Các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lao động nông nghiệp tỉnh Bến Tre Luận văn thạc sĩ

B

GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

TRƯ NG Đ I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

---***---

NGUY N H U TRÍ

CÁC Y U T

NH HƯ NG Đ N NĂNG SU T LAO Đ NG
NÔNG NGHI P T NH B N TRE

LU N VĂN TH C SĨ KINH T

TP. H Chí Minh – Năm 2009


B

GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

TRƯ NG Đ I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

---***---

NGUY N H U TRÍ
CÁC Y U T

NH HƯ NG Đ N NĂNG SU T LAO Đ NG
NÔNG NGHI P T NH B N TRE

Chuyên ngành: Kinh t phát tri n
Mã s : 60.31.05

LU N VĂN TH C SĨ KINH T
HƯ NG D N KHOA H C: PGS.TS. NGUY N PHÚ T

TP. H Chí Minh – năm 2009


K T QU Đ T ĐƯ C C A Đ TÀI
” CÁC Y U T

NH HƯ NG Đ N NĂNG SU T LAO Đ NG T NH
B N TRE”
----------------------

Đ tài nghiên c u " Các y u t

nh hư ng ñ n năng su"t lao ñ#ng nông

nghi$p t%nh B n Tre” v i m c tiêu ñánh giá năng su t lao ñ ng nông nghi p t nh B n
Tre, tìm ra các y u t

nh hư ng ñ n năng su t lao ñ ng nông nghi p và cu i cùng là

ñưa ra m t s gi i pháp ñ nâng cao năng su t lao ñ ng nông nghi p góp ph n nâng
cao thu nh p cho nông dân trong t nh.
Trong lu n văn này, tác gi ñã t ch c thu th p thông tin
tr ng d a, lúa và cây ăn trái

200 h nông dân:

07 xã thu c 03 huy n: Châu Thành, Ch lách và Gi ng

Trôm - B n Tre, t o cơ s d li u tin c y cho vi c xây d ng mô hình h i qui và xác
ñ nh các y u t

nh hư ng ñ n năng su t lao ñ ng nông nghi p t nh B n Tre là: ñ t

ñai, m c ñ cơ gi i hóa, ki n th c và v n s n xu t.
Trên cơ s lý thuy t, hi n tr ng phát tri n nông nghi p c a B n Tre và k t qu
mô hình h i qui xây d ng ñư c tác gi ñ xu t 02 nhóm gi i pháp là: nhóm gi i pháp
tr c ti p và nhóm gi i pháp h tr .
Đây là ñ tài nghiên c u v các y u t

nh hư ng ñ n năng su t lao ñ ng nông

nghi p d a trên cơ s ñi u tra, kh o sát các h nông dân. Các phân tích, ñánh giá và
k t lu n v n ñ ñư c ñút k t t quá trình nghiên c u c a chính tác gi . Do v y, các s
li u và phương pháp nghiên c u trong lu n văn này mang tính khoa h c và th c ti n,
các cơ quan ch c năng như S Nông nghi p và Phát tri n nông thôn, Trung tâm
khuy n nông, các h i, ñoàn th … có th s d ng tài li u này ñ ph c v cho quá trình
qu n lý, h! tr cho nông dân phát tri n s n xu t.

TP. HCM, ngày 17 tháng 12 năm 2009
Tác gi
Nguy&n H'u Trí


L I CAM ĐOAN
- Tên ñ tài:Các y u t

nh hư ng ñ n năng su t lao ñ ng nông nghi p t nh B n Tre

- Ngư"i hư ng d#n khoa h c: PGS.TS Nguy n Phú T
- Tên h c viên:
- Đ a ch h c viên:

Nguy n H u Trí
9/41, ñư"ng Ngô Quy n, Phư"ng 3, Tp.B n Tre

- S ñi n tho i liên l c: 0903139347
- Ngày n p lu n văn:

10 / 2009

- L"i cam ñoan: “Tôi xin cam ñoan lu n văn này là công trình do chính tôi th c
hi n.Các d li u ñư c thu th p t nh ng ngu n h p pháp, n i dung nghiên c u và k t
qu trong lu n văn này là trung th c”.
TP.B n Tre, ngày 20 tháng 10 năm 2009
Tác gi
Nguy&n H'u Trí

L I C M ƠN
Trư c tiên, tôi xin bày t$ lòng bi t ơn ñ n Quí th y cô thu c Chương trình
Fulbright Vi t Nam, Khoa Kinh t Phát tri n - Trư"ng Đ i H c Kinh t Tp.HCM là
nh ng ngư"i ñã truy n th ki n th c chuyên môn và th y Phó Giáo Sư – Ti n sĩ
Nguy n Phú T

ñã t n tâm hư ng d#n tôi vi t lu n văn này.

Tôi xin chân thành cám ơn Lãnh ñ o S Nông Nghi p và phát tri n nông thôn
t nh B n Tre, các cán b k thu t c a S Nông nghi p ñã giúp ñ&, h! tr tôi trong quá
trình ñi u tra, thu th p s li u, tham gia ý ki n ñ hoàn thành lu n văn này và các h
nông dân ñã tham gia tr l"i ph$ng v n.
Tôi cũng xin c m ơn gia ñình và b n bè ñã ñ ng viên, h! tr quí báu v nhi u
m(t cho tôi trong quá trình h c t p và th c hi n ñ tài này.
TP.B n Tre, tháng 10 năm 2009
Tác gi
Nguy&n H'u Trí


M CL C
L I CAM ĐOAN
L I C M ƠN
M CL C
DANH M C HÌNH
DANH M C B NG
DANH M C CÁC CH
PH*N M

VI T T)T

Đ*U

1.

