nghiên cứu đề tài này, tôi đã áp dụng phương pháp
dạy học tích hợp một cách tương đối nhuần nhuyễn, tôi đã tự tin mỗi khi bài học
đó có nội dung cần tích hợp liên môn. Điều đó đã góp một phần vào sự thành
công của đề tài.
Từ thực trạng trên tôi đã tiến hành những khảo sát ban đầu trước
khi áp dụng đề tài nghiên cứu này và có kết quả cụ thể sau đây:

4


Bảng số 1. Kết quả điểm kiểm tra 5 phút sau khi kết thúc văn bản “Đấu tranh
cho một thế giới hoà bình” của học sinh Khối 9 trường THCS Lương Nội:
Điểm dưới
Điểm Tb

Điểm Khá
Điểm Giỏi
Năm học
Tb
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
2014-2015 50
5
10
35
70
6
12
4
8
2015- 2016 52
4
7,7
36 69,2
7
13,5
5
9,6
Bảng số 2. Kết quả khảo sát mức độ hứng thú với tiết học có tích hợp liên môn

của học sinh Khối 9 trường THCS Lương Nội sau khi học xong văn bản“Đấu
tranh cho một thế giới hoà bình”:
Sĩ
số

Năm học
2014 - 2015
2015- 2016

Sĩ
số
50
52

Rất hứng thú

Hứng thú

Ít hứngthú

SL
3
4

SL
4
7

SL
37

36

%
6
7,7

%
8
13,5

%
74
69,2

Không
hứng thú
SL
%
6
12
5
9,6

Qua việc khảo sát trên tôi thực sự lo ngại vì số lượng học sinh khối 9 rất
hứng thú và hứng thú với tiết dạy học tích hợp liên môn trong môn Ngữ văn
tương đối ít ( năm 2014 – 2015: 14%, năm 2015- 2016: 21,2%); trong khi số
lượng học sinh ít hứng thú và không húng thú lại rất cao ( năm 2014 2015: 86%,
năm 2015- 2016: 78,8 %) dẫn đến hiệu quả sau gìơ học thấp. Điểm dưới trung
bình và trung bình khá cao ( năm 2014-2015: 80%, năm 2015- 2016: 76,9%)),
trong khi điểm khá giỏi tương đối thấp ( năm 2014 – 2015: 20%, năm 20152016: 23,1%) . Vì thế tôi đã mạnh dạn đưa sáng kiến kinh nghiệm của mình áp

dụng vào quá trình dạy học môn Ngữ văn Khối 9 cho học sinh THCS Lương
Nội - Bá Thước và bước đầu đạt hiệu quả đáng mừng.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
Giải pháp 1: Giáo viên phải xác định rõ mục tiêu và nội dung tích hợp
trong bài dạy
Kiến thức không bao giờ là cô lập, không đứng độc lập mà nó có mối liên
hệ chặt chẽ với nhau. Ngày xưa ông bà ta thường nói “văn sử bất phân” có nghĩa
là học văn phải học sử. Nếu dạy những tác phẩm văn học sử thì đòi hỏi giáo viên
văn phải có kiến thức lịch sử ở bài học đó. Ngày nay, dạy văn và học văn không
chỉ đòi hỏi người dạy và người học phải có kiến thức lịch sử còn phải có kiến
thức nhiều môn học khác. Người dạy và người học phải biết kết hợp, tổ hợp các
nội dung từ các môn học trong các lĩnh vực học tập khác nhau thành một môn
5


tổng hợp mới hoặc lồng ghép các nội dung cần thiết vào những nội dung vốn có
của môn học,ví dụ: lồng ghép nội dung GD dân số, GD môi trường vào môn
Ngữ văn… Làm cho quá trình học tập có ý nghĩa hơn: Hình thành ở người học,
những năng lực rõ ràng. Giúp người học phân biệt cái cốt yếu với cái ít quan
trọng hơn, hòa nhập vào thực tiễn cuộc sống, xác lập mối quan hệ giữa các khái
niệm đã học, trở thành người học tích cực, người công dân có năng lực giải
quyết tốt các tình huống có vấn đề mang tính tích hợp trong thực tiễn cuộc sống.
Đồng thời rút ngắn được thời gian dạy học vẫn tăng được khối lượng và chất
lượng thông tin. Do đó, Nếu chúng ta không học hỏi, trau dồi kiến thức ở những
môn học khác thì cũng giống như “con chuột chui và sừng trâu; càng chui sâu
càng hẹp” mà thôi. Nhưng, nếu như ta không xác định rõ mục tiêu và nội dung
tích hợp liên môn trong bài dạy sẽ khiến giờ học bị lạc hướng, nội dung tích hợp
liên môn quá ôm đồm khiến kiến thức trọng tâm của bài học bị lu mờ. Có thể
nói, việc xác định đúng mục tiêu và nội dung tích hợp trong bài dạy là yếu tố
quan trọng quyết định thành công của bài dạy.

