Su giàu đẹp của Tiếng Việt

Trờng THCS Mai Dịch Đào Thị Tuyết Nhung
Tiết 85
Sự giàu đẹp của tiếng việt
A. mục tiêu bài học
Qua bài học này học sinh có đợc:
1.Kiến thức :- Hiểu đợc sự giàu đẹp của Tiếng Việt qua sự phân tích,chứng
minh của tác giả
- Nắm đợc những điểm nổi bật trongnghệ thuật nghị luận của bài văn.
2.Kĩ năng: Nhận biết và phân tích một văn bản nghị luận ,chứng minh,bố cục
hệ thống lập luận ,lí lẽ ,dẫn chứng.
B. Chuẩn bị
1. Giáo viên : Soạn bài, máy chiếu proto
2. Trò : Bài cũ, soạn bài mới
C - Tổ chức các hoạt động dạy học:
A. ổn định tổ chức : KTSS
Hoạt động 1 (5p) B. Kiểm tra bài cũ
1. Câu hỏi: Luận điểm chính của bài tinh thần yêu nớc của nhân dân ta là gì,
đợc thể hiện câu văn nào trong bài?Từ luận điểm chính đó tác giả triển khai thành
mấy luận điểm phụ?Sau khi học xong bài em có nhận xét gì về cách lập luận của tác
giả ?
2. Kiểm tra 2h/s - lớp nhận xét
3. G.V bổ sung đánh giá
D - Bài học mới
Hoạt động 2 (2p): Giới thiệu bài: Tiếng việt giàu đẹp đó là một chân lý đã đợc
khẳng định. Viết về sự giàu đẹp của TV có rất nhiều tác giả đã thành công... Đặng
Thai Mai là một trong những tác giả đó. Nhng riêng ông có nét phong cách riêng
khá độc đáo. Bài học giúp ta hiểu điều đó.
HĐ của Giáo Viên hđ của trò nội dung cần đạt
Hoạt động 3. (5p)
? Trình bày những hiểu biết
của em về tác giả, tác phẩm? Pbiểu ý kiến về tác

I. Đọc tìm hiểu chung
1. Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
1
Trờng THCS Mai Dịch Đào Thị Tuyết Nhung
giả (2p) a. Tác giả: (1902 - 1984)
- Nhà nghiên cứu phê bình văn học.
b. Tác phẩm: trích Tiếng Việt một
biểu hiện hùng hồn của sức sống dân
tộc. (1967)
Hớng dẫn đọc tìm hiểu chú
thích
Đọc ntn?
Gv giải thích thêm một số từ
khó
- Đọc SGK 2.Đọc và tìm hiểu chú thích :
a.Đọc: rõ ràng, tự hào
b.Giải thích từ: Ngữ âm, âm giai, từ
vựng...
-Nêu thể loại của văn bản? - hs trả lời 3. Thể loại: nghị luận chứng minh.
Tìm bố cục của VB? 2h/s p biểu ý kiến 4. Bố cục: 3 đoạn
Đặt vấn đề : Nêu nhận định và
giải thích nhận định (Từ đầu
...qua các thời kì lịch sử )
Giải quyết vấn đề : Chứng minh
nhận định (Tiếp theo văn
nghệ)


Kết thúc vấn đề: Khẳng định
vấn đề (Phần còn lại)

Hoạt động 4 (25p) II.Đọc hiểu văn bản:
Hớng dẫn tìm hiểu phần đầu
VB
? Đoạn văn gồm mấy câu?
Nêu nhiệm vụ của từ câu ?
Đọc phần đầu VB
"Ngời việt .lịch sử"
1.Đặt vấn đề: Nhận định chung về sự
giàu đẹp của tiếng Việt
_Gồm 5 câu :
->Câu 1và 2: Gợi dẫn ,dẫn dắt vấn đề
- Trả lời câu hỏi -> Câu Thứ 3 khẳng định -> đa ra luận
điểm: Tiếng việt có những đặc sắc
của một thứ tiếng đẹp , một thứ tiếng
hay.
-Từ đó nhận xét cách nêu -> Câu thứ 4và 5: Giải thích ngắn, rõ
2
Trờng THCS Mai Dịch Đào Thị Tuyết Nhung
vấn đề của tác giả?Tìm luận
điểm chung của bài ?
ràng bằng quán ngữ và điệp ngữ
+ Có nghĩa là: Một thứ tiếng hài hoà
c. Trình tự lập luận trong
đoạn
+ Có nghĩa là: có đầy đủ khả năng.
=> Lập luận ngắn gọn ,rành mạch .Đi
từ khái qát đến cụ thể khiến ngơi đọc
dễ nghe dễ theo dõi .
2. Hớng dẫn tìm hiểu phần 2
Để làm sáng tỏ luận điểm