S c n thi t c a lu n văn ......................................................................... 1

2.

M c tiêu nghiên c u................................................................................... 3

3.

Câu h$i nghiên c u

4.

Đ i tư ng, ph m vi và n i dung nghiên c u .......................................... 4
4.1 Đ i tư ng nghiên c u: ................................................................. 4
4.2 Ph m vi nghiên c u: .................................................................... 4
4.3 N i dung nghiên c u:................................................................... 4

5.

Tóm t)t v cách ti p c n phương pháp nghiên c u

6.

Phương pháp nghiên c u
6.1 Phương pháp thu th p d li u ..................................................... 5
6.2. Phương pháp phân tích d li u ................................................... 5

6.3. Qui trình nghiên c u ................................................................... 5

7.

C u trúc c a lu n văn ................................................................................ 7

CHƯƠNG I
CƠ S

LÝ THUY T VÀ TH+C TI N

1.1. Cơ s lý thuy t
1.1.1/ Khái ni m và ñ(c ñi m c a s n xu t nông nghi p ............................. 8


1.1.2) Khái ni m v năng su t lao ñ ng ....................................................... 9
1.1.2.1 Theo FAO,WB và IMF......................................................... 9
1.1.2.2 Randy Barker (2002) ........................................................... 9
1.1.2.3 Cách tính năng su t lao ñ ng nông nghi p ........................... 9
1.1.2.4 Năng su t lao ñ ng ñư c ñ nh nghĩa b i OECD .......................... 9
1.2. Các lý thuy t liên quan .......................................................................................... 10

1.2.1..Mô hình Ricardo .................................................................... 10
1.2.2. Mô hình Tân c ñi n ............................................................... 10
1.2.3 Lewis (1955) ................................................................................... 11

1.2.4.Todaro (1990) .......................................................................... 10
1.2.5. Park S.S (1992) ....................................................................... 11
1.3. Lý thuy t v thay ñ i công ngh trong nông nghi p ....................................... 13
1.3.1. Khái ni m ........................................................................................... 13

1.3.2. Ti n b công ngh và chuy n giao công ngh s n xu t nông nghi p. 13
1.4. Lý thuy t v các y u t ñ u vào cơ b n trong nông nghi p.............................. 13
1. 4.1 V n trong nông nghi p ...................................................................... 13
1.4.2. Ngu n lao ñ ng nông nghi p ............................................................. 14
1.4.3. Đ t nông nghi p ............................................................................... 14
1.4.4. Công ngh ........................................................................................ 14
1.4.5. Ki n th c nông nghi p ....................................................................... 15
Cách ti p c n hàm s n xu t trong phân tích tăng trư ng năng su t lao ñ ng. . 15
1.6. Các nghiên c u v năng su t lao ñ ng.............................................................. 17
1.7 Các bài h c kinh nghi m t Trung Qu c, Nh t B n, Thái Lan ......................... 19


1.8. Mô hình phân tích và các ch tiêu phân tích năng su t lao ñ ng nông nghi p
1.8.1. Mô hình phân tích ............................................................................... 22
1.8.2. Khung phân tích ................................................................................. 24
1.8.3 Các bi n dùng trong mô hình .............................................................. 24
Tóm t)t chương I ..................................................................................................... 25
CHƯƠNG 2
PHÂN TÍCH CÁC Y U T

NH HƯ NG Đ N NĂNG SU T LAO Đ NG

NÔNG NGHI P T NH B N TRE
2.1-.T ng quan tình hình kinh t - xã h i t nh B n Tre 2008 ................................. 27
2.1.1- Gi i thi u ............................................................................................... 27
2.1.2- Tình hình kinh t - xã h i ..................................................................27
2.2- S n xu t nông nghi p........................................................................................ 34
2.2.1 Hi n tr ng s n xu t nông nghi p t nh B n Tre.....................................34
2.2.2 Cơ c u giá tr s n xu t nông nghi p ....................................................36
2.2.3 Di n tích-năng su t m t s cây tr ng ch y u ...................................... 37

2.3- Năng su t lao ñ ng nông nghi p t nh B n Tre...............................................39
2.3.1 Năng su t lao ñ ng nông nghi p ..........................................................39
2.3.2 Xu hư ng chuy n d ch năng su t lao ñ ng nông nghi p ........................ 41
2.3.3 Năng su t ñ t........................................................................................... 42

2.3.4 Quan h gi a năng su t lao ñ ng nông nghi p và năng su t ñ t........... 43
2.4 Phân tích các y u t tác ñ ng ñ n năng su t lao ñ ng nông nghi p ................44
2.4.1. Th ng kê m#u ñi u tra .......................................................................44
2.4.2 Th ng kê mô t các bi n ñ c l p trong mô hình ..................................44
2.4.2.1 Di n tích ñ t nông nghi p ..............................................................45