Biện pháp 1: Xác định mục tiêu bài dạy.
Xác định mục tiêu bài học dựa vào chuẩn kiến thức kĩ năng và yêu cầu về
thái độ đối với học sinh theo yêu cầu của Bộ GD& ĐT.
Để dạy bài “Đấu tranh cho một thế giới hòa bình” theo hướng tích hợp đạt hiệu
quả, giáo viên cần xác định rõ mục tiêu cần đạt của bài học là làm cho học sinh
hiểu được nguy cơ của cuộc chiến tranh hạt nhân đang đe doạ toàn bộ sự sống
trên trái đất, cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân là vô cùng tốn kém và hết sức phi lí
đang cướp đi nhiều cơ hội sống tốt đẹp của con người, lời kêu gọi khẩn thiết của
tác giả G.G. Mác- két; để từ đó giáo dục học sinh ý thức đấu tranh ngăn chặn
nguy cơ chiến tranh, bảo vệ hòa bình.
Biện pháp 2: Xác định các nội dung tích hợp trong bài dạy
a. Sử dụng tư liệu, kiến thức Lịch sử.
Đối với văn bản này, việc sử dụng các tư liệu và kiến thức lịch sử có liên
quan sẽ giúp cho học sinh dễ dàng hình dung được nguy cơ và thảm họa của
chiến tranh hạt nhân; những nỗ lực không ngừng của nhân loại để bảo vệ nền
hoà bình thế giới. Có nhiều đơn vị kiến thức và tư liệu lịch sử có thể tích hợp
được. Song, để tránh ôm đồm biến giờ học văn thành giờ lịch sử chúng ta chỉ
cần chọn lựa một số kiến thức lịch sử về chiến tranh thế giới thứ nhất, thứ hai,
về cuộc chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ ở Việt Nam đã học trong chương
6


trình lịch sử lớp 8, lớp 9; tình hình thế giới những năm 1980 liên quan đến văn
bản để giải quyết các câu hỏi trong bài.
Cụ thể đối với bài dạy của tôi như sau:
- Trong hoạt động 1: Giới thiệu bài, tôi đã tích hợp kiến thức liên môn lịch
sử lớp 8 bằng cách chiếu sile 1 (2 hình ảnh của cuộc chiến tranh thế giới ):

H.1. Hai hình ảnh của chiến tranh thế giới (thứ nhất, thứ hai)

Yêu cầu học sinh quan sát và đọc chú thích, nêu câu hỏi sau:
- Hình ảnh trên gợi cho em nhớ đến những cuộc chiến tranh lớn nào của
nhân loại mà em đã học ở chương trình lịch sử 8?
Học sinh tái hiện kiến thức trả lời: Đó là hai hình ảnh trong cuộc chiến
tranh thế giới thứ nhất và thứ hai.
Từ đó tôi dẫn dắt giới thiệu bài mới: Các em ạ! Nhân loại đã phải trải qua
hai cuộc chiến tranh thế giới tàn khốc gây bao đau thương bất hạnh và mất mát.
Vì vậy mỗi chúng ta càng thấu hiểu giá trị của hòa bình. Để có được một nền
hòa bình và hạnh phúc, toàn nhân loại cần có ý thức chống chiến tranh, kiên
quyết bảo vệ hòa bình. Đây chính là nội dung của bài học hôm nay.
Với việc sử dụng phương pháp liên môn kiến thức lịch sử để giới thiệu bài
tôi đã mở ra cho học sinh việc chuẩn bị tìm hiểu bài học và đi vào mục tìm hiểu
chung.
- Khi Phân tích mục II.1. Nguy cơ chiến tranh hạt nhân đe doạ sự sống
trên trái đất, sau khi phân tích làm rõ nguy cơ, hiểm hoạ khủng khiếp của việc
tàng trữ vũ khí hạt nhân trên thế giới (1986).Để học sinh thấy được sự hủy diệt
của chiến tranh tôi tiếp tục tích hợp kiến thức liên môn lịch sử lớp 8 bằng cách
nêu câu hỏi:
Em hãy kể một sự kiện tàn phá nước Nhật trong chiến tranh thế giới thứ
hai?
7


