SKKN một số biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 5 trường tiểu học nga thái làm và sử dụng con rối đạt hiệu quả cao trong dạy học mĩ thuật

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO THANH HÓA
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGA SƠN

MỘT SỐ BIỆN PHÁP HƯỚNG DẪN
HỌC SINH LỚP 5 TRƯỜNG TIỂU HỌC NGA THÁI
LÀM VÀ SỬ DỤNG CON RỐI ĐẠT HIỆU QUẢ CAO
TRONG DẠY- HỌC MỸ THUẬT

Người thực hiện: Phạm Văn Biên
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Nga Thái
SKKN thuộc lĩnh vực: Mỹ thuật

THANH HÓA, NĂM 2018
1


MỤC LỤC
TT

Danh mục

Trang

I

MỞ ĐẦU

3

1

Lí do chọn đề tài

3

2

Mục đích nghiên cứu

4

3

Đối tượng nghiên cứu

4

4

Phương pháp nghiên cứu

II

NỘI DUNG

1

Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm

2

Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN

2.1 Thuận lợi
2.2 Khó khăn
2.3 Kết quả khảo sát chất lượng
3 Các giải pháp sử dụng để giải quyết vấn đề.

4 -5
5
5-6
6
6
6 -7

7

8

Sử dụng một số phương pháp tổ chức dạy học giúp học sinh làm
3.1 và sử dụng con rối.
8 - 9 - 10
3.2 Sử dụng mô hình con rối, thực hiện nâng cao hiệu quả tiết dạy
Sử dụng các con rối vào tạo dáng hình ảnh trong một số bài vẽ
3.3 tranh.
Hiệu quả của SKKN đối với hoạt động giáo dục với bản thân,
4
đồng nghiệp và nhà trường
III KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

10 - 12
12 - 16
16- 17
18

1

Kết luận

18

2

Kiến nghị

118

2


Tài liệu tham khảo
Danh mục SKKN đã được Hội đồng Khoa học Ngành Giáo dục
và Đào tạo cấp huyện, tỉnh đánh giá xếp loại C trở lên.

19
20

I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Thực hiện nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương khóa XI

đổi mới căn bản,toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp
hóa-hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
và hội nhập quốc tế, nêu rõ tổng quát mục tiêu của giáo dục và đào tạo là giáo
dục con người Việt Nam phát triể toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng.
Hiện nay việc đổi mới phương pháp dạy học vẫn là một vấn đề được
nhiều nhà nghiên cứu giáo dục quan tâm bàn bạc thống nhất. Cụ thể biện pháp
nhằm cải tiến phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá quá trình dạy học,
tăng cường khả năng tư duy của học sinh ở quá trình lĩnh hội tri thức, phát huy
tính độc lập, tính tích cực của học sinh được làm việc dưới nhiều hình thức và
có được hứng thú trong giờ học. Một trong những phương pháp dạy học phát
huy được tính tích cực của học sinh, tính độc lập sáng tạo, độc lập tư duy là việc
giảng dạy môn Mĩ thuật ở trường tiểu học theo phương pháp mới của Đan
Mạch, dạy học theo phương pháp này dường như giáo viên và học sinh được
giải phóng khỏi sự rập khuôn, gò bó. Bởi vì phương pháp dạy học mỹ thuật mới
của Đan Mạch với các quy trình đa dạng phong phú mang lại hiệu quả cao trong
tiết học, học sinh tìm hiểu, so sánh, nhận xét, phán đoán và ghi nhận sự vật dễ
dàng, hiểu sự vật qua con mắt quan sát, tưởng tượng bằng nét vẽ, hình vẽ, màu
sắc một cách nhanh chóng, nhớ sự vật lâu hơn.
Trường Tiểu học Nga Thái là một trong những trường thực hiện chỉ đạo triển
khai phương pháp dạy – học Mĩ thuật mới, sử dụng những quy trình mĩ thuật
của SAEPS (Đan Mạch) ở tất cả các trường tiểu học trên toàn quốc. Đó là sự
đúc kết những kinh nghiệm quý báu từ vương quốc Đan Mạch và các nền giáo
dục Mĩ thuật tiên tiến trên thế giới. Những quy trình Mĩ thuật theo phương pháp
mới của Đan Mạch đều hướng tới mục tiêu lấy học sinh làm trung tâm, kích
thích sự tương tác, tư duy sáng tạo và phát triển nhận thức, phát triển các giác
quan, kĩ năng sống, kinh nghiệm và khả năng giải quyết vấn đề, các năng lực
hợp tác, năng lực tự học và tự dánh giá.
Phương pháp dạy học mỹ thuật mới giúp cho học sinh hiểu sâu và nhớ
những sự kiện, hiện tượng của cuộc sống xung quanh giúp hiểu biết tính chất,
quy luật phát triển của những hiện tượng sự kiện ấy, qua đó làm giàu thêm kiến

thức về cuộc sống, phong phú thêm trí tưởng tượng của học sinh. Từ đó tư duy
thẩm mĩ, vốn sống của học sinh ngày càng được phát triển, việc phát triển thẩm
3