2.4.2.2 Lao ñ ng nông nghi p ....................................................................47
2.4.2.3 Ngo i vi.........................................................................................48
2.4.2.4 Tín d ng ........................................................................................49
2.4.2.5 Cơ gi i hóa ....................................................................................50
2.5 K t qu phân tích ...........................................................................................51
2.5.1 Phân tích tương quan.........................................................................52
2.5.2 Phân tích h i qui ...............................................................................53
K t lu n chương 2................................................................................................55
CHƯƠNG 3
M TS

GI I PHÁP NÂNG CAO NĂNG SU T LAO Đ NG
C A T NH B N TRE

3.1- Gi i pháp tr c ti p .........................................................................................56
3.1.1 Nhóm gi i pháp v ñ t....................................................................58
3.1.2 Nhóm gi i pháp v tín d ng............................................................59
3.1.3 Nhóm gi i pháp v cơ gi i hóa. ......................................................62

3.1.4 Nhóm gi i pháp v ki n th c nông nghi p ....................................62
3.2. Gi i pháp h tr .............................................................................................63
3.2.1 Phát tri n cơ s h t ng nông thôn..................................................63
3.2.2 Th c hi n nâng c p ch t lư ng gi ng cây tr ng, gi ng v t nuôi ....64
3.2.3 Phát tri n du l ch.............................................................................65
3.2.4 Th c hi n t t v chính sách khuy n khích tiêu th s n ph*m
hàng hóa thông qua h p ñ ng ..............................................................................65
K t lu n chương 3.................................................................................................65


K T LU N VÀ KI N NGH1. K t lu n v n ñ nghiên c u ..................................................................67
2. Gi i h n c a lu n văn.............................................................................69
2. Ki n ngh ..............................................................................................69
TÀI LI U THAM KH O ..................................................................................71
PH L C ................................................................................................................ 73
1.1 B ng câu h$i ph$ng v n h s n xu t ......................................................... 73
1.2 Năng su t lao ñ ng c a m t s nư c ......................................................... 78
1.3 M c năng su t và t c ñ tăng năng su t lao ñ ng c a m t s nư c và
lãnh th trên th gi i 2005 ....................................................................................... 79
1.4 Đánh giá ki n th c nông nghi p ................................................................ 80
2.1 Giá tr s n xu t ngành nông nghi p (1996-2008) ...................................... 81
2.2 Năng su t m t s cây ăn qu c a t nh B n Tre.......................................... 82
2.3 Năng su t lúa c năm khu v c ĐBSCL ..................................................... 82
2.4 Năng su t ñ t – Qui mô ñ t ĐBSCL ......................................................... 83
2.5 Mô t th ng kê – K t qu h i qui .............................................................. 83
H#p........................................................................................................................... 87


DANH M C HÌNH
Hình 1.1: Sơ ñ qui trình nghiên c u ..................................................................... 6

Hình 1.21: Năng su t lao ñ ng và thu nh p c a m t lao ñ ng nông nghi p .......... 11
Hình 1.3 Con ñư"ng tăng trư ng năng su t lao ñ ng nông nghi p trên th gi i ... 12
Hình 1.4 Sơ ñ khung phân tích .............................................................................. 23
Hình 2.1 Giá tr s n xu t ngành nông nghi p 1996-2008......................................35
Hình 2.2 Chuy n d ch cơ c u ngành nông nghi p 1996-2008................................ 36
Hình 2.3 Năng su t lao ñ ng nông nghi p............................................................... 39
Hình 2.4 Xu hư ng chuy n d ch năng su t lao ñ ng nông nghi p ......................... 41
Hình 2.5 Quan h gi a năng su t lao ñ ng nông nghi p và năng su t ñ t ............. 42
Hình 2.6 Năng su t ñ t t nh B n Tre 1996-2008 .................................................... 42
Hình 2.7 Đ th bi u di n m i quan h gi a NSLĐNN và năng su t ñ t ..............43
Hình 2.8 Đ th bi u di n m i quan h gi a NSLĐNN và DTĐ nôngnghi p .......46
Hình 2.9 Đ th bi u di n m i quan h gi a NSLĐNN và ngo i vi .....................48
Hình 2.10 Thông tin k thu t nông nghi p, thông tin th trư"ng ...........................48
Hình 2.11 Đ th bi u di n m i quan h gi a NSLĐNN và v n vay ....................49
Hình 2.12 Đ th bi u di n m i quan h gi a NSLĐNN và d ch v b+ng máy.....51
Hình 3.1 Mô hình liên k t .....................................................................................61

DANH M C B NG


B ng 2.1 T c ñ tăng trư ng bình quân GDP(2000-2008) ...................................27
B ng 2.2 Cơ c u giá tr s n xu t các ngành kinh t ..............................................28
B ng: 2.3 Cơ c u ngành nông nghi p ...................................................................28
B ng 2.4 Chuy n d ch cơ c u lao ñ ng.................................................................29
B ng 2.5 Thu – Chi ngân sách .............................................................................30
B ng 2.6 V n ñ u tư xã h i ..................................................................................31
B ng 2.7 M(t hàng nông, th y s n xu t kh*u .......................................................32
B ng 2.8 T c ñ tăng trư ng bình quân c a ngành nông nghi p ( 1996-2008) ..........36

