SKKN một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua môn địa lí lớp 12

Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12
1. MỞ ĐẦU
1.1 Lí do chọn đề tài
Năm 2009, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đặt ra nhiệm vụ tăng cường các hoạt
động ngoại khóa và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh. Sau khi học xong, học sinh
có được những kĩ năng sống cần thiết để bước vào đời, có trách nhiệm với bản thân,
cộng đồng và xã hội. Tuy nhiên thực tế hiện nay học sinh rất thiếu các kĩ năng cơ
bản cần trong cuộc sống hiện đại như kĩ năng giao tiếp, kĩ năng sinh hoạt tập thể, kĩ
năng hoá giải căng thẳng... Để cùng học tập sinh sống và làm việc trong xã hội hiện
đại, những kĩ năng trên là không thể thiếu. Nhiều ý kiến của các chuyên gia giáo dục
và xã hội cho rằng việc nhiều bộ phận học sinh ở nước ta hiện nay thiếu các kĩ năng
để có thể đương đầu và giải quyết các vấn đề trong cuộc sống, học sinh còn thờ ơ với
nhiều vấn đề xảy ra xung quanh mính... Trong nhà trường phổ thông trong suốt thời
gian dài chúng ta chỉ quan tâm đến giáo dục trí dục, nhiều trường nhiều địa phương
lấy tỉ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp, học sinh đạt điểm cao là thước đo chất lương giáo
dục mà ít quan tâm đến sự chăm ngoan, chuyên cần, phát triển nhân cách cho học
sinh. Điều đó sẽ dẫn đến sự khập khiễng trong đào tạo, nó sẽ ảnh hưởng đến đầu ra
của giáo dục.
Để đạt được mục tiêu trên trong quá trình dạy học giáo viên cần vận dụng mọi
phương pháp dạy học một cách linh hoạt nhằm giúp học sinh biết cách tự học, cách
hợp tác trong quá trình tự học, tích cực, chủ động sáng tạo trong việc phát hiện và
giải quyết vấn đề để vừa có được những kiến thức cần thiết, vừa rèn luyện được các
kĩ năng địa lí, đặc biệt là những kĩ năng sống. Giáo dục cần đi liền với giáo dưỡng,
dạy học không chỉ trang bị hệ thống kiến thức cho học sinh mà cần phải giáo dục tư
tưởng đạo đức, rèn luyện kĩ năng sống cho các em. Rèn luyện kĩ năng sống cho học
sinh được xác định là một trong những nội dung cơ bản của phong trào thi đua “Xây
dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong các trường phổ thông giai đoạn
2008 - 2013 do Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo.
Địa lí là môn học có nhiều điều kiện thuận lợi để tích hợp, giáo dục kĩ năng
sống cho học sinh vì có nhiều kiến thức thực tế gắn với tự nhiên, kinh tế xã hội.

Thông qua tổ chức dạy học địa lí sẽ có nhiều cơ hội tích hợp giáo dục kĩ năng sống
cho các em.
Hiện nay, trong dạy học môn Địa lí đã thực hiện việc tích hợp giáo dục kĩ năng
sống cho học sinh; giúp học sinh có những kĩ năng hành động ứng xử phù hợp với
môi trường tự nhiên, với xã hội; có khả năng ứng phó và giải quyết một số vấn đề
thường gặp trong cuộc sống do điều kiện tự nhiên, xã hội mang lại. Tuy nhiên tích
hợp giáo dục kĩ năng sống qua bài dạy địa lí cần phải sử dụng các phương pháp thích
hợp, giáo dục kĩ năng sống nhưng không làm bài giảng quá nặng nề, quá tải nội dung
môn học mà phải giúp cho môn học trở nên nhẹ nhàng, thoải mái, thiết thực và hiệu
quả.
Tổ chức các trò chơi Địa lí sẽ giúp các em học sinh dễ dàng trao đổi, bộc lộ, học
tập và rèn luyện các kĩ năng sống như kĩ năng trao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm, kĩ
Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019

1


Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12
năng ứng phó và tự bảo vệ trước những thiên tai, những hiểm họa trong xã hội, hình
thành ở các em kĩ năng cảm thông, chia sẻ với mọi người... Trước nhiệm vụ của Bộ
Giáo dục và Đào tạo đã đặt ra việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh phổ thông
ngày càng trở nên cấp thiết nhằm đào tạo “con người mới” với đầy đủ các mặt: trí,
đức, thể, mỹ để góp phần xây dựng sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước. bản thân tôi luôn đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực. Tích cực
hoá hoạt động học tập luyện tập của học sinh, hình thành các phương pháp dạy học
thích hợp, qua đó để tích lũy được kiến thức, nâng cao hiệu quả dạy học ở trường
THPT, tôi chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “ Một số phương pháp nâng cao hiệu

quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua môn địa lí lớp 12 ”
1.2. Mục đích nghiên cứu
Tổ chức các trò chơi địa lí thích hợp trong dạy học chính khóa nhằm nâng cao
hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 12. Qua đó nâng cao chất lượng dạy
học bộ môn Địa lí ở trường phổ thông.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua bài dạy dạy địa lí lớp 12
- Học sinh các lớp 12A1, 12A2 Trường THPT Lê Hoàn, Thọ Xuân, Thanh Hoá
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Các phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết: Đọc tài liệu nghiên cứu
cơ sở lí luận của đề tài.
- Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp khảo sát điều tra, thực
nghiệm tổ chức trên lớp...
- Phương pháp thống kê , xử lí số liệu, báo các kết quả

Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019

2


Mt s phng phỏp nõng cao hiu qu giỏo dc k nng sng cho hc sinh qua
mụn a lớ lp 12
2. NễI DUNG
2.1. C s lớ lun ca sang kin kinh nghim.
2.1.1 K nng sng:
2.1.1.1 Khỏi nim:
K nng sng l mt phm trự rng bao hm nhiu vn ca cuc sng, ú
l nhng vn phỏt sinh trong mi quan h gia con ngi v con ngi, con

ngi vi thiờn nhiờn nhiờn, con ngi vi s phỏt trin kinh t xó hi... Nhng
ngi cú k nng sng l nhng ngi cú s tri nghim hiu qu nht, giỳp gii
quyt hoc ỏp ng nhng nhu cu c th, trong sut quỏ trỡnh tn ti v phỏt trin
ca con ngi.
2.1.1.2. Tõm quan trng cua vic giỏo dc k nng sng cho hc sinh THPT
Hc sinh cp sỏch n trng vi mt mc tiờu quan trng nht l hc ch, hc
ly cỏi ch nh trng cng cú mc ớch quan trng nht l dy ch cho cỏc em,
truyn t nhng tri thc khoa hc cỏc em chun b y hnh trang tri thc
bc vo i. Chớnh vỡ iu ú cỏc mc tiờu ra cng ch xoay quanh vic o to
tri thc, trong khi s phỏt trn mnh m ca nn kinh k xó hi cỏc em hc sinh khi
n trng ngoi tip xỳc vi mụi trng giỏo dc trong nh trng cỏc em cũn tip
cn vi xó hi m ú nhiu vn ca cuc sng ũi hi cỏc em phi cú kin thc
v nú, phi cú k nng gii quyt hp lớ mi em li hiu qu tớch cc. Giỏo dc k
nng sng nhm thc hin yờu cu i mi giỏo dc ph thụng, v phự hp vi xu
th giỏo dc ca th gii.
2.1.1.3. Nhng k nng sng cn c giỏo dc cho hc sinh trong
nh trng ph thụng qua dy hc mụn a lớ
a. K nng t nhn thc
Tự nhận thức là một k nng sng cơ bản, giúp hc sinh biết nhìn
nhận, đánh giá đúng về bản thân mình (tiềm năng, tình cảm,
sở thích, thói quen, điểm mạnh, điểm yếu,...)
b. K nng gii quyt vn
Trong cuc sng mi hc sinh thng gp nhiu vn khú khn. ú l nhng
khú khn trong hc tp, trong cỏc mi quan h, trong cụng vic...K nng gii quyt
cỏc tỡnh hung khú khn trong cuc sng l k nng bin nhng vn khú khn ú
tr thnh nhng vn n gin, hay ú cng l nng lc cỏ nhõn cú th vt qua
nhng vn khú khn ú mt cỏch hiu qu.
c. K nng giao tip
Giao tip l quỏ trỡnh tip xỳc trao i nhng thụng tin, mong mun, suy ngh, tỡnh
cm gia ngi ny vi ngi khỏc

d. K nng t duy
Trong quỏ trỡnh lm vic cỏ nhõn v nhúm, hc sinh luụn phi tỡm kim v x lớ
thụng tin t SGK, t cỏc ngun t liu khỏc nhau cỏc c nhng tri thc cn
thit gn vi ni dung bi hc a lớ. Vn dng cỏc k nng phõn tớch, so sỏnh i
Sỏng kin kinh nghim

Nm hc 2018 - 2019

3


Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12
chiếu các hiện tượng sự vật địa lí giúp học sinh hiểu sâu vấn đề và có thể đưa tới
những ý kiến sáng tạo khi đề xuất biện pháp giải quyết tình huống của thực tiễn...
e. Kĩ năng làm chủ bản thân
Hoạt động nhóm hoặc thực hiện những bài tập nhỏ trong các tiết học Địa lí theo
yêu cầu và nhiệm vụ mà giáo viên giao sẽ tạo điều kiện cho học sinh rèn luyện kĩ
năng đặt ra mục tiêu cho từng hoạt động, ví dụ phân tích lược đồ để nhận xét sự phân
bố của một số đối tượng địa lí. Tham gia hoạt động nhóm, mỗi học sinh nhận nhiệm
vụ theo sự phân công và việc hoàn thành nhiệm vụ sẽ luyện tập cho các em khả năng
chịu trách nhiệm (đảm nhận trách nhiệm) với công việc được giao.
g. Một số kĩ năng khác
- Kĩ năng xác định mục tiêu
- Kĩ năng đương đầu, hóa giải stress và cảm xúc tiêu cực
- Kĩ năng xác định giá trị
- Kĩ năng ra quyết định
- Kĩ năng làm việc nhóm
- Kĩ năng bảo vệ môi trường
- Kĩ năng sống về phòng chống thiên tai

- Kĩ năng sống về sử dụng tiết kiệm và hiệu quả năng lượng...
2.1.2 Trò chơi Địa lí
2.1.2.1. Khái niệm trò chơi Địa lí
Trò chơi trong dạy học địa lí là trò chơi học tập, có tác dụng mở rộng, nâng cao
hiểu biết Địa lí và các kĩ năng hoạt động của học sinh. Tổ chức trò chơi tốt vừa phát
huy được sự nhanh trí, tính sáng tạo, vừa rèn luyện tính tự lập và tinh thần tập thể
của học sinh. Ngoài ra, hứng thú học tập, niềm tin và tình cảm của học sinh được
nâng cao, môn địa lí trở nên sinh động, gần gũi thiết thực hơn đối với học sinh.
2.1.2.2. Một số trò chơi Địa lí có thể được tổ chức trong dạy học chính khóa
a. Đố vui địa lí
Đố vui địa lí là hình thức trò chơi trí tuệ đơn giản nhằm tăng cường sự hiểu biết
kiến thức địa lí của học sinh, là hình thức dễ vận dụng, ở mọi nơi
b. Trò chơi “kẻ giấu tên”
c. Trò chơi “ai biết nhiều hơn”
d. Trò chơi “ giải ô chữ”
e. Trò chơi “ai nhanh hơn”
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi chưa áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:
2.2.1. Kết quả điều tra dành cho giáo viên:
- Có 100% giáo viên cho rằng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là rất quan
trọng
- Có 100% giáo viên đồng ý cần đưa mục tiêu giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
vào mục tiêu giáo dục chung cho học sinh.
- Có 100% giáo viên cho rằng cần tăng cường giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
thông qua dạy học chính khóa trên lớp và cả thông qua các hoạt động ngoại khóa
Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019