Học sinh sẽ tái hiện kiến thức và trả lời được đó là sự kiện Mỹ ném bom
nguyên tử xuống Hirosima và Nagasaki của Nhật bản tháng 8 năm 1945. Tôi ghi
nhận và chiếu sile 3 - các hình ảnh về sự tàn phá, hủy diệt của bom nguyên tử
đối với 2 thành phố của nước Nhật, và hình ảnh những nạn nhân của bom
nguyên tử ở Nhật để học sinh quan sát:

H.2. Sự tàn phá, hủy diệt của bom nguyên tử đối với 2 thành phố của nước Nhật

Với việc tích hợp kiến thức liên môn lịch sử 8 trong phần này đã giúp học
sinh cảm nhận được chiến tranh hạt nhân có mức độ và phạm vi phá hủy lớn hơn
nhiều chiến tranh thông thường.
- Trong phần liên hệ thực tế, sau khi nêu câu hỏi:
? Qua các phương tiện thông tin đại chúng (đài, báo) các em biết nhân loại đã
tìm cách nào để hạn chế chạy đua chiến tranh hạt nhân?
Sau khi học sinh trả lời: Liên hợp quốc triệu tập các nước tư bản đưa ra
các hiệp ước cấm thử vũ khí hạt nhân, hạn chế sản xuất đầu đạn hạt nhân…
Tôi tiếp tục tích hợp liên môn môn Lịch sử.
Đưa hình ảnh về lễ kí kết hiệp định Pa ri để học sinh quan sát và chỉ ra ý nghĩa
quan trọng của hội nghị đàm phán kí kết hiệp định pa ri 27/1/1973 là cuộc đàm
phán dài nhất để chấm dứt chiến tranh lập lại hòa bình ở Việt Nam.

8


H.3. Lễ kí kết hiệp định Pa ri chấm dứt chiến tranh lập lại hòa bình ở Việt Nam.

Tôi tiếp tục đưa một bức ảnh về cuộc biểu tình phản đối chiến tranh xâm
lược của Mỹ ở Việt Nam của nhân dân Liên Xô và nhân dân Mỹ để học sinh
quan sát từ đó thấy được lòng yêu hòa bình của nhân dân trên toàn thế giới
những, việc làm của lòng yêu chuộng hòa bình đó đã giúp đẩy lùi chiến tranh

H.4. Cuộc biểu tình phản đối chiến tranh xâm lược của Mỹ ở Việt Nam của nhân dân Liên
Xô và nhân dân Mỹ

b. Sử dụng tư liệu, kiến thức môn Địa lí
Trong tiết học này, ta chỉ cần chọn một số kiến thức địa lí các châu lục đã
học ở kì II lớp 7 và kì I lớp 8 để sử dụng cho bài dạy. Qua đó, giúp học sinh xác

đinh được các điểm nóng về chiến tranh, xung đột trên thế giới hiện nay ở nước
9


nào? Tập trung chủ yếu ở châu lục nào trên thế giới? Từ đó thấy được tình hình
chiến tranh xung đột vẫn đang xảy ra và ngày càng lan rộng, ngòi nổ chiến tranh
vẫn đang âm ỉ khắp toàn cầu. Vì vậy cần ngăn chặn chiến tranh, bảo vệ hòa bình
một cách bền vững.

H.5. Hình ảnh giáo viên trong giờ dạy - học tích hợp văn bản “Đấu tranh cho một
thế giới hòa bình”

Trong bài dạy của mình, sau khi cho học sinh hoạt động nhóm 5 phút: Lập
bảng thống kê so sánh chi phí chuẩn bị chiến tranh hạt nhân với các lĩnh vực xã
hội; y tế; tiếp tế thực phẩm; giáo dục. Tôi nhấn mạnh nội dung: Cuộc chạy đua
vũ trang chuẩn bị cho chiến tranh hạt nhân là vô cùng tốn kém và phi lí . Nó đã
và đang cướp đi của thế giới nhiều điều kiện để cải thiện cuộc sống con người,
nhất là ở các nước nghèo, Chiếu sile 4, tôi tích hợp liên môn của môn Địa lý:
Em hãy kể tên một số quốc gia hay khu vực hiện đang xảy ra chiến tranh, xung
đột hiện nay mà em biết?
Chiếu sile 5 : bảng hệ thống 11 điểm nóng về chiến tranh, xung đột trên thế giới
hiện nay để chốt lại nội dung