B ng 2.9 Di n tích lúa - năng su t lúa ..................................................................... 37

B ng 2.10 Di n tích mía - năng su t mía ................................................................. 37
B ng 2.11 Di n tích d a - năng su t d a ................................................................. 37
B ng 2.12 Di n tích - năng su t cây ăn trái ............................................................ 38
B ng 2.13 S lư ng gia súc, gia c m....................................................................... 38
B ng 2.14 Năng su t ñ t – Năng su t lao ñ ng ...................................................... 40
B ng 2.15 Th ng kê m#u ñi u tra theo khu v c ñ a gi i hành chính ..................... 44
B ng 2.16 Mô t các bi n ñ c l p trong mô hình .................................................... 45
B ng 2.17 Di n tích ñ t, ch quy n ñ t ................................................................... 46
B ng 2.18 Lao ñ ng nông nghi p ............................................................................ 46
B ng 2.19 Trình ñ h c v n, trình ñ chuyên môn ...............................................47
B ng 2.20 K t qu phân tích tương quan................................................................ 52
B ng 2.21 Tóm t)t k t qu mô hình h i quy........................................................... 53
B ng 2.22 H s h i quy c a các bi n ñ c l p

DANH M C CÁC CH

VI T T)T


CNH – HĐH

Công nghi p hóa - hi n ñ i hóa

CN-XD

Công nghi p – Xây d ng

DV

D ch v

DTĐ

Di n tích ñ t

ĐBSCL

Đ ng b+ng sông C u Long

GAP

Th c hành nông nghi p t t

Ha

Héc ta

IPM

Qu n lý d ch h i t ng h p

LĐ

Lao ñ ng

Ln

logarit cơ s e

NSLĐNN

Năng su t lao ñ ng nông nghi p

NN

Nông nghi p

NSĐ

Năng su t ñ t

QMĐ

Qui mô ñ t

TĐTTBQ

T c ñ tăng trư ng bình quân

WTO

T ch c Thương m i Th gi i


PH N M
1- S

Đ U

C N THI T C A LU N VĂN

Qua 23 năm th c hi n công cu c ñ i m i, ñ t nư c ta ñã ñ t ñư c nh ng thành

t u to l n, ñã ñưa n n kinh t c a nư c nhà phát tri n m t cách b n v ng và h i nh p
cùng v i các nư c trên th gi i.Trong thành t u ñó nông nghi p ñóng m t vai trò r t
quan tr ng, t

s n xu t t túc, t c p không ñ cung c p cho nhu c u tiêu dùng trong

nư c, hàng năm ph i nh p kh u hàng tri u t n lương th c sang n n nông nghi p hàng
hóa ña ñ ng và hư ng m nh ra xu t kh u. Đ i m i tư duy kinh t ñ n ñ i m i cơ ch
qu n lý và chính sách ñ u tư cũng như áp d ng ti n b khoa h c k thu t, nông nghi p
Vi t Nam liên t c tăng trư ng. Năm 2008, GDP c a nông nghi p tăng 3,79% so v i
năm 2007, giá tr gia tăng ngành nông nghi p chi m 21,9% GDP chung c nư c. Nhi u
m t hàng nông s n ñã có kh năng c nh tranh và chi m v th ñáng k trên th trư ng
th gi i như: g o ñ ng th hai th gi i (sau ThaiLan); cà phê ñ ng th 2 th gi i ( sau
Braxin); h t ñi u liên t c ñ ng th 2 th gi i ( sau !n Đ ) riêng năm 2008 vư t !n ñ
v s" lư ng, nhi u m t hàng khác c a Vi t Nam ñ ng trong t"p 10 nư c xu t kh u
hàng ñ u th gi i như: cao su,chè…
Nh ng thành t u c a nông nghi p Vi t Nam 23 năm ñ i m i ñã góp ph n ñưa
kinh t nư c ta phát tri n theo hư ng b n v ng.Tuy nhiên nông nghi p Vi t Nam còn
nhi u h n ch và thách th c.
-

Ti m năng to l n trong nông nghi p, nông thôn nh t là ñ t ñai, lao ñ ng chưa

ñư c khai thác h p lý và có hi u qu .
-

Nông nghi p v cơ b n v#n là s n xu t nh$ l%, manh mún, phân tán, khó t o

vùng s n xu t hàng hóa trên cơ s qui ho ch và ñưa cơ gi i hóa vào s n xu t, giá thành
s n xu t hàng hóa cao, ch t lư ng th p thi u s c c nh tranh, năng su t lao ñ ng th p.