mĩ, yêu quý bảo vệ những cái tốt, cái đúng; ghét, bài trừ những cái xấu và việc
làm không đúng; đề cập đến mọi khía cạnh của cuộc sống xã hội đến thiên
nhiên, con người.
Tuy nhiên khi áp dụng vào giảng dạy tôi thấy một số nhược điểm ở học
sinh như sau: Học sinh vẽ biểu cảm còn nhìn vào giấy, vẽ ký hoạ dáng nhân vật
chưa đa dạng, tạo hình từ vật tìm được còn lúng túng, xây dựng mô hình và sáng
tạo các câu chuyện còn nghèo nàn chưa hấp dẫn. Kỹ năng sắp xếp bố cục, vẽ
hình, vẽ màu vào tranh còn yếu.
Từ những lý do nêu trên tôi mạnh dạn vận dụng một số biện pháp dùng
“Con rối” trong dạy học nhằm phát huy tối đa hiệu quả các phương pháp trong 7
quy trình dạy học mỹ thuật của Đan Mạch. Giúp học sinh bộc lộ những kĩ năng
của mĩ thuật, có khả năng cảm thụ vẻ đẹp của con người và thiên nhiên, … Đó
là cơ sở hết sức cần thiết cho sự phát triển khả năng sáng tạo ở học sinh trong
học tập. Bản thân tôi xin đề xuất: “Một số biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 5
Trường Tiểu học Nga Thái làm và sử dụng con rối đạt hiệu quả cao trong
dạy học Mĩ thuật”. Từ đó có thể giải quyết phần nào những vấn đề còn vướng
mắc và tồn đọng trong dạy học, trong cách sử dụng những kĩ năng sử dụng rối
của học sinh lớp 5 nói riêng và học sinh tiểu học nói chung.
2. Mục đích nghiên cứu
Việc nghiên cứu đề tài nhằm mục đích tìm ra một số giải pháp nhằm nâng cao
chất lượng giảng dạy môn Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch.
Thông qua quy trình giáo dục mĩ thuật “ Làm và sử dụng con rối ” học sinh
sẽ phát triển được khả năng:
- Biết cách lập kế hoạch và tổ chức thực hiện những quy trình dạy học hiệu quả
và tích cực tại những môi trường học tập được bố trí hợp lý và tạo cảm hứng

học tập tích cực cho học sinh, bao gồm cả trong và ngoài lớp học.
- Có thể tổ chức dạy học Mĩ thuật một cách linh hoạt và sáng tạo, phù hợp với
đối tượng học sinh và thực tế văn hóa, cơ sở vật chất tại địa phương nói riêng và
Việt Nam nói chung.
- Thực hiện và hỗ trợ hoạt động mĩ thuật theo chủ đề và có sự tích hợp dựa trên
các nội dung của chương trình hiện hành.
- Biết cách tổ chức và đánh giá liên tục quá trình học mĩ thuật để phát triển các
năng lực học tập, khả năng sáng tạo và kĩ năng sống cho mỗi học sinh.
- Phối hợp và chia sẻ kinh nghiệm với các đồng nghiệp khi xây dựng kế hoạch
giảng dạy và thực hiện bằng cách kết hợp nhuần nhuyễn các quy trình, cũng như
kết hợp các yếu tố liên quan từ việc tích hợp với các môn học khác.
- Chia sẻ và giúp cha mẹ học sinh, cộng đồng xã hội nhận thấy được tầm quan
trọng của mĩ thuật và hoạt động giáo dục mĩ thuật trong nhà trường, trong cuộc
sống hiện tại và tương lai.
3. Đối tượng nghiên cứu

4


Việc lựa chọn kiến thức, nội dung chủ đề trong chương trình “Em học Mĩ
thuật lớp 5” để xây dựng các kĩ năng mới mẻ, lý thú nhưng không xa lạ mà gần
gũi với tâm sinh lý và trình độ nhận thức của học sinh lớp 5 trường Tiểu học
Nga Thái, Nga Sơn, Thanh Hóa chính là đối tượng nghiên cứu của đề tài mà tôi
áp dụng.
4. Phương pháp nghiên cứu:
Trong quá trình nghiên cứu và thực nghiệm, tôi đã áp dụng một số biện
pháp sau :
+ Phương pháp nghiên cứu lí luận: Đọc, phân tích tổng hợp các tài liệu có
liên quan đến phương pháp dạy học Mỹ thuật cho học sinh tiểu học; đọc nghiên
cứu sách và tài liệu tham khảo..