4

Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12
-66% giáo viên cho rằng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh ở trường chỉ được
quan tâm ở mức bình thường.
-Sự chú ý của giáo viên trong giáo dục kĩ năng sống cho học sinh khi giảng dạy
chủ yếu ở mức trung bình chiếm 75%.
- 66% ý kiến cho rằng việc tổ chức các trò chơi Địa lí trong dạy học hiện nay ít
được thực hiện.
- 100% ý kiến cho rằng học sinh ít có cơ hội rèn luyện kĩ năng sống.
2.2.2. Kết quả điều tra dành cho học sinh:
- 80% ý kiến cho rằng chưa được giáo dục kĩ năng sống.
- 40% ý kiến cho rằng các em chưa bao giờ tìm sự tư vấn khi gặp các vấn đề khó
giải quyết trong cuộc sống.
- 70% ý kiến cho rằng hiện tượng bạo lực học đường diễn ra một cách thường
xuyên.
- 50% cho rằng khi các em gặp những vấn đề khó khăn trong cuộc sống các em
không có hướng giải quyết hiệu quả.
- 50% ý kiến cho rằng các em tham gia các hoạt động bề nổi của nhà trường ở
mức trung bình.
- 60% ý kiến cho rằng các em thường ngại ngùng khi đề cập đến các vấn đề tâm
sinh lí.
- 70% ý kiến cho rằng các em thường tỏ ra không tự tin khi trình bày ý kiến trước
đám đông.
- 60% ý kiến cho rằng các em thường ít đề ra những mục tiêu trong cuộc sống.
2.2.3. Nguyên nhân của thực trạng
- Với xu hướng đổi mới giáo dục hiện nay, đặc biệt là đổi mới phương pháp… tạo
điều kiện thuận lợi cho việc đưa nội dung giáo dục kĩ năng sống vào trường học, việc
sử dụng các phương pháp dạy học mới cũng tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh dễ
dàng bộc lộ những quan điểm, suy nghĩ cũng như thể hiện mình đó là yếu tố thuận

lợi để tìm hiểu và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh .
- Sự phát triển mạnh của xã hội cho phép các em học sinh có thể rèn luyện các kĩ
năng sống từ thực tế một cách thuận lợi.
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh vẫn chưa được trú trọng đúng mức, thập chí
coi nhẹ, việc tích hợp các nội dung kĩ năng sống vào các tiết học, môn học còn hạn
chế.
- Những hiểu biết về kĩ năng sống của nhiều giáo viên còn chưa cao dẫn đến hiệu
quả giáo dục thấp.
2.3. Các giải pháp tổ chức thực hiện:
2.3.1. Tổ chức đố vui địa lí
Đố vui địa lí là hình thức trò chơi trí tuệ đơn giản nhằm tăng cường sự hiểu biết
kiến thức địa lí của học sinh, là hình thức dễ vận dụng, ở mọi nơi.
* Ý nghĩa của đố vui địa lí
Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019

5


Mt s phng phỏp nõng cao hiu qu giỏo dc k nng sng cho hc sinh qua
mụn a lớ lp 12
- Giỳp hc sinh nm vng kin thc a lớ v vn dng vo lớ gii mt s hin
tng a lớ ang din ra xung quanh cỏc em.
- To hng thỳ hc tp ca hc sinh.
- Giỳp cỏc em hiu c cỏc vn a lớ a phng .
- Giỏo dc k nng sng nh:
+ K nng giao tip
+ K nng húa gii cng thng
* Trong dy hc a lớ lp 12 giỏo dc k nng sng cho hc sinh qua vui a

lớ l hỡnh thc c tin hnh d dng v cú hiu qu cao vỡ:
- Cỏc kin thc a lớ lp 12 thng gn gi vi thiờn nhiờn v cỏc hot ng sn
xut cng nh i sng ca con ngi.
- vui l hỡnh thc to khụng khớ vui v, thoi mỏi, k thut thc hin n gin,
khụng ũi hi cao v cỏc yờu cu c s vt cht, thi gian phc v nờn c tin
hnh mt cỏch d dng v hiu qu cao.
* Cỏnh thc tin hnh giỏo dc k nng giao tip, k nng húa gii cm xỳc cng
thng thụng qua vui a lớ.
Khi thit k hot ng giỏo dc k nng giao tip, k nng húa gii cm xỳc
cng thng thụng qua vui a lớ giỏo viờn nờn thc hin theo cỏc bc nh sau:
+ Bc 1. Bc c cõu : giỏo viờn c cõu cho c lp nghe, cho cỏc em
trao i ý kin, vi cỏc bn trong lp, trong nhúm
+ Bc 2. Trỡnh by li gii: giỏo viờn t chc cho cỏc em trỡnh by li gii thớch
ca mỡnh
+ Bc 3. Giỏo viờn t chc cho hc sinh tho lun
+ Bc 4. Bc giỏo viờn tng kt hot ng
Vớ du. Gii thớch cõu tc ng: Rột thỏng ba, b gi cht cúng
- Mc tiờu
+ Kin thc: lm rừ v khc sõu kin thc ó c hc trong bi 10 a lớ lp 12
c bn.
+ K nng: liờn h thc t v nh hng tiờu cc ca thiờn nhiờn nhit i m giú
mựa n i sng, k nng phõn tớch vn .
+ Thỏi : to hng thỳ trong hc tp a lớ
+ Giỏo dc k nng sng k nng giao tip, húa gii cm xỳc cng thng
- Cỏc bc hot ng
+ Bc 1.
Giỏo viờn c cõu tc ng Rột thỏng ba, b gi cht cúng
Giỏo viờn yờu cu cỏc em hc sinh vn dng s hiu bit ca mỡnh lớ gii cõu tc
ng trờn.
Hc sinh suy ngh trao i vi cỏc bn: khi trao i vi bn bố cỏc em cn chỳ ý

lng nghe tớch cc v phn hi tớch cc, tụn trng nhu cu ca i tng giao tip,
cỏc bn cựng trao i mt cỏch chân thành, cảm thông chia sẻ với ngời
mình giao tiếp, vui vẻ, hoà nhã, chân thành, cầu thị, luôn tìm ở
Sỏng kin kinh nghim