-

Th trư ng và tiêu th nông s n, các lo i hình d ch v ph c v nông nghi p còn

nghèo nàn và y u kém.
-

Cơ s h t ng nông thôn còn y u: Th y l i, giao thông, ñi n, kho tàng… chưa

ñáp ng ñư c yêu c u c a n n nông nghi p s n xu t hàng hóa.
-

Kh năng phòng ch"ng, gi m nh& thi t h i do thiên tai r t h n ch , môi trư ng

nhi u vùng nông thôn b suy thoái, tình tr ng xói mòn, thoái hóa ñ t, ô nhi'm ngu(n
nư c di'n ra khá nghiêm tr ng.
T i h i ngh Trung ương Đ ng l n th 7.T ng bí thư Nông Đ c M nh ñã nh n
m nh:”Nông nghi p là cơ s , nông thôn là ñ a bàn, nông dân là l c lư ng ñông ñ o
góp ph n tăng trư ng b n v ng, n ñ nh chính tr - xã h i và bào ñ m an ninh qu"c
phòng”. Trong th p k) t i nông nghi p v#n là ngành kinh t quan tr ng nh t c a Vi t
Nam: ñ m b o an ninh lương th c, n ñ nh kinh t -xã h i, t o n n t ng cho CNH-HĐH
ñ t nư c.
Trong b"i c nh h i nh p ñ xây d ng m t n n nông nghi p ña d ng, có ch t
lư ng, hi u q a cao và b n v ng thì vi c nâng cao năng su t lao ñ ng nông nghi p, c i
thi n ñ i s"ng c a nông dân là y u t" r t quan tr ng.
Năng su t lao ñ ng cao là y u t" quy t ñ nh hi u qu và s c c nh tranh c a s n

ph m, doanh nghi p và qu"c gia, t o ñi u ki n thu n l i ñ Vi t Nam h i nh p. Th c
t

năng su t lao ñ ng nông nghi p c a Vi t Nam còn th p xa so v i các nư c trong

khu v c. Năm 2005, năng su t lao ñ ng nông nghi p Vi t Nam ch* b+ng 75% Tháilan,
86% Indonesia và 16% Malaysia ( ph l c 1.2). Do ñó nâng cao năng su t lao ñ ng
nông nghi p có ý nghĩa quan tr ng ñ"i v i phát tri n nông nghi p Vi t Nam.
Cùng v i công cu c ñ i m i ñ t nư c, B n Tre ñang phát tri n kinh t theo th
trư ng ñ nh hư ng xã h i ch nghĩa và ti n hành các gi i pháp v phát tri n kinh t xã h i theo hư ng b n v ng, ñ t hi u qu và ch t lư ng cao.


Tuy cu c s"ng nông dân còn g p nhi u khó khăn, giá c hàng nông s n
không n ñ nh, giá v t tư ñ u vào tăng cao làm nh hư ng ñ n hi u qu s n xu t,
nông s n chưa ñáp ng yêu c u c a th trư ng v s" lư ng, ch t lư ng... Đ tăng s n
lư ng trên m t ñơn v di n tích ñ t nông nghi p v i mong mu"n nông dân B n Tre
c i thi n thu nh p và nâng cao cu c s"ng.Tôi ch n ñ tài” Các y u t

nh hư ng ñ n

năng su t lao ñ ng nông nghi p t nh B n Tre” ñ nghiên c u.
K t qu nghiên c u c a ñ tài s- ñóng góp m t ph n cơ s khoa h c, giúp cho
Lãnh ñ o ngành Nông nghi p B n Tre trong vi c xác ñ nh hi u qu kinh t nông
nghi p c a t*nh và có th suy r ng cho các ñ a phương khác

ñi u ki n tương t ; góp

ph n c i thi n nâng cao m c s"ng c a ngư i dân. K t qu nghiên c u này cũng giúp
cho nông dân nh n th c ñư c ho t ñ ng s n xu t nông nghi p m t cách hi u qu hơn.
2 - M C TIÊU NGHIÊN C U

M c tiêu t ng quát
Đánh giá năng su t lao ñ ng nông nghi p c a t*nh B n Tre.
M c tiêu c th :
- .ng d ng các lý thuy t v kinh t nông nghi p, các phương pháp ño lư ng
năng su t lao ñ ng nông nghi p vào th c ti n kinh t ñ a phương.
- Xây d ng mô hình nâng cao NSLĐ nông nghi p – dùng hàm s n xu t.
Trên cơ s các k t qu nghiên c u – ñ xu t gi i pháp chính ñ nâng cao năng su t lao
ñ ng và ki n ngh các gi i pháp h/ tr cho ngư i dân.
3 - CÂU H I NGHIÊN C U
V i m c tiêu nâng cao năng su t lao ñ ng nông nghi p và ñ xu t chính sách d a trên
cơ s nâng cao năng su t lao ñ ng nông nghi p

t*nh B n Tre, nghiên c u c a ñ tài

này t p trung vào vi c tr l i hai câu h$i như sau:
Các y u t" chính nào nh hư ng ñ n năng su t lao ñ ng nông nghi p
Tre?
- Các gi i pháp nào ñ nâng cao năng su t lao ñ ng nông nghi p

B n Tre?