+ Phương pháp khảo sát thực tiễn: Khảo sát thực trạng để nắm được chất
lượng dạy và học môn Mỹ thuật đối với học sinh lớp 5 ở trường TH Nga Thái.
+ Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động học tập của học sinh trên lớp.
+ Phương pháp thực nghiệm, đàm thoại, đối chiếu so sánh: Kiểm nghiệm
tính khoa học, tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất: Tiến hành dạy thử
nghiệm rồi kiểm tra đánh giá chất lượng. Sau khi nhận thấy có kết quả. Tiến
hành tổ chức chuyên đề để mở rộng cho các đồng nghiệp, lấy ý kiến tập thể đúc
rút đánh giá, sau đó cho tiến hành dạy thực nghiệm ở một số lớp, tiến hành khảo
sát chất lượng, so sánh kết quả thu được sau khi đã được thực nghiệm và trước
khi chưa được thực nghiệm.
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Như chúng ta đã biết, trong văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII
(Ngày 26/ 1 / 2016 ) định hướng đổi mới căn bản, toàn diện về giáo dục, đào
tạo, phát triển nguồn nhân lực đã nêu rõ “Phương pháp dạy học và học mới
không chỉ làm cho người học phát triển tư duy độc lập, sáng tạo mà còn giúp
người thầy thêm tiến bộ, trưởng thành… Giáo dục cần phải tập trung phát triển
mạnh năng lực và phẩm chất người học, đảm bảo hài hòa đức, trí, thể, mĩ, thực
hiện tốt phương châm mới: Dạy người, dạy chữ, dạy nghề( trước đây là dạy
chữ, dạy người, dạy nghề). Vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy học và tập
chung rèn kĩ năng, bồ dưỡng năng lực, phẩm chất người học là nhiệm vụ cần
được chú trọng trong giáo dục đào tạo. Năm học 2014-2015 Bộ giáo dục và đào
tạo, nhà trường đã chỉ đạo triển khai phương pháp dạy học Mĩ thuật mới, vận
dụng những quy trình dạy- học mĩ thuật của dự án SAEPS (Đan Mạch) ở tất cả
các trường tiểu học trên toàn quốc, trong đó có trường tiểu học Nga Thái, Nga
Sơn, Thanh Hóa.

5

Môn Mĩ thuật ở trường Tiểu học có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt
động cho học sinh. Cung cấp cho học sinh một số kiến thức Mĩ thuật phổ thông,
giúp các em hiểu biết về cái đẹp và hoàn thành các bài tập của chương trình,
đồng thời tạo điều kiện cho học sinh học tốt các môn học khác, góp phần xây
dựng môi trường thẩm mĩ cho xã hội. Rèn luyện cho học sinh cách quan sát, kỹ
năng tìm tòi, sáng tạo để góp phần hình thành phẩm chất người lao động mới.
Giúp học sinh nhận thức được vẻ đẹp của Mĩ thuật dân tộc và có ý thức giữ gìn,
bảo tồn nền Mĩ thuật. Giúp học sinh phát huy năng khiếu sẵn có của tuổi thơ,
đồng thời hướng dẫn một số phương pháp để các em quan sát tập vẽ tranh và
xem tranh… Từ đó tạo cho các em niềm say mê, hứng thú tìm cái hay, cái đẹp
trong nghệ thuật, tiến tới hình thành thị hiếu thẩm mĩ tốt trong học tập, lao động
và vui chơi hàng ngày.
Môn Mĩ thuật luôn có sức hấp dẫn kì lạ đối với các em ở mọi lứa tuổi. Các
em có thể vẽ hoặc tạo ra các sản phẩm mỹ thuật từ các vật liệu tìm được. Những
sản phẩm mĩ thuật, hình vẽ đầy sáng tạo của các em làm chúng ta ngạc nhiên,
tuy nhiên, không phải em nào cũng thực hiện được để mơ ước trở thành hoạ sĩ.
Trong quá trình dạy môn Mĩ thuật ở trường tiểu học, tôi thấy có rất nhiều
học sinh không thực hiện theo các quy trình đã được học. Chúng ta đều biết, mĩ
thuật là một ngành nghệ thuật, không phải là khoa học, nhưng nếu muốn phát
triển được năng khiếu thì cần phải ứng dụng các kiến thức khoa học, phải có quá
trình rèn luyện, vì nghệ thuật chính là sự sáng tạo của con người thông qua cảm
xúc nghệ thuật, sự quan sát tinh tế, khiếu thẩm mỹ và đôi bàn tay khéo léo.
Có 7 quy trình Dạy - Học mĩ thuật theo phương pháp mới của SAEPS
1.1. Vậy quy trình là gì? Là trình tự ( thứ tự, cách thức ) thực hiện một hoạt
động đã được quy định, mang tính chất bắt buộc, đáp ứng những mục tiêu
cụ thể của hoạt động quản trị.
1.2. Quy trình Tạo hình con rối và nghệ thuật biểu diễn là gì?
Là lựa chọn hình thức biểu diễn và thể hiện, phát triển các câu chuyện.
Tạo hình các con rối và tạo ra một buổi trình diễn ấn tượng, học sinh được phát
triển không ngừng khả năng quan sát, trí tưởng tượng, trí nhớ, cách thức thể

hiện…
- Những quy trình Dạy - Học mĩ thuật theo phương pháp mới của SAEPS đều
hướng tới mục tiêu:
+ Lấy học sinh làm trung tâm.
+ Kích thích sự tương tác, tư duy sáng tạo và phát triển nhận thức giúp học
sinh có được các khả năng.
+ Biểu đạt và giao tiếp thông qua hình ảnh.
+ Khám phá và hiểu được văn hóa thông qua nghệ thuật thị giác.
+ Hình thành các kỹ năng sống trong lĩnh vực Mĩ thuật.
+ Yêu thích cái đẹp và biết vận dụng vào cuộc sống sinh hoạt, học tập hàng
ngày.
6