10


H.6. 11 điểm nóng về chiến tranh, xung đột trên thế giới hiện nay

c. Sử dụng kiến thức liên môn GDCD, giáo dục kĩ năng sống, ý thức bảo vệ
môi trường vào dạy học văn bản

Kiến thức liên môn GDCD, giáo dục kĩ năng sống, ý thức bảo vệ môi
trường sẽ góp phần làm sáng rõ nội dung tư tưởng tác phẩm.
Trong bài dạy của mình, khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu mục 3. Chiến tranh
hạt nhân chẳng những đi ngược lại với lí trí của tự nhiên mà còn đi ngược lại lí
trí của con người, sau khi học sinh tìm hiểu nội dung thấy được chiến tranh hạt
nhân không chỉ tiêu diệt nhân loại mà còn thiêu huỷ sự sống trên trái đất, tôi tích
hợp vấn đề bảo vệ môi trường để khẳng định, bình luận về vấn đề: Chiến tranh
hạt nhân không chỉ tiêu diệt nhân loại, thiêu huỷ sự sống trên trái đất; chiến
tranh hạt nhân còn huỷ diệt và gây ô nhiễm môi trường.
Trong mục 4. Lời kêu gọi của Mác- két và nhiệm vụ khẩn thiết của chúng
ta, sau khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu nội dung, cảm nhận được thái độ lên án
những kẻ hiếu chiến đã , đang gây ra cuộc chạy đua vũ trang , đe doạ cuộc sống
hoà bình , yên vui của dân tộc và nhân loại. Tâm hồn cháy bỏng một niềm khao
khát hoà bình cho nhân loại của tác giả Mac - ket qua lời đề nghị lập ra một nhà
băng lưu trữ trí nhớ tồn tại được sau thảm họa hạt nhân tôi tích hợp với môn
Giáo dục công dân 9, bài 4 “Bảo vệ hòa bình” qua câu hỏi: Bằng suy nghĩ của
mình, em cho biết công dân cần phải có trách nhiệm gì đối với việc bảo về hòa
bình?
Với đơn vị kiến thức này, học sinh sẽ nhận thức được trách nhiệm của bản
11


thân qua thông điệp mà Mac – ket gửi gắm: Sống chan hòa, thân thiện, xây dựng
mối quan hệ tốt đẹp giữa con người với con người, tham gia các phong trào
chống chiến tranh, bảo vệ hòa bình, bảo vệ sự bình yên trên trái đất.
Các kỹ năng sống cần tích hợp trong bài dạy như: Suy nghĩ, phê phán, đánh giá,
bình luận về hiện trạng nguy cơ chiến tranh hạt nhân hiện nay. Trình bày ý
tưởng của cá nhân, trao đổi về hiện trạng và giải pháp để đấu tranh chống nguy
cơ chiến tranh hạt nhân, xây dựng một thế giới hòa bình. Ra quyết định về
những việc làm cụ thể của cá nhân và xã hội vì một thế giới hòa bình tôi tích

hợp trong phần kiểm tra sau giờ học qua câu hỏi 2:
Câu hỏi 2: Em sẽ làm gì để hưởng ứng lời kêu gọi mà nhà văn G.G. Macket gửi gắm trong văn bản "Đấu tranh cho một thế giới hòa bình"?- Tích hợp
giáo dục kĩ năng sống
d. Sử dụng tư liệu, kiến thức Âm nhạc và Mỹ thuật
Âm nhạc và Mỹ thuật không những làm cho con người luôn vui vẻ, cuộc
sống thêm tươi trẻ mà các tư liệu, kiến thức Âm nhạc và Mỹ thuật còn hỗ trợ rất
đắc lực cho việc dạy học môn Ngữ văn.
Trong bài dạy của mình, sau khi tích hợp liên môn môn lịch sử. Chiếu sile
6,7 đưa hình ảnh về lễ kí kết hiệp định Pa ri, bức ảnh về cuộc biểu tình phản đối
chiến tranh xâm lược của Mỹ ở Việt Nam của nhân dân Liên Xô và nhân dân
Mỹ để học sinh thấy được lòng yêu hòa bình của nhân dân trên toàn thế giới,
những việc làm của lòng yêu chuộng hòa bình đó đã giúp đẩy lùi chiến tranh; tôi
tích hợp kiến thức liên môn âm nhạc qua câu hỏi: Ở bộ môn âm nhạc lớp 7 các
em đã học bài hát nào về khát vọng hòa bình ? Nội dung bài hát là gì?
Việc học sinh nhớ lại ca từ, giai điệu của bài hát “Chúng em cần bầu trời hòa
bình” đã được học trong chương trình âm nhạc lớp 7, với nội dung thể hiện khát
vọng hòa bình của bài hát giúp học sinh thấy được một trong những việc làm cụ
thể góp phần bảo vệ hòa bình là yêu thích và hát bài hát về hòa bình, biết cách
sống hòa bình và thể hiện lòng yêu hòa bình.
Kiến thức môn Mỹ thuật tôi tích hợp trong câu 2 phần hướng dẫn học ở
nhà Bằng những kiến thức Mỹ thuật vẽ theo đề tài đã học trong môn mỹ thuật
lớp 6, 7, 8 học sinh có thể vận dụng để thực hiện bài tập vẽ những bức tranh
tuyên truyền bảo vệ hòa bình theo sự sáng tạo và năng khiếu của bản thân thể
hiện được nội dung bài học.