Nm hc 2018 - 2019

6


Mt s phng phỏp nõng cao hiu qu giỏo dc k nng sng cho hc sinh qua
mụn a lớ lp 12
ngời khác những điều tốt hơn mình để học tập, kết hợp giữa lời
nói với cử chỉ, điệu bộ, động tác để tạo sự hấp dẫn đối với ngời
khác trong giao tiếp.
Hc sinh ch ng a ra quan im ca mỡnh v vn tỡm hiu.
+ Bc 2. Giỏo viờn t chc cho hc sinh trỡnh by li gii
Giỏo viờn t chc cho tng em hc sinh trỡnh by phn lớ gii ca mỡnh theo cỏc
hng:
Vỡ sao cú cõu tc ng trờn?
+ Bc 3. Giỏo viờn t chc cho hc sinh tho lun
Giỏo viờn cho hc sinh tin hnh tranh lun kt qu phỏt trin k nng giao
tip giỏo viờn cú th hng cỏc em tho lun theo yờu cu sau:
Tranh lun ỳng trng tõm.
Cú th a ra cỏc ý kin, suy ngh khỏc nhau.
Tụn trng ý kin ca cỏc bn trỡnh by.
Khi trao i cn theo hng ngi núi phi cú ngi nghe.
Tớch cc tham gia trao i ý kin.
+ Bc 4. Giỏo viờn tng kt hot ng
Giỏo viờn tng kt ỏp ỏn, a ra phng ỏn tr li hiu qu nht.

* Lu ý khi giỏo dc k nng sng cho hc sinh thụng qua vui a lớ.
Mun t hiu qu giỏo viờn cn lu ý yờu cu cỏc em hc sinh thc hin theo
cỏc hng nh sau:
- Cỏc em cn xỏc nh nhu cu giao tip
- Cỏc em cn tụn trng i tng giao tip
- Khi giao tip cỏc em cn vui v
- Cỏc em cn ch ng tham gia vo hot ng
- Cỏc em cn khụng cm thy mt t tin khi tr li sai yờu cu cõu hi trong
2.3.2. T chc trũ chi ai nhanh hn
Ai nhanh hn l trũ chi n gin, th hin s nhanh nhn v tớnh tp th ca HS
tng cng s hiu bit kin thc a lớ, l hỡnh thc d vn dng, cú th t chc
trong lp hc.
* í ngha ca trũ chi ai nhanh hn
- Giỳp hc sinh nm vng kin thc a lớ
- To hng thỳ hc tp ca hc sinh.
- Giỳp cỏc em hiu c cỏc vn a lớ a phng .
- Giỏo dc k nng sng nh:
+ K nng giao tip
+ K nng húa gii cng thng
+ K nng t nhn thc...
* Trong dy hc a lớ lp 12 giỏo dc k nng sng cho hc sinh qua trũ chi ai
nhanh hn l hỡnh thc c tin hnh d dng v cú hiu qu cao vỡ:
Sỏng kin kinh nghim

Nm hc 2018 - 2019

7


Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua

môn địa lí lớp 12
- Các kiến thức địa lí lớp 12 thường gần gũi với thiên nhiên và các hoạt động sản
xuất cũng như đời sống của con người.
- Là hình thức tạo không khí vui vẻ, thoải mái, kĩ thuật thực hiện đơn giản, không
đòi hỏi cao về các yêu cầu cơ sở vật chất, thời gian phục vụ nên được tiến hành một
cách dễ dàng và hiệu quả cao.
Ví dụ 1:
Bài 27: Vấn đề phát triển một số ngành công nghiệp trọng điểm.
Mục 1. Công nghiệp năng lượng
*Mục tiêu giáo dục kĩ năng sống :
- Qua hoạt động này học sinh thấy được nguồn năng lượng than đá, dầu mỏ, khí
đốt là tài nguyên không thể phục hồi, mặc dù đây là những thế mạnh trong phát triển
công nghiệp của nước ta nhưng nếu như với mức khai thác như hiện nay thì tương lai
nguồn năng lượng này sẽ cạn kiệt. Học sinh ý thức được nước ta cần phải khai thác
sử dụng tiết kiệm, hiệu quả.
- Các kĩ năng sống được giáo dục qua hoạt động:
Kĩ năng tự nhận thức, kĩ năng hóa giải stress, kĩ năng xác định giá trị, kĩ năng
làm việc nhóm, kĩ năng sử dụng tiết kiệm và hiệu quả nguồn năng lượng
* Hoạt động: Sau khi giáo viên tổ chức, hướng dẫn cho học sinh nắm được, trữ
lượng, sản lượng và phân bố của các ngành công nghiệp khai thác than, khai thác dầu
trong bài giảng. Giáo viên chức cho học sinh thực hiện trò chơi.
- Thời gian thực hiện 4 phút.
- Bước 1: Giáo viên chuẩn bị một số thứ trước như:
+ Các cục đá tượng trưng cho những mỏ than đá với nhiều kích cỡ khác nhau.
+ Các túi nước tượng trưng cho những túi dầu, các túi này có kích cỡ khác nhau.
- Bước 2: Giáo viên đưa ra luật chơi: lớp có 4 tổ chia làm 4 đội mỗi đội có 3 học
sinh.
Giáo viên trọng tài, sau khi giáo viên hô bắt đầu các học sinh chạy lên “cướp” các
thứ đã chuẩn bị sẵn trên bàn giáo viên, đội nào cướp được nhiều thì đội đó sẽ thắng.
- Bước 3: Tổ chức thực hiện trò chơi: Giáo viên làm trọng tài hô bắt đầu các HS

chạy lên cướp các thứ đã chuẩn bị sẵn trên bàn.
- Bước 4 kết thúc trò chơi: khi giáo viên thấy trên bàn còn lại một vài túi nước nhỏ,
cục đá nhỏ thì cho dừng trò chơi.
Giáo viên nhận xét kết luận: Qua trò chơi chúng ta có thể thấy than đá, dầu mỏ và khí
đốt của nước ta có trữ lượng lớn nhưng con người với mức khai thác và sử dụng như
hiện nay thì tương lai không xa nguồn tài nguyên này của nước ta sẽ chỉ còn lại những
cục than đá rất nhỏ, những túi dầu mỏ rất nhỏ rồi dần dần sẽ dẫn đến cạn kiệt loại tài
nguyên này và lúc đó ngành công nghiệp này của nước ta không còn là ngành công
nghiệp trọng điểm nữa. Vì vậy, ngay từ bây giờ cần phải khai thác và sử dụng hợp lí, sử
dụng tiết kiệm và hiệu quả nguồn năng lượng này đảm bảo cho sự phát triển bền vững.
Giáo viên :là học sinh chúng ta cần làm gì để sử dụng tiết kiệm và hiệu quả nguồn năng
lượng?
Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019