2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
2.1. Về phía nhà trường:
Các trang thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy theo phương pháp mới của Đan
Mạch còn nhiều hạn chế.
2.2 Về phía giáo viên:
Luôn sáng tạo và linh hoạt các hoạt động dạy học. Lựa chọn và bao quát
được toàn bộ hoạt động trên lớp dựa trên những kiến thức nền tảng cũng như
những gì phát sinh trong quá trình học tập với nhiều lựa chọn: Giáo viên lập
được kế hoạch cho từng hoạt động; Điều khiển quá trình và tạo điều kiện cho
học sinh phát triển nội dung bằng các câu hỏi mở và khuyến khích các em chia
sẻ những kinh nghiệm sẵn có của mình.Tạo ra nền tảng cần thiết để giúp các em
kiến tạo được quy trình học tập của mình bằng cách liên hệ những điều đã biết
với những điều sẽ học.
Về phía đồng nghiệp đa số có chuyên môn Mĩ thuật nhưng thực tế không
chuyên sâu nên việc học tập để nâng cao nghiệp vụ tay nghề nhiều hạn chế. Đặc
biệt là phần hướng dẫn học sinh làm và sử dụng con rối.

+ Tài liệu để nghiên cứu không nhiều.
2.3. Về phía học sinh:
Trình độ tiếp thu của các em không đồng đều. Học sinh còn nhút nhát thụ động,
chưa tích cực trong việc chủ động phát huy tích tích cực trong học tập, sáng tạo
còn hạn chế.
+ Các em chưa có thói quen quan sát, nhận xét hình dáng con người, con
vật, cảnh thiên nhiên, Nhìn chung kết quả sản phẩm mĩ thuật còn sơ sài đơn
giản.
+ Chưa có đủ dụng cụ đồ dùng học tập môn học ( màu vẽ, giấy vẽ…)
+ Môn Mĩ thuật là môn chưa được phụ huynh coi trọng quan tâm nên phụ
huynh chưa chú trọng để đầu tư cho con em học hành.
+ Số học sinh có năng khiếu là rất ít.
Kết quả khảo sát chất lượng như sau:
Vào đầu năm học 2017- 2018, tôi khảo sát chất lượng 2 lớp. Lớp thực
nghiệm là lớp 5A: 32 em và lớp đối chứng là lớp 5B: 31 em. Với cùng chủ đề
Trường em và có kết quả kiểm nghiệm như sau:
* Kết quả kiểm nghiệm :

L
ớp
5A (Lớp thực
nghiệm)
5B (Lớp đối

Sĩ
số

Hoàn
thành tốt

32

SL
0

31

0

TL

Đánh giá xếp loại
Hoàn
Chưa
thành
hoàn thành
SL
20

TL
62,5%

SL
12

TL
37,5%

20

64,5%

11

35.5%
7


chứng)
Từ kết quả thực trạng trên cho thấy chất lượng học tập của học sinh hai lớp 5
nói riêng và học sinh trường tiểu học Nga Thái nói chung còn nhiều hạn chế,
dẫn đến mỗi tiết học sử dụng con rối hiệu quả còn chưa cao, học sinh còn rụt rè,
thiếu tích cực chủ động trong học tập và hoạt động nhóm. Vì vậy mà ảnh hưởng
không nhỏ đến chất lượng của môn Mỹ thuật và các môn học khác trong nhà
trường, như thể là chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới của nền giáo dục tiểu học
ở Việt Nam hiện nay, vì vậy tôi áp dụng “Một số biện pháp hướng dẫn học
sinh lớp 5 Trường Tiểu học Nga Thái làm và sử dụng con rối đạt hiệu quả
cao trong dạy học Mĩ thuật”. Với mong muốn giúp học sinh mạnh dạn, tự tin
phát huy tính sáng tạo, năng khiếu của mình trong môn Mỹ thuật, giúp các em
cảm nhận và sáng tạo ra những con rối biểu diễn đẹp theo cảm nhận riêng của
mình.
3. Các giải pháp sử dụng để giải quyết vấn đề.
Qua nghiên cứu, khảo sát, phân tích thực trạng, bản thân tôi đã đưa ra một
số giải pháp sau:
3.1. Sử dụng một số phương pháp tổ chức dạy học giúp học sinh làm và sử
dụng con rối.
Giáo viên tích hợp các môn học hoạt động giáo dục để kích thích trí tưởng
tượng ở trẻ em, từ đó học sinh thể hiện được tác phẩm nghệ thuật bằng nhiều chất
liệu và các hình thức của nghệ thuật thị giác. Giáo viên có vai trò làm cầu nối
giữa phương pháp, nhà trường với học sinh, tạo thành một hệ thống liền mạch,

chặt chẽ, tác động qua lại với nhau giữa đầu vào và đầu ra của quá trình dạy học.
Khi xây dựng kế hoạch dạy - học giáo viên cần phải chú ý tới :
- Xác định được mục tiêu bài dạy: Là kiến thức kĩ năng cơ bản học sinh cần
đạt được sau giờ học, có cân nhắc đến mục tiêu cá nhân phù hợp với năng lực,
nhu cầu sở thích từng cá nhân.
Vận dụng kinh nghiệm và sử dụng các phương tiện, các phương pháp tích
hợp để dạy và học tốt theo quy trình dạy học mĩ thuật thử nghiệm, trong 5 quy
trình sau:
+ Quy trình 1. Vẽ ký họa dáng (người/vật): Quy trình Vẽ cùng nhau và sáng
tạo các câu chuyện.