12


Giải pháp 2: Giáo viên phải định hướng hình thành năng lực cần có
của học sinh để thu nhận kiến thức.

Sau khi xác định rõ mục tiêu và nội dung cần tích hợp trong bài dạy
chúng ta cần đưa ra định hướng hình thành năng lực cần có của học sinh để thu
nhận kiến thức. Theo tôi dây là việc rất quan trọng để giờ dạy học có được kết
qủa cao. Đây cũng là căn cứ để giáo viên đánh giá học sinh cũng như điều chỉnh
hoạt động dạy và học sau tiết học. Trong văn bản “Đấu tranh cho một thế giới
hòa bình”, tôi đưa ra định hướng hình thành năng lực cần có của học sinh để thu
nhận kiến thức như sau:
- Năng lực tự học:
+ Xác định được nhiệm vụ học tập một cách tự giác chủ động, tự đặt được mục
tiêu học tập để đòi hỏi sự nỗ lực phấn đấu thực hiện.
+ Nhận ra và điều chỉnh những sai sót hạn chế của bản thân khi thực hiện các
nhiệm vụ học tập.
- Năng lực giải quyết vấn đề: Xác định được và tìm hiểu các thông tin liên
quan đến vấn đề, đề xuất được biện pháp giải quyết vấn đề có hiệu quả.

13


H.7. Học sinh hoạt động nhóm tích cực, sôi nổi trong giờ học tích hợp

- Năng lực sáng tạo:
+ Suy nghĩ và khái quát hóa tiến trình khi thực hiện mọi côngviệc được giao;
học sinhchủ động tự lập trong học tập cũng như trong cuộc sống.
- Học sinh cần có năng lực vận dụng những kiến thức liên môn của các
môn học khác sử dụng trong tiết học như môn Giáo dục công dân, môn Lich sử,
môn Địa lí, môn Âm nhạc, Mĩ thuật.

14

H. 8. Học sinh đại diện nhóm trình bày kết quả hoạt động nhóm

Giải pháp 3: Chuẩn bị thiết bị, học liệu cho tiết dạy.
Dạy - học tích hợp liên môn nếu không có sự chuẩn bị chu đáo về thiết bị
và học liệu sẽ không có được hiệu quả như mong muốn. Để tiết dạy thành công,
thì đòi hỏi người giáo viên phải chuẩn bị tốt những thiết bị và học liệu cần thiết,
đồng thời hướng dẫn cho học sinh tìm hiểu những tài liệu cần thiết phục vụ cho
tiết học.
Trong bài dạy của mình, để có được sự thành công, bản thân tôi và học trò
đã chuẩn bị chu đáo những thiết bị, học liệu sau:
- Về phía giáo viên:
+ Chuẩn kiến thức kĩ năng Ngữ văn 9, sách giáo khoa và sách giáo viên Ngữ
văn 9 tập1, một số tài liệu tham khảo có liên quan đến văn bản “ Đấu tranh cho
một thế giới hòa bình”
+ Giáo án điện tử trình chiếu trên Powerpoint.
+ Các nội dung kiến thức liên quan trong các môn Lịch sử, địa lí, Giáo dục công
dân, Âm nhạc, Mĩ thuật.
+ Bút dạ, phiếu học tập, đề kiểm tra 5 phút sau giờ học.
- Về phía học sinh:
+ Sách giáo khoa, vở ghi, vở soạn, sổ tay văn học, đồ dùng học tập.
+ Tìm hiểu những kiến thức liên quan đến bài học.
Giải pháp 4: Tiến hành các hoạt động dạy và học.
15