8


Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12
Học sinh tự nhận thức được những hành vi của mình như:
- Tắt đèn, tắt quạt điện, điều hòa khi đi ra khỏi phòng học
- Vận động mọi người xung quanh sử dụng tiết kiệm nguồn năng lượng, sử dụng
năng lượng sạch như năng lượng từ mặt trời, từ gió, từ thủy triều....
- Học tập thật giỏi để tìm ra những nguồn năng lượng mới thay thế nguồn năng lương
truyền thống.
Ví dụ 2: Bài 15. Bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai
Mục 2. Một số thiên tai chủ yếu và biện pháp phòng tránh.
a) Bão

* Mục tiêu giáo dục kĩ năng sống:
- Qua hoạt động này học sinh thấy được phạm vi hoạt động, tần suất hoạt động,
hướng chuyển động của bão ở nước ta.
- Qua đó các em có được các kĩ năng sống cần thiết như: kĩ năng giao tiếp: phản
hồi lắng nghe tích cực; trình bày ý tưởng, suy nghĩ về vấn đề bảo vệ môi trường và
phòng chống thiên tai. Thể hiện sự cảm thông chia sẻ với những người không may
gặp thiên tai. kĩ năng làm chủ bản thân: Ứng phó với thiên taỉ ở nước ta đặc biệt là ở
khu vực Miền Trung trong đó có tỉnh Quảng Bình.
* Hoạt động:
- Thời gian thực hiện 5 phút
- Chuẩn bị
+ Hai bản đồ Việt Nam, dạng bản đồ câm (khuyết một số thông tin) trên đó có các
chấm điểm, kí hiệu các tỉnh thành phố. Mỗi điểm được đánh một số;
+ Các thẻ được cắt bàng giấy tương ứng với các mũi tên thể hiện hướng, cường độ
và tần suất của bão ở nước ta.
- Thực hiện:
+ Có 2 đội tham gia chơi, mỗi đội có 5 học sinh, khi có hiệu lệnh bắt đầu, bản đồ
câm được treo lên, đồng thời mỗi học sinh trong mỗi đội sẽ cầm thẻ giấy lên gián
vào bản đồ câm, lần lượt từng học sinh. Đội nào dán đúng, nhanh, đội đó thắng cuộc
* Lưu ý khi giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua trò chơi ai nhanh hơn.
Muốn đạt hiệu quả giáo viên cần lưu ý yêu cầu các em học sinh thực hiện theo
các hướng như sau:
- Các em cần xác định nhu cầu giao tiếp, làm việc theo nhóm nhưng bản thân của
mỗi cá nhân phải hết sức cố gắng mới tạo được sự thành công của nhóm
- Các em cần tôn trọng đối tượng giao tiếp, khi thực hiện trò chơi phải thực sự
vui vẻ, không có tính “ăn, thua” khi thực hiện trò chơi
- Các em cần chủ động tham gia vào hoạt động
- Các em cần không cảm thấy mất tự tin khi đội mình không thắng cuộc.
2.3.3. Tổ chức trò chơi giải ô chữ
- Giải ô chữ là hình thức hoạt động dựa trên sự tham gia của tất cả các em học

Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019

9


Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12
sinh trong lớp hoặc đại diện của mỗi đội tham gia giải ô chữ. Thông qua trò chơi
khuyến khích các em học tập, tìm hiểu, liên hệ kiến thức địa lí với các kiến thức của
các môn học khác nhằm mở rộng kiến thức địa lí làm giàu tri thức địa lí.
Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng hoạt tư duy, kĩ năng xác định mục tiêu trong
giờ học cũng như kĩ năng xác định giá trị trong cuộc sống.
Ví dụ:
Bài 42: Vấn đề phát triển kinh tế, an ninh quốc phòng ở Biển Đông và các
đảo, quần đảo.
Mục 4. Tăng cường hợp tác với các nước láng giềng trong giải quyết các vấn đề
về biển và thềm lục địa.
*Mục tiêu giáo dục kĩ năng sống
- Qua hoạt động này giáo dục học sinh tình yêu quê hương đất nước, các em có kĩ
năng tự làm chủ bản thân, tự nhân thức được rằng mỗi công dân ngoài quyền được
hưởng những nguồn lợi từ biển cả, thì cần có nghĩa vụ bảo vệ nó, là chủ nhân tương
lai của đất nước các em cần có bổn phận và nghĩa vụ bảo vệ chủ quyền biển đảo của
quốc gia.
- Các kĩ năng sống được giáo dục qua hoạt động: Kĩ năng tự nhận thức, kĩ năng
xác định giá trị, kĩ năng tự nhận thức, kĩ năng kiên định, và kĩ năng giải quyết một số
vấn đề khó khăn trong cuộc sống
* Hoạt động - Hình thức: Cả lớp

- Thời gian thực hiện 4 phút
Tìm từ chìa khóa gồm 8 kí tự: “CHỦ QUYỀN”
* Luật chơi:
- Học sinh nào tìm được từ chìa khóa khi chỉ có gợi ý đầu tiên: từ chìa khóa gồm
có 8 kí tự được 10 điểm
- Học sinh nào tìm được từ chìa khóa khi 2 hàng ngang đã mở được 9 điểm
- Học sinh nào tìm được từ chìa khóa khi 4 hàng ngang đã mở được 8 điểm
- Học sinh nào tìm được từ chìa khóa khi tất cả các hàng ngang đã mở được 7
điểm...