8


+ Quy trình 2. Hình ảnh các nhân vật được xé, cắt dán, tạo hình 3D để tạo
một chủ đề có cốt truyện: Quy trình Xây dựng cốt truyện.
+ Quy trình 3. Các hình khối được tạo ra từ vật tìm được, dây thép, đất nặn,
giấy bồi…
+ Quy trình 4. Các nhân vật được tạo hình từ các vật dụng tìm được và câu
chuyện được phát triển theo chủ đề: Quy trình Điêu khắc - Nghệ thuật tạo hình
không gian (Nghệ thuật sắp đặt/ hoạt cảnh/ biểu diễn và sắm vai)

+ Quy trình 5. Tạo hình các con rối và tạo ra một buổi trình diễn ấn tượng:
Quy trình “Tạo hình con rối và nghệ thuật biểu diễn”
Ở 5 quy trình này đều được xây dựng chung một cấu trúc:
- Nghiên cứu kĩ nội dung bài học để xác định mục tiêu cụ thể. Trong bài học
giáo viên cần hình thành ở học sinh những kĩ năng nào và mức độ đến đâu?
- Thảo luận và làm quen với chủ đề tạo ra sản phẩm đa dạng với nhiều chất
liệu.
- Có thể có những thay đổi linh hoạt hoặc cân nhắc khác cho quy trình cụ thể ở

thực tế.
- Quy trình được chi tiết từ đầu tới cuối thông qua mô tả thực tế các bước khác
nhau của một quy trình, trong đó kết hợp nhuần nhuyễn các quy trình nói trên để
đảm bảo hiệu quả cao nhất trong việc giáo dục mĩ thuật.
9


* Hướng dẫn học sinh làm con rối: Giúp học sinh có kỹ năng tạo ra con rối
+ Xác định đối tượng học sinh:
- Về năng lực - Kỹ năng thực hành.
+ Định hướng nhóm con rối: 2D - 3D - 4D
- Chia học sinh thành các nhóm theo sở trường, sở thích.
- Các nhóm lựa chọn câu chuyện đã học ở các môn học khác xác định nhân
vật sẽ làm (câu chuyện độc thoại hoặc nhóm...)
- Yêu cầu học sinh làm con rối 2D - 3D - 4D theo năng lực và chất liệu của
nhóm, cá nhân.
+ Hướng dẫn học sinh chuẩn bị giấy bìa cứng, giấy màu, sáp màu, vải vụn,
vật tìm được … cắt thành các hình bộ phận chính của người và con vật. Dùng
kim chỉ khâu đính các bộ phận lại thành các hình dáng người hoặc con vật khác
nhau, to nhỏ nhiều cỡ, làm sao cho các bộ phận có thể điều chỉnh cử động được.
Tạo hình 2D - 3D - 4D
+ Yêu cầu mỗi nhóm làm từ 4 đến 5 con rối người hoặc con vật.
- Tạo con rối từ các vật liệu tìm được có dạng hình khối sẵn cần có sự giúp
đỡ của giáo viên. Cắt ghép làm sao cho các khớp cử động có độ chuyển động là
được.
- Tạo nhóm con rối như hình minh hoạ bên dưới.
- Con rối biểu diễn nhóm - Con rối biểu diễn cá nhân.
Sau khi các nhóm làm được các con rối theo yêu cầu, tôi tổ chức thi các con
rối của các nhóm. Đánh giá kết quả, hướng dẫn bổ sung cách làm cho các nhóm.
3.2. Sử dụng mô hình con rối, thực hiện nâng cao hiệu quả tiết dạy

Để hình thành và phát triển những kĩ năng cho học sinh, tôi sử dụng một số
giải pháp dạy học như:
- Dùng con rối phù hợp năng lực độ tuổi như khối lớp 1, lớp 2, lớp 3 và độ
tuổi lớp 4, lớp 5, nhóm, cá nhân, và câu chuyện đã thuộc.
- Dùng các con rối đa dạng phong phú với nhiều hình thức thể hiện.
- Sử dụng sản phẩm con rối 2D - 3D - 4D trong quy trình sắp đặt, biểu diễn,
đóng vai, hoạt cảnh, tạo dáng nhân vật trong tranh vẽ, xây dựng cốt truyện...
Tôi giới thiệu những sản phẩm con rối:

10


11


- Xây dựng câu chuyện đã học trong các môn học khác.
12


- Các câu chuyện cổ tích quen thuộc.
- Thực hiện nghệ thuật sắp đặt theo không gian cổ tích, không gian theo đề tài.
Hướng dẫn cho học sinh thực hiện những kỹ năng sau :
- Tưởng tượng (nhớ lại những hình ảnh đã thấy - đã nghe)
- Xác định nhân vật.
- Sắp đặt hình.
- Chỉnh hình.
- Xây dựng lời dẫn chuyện.
3.3. Sử dụng các con rối vào tạo dáng hình ảnh trong một số bài vẽ tranh.
Ví dụ1 : Nhân vật của em
Sử dụng con rối (nhân vật học sinh đã định hướng theo nội dung đã chọn)

2D sắp xếp lên giấy A4- A3. Sao cho bố cục hợp lý, thuận mắt, phù hợp với đề
tài bài học. Dùng chì vẽ lại hình con rối lên giấy tạo ra hình ảnh chính của bức
tranh, sáng tạo hình ảnh phụ phù hợp với nội dung tranh.

- Sắp xếp con rối theo nhiều nội dung đề tài khác nhau, điều khiển các con
rối ở nhiều dáng như: Đứng, ngồi, chạy, nhảy....
Giải pháp này giúp học sinh có kỹ năng về bố cục tranh.
- Sắp xếp hình con rối thành câu chuyện hoặc sử dụng con rối sắp xếp lên
giấy rồi vẽ in hình thành tranh đề tài sao cho cân đối, thuận mắt. Học sinh có kỹ
năng bố cục hình vẽ tranh đề tài …
- Kỹ năng vẽ hình, trên cơ sở quan sát thực tế học sinh nắm được đặc điểm
hình dáng của con người, con vật, cảnh thiên nhiên, học sinh sắp xếp bố cục
hình vẽ trên giấy và biết phác hình từ khái quát, tổng thể đến chi tiết. Học sinh

13


biết cách phác hình đạt được hiệu quả như mình mong muốn, không phải tẩy
xoá nhiều. Bài vẽ có hình dáng phong phú.
- Giúp cho học sinh biết, so sánh, phân tích, tổng hợp, khái quát để học sinh
sắp xếp hình ảnh và cảm thụ được vẻ đẹp của hình. Góp phần hình thành thị
hiếu thẩm mĩ và thói quen quan sát nhận ra vẻ đẹp mọi vật xung quanh, biết trân
trọng cái đẹp và thích tạo ra cái đẹp theo khả năng và sở thích của mình.
- Kĩ năng sắp xếp bố cục hình cho những bài sau, kĩ năng này sẽ được củng
cố từng bước qua nhiều bài luyện tập các kĩ năng trên được hình thành và phát
triển.
- Kỹ năng biểu diễn, trên cơ sở con rối học sinh biết cách biểu diễn các câu
chuyện đã học. Căn cứ vào kết quả của học sinh thực hiện để điều chỉnh cho
hợp lý về kỹ năng, tình cảm, cảm xúc.
Qua giải pháp trên, mục đích là rèn luyện cho học sinh kỹ năng làm ra con

rối, khả năng sáng tạo ra nhiều nội dung câu chuyện qua con rối, tư duy trừu
tượng, sử dụng có hiệu quả trong các quy trình dạy học. Tạo điều kiện để học
sinh học tập thuận lợi và hiệu quả hơn.
Ví dụ2 : Trò chơi sân khấu
- Sau khi học sinh thực hành tốt kỹ năng sắp xếp bố cục hình ảnh vào phần giấy
và xây dựng được câu chuyện hấp dẫn tôi mới sử dụng trò chơi này.
- Yêu cầu các nhóm dùng một số con rối để kể hoặc biểu diễn thành câu chuyện
của nhóm mình.

14


- Tôi Chia lớp thành các nhóm.
- Yêu cầu các nhóm có cùng các con rối như nhau nhưng kể các câu chuyện có
nội dung khác nhau.
+ Thực hiện nhóm trước kể xong chuyển cho nhóm sau.
+ Tổ chức các nhóm nhận xét - Đánh giá về các câu chuyện như hay, hấp
dẫn, có ăn khớp, phù hợp với các con rối không.
Mục đích giúp học sinh có kiến thức phong phú về các câu chuyện giả tưởng,
ôn lại các câu chuyện đã học ở môn học khác.
Cách thực hiện:
+ Tôi yêu cầu học sinh giới thiệu con rối đồng thời gợi ý cho học sinh sáng
tạo các câu chuyện và biểu diễn sân khấu.
+ Cùng một số con rối gợi ý học sinh sáng tạo thay đổi câu chuyện, nội dung
câu chuyện và chi tiết để tạo ra nhiều đề tài khác nhau.
- Tôi giải thích để học sinh hiểu các câu chuyện giả tưởng về loài vật.
- Sau đó Tôi cho học sinh nhận xét kết quả của trò chơi và bổ sung cho học
sinh.