Sau khi chuẩn bị tốt các phương tiện, thiết bị, học liệu cũng như những
kiến thức có liên quan, giáo viên tiến hành vào tiết dạy. Nội dung bài dạy phải
bám sát chuẩn kiến thức kĩ năng, kiến thức tích hợp vừa phải không làm loãng
kiến thức trọng tâm của bài học. Sau đây là hai tiết dạy cụ thể qua bài “Đấu
tranh cho một thế giới hòa bình”. Những kiến thức có liên quan, tôi tích hợp vào

từng phần của bài. Cụ thể như sau:
Tiết 6, 7 – Văn bản: ĐẤU TRANH CHO MỘT THẾ GIỚI HOÀ BÌNH
G.G Mác- két
( Phụ lục SKKN)
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với
bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.
2.4.1. Đối với hoạt động giáo dục.
Qua một năm học 2016-2017 và học kì I năm học 2017-2018 áp dụng
SKKN tôi nhận thấy tiết học đạt hiệu quả cao hơn rất nhiều so với cách dạy
truyền thống, hay một tiết dạy chỉ sử dụng bằng bài giảng điện tử. Qua đó tạo
cho học sinh sự hứng thú với văn bản nhật dụng, yêu thích giờ học văn hơn,
đồng thời các em cũng tích cực chủ động sáng tạo hơn trong việc chiếm lĩnh tri
thức bài học.
Sáng kiến kinh nghiệm này tôi đã áp dụng trong thời gian qua và chất
lượng học sinh đã được cải thiện rõ rệt. Kết quả cụ thể như sau:
- Trước khi áp dụng SKKN:
Bảng số 1. Kết quả điểm kiểm tra 5 phút sau khi kết thúc văn bản “Đấu
tranh cho một thế giới hoà bình” của học sinh Khối 9 trường THCS Lương
Nội:
Năm học
2014-2015
2015- 2016

Sĩ
số
50
52

Điểm dưới
Tb

SL
%
5
10
4
7,7

Điểm Tb

Điểm Khá

SL
35
36

SL
6
7

%
70
69,2

%
12
13,5

Điểm Giỏi
SL
4

5

%
8
9,6

Bảng số 2. Kết quả khảo sát mức độ hứng thú với tiết học có tích hợp liên
môn của học sinh Khối 9 trường THCS Lương Nội sau khi học xong văn
bản“Đấu tranh cho một thế giới hoà bình”:
Năm học

Sĩ
số

Rất hứng thú

Hứng thú

Ít hứngthú

SL

SL

SL

%

%

%

Không
hứng thú
SL
%
16


2014 - 2015
2015- 2016

50
52

3
4

6
13,5

5
6

10
17,3

37
38

74
61,5

5
4

10
7,7

- Sau khi áp dụng SKKN:
Bảng số 1. Kết quả điểm kiểm tra 5 phút sau khi kết thúc văn bản “Đấu
tranh cho một thế giới hoà bình” của học sinh Khối 9 trường THCS Lương
Nội:
Điểm dưới
Điểm Tb
Điểm Khá
Điểm Giỏi
Năm học
Tb
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
2016-2017 52
3
5,8

27
52
12
23
10
19,2
2017- 2018 55
2
3,6
28
51
14 25,5 11
19,9
Bảng số 2. Kết quả khảo sát mức độ hứng thú với tiết học có tích hợp liên
môn của học sinh Khối 9 trường THCS Lương Nội sau khi học xong văn bản
“Đấu tranh cho một thế giới hoà bình”:
Sĩ
số