B n


4 - Đ I TƯ NG, PH M VI VÀ N I DUNG NGHIÊN C U
4.1 Đ i tư ng nghiên c u:
S n xu t nông nghi p

B n Tre hi n nay ch y u là kinh t h , do v y ñ"i

tư ng nghiên c u là h nông dân, v n ñ nghiên c u là năng su t lao ñ ng nông nghi p
và các y u t" nh hư ng ñ n năng su t lao ñ ng nông nghi p.
4.2 Ph m vi nghiên c u:
- Không gian: t p trung t i 3 huy n: Gi(ng Trôm, Châu Thành và Ch Lách
thu c t*nh B n Tre. V i ñ c trưng s n xu t lúa, cây ăn trái ( gi i h n trong ngành tr(ng
tr t)
- Th i gian : S" li u th"ng kê t năm 2000 – 2008, s" li u ñi u tra năm 2008,
th i gian nghiên c u c a ñ tài t tháng 12/2008 ñ n tháng 6/2009.
4.3 N i dung nghiên c u:
Nghiên c u môi trư ng vĩ mô, th c tr ng s n xu t nông nghi p t i B n Tre.
Đánh giá tình hình kinh t - xã h i h nông dân. Xây d ng mô hình năng su t lao ñ ng
nông nghi p, nghiên c u ñ xu t các gi i pháp nâng cao năng su t lao ñ ng nông
nghi p và các gi i pháp h tr ñ c i thi n thu nh p ngư i dân.
5 - CÁCH TI P C N PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U
Đ th c hi n nghiên c u, ñ tài s0 d ng 2 cách ti p c n như sau:
-

Ti p c n h th"ng bao g(m: nghiên c u các lý thuy t và ñánh giá m t s" khía

c nh kinh t - xã h i c a h nông dân, các y u t" nh hư ng ñ n năng su t lao ñ ng
nông nghi p.
-

Ti p c n theo kinh t vi mô áp d ng mô hình hàm s n xu t ñ ñánh giá và d

báo ñ xu t gi i pháp ñ nâng cao năng su t lao ñ ng nông nghi p.
6 – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U
6.1 Phương pháp thu th!p d" li u
- D li u th c p: ñư c thu th p t niên giám th"ng kê – T ng c c th"ng kê, các
ban ngành t*nh B n Tre như C c th"ng kê, S Nông Nghi p và PTNT và các trang

Web..S" li u g(m các th"ng kê v giá tr s n xu t nông nghi p, lao ñ ng, di n tích ñ t
nông nghi p, năng su t cây tr(ng… trong giai ño n 2000-2008
- D li u sơ c p: thu th p s" li u th c t b+ng b ng câu h$i, s" lư ng m#u ñư c
phân b" theo 3 huy n: Gi(ng Trôm, Châu Thành, Ch lách. S" m#u kh o sát 200 m#u.
6.2. Phương pháp phân tích d" li u
Đ tài s0 d ng ph n m m Excel và SPSS for window 15.0 ñ phân tích th"ng kê
mô t và phân tích h(i qui.
Th"ng kê mô t : ñánh giá tình hình s n xu t nông nghi p, tình hình kinh t - xã
h i h nông dân, năng su t lao ñ ng nông nghi p.
Phân tích h(i qui: s0 d ng các mô hình h(i qui tuy n tính ñơn và b i v i các s"
li u nguyên m#u và chuy n ñ i ñ tìm ra mô hình t"t nh t d báo cho năng su t lao
ñ ng nông nghi p. Trong phân tích h(i qui ki m ñ nh ñ phù h p c a mô hình, ña c ng
tuy n v i m c ý nghĩa ch p nh n.
6.3. Qui trình nghiên c u
Trên cơ s lý thuy t và m c tiêu nghiên c u, xây d ng b ng ñi u tra ti n hành
ph$ng v n tr c ti p ñ hi u ch*nh. Sau ñó xây d ng b ng ph$ng v n chính th c dùng
cho nghiên c u ñ nh lư ng. Qui trình nghiên c u ñư c phát h a

(hình 1.1)


Lý thuy t v$ s n xu t
Năng su t lao ñ ng nông nghi p

Nghiên c u ñ&nh tính
Th o lu!n v'i CBKT

B n ñi$u tra

sơ b

B n ñi$u tra
hi u ch nh

Ph(ng v n
Sơ b

Nghiên c u
ñ&nh lư ng

Phân tích d) báo

Phân tích mô t

Ki%m ñ&nh
các gi thuy t
t qu và th o lu!n

Đ$ xu t các gi i pháp

t lu!n, ki n ngh&

Hình 1.1: Sơ ñ# qui trình nghiên c u


7 - C*U TRÚC LU N VĂN
Lu n văn g(m:
-Ph n m ñ u: lý lu n v s c n thi t, m c tiêu, câu h$i, ñ"i tư ng, ph m vi c a
nghiên c u, cách ti p c n phương pháp nghiên c u.

-Chương 1: Cơ s lý thuy t và th c ti'n: phân tích t ng quan lý thuy t và t ng
quan v các k t qu nghiên c u trư c ñây có liên quan ñ n năng su t lao ñ ng nông
nghi p trong nư c và trên th gi i. Bài h c kinh nghi m c a TháiLan, Nh t B n, Trung
Qu"c v nông nghi p.
-Chương 2: Th c tr ng s n xu t nông nghi p, năng su t lao ñ ng nông nghi p
và phân tích d báo các y u t" nh hư ng ñ n năng su t lao ñ ng nông nghi p t*nh B n
Tre. Mô t , phân tích ñánh giá môi trư ng vĩ mô, hi n tr ng s n xu t nông nghi p và
năng su t lao ñ ng nông nghi p B n tre trong th i gian qua, phân tích xác ñ nh các y u
t" nh hư ng ñ n năng su t lao ñ ng nông nghi p.
-Chương 3 : M t s" gi i pháp nâng cao năng su t lao ñ ng nông nghi p t*nh
B n Tre.
Trên cơ s k t qu chương 1 và 2, k t h p v i phân tích tình hình th trư ng,
ñ nh hư ng phát tri n ngành nông nghi p, tác gi ñ xu t m t s" gi i pháp nâng cao
năng su t lao ñ ng nông nghi p t*nh B n Tre trong th i gian t i.