15

Mục đích của trò chơi sân khấu trên là rèn luyện cho học sinh có thói quen
quan sát, khả năng tư duy trừu tượng. Cùng một số con rối giống nhau nhưng ta
có thể xây dựng thành nhiều nội dung và kỹ năng vẽ cảnh để học sinh lĩnh hội
tri thức tốt và hiệu quả hơn khi vẽ tranh. Giúp học sinh hiểu được cùng một số
con rối nhưng có thể xây dựng nhiều câu chuyện khác nhau. Giúp học sinh có
kỹ năng trên cơ sở phông cảnh đã được xác định, học sinh biết cách để điều
chỉnh hợp lý thể hiện được nhiều đề tài trong một không gian. Học sinh có thói
quen quan sát môi trường sống xung quanh.
Qua hai trò chơi trên. Dưới sự hướng dẫn của tôi và qua sử dụng con rối học
sinh tự lĩnh hội được tri thức về:
- Giáo dục thẩm mĩ, tạo điều kiện cho học sinh tiếp xúc, làm quen và thưởng
thức vẻ đẹp sẵn có.
- Học sinh phát triển năng khiếu Mĩ thuật cũng chính là một biểu hiện của sự
phát triển nhân cách. Các bài học thực hành không còn sơ lược nữa mà có kết
cấu, lập luận chặt chẽ, chính xác quá trình chuyển biến đó, để năng khiếu sơ
khai phát triển thành năng khiếu hoàn thiện thì phải tổ chức dạy và học làm sao
cho phù hợp với quy luật tâm lý của học sinh để duy trì và kích thích sự phát
triển ở học sinh góp phần cho việc dạy và học môn Mĩ thuật ở Trường Tiểu học
hiệu quả hơn. Giúp học sinh có kỹ năng tiếp cận mĩ thuật ở lớp trên.
Cuối mỗi bài học qua đánh giá kết quả học tập của học sinh. Tôi nắm được
mức độ, kĩ năng đã phát triển ở từng học sinh và có kế hoạch bồi dưỡng cho cả
lớp và từng cá nhân học sinh. Để hình thành và phát triển những kĩ năng trên
cho học sinh, tôi luôn gần gũi quan sát hỗ trợ học sinh. Tôi có thể sử dụng kết
hợp nhiều Phương pháp dạy học trong bài học. Tôi tổ chức cho học sinh làm
16


việc theo nhóm nêu những hình ảnh quan sát hàng ngày theo nội dung bài học

đưa vào kết qủa của các nhóm, tôi tự chọn nội dung nêu nhiều minh họa trực
tiếp để học sinh nhận biết. Đồng thời tôi giới thiệu sản phẩm để minh họa (lưu ý
trong khi thiết kế bài giảng tôi đã dự kiến những hình ảnh quen thuộc để làm Đồ
dùng dạy học) Yêu cầu các nhóm thực hành. Tôi tiếp tục gợi ý bổ sung trên sản
phẩm của học sinh. Qua đó học sinh hiểu được để điều chỉnh, chỉnh sửa. Sau
phần hướng dẫn chung tôi đến từng nhóm để hướng dẫn cá nhân thực hiện.
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản
thân, đồng nghiệp và nhà trường
Qua nghiên cứu và kinh nghiệm giảng dạy tôi vận dụng các phương pháp,
biện pháp, giải pháp và đến thời điểm tháng 3 năm 2018 học sinh đạt được
những kết quả khả quan, từng bước nâng cao chất lượng dạy và học như sau:
* Kết quả:
Đánh giá xếp loại
Hoàn thành tốt
Hoàn thành
Chưa hoàn thành
Lớp
Sĩ
SL
TL
SL
TL
SL
TL
số
5A
32
13 40,62%
19
59,38%

0
0%
5B
31
7
22,6%
23
74,2 %
1
3,2%
Qua quá trình nghiên cứu, vận dụng các phương pháp, biện pháp đã nêu trên
tôi thấy rằng hiệu quả các tiết dạy cũng như chất lượng Dạy- Học môn Mĩ thuật
được nâng cao và chứng tỏ các phương pháp trên là phù hợp. Sau thời gian thực
nghiệm các em có nhiều tiến bộ, tôi luôn duy trì kết quả này.
Qua việc thực hiện các giải pháp trên mà bản thân đã áp dung, qua việc
chia sẻ với đồng nghiệp trong sinh hoạt chuyên môn, nhất là trong nội dung
sáng kiến kinh nghiệm chú trong đổi mới phương pháp dạy học, tôi đã nhận
được nhiều sự ủng hộ của đồng nghiệp cũng như Ban giám hiệu nhà trường, các
bậc phụ huynh và lãnh đạo địa phương. Giải pháp mà tôi thực hiện còn có thể áp
dụng linh hoạt đối với các môn học khác trong nhà trường như: HĐGD Đạo
đức, HĐGD Âm nhạc…
Năm học 2017 - 2018 với yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và
đào tạo, đáp ứng yêu cầu CNH - HĐH Trong điều kiện kinh tế thị trường định
hướng XHCN và hội nhập quốc tế. Bộ Giáo dục và Đào tạo được sự hỗ trợ của
Chính phủ Đan Mạch, đã triển khai Dự án hỗ trợ giáo dục mĩ thuật tiểu học. Bản
thân tôi được tiếp thu chuyên đề và tài liệu: Dạy học mỹ thuật dành cho giáo
viên tiểu học. Với những quy trình Dạy - Học Mĩ thuật theo phương pháp mới:
- Tôi luôn lập kế hoạch và tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục mĩ thuật mới
dựa vào nội dung bài học theo các chủ đề trong chương trình hiện hành .
- Luôn liên hệ giữa mĩ thuật với các môn học khác, có khả năng tích hợp

