Kỹ năng đặt câu hỏi trong dạy học

Kỹ năng đặt câu hỏi trong dạy học
Đặt câu hỏi là gì? Đặt câu hỏi là trung tâm của phương pháp dạy học tích cực. Điều
quan trọng là phải lựa chọn được loại câu hỏi thích hợp để kích thích tư duy của
học sinh và thu hút họ vào các cuộc thảo luận hiệu quả. Phương pháp dạy học bằng
cách đặt câu hỏi được thực hiện thông qua việc đặt ra những câu hỏi thăm dò và
thách thức nhắm đến các kỹ năng tư duy bậc cao như phân tích, tổng hợp và đánh
giá. Đưa ra các câu hỏi có tính thách thức có thể kích thích học sinh khám phá các ý
tưởng và ứng dụng kiến thức mới vào nhiều tình huống khác.

•
•
•
•

Sử dụng các cách đặt câu hỏi khác nhau giúp học sinh suy nghĩ theo nhiều cách
mới lạ. Điểm trung tâm của một lớp học dựa trên phương pháp dạy học dự án là
các Câu hỏi Khái quát và bộ Câu hỏi Định hướng ở mức độ cao. Các câu hỏi
này được đưa ra ở đầu mỗi đơn vị bài học, học sinh sẽ tiếp tục khám phá và giải
quyết chúng trong suốt quá trình bài học.
Các câu hỏi yêu cầu học sinh tự bảo vệ ý kiến và giải thích lý do của mình gọi là
những câu hỏi mở. Các câu hỏi đóng là những câu hỏi có giới hạn, cho phép 1-2
học sinh trả lời đúng hoặc sai. Câu hỏi mở kích thích học sinh đào sâu suy nghĩ
và đưa ra nhiều quan điểm. Không chỉ có một câu trả lời đúng. Đưa ra các câu
hỏi mở cho nhóm học sinh sẽ thu được vô số các ý tưởng và câu trả lời khác
nhau.
Các câu hỏi mở:
Cho học sinh biết điều gì có giá trị và điều gì quan trọng
Khơi gợi nhiều đáp án đa dạng
Kích thích trao đổi giữa giáo viên, học sinh
Thúc đẩy thảo luận và tranh luận trong lớp
Đặt câu hỏi hiệu quả cần có sự tham gia của cả giáo viên và học sinh. Quan

trọng là giáo viên cần phải tạo “thời gian chờ” trước khi yêu cầu trả lời. Thời gian
chờ được định nghĩa là khoảng thời gian giữa câu hỏi mà giáo viên nêu ra với
một câu trả lời tiếp đó của học sinh. Nó giúp cho học sinh có cơ hội suy ngẫm
trước khi nói ra câu trả lời. Nhất thiết phải cho phép nhiều học sinh đưa ra nhiều
ý tưởng thay vì chỉ một vài em. Bất cứ học sinh nào muốn chia sẻ ý kiến đều nên
được tạo cơ hội. Nếu thời gian không cho phép, những học sinh này cần phải có
nơi để chia sẻ, ví dụ như sổ ghi chép, nhật ký học tập... để ghi lại những ý tưởng
để có thể thảo luận sau này.
Hãy thực hiện trong lớp học của bạn
Kỹ thuật đặt câu hỏi hiệu quả có thể dùng cho mọi cấp lớp và mọi môn học để lôi
cuốn học sinh vào nội dung bài học.
Câu hỏi cho Các loại hình Tư duy khác nhau
Các loại câu hỏi khác nhau giúp hình thành các loại hình tư duy khác nhau. Các
định nghĩa và ví dụ sau mô tả ba loại câu hỏi: câu hỏi đào sâu, câu hỏi giả định
và câu hỏi làm rõ.


Kỹ thuật đặt câu hỏi
Câu hỏi Đào sâu

Câu hỏi Giả định

Câu hỏi Làm rõ

Các dạng Câu hỏi Socrat và Ví dụ
Phương pháp đặt câu hỏi Socrat có rất nhiều loại hình câu hỏi. Một số ví dụ là:
Loại Câu hỏi Socrat
Ví dụ
Câu hỏi làm rõ
Em có ý gì khi...?