CHƯƠNG I
CƠ S
1.1-CƠ S

LÝ THUY T VÀ TH C TI+N

LÝ THUY T

1.1.1/ Khái ni m và ñ,c ñi%m c-a s n xu t nông nghi p
- Khái ni m
Nông nghi p là m t trong nh ng ngành s n xu t v t ch t quan tr ng c a n n
kinh t qu"c dân. Ho t ñ ng nông nghi p không nh ng g1n li n v i các y u t" kinh t ,
xã h i, mà còn g1n v i các y u t" t nhiên. Nông nghi p theo nghĩa r ng bao g(m
tr(ng tr t, chăn nuôi, lâm nghi p và th y s n(1)

Khái ni m ñã ñ c p ñ n: Vai trò c a nông nghi p, ñ c ñi m, tính ch t r ng l n
c a nông nghi p.
- Đ,c ñi%m
Nông nghi p có nh ng ñ c ñi m ch y u sau:
+ Trong nông nghi p, ru ng ñ t là tư li u s n xu t ñ c bi t. Xu t phát t ñ c
ñi m này cho th y vi c b o t(n qu ñ t và không ng ng nâng cao ñ phì nhiêu c a ñ t
là v n ñ s"ng còn c a s n xu t nông nghi p.
+ Đ"i tư ng c a s n xu t nông nghi p là nh ng cây tr(ng và v t nuôi, chúng là
nh ng sinh v t.
+ Trong s n xu t nông nghi p, s ho t ñ ng c a lao ñ ng và tư li u s n xu t có
tính th i v . T ñ c ñi m này, c n ph i ti n hành chuyên môn hóa k t h p v i ña d ng
s n xu t.
+S n xu t nông nghi p ñư c ti n hành trên m t ñ a bàn r ng l n và mang tính
khu v c.Xu t phát t ñ c ñi m này, ph i có chính sách kinh t -xã h i thích ng v i
t ng khu v c.
Khái ni m v$ năng su t lao ñ ng

Đinh Phi H (2008), Kinh t h c nông nghi p b n v ng; Nhà xu t b n Phương Đông


1.1.2.1 Theo FAO,WB và IMF, năng su t lao ñ ng nông nghi p ñư c xác
ñ nh: GDP nông nghi p trên m t lao ñ ng nông nghi p.
1.1.2.2 Randy Barker (2002)
Phương trình năng su t lao ñ ng nông nghi p: y = Y a x
A

A

L

a

Trong ñó:
y: Năng su t lao ñ ng nông nghi p;
Ya :Giá tr s n lư ng nông nghi p;
La :S" lư ng lao ñ ng nông nghi p;
A: Di n tích ñ t nông nghi p;

Y

a

A Năng su t ñ t nông nghi p (giá tr t ng s n ph m nông nghi p trên 1 ha ñ t

nông nghi p);
A

L

a

: Quy mô ñ t nông nghi p (Di n tích ñ t nông nghi p trên 1 lao ñ ng)

Do ñó, năng su t lao ñ ng nông nghi p ph thu c vào 2 nhóm y u t": (1) quy
mô ñ t và (2) Năng su t ñ t.
1.1.2.3 Năng su t lao ñ ng nông nghi p ñư c tính: Giá tr s n lư ng
nông nghi p tính trên m t lao ñ ng nông nghi p (cách này ñư c s d ng trong lu n
văn)
1.1.2.4 Năng su t lao ñ ng ñư c ñ nh nghĩa b i OECD (T ch c H p tác và
Phát tri n Kinh t - Organization for Economic Cooperation and Development) là "t) s"

gi a s n lư ng ñ u ra v i s" lư ng ñ u vào ñư c s0 d ng." Thư c ño s n lư ng ñ u ra
thư ng là GDP(Gross Domestic Product) ho c GVA (Gross Value Added) tính theo giá
c" ñ nh, ñi u ch*nh theo l m phát. Ba thư c ño thư ng s0 d ng nh t c a lư ng ñ u vào
là: th i gian làm vi c, s c lao ñ ng và s" ngư i tham gia lao ñ ng.