trong thực tế giảng dạy.
17


- Luôn tổ chức đánh giá liên tục các quy trình mĩ thuật để phát triển các năng
lực học tập, khả năng sáng tạo và kỹ năng sống ở mỗi học sinh.
Một số sản phẩm của học sinh

III. KẾT LUẬN
18


1.Kết luận.
Qua thời gian nghiên cứu, thử nghiệm và áp dụng “Một số biện pháp
hướng dẫn học sinh lớp 5 Trường Tiểu học Nga Thái làm và sử dụng con rối
đạt hiệu quả cao trong dạy học Mĩ thuật” theo phương pháp Đan Mạch, bản
thân đã rút ra một số kinh nghiệm như sau:
- Chú trọng trong công tác chuẩn bị soạn giảng, chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học
phục vụ tiết dạy, hình thành kỹ năng sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy học
tích cực thích hợp với từng bài, từng quy trình, từng nội dung, tạo sự liên kết với
các quy trình và phù hợp với đối tượng học sinh.
- Tôi luôn lấy học sinh làm trung tâm trong quá trình thiết kế các quy trình mĩ
thuật. Tôi có trách nhiệm tạo ra môi trường an toàn và tự tin, ở đó học sinh
muốn tự mình tham gia vào quá trình học tập qua đó các em có được những hiểu
biết và kỹ năng mới mà các em chưa có được.
- Tôi luôn yêu thương học sinh, gần gũi với học sinh, luôn động viên, tuyên
dương và khuyến khích các em học tập, sang tạo.
- Tôi luôn tiếp thu những ý kiến đóng góp của chuyên môn ngành, Ban giám
hiệu nhà trường và đồng nghiệp.
- Tôi luôn phối hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh để tạo điều kiện tốt nhất

cho các em trong học tập.
2. Kiến nghị.
- Phòng GD&DDT nên tổ chức nhiều chuyên đề theo phương pháp Đan Mạch.
- tăng cường cơ sở vật chất, đầu tư trang thiết bị cho bộ môn Mĩ thuật.
Trên đây là một số biện pháp tôi đã áp dụng đối với học sinh khố 5 trường tiểu
học Nga Thái, Nga Sơn Thanh Hóa. Rất mong được sự góp ý của đồng nghiệp
để tôi hoàn thiện hơn nữa trong quá trình dạy.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Nga Thái, ngày 03 tháng 4 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.
Người viết:

Phạm Văn Biên

TÀI LIỆU THAM KHẢO

19


1. Tài liệu dạy học Mĩ thuật (Dành cho giáo viên Tiểu học).
Nguyễn Thị Nhung (Chủ biên)
Nguyễn Tuấn Cường - Hoàng Đức Dũng - Nguyễn Thị Đông
Trần Thị Vân - Lê Thúy Quỳnh (NXB GD Việt Nam tháng 10 năm 2015)
2. Học Mĩ thuật – Dạy Mĩ thuật (SGK-SGV )
Nguyễn Thị Nhung (Chủ biên)

Nguyễn Thị Hậu- Nguyễn Quỳnh Nga – Ong Thị Quý Nhâm
Lê Thúy Quỳn Phạm Văn Thuận- Nguyễn Khắc Tú
(NXB GD Việt Nam tháng 8 năm 2016)
3. Các tạp chí Giáo dục Tiểu học.

DANH MỤC
20


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC CẤP
CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Phạm Văn Biên
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên- Trường Tiểu học Nga Thái

T
T

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Tên đề tài SKKN

Một số giải pháp Nâng cao chất lượng
dạy và học phân môn Thường thức Mĩ
thuật

Một số biện pháp hướng dẫn học sinh vẽ
tranh đề tài.
Phát huy tác dụng của trò chơi trong dạy
học môn Mĩ thuật ở Tiểu học.
Một số biện pháp hướng dẫn học sinh vẽ
tranh đề tài.
Kinh nghiệm dạy và học tốt phân môn vẽ
tranh lớp 5.
Kinh nghiệm hướng dẫn HS lớp 5 vẽ
tranh đề tài ở Trường Tiểu học Nga Thái.

Cấp
Kết
đánh giá
quả
xếp loại đánh
Năm học
(Ngành giá xếp
đánh giá xếp
GD
loại
loại
cấphuyệ (A, B,
n/tỉnh;
hoặc
Tỉnh...)
C)
Huyện

A

2006 - 2007

Huyện

B

2007- 2008

Huyện

B

2008 - 2009

Huyện

B

2009 - 2010

Tỉnh

C

2012 - 2013

Huyện

B

2014 - 2015

21