Em có thể nói theo cách khác không?
Em cho rằng đâu là vấn đề cốt lõi?
Em có thể cho một ví dụ không?
Em có thể mở rộng điểm này hơn nữa không?
Câu hỏi về một Câu hỏi
hoặc Vấn đề ban đầu

Câu hỏi Giả định

Tại sao câu hỏi này lại quan trọng thế?
Câu hỏi này lại khó haydễ trả lời?
Tại sao em nghĩ vậy?
Chúng ta có thể đưa ra những giả định nào dựa trên
câu hỏi này?
Câu hỏi này có thể dẫn tới các vấn đề và câu hỏi
quan trọng khác không?


Tại sao người ta lại đưa ra giả định này?
Điều gì đang được giả định ở đây?
Ta có thể đưa ra giả định nào thay thế?
Dường như em đang giả định là ______.
Tôi có hiểu đúng ý em không?
Câu hỏi Lý do và Bằng
chứng

Điều gì có thể làm ví dụ?
Tại sao em nghĩ rằng điều đó là đúng?
Chúng ta cần thông tin nào khác?
Em có thể giải thích lý do cho mọi người không?

Những lý do nào khiến em đưa ra kết luận này?
Có lý do nào để nghi ngờ bằng chứng này không?
Điều gì khiến em tin như thế?

Câu hỏi về Nguồn gốc
Đâylà ý kiến của em hay là em lấy từ một?
nguồn nào khác?
Câu hỏi Hàm ý và Hệ
quả

Nó có thể gây ra tác động nào?
Điều đó chắc chắn xảy ra hay có khả năng xảy ra?
Có cách thay thế nào không?
Em hàm ý điều gì qua việc này?
Nếu điều đó xảy ra, nó có thể gây ra hậu quả gì?
Tại sao?

Câu hỏi Quan điểm
Các nhóm khác sẽ phản hồi câu hỏi này như thế
nào?
Bạn sẽ đáp lại một ý kiến phản đối rằng.... như thế
nào?
Những người tin rằng... sẽ nghĩ gì?
Có cách thay thế nào không?
Quan điểm của ... và ... có gì giống nhau? có gì khác
nhau?
Cách đặt Câu hỏi Socrat
Đoạn hội thoại có sử dụng cách đặt câu hỏi Socrat này được thực hiện sau khi
giới thiệu bài học và trong quá trình giảng dạy.
Giáo viên:

Điều gì đang xảy ra với khí hậu toàn c


Stan:
Giáo viên:
Stan:
Giáo viên:
Denise:
Giáo viên:
Heidi:
Giáo viên:
Chris:
Giáo viên:
Grant:
Candace:
Giáo viên:
Heidi:
Giáo viên:
Grant:
Giáo viên:
Raja:
Giáo viên:
Raja:
Giáo viên:
Heidi:
Frank:
Giáo viên:

Nó đang ấm dần lên ạ.

Làm thế nào em biết được nó đang ấm
Báo chí suốt ngày đưa tin ạ, Lúc nào n
Còn ai khác biết về thông tin này khôn
Có ạ. Em đọc được ở trên báo. Hình n
Các em nói rằng mình biết về sự ấm d
Các em có cho rằng họ biết hiên tượng
Em cũng nghe nói về điều này. Rất kh
Nếu đúng như vậy, và các nhà khoa họ
viên, vậy làm thế nào các nhà khoa họ
Họ có các thiết bị để đo thời tiết. Họ ti
Theo các em thì các nhà khoa học đã t
Khoảng 100 năm rồi ạ.
Có thể là lâu hơn nữa ạ.
Thực ra họ đã nghiên cứu được khoản
Chúng em đoán gần đúng.
Ừ. Làm thế nào em biết được điều này
Em nghĩ rằng phải có các thiết bị thì c
Vậy nhìn vào biểu đồ mô tả khí hậu to
Thế kỉ 20 nóng hơn nhiều so với các t
Chúng ta có thể đưa ra những giả thuy
Ô nhiễm ạ.
Em có giả định gì khi nói rằng ô nhiễm
Khí cácbon điôxít xe hơi thải ra gây ô
Các thuốc xịt tóc cũng tạo ra các chất
Được rồi. Chúng ta hãy dành vài phút