chính ta triển khai thành
mấy luận điểm phụ ? Đó là
những luận điểm nào ?.
- Đọc lại phần cuối 2.Giải quyết vấn đề: Chứng minh nhận
định.
(Biểu hiện giàu đẹp của tiếngViệt )
*Luận điểm phụ 1: Tiếng Việt một thứ
tiếng đẹp.
a. Để làm sáng tỏ luận điểm
1 tác giả đa ra mấy dẫn
chứng ? Đó là những dẫn
chứng nào ?Vì sao tác giả lại
đa dẫn chứng là ngời nớc
ngoài ngợi khen ?
- Thảo luận câu hỏi
Tìm dẫn chứng
-ý kiến của ngời nớc ngoài: ngợi khen
- Một thứ tiếng giàu chất nhạc (dẫn
chứng)
- Em có nhận xét gì về cách
sắp xếp dẫn chứng của tác
giả?
- Vẻ đẹp của TV có ý nghĩa
ntn?
Trả lời câu hỏi - Rành mạch, uyển chuyển, ngon
lành.. (dẫn chứng)
? Có mấy phụ âm? Thanh
điệu, ?
GV gơị dẫn và gải thích
thêm

Hs trả lời -Phụ âm phong phú, giầu thanh điệu,
giầu hình tợng
-Phụ âm .(11 nguyên âm đơn ,3
nguyên âm đôi ,và phụ âm: b c l m n
r s x t v p h th ,kh,ph, tr .ch, ng, ... )
-Thanh điệu :+ 2 thanh bằng (âm
(trầm) bình : thanh huyền dơng
( phù ) bìng : tnanh không)
+ 4 thanh trắc :sắc ,hỏi ,ngã ,nặng .
3
Trờng THCS Mai Dịch Đào Thị Tuyết Nhung
Gv so sánh với tiếng Hán ,
tiếng Nga ,...
-Cú pháp : Cách đặt câu : cân đối
nhịp nhàng .
-Từ vựng dồi dào cả về 3 mặt : thơ
,nhạc, họa
? Tác giả quan niệm nh thế
nào là hay, tìm các dẫn
chứng hứng minh ?
?: Đánh giá nh thế nào về
những dẫn chứng mà tác giả
đa ra ?
?Lời bình luận của tác giả
trong câu văn cuối cùng có ý
nghĩa gì?
?: Giải thích lí do nào khiến
cho từ vựng Tiếng việt ngày
nay phong phú?
Thảo luận theo cặp

HS thảo luận nhóm
Thời gian 5
Học sinh tìm dẫn
*Luận điểm phụ 2: Tiếng Việt một
thứ tiếng hay.
+Thỏa mãn nhu cầu trao đổi tình
cảm ý nghĩ giữa ngời với ngời.
+Thỏa mãn yêu cầu cầu đời sống văn
hóa ngày một phức tạp...
-> Dồi dào về cấu tạo từ ngữ...về hình
thức diễn đạt.
-Từ vựng... tăng lên mỗi ngày một
nhiều.
-Ngữ pháp ...uyển chuyển,chính xác
hơn.
-Không ngừng đặt ra những từ mới
,cách nói mới hoặc Việt hóa những từ
và những cách nói của các dân tộc
anh em.
->Đa chứng cớ đầy đủ ,toàn diện ; sắp
xếp chứng cớ theo trình tự khoa học
hợp lí.
-> Câu kết đoạn khẳng định lại ý trong
câu mở đoạn và nâng cao thêm một ý
mới : Cấu tạo của tiếng việt, với khả
năng thích ứng với hoàn cảnh lịch sử
của chúng ta đã phân tích ,là một
chứng cớ khá rõ về sức sống của nó.
Ví dụ : Sắc xanh trong bài Chinh phụ
ngâm khúc : Thấy xanh xanh những

mấy ngàn dâu ,ngàn dâu xanh ngắt
4
Trờng THCS Mai Dịch Đào Thị Tuyết Nhung
?Hãy giúp tác giả làm rõ
thêm các khả năng đó của
tiếng việt băng một vài dẫn
chứng cụ thể trong ngôn ngữ
văn học hoặc trong đời
sống ?
chứng trong các bài
đã học
một màu ...
-Sắc thái khác nhau của đại từ ta
trong 2 bài Qua đèo Ngang của Bà
Huyện Thanh Quan và bài Bạn đến
chơi nhà của Nguyễn Khuyến.
.................
?Theo em trong các phẩm
chất đẹp và hay của tiếng
Việt mà ta vừa tìm hiểu
phẩm chất nào thuộc nội
dung ,phẩm chất nào thuộc
hình thức?
Hs trả lời độc lập -Tiếng việt đẹp thuộc phẩm chất hình
thức .
Tiếng việt hay thuộc phẩm chất nội
dung .
-> có quan hệ gắn bó với nhau.
Hoạt động 5 (4p) III. Tổng kết
Hớng dẫn h/s trao đổi

?Trong giao tiếp và học tập
em đã làm gì để giữ gìn sự
trong sáng của tiếng việt ?
- H/s trao đổi
- TLời câu hỏi thảo
luận
- Đọc ghi nhớ -> Ghi nhớ SGK
? Vẽ sơ đồ lập luận của bài
văn?
IV. Luyện tập :
V. Bài tập về nhà:
5