Năm học
2016 - 2017
2017- 2018

Sĩ
số
52
55

Rất hứng thú

Hứng thú

Ít hứngthú

SL
10
11

SL
12
14

SL
27
28

%
19,2
19,9

%
23
25,5

%
52
51

Không
hứng thú

SL
%
3
5,8
2
3,6

Qua so sánh bảng thống kê điểm kiểm tra 5 phút sau giờ học của khối 9
trường THCS Lương Nội qua các năm học 2014-2015, 2015-2016 và 20162017, học kì I năm học 2017-2018, tôi thấy hiệu quả học tập của học sinh khối 9
trong các năm học 2016-2017, và học kì I năm học 2017-2018 được nâng lên rõ
rệt. Cụ thể như sau: tỉ lệ học sinh đạt điểm khá, giỏi đã cao hơn ( giỏi: từ 8 %;
9,6% tăng lên 19,2; 19,9% ; khá: từ 12%; 13,5% tăng lên 23%; 25,5%, điểm
dưới trung bình từ 10%; 7,7% giảm còn 5,8%; 3,6%). Điều đó chứng tỏ rằng
việc tích hợp liên môn trong dạy học văn bản là phù hợp, là có hiệu quả và hết
sức cần thiết. Học sinh tích cực, chủ động hơn trong hoạt động học, do đó nắm
kiến thức tốt hơn, giờ học trở nên sôi nổi. Đồng thời qua so sánh bảng mức độ
hứng thú học tập của học sinh các năm học 2014-2015, 2015-2016 và 20162017, học kì I năm học 2017-2018, tôi nhận thấy rằng số học sinh hứng thú, tích
cực, chủ động trong các hoạt động học tập đã tăng lên rõ rệt ( từ 6%; 13,5% tăng
lên 19,2%; 19,9%), số học sinh không hứng thú không tích cực đã giảm đi đáng
kể ( Từ 10%; 7,7% giảm xuống còn 5,8%; 3,6%), từ đó làm tăng tính sáng tạo
và hứng thú học tập cho học sinh.
2.4.2. Đối với bản thân
17


Khi dạy học tích hợp liên môn trong văn bản “ Đấu tranh cho một thế giới
hòa bình” kết hợp với các phương pháp dạy học khác, bản thân tôi thấy tự tin
hơn khi đứng lớp, thấy hứng thú hơn với bài giảng của mình và có ham muốn
nhân rộng mô hình này trong dạy học các văn bản nhật dụng cũng như các kiểu
văn bản khác trong môn Ngữ văn 9 nói riêng chương trình Ngữ văn THCS để

mỗi bài giảng không còn khô khan, nhàm chán đối với học sinh. Giờ dạy mẫu
trong buổi sinh hoạt chuyên môn theo nội dung bài học của tôi tại trường THCS
Lương Nội được Ban giám hiệu và các đồng nghiệp đánh giá là hiệu quả. Trong
kì thi Giáo viên giỏi cấp huyện năm học 2017-2018 vừa qua, nhờ áp dụng cách
thức tổ chức dạy học này mà hai giờ dạy của tôi đã được Ban Giám khảo đánh
giá khá cao.
2.4.3. Đối với đồng nghiệp.
Đây cũng là một cách thức tổ chức dạy học đạt kết quả tốt được đồng
nghiệp ủng hộ và áp dụng trong các tiết dạy của mình.
2.4.4. Đối với nhà trường.
Việc đổi mới phương pháp dạy học trong đó có phương pháp dạy học tích
hợp liên môn làm cho chất lượng giảng dạy bộ môn được nâng lên rõ rệt. Từ đó
góp phần nâng cao chất lượng đại trà và chất lượng mũi nhọn của nhà trường.
3. Kết luận, kiến nghị.
3.1. Kết luận.
Tóm lại, quan điểm tích hợp cần được hiểu toàn diện và phải được quán
triệt trong toàn bộ môn học; quán triệt trong mọi khâu của quá trình dạy học.
Dạy học theo hướng tích hợp là “lấy học sinh làm trung tâm”, để thực hiện được
điều đó đòi hỏi việc tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh trong mọi mặt,
trên lớp và ngoài giờ; tìm mọi cách phát huy năng lực tự học của học sinh, phát
huy tinh thần dân chủ, bồi dưỡng lòng tin cho học sinh thì các em mới tự tin và
tự học, mới xem tự học là có ý nghĩa và như vậy đào tạo mới có kết quả. Các em
mới biết cách liên môn các môn học khác nhau vào giải quyết những vấn đề
mang tính thực tiễn. Nếu làm được như vậy, sẽ giúp giáo viên giải quyết vấn đề
một cách mềm dẻo hơn và phát huy được tính tích cực, tư duy sáng tạo của học
sinh.
3.2. Kiến nghị.
- Đối với nhà trường: Cần tăng cường đưa các giờ dạy học tích hợp liên
môn trong các buổi sinh hoạt chuyên môn theo nội dung bài dạy để giáo viên có
18