1.2- CÁC LÝ THUY T LIÊN QUAN Đ N NĂNG SU*T LAO Đ NG NÔNG NGHI.P
1.2.1.Mô hình Ricardo
Ricardo cho r+ng gi i h n c a ñ t làm cho l i nhu n c a ngư i s n xu t có xu
hư ng gi m và gi i h n c a ñ t làm cho năng su t lao ñ ng nông nghi p th p .
Như v y, nâng cao hi u qu khai thác tài nguyên ñ t nông nghi p theo hư ng
tăng s n lư ng trên m t ñơn v di n tích ñ t nông nghi p thông qua thâm canh, gi i
quy t trình tr ng dư th a lao ñ ng nông thôn, ki m soát tăng trư ng dân s" là nh ng
v n ñ quan tr ng ph i gi i quy t(2) .
1.2.2. Mô hình Tân c/ ñi%n
Trư ng phái Tân c ñi n cho r+ng ngu(n g"c c a tăng trư ng tùy thu c vào
cách th c k t h p hai y u t" ñ u vào là v"n (K) và lao ñ ng (L). Mô hình cho th y các
nư c ñang phát tri n thư ng l a ch n cách th c tăng trư ng theo chi u r ng như l a
ch n công ngh thâm d ng lao ñ ng. Tuy nhiên, cách th c này l i h n ch vi c nâng
cao năng su t lao ñ ng. Do ñó ñ"i v i nh ng nông h tr(ng cây công nghi p, n u có
ñi u ki n thì nâng cao h s" v"n/lao ñ ng và năng su t lao ñ ng s- ñ t hi u qu kinh t
cao hơn.(3)
1.2.3 Lewis (1955) cho r+ng, có tình tr ng dư th a lao ñ ng trong khu v c nông
nghi p.Do ñó, năng su t lao ñ ng khu v c nông nghi p th p. D ch chuy n b ph n lao
ñ ng dư th a t khu v c nông nghi p sang khu v c công nghi p s- tác ñ ng tăng năng
su t lao ñ ng nông nghi p và tăng s n lư ng khu v c công nghi p(4).
1.2.4 Todaro (1990) nh n ñ nh quá trình phát tri n nông nghi p
chuy n d ch cơ c u kinh t t n n nông nghi p ñ c canh trong canh tác sang ña d ng
hóa và chuyên môn hóa theo l i th so sánh. Tương ng là s thay ñ i tăng trư ng
Đinh Phi H (2008), Kinh t h c nông nghi p b n v ng; Nhà xu t b n Phương Đông

Đinh Phi H (2008), Kinh t h c nông nghi p b n v ng; Nhà xu t b n Phương Đông
Đinh Phi H (2008), Kinh t h c nông nghi p b n v ng , Nhà xu t b n Phương Đông


nông nghi p do thay ñ i phương th c phát tri n theo b r ng sang phương th c phát
tri n theo chi u sâu trên cơ s c a tăng năng su t lao ñ ng (5).
1.2.5 Park S.S (1992) phân chia quá trình phát tri n nông nghi p tr i qua 3 giai
ño n: sơ khai, ñang phát tri n và phát tri n
- Giai ño n sơ khai: S n lư ng nông nghi p ph thu c vào các y u t" t
nhiên như ñ t ñai, lao ñ ng, th i ti t
- Giai ño n ñang phát tri n: S n lư ng nông nghi p còn ph thu c vào
các y u t" ñ u vào ñư c s n xu t t khu v c công nghi p ( phân bón, thu"c hóa h c)
Do ñó trong giai ño n này, s n lư ng nông nghi p tăng nh vào vi c ng d ng thành
t u m i c a công ngh sinh h c
- Trong giai ño n phát tri n s n lư ng nông nghi p ph thu c vào công
ngh thâm d ng v"n (máy móc ) s0 d ng trong nông nghi p(6).

!

!

Hình 1.21: Năng su t lao ñ ng và thu nh!p c-a m t lao ñ ng nông nghi p

Đinh Phi H (2008), Kinh t h c nông nghi p b n v ng , Nhà xu t b n Phương Đông
Đinh Phi H (2008), Kinh t h c nông nghi p b n v ng , Nhà xu t b n Phương Đông


Hình 1.2 cho th y thay ñ i v"n theo hư ng tăng lên s- tăng năng su t lao ñ ng,
tương ng s- gi m b t s" lư ng lao ñ ng

khu v c nông nghi p và thu nh p tăng.

Con ñư0ng tăng trư ng năng su t lao ñ ng nông nghi p c-a các nư'c trên
th gi'i trong l ch s0 cho th y d ch chuy n theo hư ng như (hình 1.3)

Năng su t ñ t

Đ t / Lao ñ ng

Hình 1.3 Con ñư0ng tăng trư ng năng su t lao ñ ng nông nghi p trên th gi'i
Đi m A: Trong th i kỳ ñ u phát tri n nông nghi p, năng su t lao ñ ng n ng
nghi p tăng ch y u là do tăng di n tích ñ t. Dân s" còn th p so v i quy mô ñ t, s n
lư ng tăng nhanh do m r ng di n tích
Đi m B: Do tài nguyên ñ t có gi i h n, trong khi dân s" không ng ng tăng, do ñó
ñ tăng s n lư ng trong nông nghi p, công ngh m i ñư c áp d ng trong sàn xu t.
Công ngh trong giai ño n này ch y u là s0 d ng gi"ng m i,phân hóa h c và th y l i.
Đư ng bi u di n tăng trư ng năng su t lao ñ ng d ch chuy n ñi lên và hư ng v phía
bên trái.
Đi m C: Giai ño n phát tri n cao, dư i tác ñ ng c a s phát tri n c a các ngành
kinh t khác nông nghi p hút nhanh lao ñ ng nông nghi p.Đ áp ng yêu c u này,
trong nông nghi p áp d ng cơ gi i hóa. Công ngh này có th làm cho ít lao ñ ng hơn
nhưng có th ti n hành trên nhi u ñơn v di n tích ñ t hơn. Đư ng bi u di n tăng