thể thành thạo trong thiết kế dạy học tích hợp cho các tiết dạy của mình, đặc biệt
là các tiết dạy về văn bản nhật dụng.
- Các tổ chuyên môn nên tổ chức các tiết dạy mẫu tích hợp liên môn ở tất
cả các môn để mọi người đi dự giờ, góp ý rút kinh nghiệm. Từ đó mọi người tìm
ra phương pháp riêng cho từng bài, từng bộ môn mà mình đảm nhận.
Trên đây là một vài kinh nghiệm dạy học tích hợp qua văn bản “Đấu tranh cho
một thế giới hòa bình” (Ngữ văn 9, tập 1). Khi viết sáng kiến này tôi đã rất cố
gắng để hoàn thành và mong muốn đem lại tính khả thi cao nhưng không tránh
khỏi những sai sót. Tôi rất mong nhận được sự góp ý quý báu của quý lãnh đạo
cùng các đồng nghiệp để cho đề tài của tôi được hoàn thiện hơn .
Tôi xin chân thành cảm ơn !

XÁC NHẬN CỦA
HIỆU TRƯỞNG

Bá Thước, ngày 08 tháng 4 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác.
NGƯỜI VIẾT

Nguyễn Thị Chung

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nghị quyết số 29- NQ/TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 của BCH TW tại hội
nghị trung ương 8 khóa XI
2. Luật số 38/2005/QH11 – Luật giáo dục ngày 14/6/2005 của Quốc hội.

19

3. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Ngữ văn trung học cơ sở;
Phạm Thị Ngọc Trâm ( Chủ biên) - Nguyễn Hải Châu- Nguyễn Thị Thu Hà - Lê
Thị Hằng - Trần Thị Nga; NXBGD; 2010.
4. Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục Trung học cơ sở; Bộ giáo dục và
đào tạo; NXBGD; 2007.
5. Tài liệu về đổi mới dạy học môn Ngữ Văn THCS (tài liệu tham khảo) của Bộ
giáo dục đào tạo.
6. SGK Ngữ văn 9, tập 1, NXBGD 2011
7. Để học tốt Ngữ văn 9; tập 1 . PGS.TS. Vũ Nho - PGS.TS. Nguyễn Quang
Ninh - TS. Nguyễn Trọng Hoàn - TS. Lê Hữu Tỉnh; NXBGD; 2010
8. Tài liệu BDTX THCS ban hành kèm theo thông tư số 31/2011/TT-BGDĐT
ngày 08 tháng 8 năm 2011 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về Ban hành Chương
trình bồi dưỡng thường xuyên giáo viên trung học cơ sở

DANH MỤC ĐỀ TÀI SKKN
Danh mục các đề tài SKKN mà tác giả đã được Hội đồng Cấp phòng GD&ĐT,
Cấp Sở GD&ĐT và các cấp cao hơn đánh giá đạt từ loại C trở lên.

20


Tên đề tài, Sáng kiến

Năm

Kinh nghiệm nâng cao hiệu quả
soạn – giảng môn tự chọn ngữ 2011
văn 9

Một số Phương pháp tổ chức, chỉ
đạo của GVCN nhằm nâng cao
chất lượng toàn diện cho học sinh 2014
ở trường THCS Lương Nội
Kinh nghiệm kiểm tra, đánh giá
các bài kiểm tra định kì nhằm
nâng cao chất lượng dạy học môn 2016
Ngữ văn 9 ở trường THCS
Lương Nội
“Kinh nghiệm tích hợp liên môn
đem lại hiệu quả trong dạy - học
văn bản: “Đấu tranh cho một thế
2017
giới hòa bình”( Ngữ văn 9, tập
1) ở trường THCS Lương NộiBá Thước”

Xếp loại

C
cấp huyện

C
cấp huyện

C
cấp huyện

B
cấp huyện

Số, ngày, tháng, năm
của quyết định công
nhận, cơ quan ban
hành QĐ
Quyết định số 121 /QĐPGD&ĐT ngày 17
tháng 5 năm 2011 của
Trưởng phòng Giáo dục
và Đào tạo Bá Thước
Quyết định số 116
/QĐ-PGD&ĐT ngày 12
tháng 5 năm 2014 của
Trưởng phòng Giáo dục
và Đào tạo Bá Thước
Quyết định số 201
/QĐ-PGD&ĐT ngày 16
tháng 5 năm 2016 của
Trưởng phòng GD&ĐT
Bá Thước
Quyết định số 224
/QĐ-PGD&ĐT ngày 17
tháng 5 năm 2016 của
Trưởng phòng GD&ĐT
Bá Thước

21


22