Câu 1. Gồm 7 kí tự: từ còn thiếu trong đoạn thơ sau:
Những ngày không gặp nhau
............... đầu thương nhớ
Những ngày không gặp nhau
Lòng thuyền đau rạn vỡ
Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019 10


Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12
Câu 2: Gồm 4 kí tự: Nước biển và đại dương có độ mặn là do có chứa chất gì?
Câu 3: Gồm 6 kí tự: Người ta ví ngành này là ngành công nghiệp không khói.
Câu 4: Gồm 5 kí tự: từ còn thiếu trong đoạn thơ sau:
Biển....................... đảo...................
Ta ra quăng lưới, ta ra khoan dầu
Quyền ta công lí năm châu
Chí ta, Hàm Tử, Lục, Đầu, Đằng Giang
Câu 5: Gồm 9 kí tự: Đây là ngành dịch vụ rất quan trọng có nhiệm vụ vận tải

người và hàng hóa
Câu 6: Gồm 9 kí tự: điều được nhấn mạnh trong tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí
Minh
Như vậy từ chìa khóa gồm 8 kí tự là từ: “CHỦ QUYỀN”
Các chứng cứ lịch sử để chúng ta khẳng định rằng Việt Nam là nước đầu tiên trên
thế giới đã chiếm hữu và thực hiện chủ quyền của mình một cách liên tục và hòa
bình các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Vì vậy các bên liên quan cần tuân thủ
công ước về luật biển của Liên hợp quốc (1982) không nên có những hành động làm
phức tạp thêm tình hình, góp phần duy trì hòa bình, ổn định và hợp tác khu vực...
2.3.4. Tổ chức trò chơi ai biết nhiều hơn
Bài 44. Tìm hiểu Địa lí tỉnh Thanh Hoá
* Mục tiêu: Qua hoạt động này học sinh nắm được các điểm du lịch nổi tiếng của
Tỉnh Thanh Hoá thông qua làm việc nhóm các em có được các kĩ năng cần thiết như:
kĩ năng giao tiếp: kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng tư duy, kĩ năng tự nhận thức về
những điều kiện để phát triển du lịch của tỉnh Thanh Hoá thông qua các địa danh nổi
tiếng đó.
* Hoạt động:
- Thời gian thực hiện 3 phút
- Chuẩn bị
+ Hai bản đồ tỉnh Thanh Hoá, dạng bản đồ câm (khuyết một số thông tin) trên đó
có các chấm điểm, kí hiệu các đơn vị hành chính.
+ Bút lông
+ Có 2 đội tham gia chơi, mỗi đội có 5 học sinh, khi có hiệu lệnh bắt đầu, bản đồ
câm được treo lên, đồng thời mỗi học sinh trong mỗi đội sẽ cầm bút ghi vào bản đồ
câm tên của một điểm du lịch tương ứng ở trên bản đồ. Lần lượt em này ghi xong sẽ
đến em khác ghi, hết thời gian đội nào ghi được nhiều địa danh đúng, đội đó thắng
cuộc.
Học sinh ghi được các điểm du lịch của Tỉnh Thanh Hoá.
2.3.5. Mẫu giáo án có sử dụng phương pháp tổ chức trò chơi nhằm nâng cao
hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh

VẤN ĐỀ SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ TỰ NHIÊN
Bài 14: SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019 11


Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12
I. Mục tiêu: Sau bài học, giáo viên giúp học sinh hiểu:
1. Kiến thức:
- Hiểu rõ tình hình suy giảm tài nguyên rừng và đa dạng sinh vật ở nước ta, tình
trạng suy thoái và hiện trạng sử dụng tài nguyên đất ở nước ta. Phân tích được
nguyên nhân và hậu quả của sự suy giảm tài nguyên sinh vật, sự suy thoái tài nguyên
đất.
- Biết được các biện pháp của nhà nước nhằm bảo vệ tài nguyên rừng và đa dạng
sinh vật và các biện pháp bảo vệ tài nguyên đất.
2. Kĩ năng:
- Có kĩ năng liên hệ thực tế về các biểu hiện suy thoái tài nguyên đất.
- Phân tích được bảng số liệu để nhận xét sự suy giảm tài nguyên rừng và đa dạng
sinh học ở nước ta.
3. Thái độ:
Có ý thưc sử dụng hợp lí và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
4. Kĩ năng sống được giáo dục trong bài
- Kĩ năng tự nhận thức
- Kĩ năng giao tiếp
- Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, phân tích so sánh
- Kĩ năng quản lí thời gian và đảm nhận trách nhiệm
- Kĩ năng làm việc nhóm
- Kĩ năng sử dụng hợp lí tài nguyên và bảo vệ môi trường...

II. Phương tiện dạy học:
- Hình ảnh về các hoạt động chặt phá, phát đốt rừng, hậu quả của mất rừng, làm
suy thoái đát và môi trường.
- Hình ảnh về các loài chim, thú quý cần bảo vệ.
- Atlat địa lí Việt Nam.
- Bản đồ hình thể Việt Nam.
- Máy chiếu, máy vi tính
III. Tiến trình bài dạy:
1. Ổn định tổ chức: Kiểm tra sỉ số
2. Kiểm tra bài cũ: Thu một số bài thực hành để chấm.
Mở bài: Gv cho học sinh xem đoạn phim về hậu quả của việc khai thác và sử dụng
một số loại tài nguyên thiên nhiên không hợp lí. GV đặt câu hỏi: Tại sao lại xảy ra
các hiện tượng như trên? để hạn chế các hiện tượng trên thì cần phải làm gì?
GV: Trong quá trình sản xuất và đời sống, vấn đề sử dụng hợp lí và bảo vệ các
nguồn tài nguyên bao giờ cũng được đặt ra với tất cả tính chất nghiêm trọng và hầu
như không có sự thay đổi của nó.
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung chính
Hoạt động 1: Phân tích sự biến động diện tích rừng.
1) Sử dụng và bảo vệ tài
Hình thức: Cặp.
nguyên sinh vật:
Bước 1: GV đưa câu hỏi, yêu cầu HS trao đổi với bạn a. Tài nguyên rừng:
Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019 12


Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12

bên cạnh để trả lời.
- Rừng của nước ta đang
Các HS thuộc số 1, 2: Quan sát bảng 17.1, hãy nhận được phục hồi. Năm
xét sự biến độngtổng diện tích rừng, rừng tự nhiên, 1983 tổng diện tích rừng
rừng trồng và độ che phủ rừng. Giải thích nguyên là: 7,2 triệu ha, năm 2006
nhân của sự thay đổi trên.
tăng lên thành 12,1 triệu
(Nguyên nhân do: Khai thác thiếu hợp lí và diện tích ha. Tuy nhiên tổng diện
rừng trồng không nhiều nên diện tích rừng và tỉ lệ che tích rừng và tỉ lệ che phủ
phủ rừng giảm sút. Từ năm 1990 cùng với các biện rừng năm 2006 vẫn thấp
pháp bảo vệ rừng và đẩy mạnh công tác trồng rừng nên hơn năm 1943.
diện tích rừng và tỉ lệ che phủ rừng đã tăng lên nhanh - Chất lượng rừng bị
chóng).
giảm sút, diện tích rừng
Các HS thuộc số 3, 4: Đọc SGK mục 1.a, kết hợp hiểu giảm.
biết của bản thân hãy:
* Ý nghĩa của việc bảo vệ
- Nhận xét sự thay đổi của diện tích rừng giảm.
tài nguyên rừng:
- Một khu rừng trồng và một khu rừng tự nhiên có cùng - Về kinh tế
độ che phủ thì rừng nào có sản lượng gỗ cao hơn?
- Về môi trường
- Hãy nêu ý nghĩa về kinh tế, về môi trường của việc * Biện pháp bảo vệ:
bảo vệ rừng. Cho biết những quy định của nhà nước về - Đối với rừng phòng hộ:
bảo vệ và phát triển của rừng?
- Đối với rừng đặc dụng:
Bước 2: Hai HS cùng bàn bạc trao đổi để trả lời câu - Đối với rừng sản xuất:
hỏi.
Bước 3: Đại diện HS trình bày trước lớp, các HS khác
nhận xét, bổ sung, GV nhận xét phần trình bày của HS

và bổ sung kiến thức.
Chuyển ý: Mặc dù tổng diện tích rừng đang tăng lên
nhưng chất lượng rừng vẫn bị suy giảm vì diện tích
rừng tăng chủ yếu là rừng mới trồng và chưa đến tuổi
khai thác. Suy giảm diện tích rừng là nguyên nhân cơ
bản dẫn tới suy giảm tính đa dạng sinh học và suy thoái b. Đa dạng sinh học:
tài nguyên đất.
(Xem thông tin phản hồi
Hoạt động 2: Tìm hiểu sự suy giảm tính đa dạng sinh ở phần phụ lục - phiếu
học
học tập số 1)
Hình thức: Nhóm.
Bước 1: GV nêu khái niệm đa dạng sinh học: là sự
phong phú, muôn hình, muôn vẻ của các loài sinh vật
bao gồm toàn bộ các gen, các loài và các hệ sinh thái.
GV chia nhóm và giao nhiệm vụ cho từng nhóm; các
nhóm đều cùng làm phiếu học tập số 1 (Xem phiếu học
tập phần phụ lục)
GV gợi ý: Quan sát hình 17.2 để nhận xét sự suy giảm
đa dạng sinh học.
Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019 13


Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12
Bước 2: HS trong các nhóm trao đổi, đại diện các
nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung ý kiến
Bước 3: GV nhận xét phần trình bày của HS và kết

luận các ý đúng của mỗi nhóm. (Xem thông tin phản
hồi phần phụ lục)
GV đặt thêm câu hỏi cho các nhóm:
- Dựa vào bản đồ Du lịch trang 20 Atlat Địa lí Việt
Nam, hãy kể tên các vườn quốc gia ở nước ta?
- Kể tên một số loài động vật được ghi vào sách đỏ Việt
Nam? (Hổ, bò xám, bò tót, trâu rừng, sếu đầu đỏ, gà
lam màu trắng,...).
- GV yêu cầu HS liên hệ ở vườn Quốc Gia Phong Nha
- Kẻ Bàng có những loài nào có nguy cơ bị tuyệt chủng
và tìm ra những nguyên nhân dẫn đến sự tuyệt chủng
đó
- Người dân ở địa phương em đã làm gì để cải tạo đất
nông nghiệp?
* Sau khi thực hiện hoạt động 1 và hoạt động 2 giáo
viên tổ chức 1 trò chơi
- Thời gian thực hiện 5 phút
- Bước 1: Giáo viên chuẩn bị một số thứ trước như:
+ Các khúc gỗ tượng trưng cho những cánh rừng
với nhiều kích cỡ khác nhau.
+ Các con thú, chim, cá bằng nhựa tượng trưng cho
những loài sinh vật, các con vật này cũng có kích cỡ
khác nhau.
- Bước 2: Giáo viên đưa ra luật chơi: lớp có 4 tổ
chia làm 4 đội mỗi đội có 3 học sinh.
Giáo viên là trọng tài, sau khi giáo viên hô bắt đầu
các học sinh chạy lên cướp các thứ đã chuẩn bị sẵn
trên bàn giáo viên, đội nào cướp được nhiều thì đội
đó sẽ thắng.
- Bước 3: Tổ chức thực hiện trò chơi: Giáo viên làm

trọng tài hô bắt đầu các học sinh chạy lên cướp các
thứ đã chuẩn bị sẵn trên bàn. Lần lượt em thứ nhất,
em thứ 2, em thứ 3 rồi trở lại theo thứ tự
- Bước 4: Kết thúc trò chơi: khi giáo viên thấy trên bàn
còn lại một vài khúc gỗ nhỏ, con vật nhỏ thì cho dừng
trò chơi.
Giáo viên nhận xét kết luận: Qua trò chơi chúng ta
có thể thấy tài nguyên sinh vật của chúng ta rất giàu
Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019 14


Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12
có, đa dạng về thành phần loài, đa dạng về HST; các
cánh rừng, các loài chim, thú... nhưng con người với
mức khai thác và sử dụng như hiện nay thì tương lai
không xa nguồn tài nguyên này sẽ chỉ còn lại những
khúc gỗ rất nhỏ (cánh rừng thưa, cây bụi, đất trơ sỏi
đá..), những con vật rất nhỏ rồi dẫn đến tuyệt chủng
các lài động vật này nếu như chúng ta cứ săn bắt nó.
Vì vậy, ngay từ bây giờ chúng ta phải khai thác và sử
dụng hợp lí, bảo vệ tài nguyên rừng, khoanh nuôi và
trồng mới rừng, bảo vệ sự đa dạng sinh học như xây
dựng hệ thống vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên
nhiên, ban hành “ Sách đỏ Việt Nam”, quy định trong
khai thác....
Qua trò chơi học sinh tự nhận thức được những hành
vi của mình như:

- Phải sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi
trường
- Có ý thức giữ gìn vệ sinh chung ở trong và ngoài nhà
trường
- Vận động mọi người xung quanh bảo vệ môi trường,
không phá rừng bừa bãi, không săn bắn và tiêu thụ các
loại động vật quý hiếm...
- Tham gia các phong trào của Đoàn thanh niên như
phong trào trồng cây xanh...
2) Sử dụng và bảo vệ tài
Hoạt động 3: Tìm hiểu vấn đề sử dụng, bảo vệ tài nguyên đất:
nguyên đất.
(Xem thông tin phản hồi
Hình thức: Nhóm. GV chia nhóm và giao nhiệm vụ cho ở phần phụ lục phiếu học
từng nhóm; các nhóm đều cùng làm phiếu học tập số 2 tập số 2)
(Xem phiếu học tập phần phụ lục)
3) Sử dụng và bảo vệ tài
Hoạt động 4: Tìm hiểu tình hình sử dụng và bảo vệ tài nguyên khác:
nguyên khác ở nước ta:
(Xem thông tin phản hồi
Hình thức: Cả lớp.
ở phần phụ lục)
GV kẻ bảng (xem phiếu học tập ở phần phụ lục) và
hướng dẫn HS cùng trao đổi trên cơ sở câu hỏi.
- Hãy nêu tình hình sử dụng và bảo vệ tài nguyên nước
ở nước ta. Giải thích nguyên nhân làm ô nhiễm môi
trường nước. (Do nguồn nước thải công nghiệp, nước
thải sinh hoạt và dư lượng phân bón, thuốc trừ sâu
trong sản xuất nông nghiệp)
- Hãy nêu tình hình sử dụng và bảo vệ tài nguyên

Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019 15


Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12
khoáng sản, tài nguyên du lịch ở nước ta?
- Tại sao phải đẩy mạnh phát triển du lịch sinh thái?
(Phát triển du lịch sinh thái sẽ khai thác tốt những
quần thể môi trường sinh thái rộng lớn và đặc sắc
mà thiên nhiên đã ban tặng, thúc đẩy du lịch phát
triển, tăng thu nhập quốc dân. Phát triển du lịch
sinh thái còn là biện pháp hiệu quả để bảo vệ môi
trường).
IV. Củng cố:
Dựa vào kiến thức đã học trong bài hãy hoàn thành sơ đồ sau
Hậu quả của chặt phá rừng

Đất

Mực nước
ngầm

Tốc độ
dòng chảy

Khí hậu

Môi trường

sống của
sinh vật

IV. Họat động nối tiếp:
Làm câu hỏi 1, 2, 3 SGK.
Liên hệ thực tế tác động của con người đến sinh vật ở địa phương em. Em đã có
những hành động gì để bảo vệ đa dạng sinh vật ở địa phương mình.
2.4. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm:
- Để kiểm tra tính khả thi và tính hiệu quả của phương pháp tổ chức trò chơi trong
dạy học môn Địa lí nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp
12 THPT bản thân giáo viên đã tổ chức các trò chơi trong các tiết dạy tại trường
THPT Lê Hoàn.
- Thông qua dạy thực nghiệm ở 2 lớp 12A1, 12A2 đưa ra những nhận xét, đánh
giá, kết luận về phương pháp tổ chức trò chơi trong dạy học môn Địa lí nhằm nâng
cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 12 THPT
- Xây dựng các trò chơi thích hợp với các bài dạy trong chương trình Địa lí lớp 12
THPT
- Lấy mẫu ví dụ minh họa cho các bài dạy
Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019 16


Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12
Bản thân đã tổ chức kiểm tra theo phương pháp tiền và hậu kiểm tra và phương
pháp này được tiến hành thông qua các hoạt động sau:
- Lớp thực nghiệm 12A2 và lớp đối chứng 12A1 được cùng một giáo viên dạy với hai
phương pháp khác nhau.
+ Lớp thực nghiệm được giáo viên hướng dẫn theo mẫu hướng dẫn HS học tập theo bài

học có tổ chức các trò chơi thông qua đó giáo dục các kĩ năng sống cho các em.
+ Lớp đối chứng được giáo viên tiến hành dạy bình thường.
- Trước khi tiến hành thực nghiệm , giáo viên cho hai lớp thực nghiệm và đối chứng
làm chung một đề kiểm tra.
- Sau khi dạy xong cả hai lớp thực nghiệm và đối chứng được đánh giá lại bằng
bài kiểm tra đã được tiến hành trước khi thực nghiệm nhằm đánh giá mức độ tiến bộ
của học sinh. Ngoài ra còn căn cứ vào kết quả phỏng vấn để phân tích kết quả thực
nghiệm.
1. Nhận xét định lượng
Kết quả thực nghiệm được xác định dựa trên so sánh độ chênh kết quả kiểm tra
trước và sau thực nghiệm của lớp thực nghiệm so với lớp đối chứng.
- Điểm trung bình bài kiểm tra trước khi tiến hành thực nghiệm ở cả hai lớp đối
chứng và thực nghiệm là tương đương nhau. Nhưng sau khi tiến hành dạy thực nghiệm
thì kết quả trung bình điểm kiểm tra của lớp thực nghiệm cao hơn so với lớp đối
chứng.
- Độ chênh của hai lần kiểm tra trước và sau thực nghiệm của lớp thực nghiệm cao
hơn so với lớp đối chứng và kết quả bài kiểm tra sau cao hơn bài trước. Như vậy có
thể thấy tổ chức trò chơi trong dạy học môn Địa lí đã nâng cao được hiệu quả giáo
dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 12 THPT. Điều đó chứng tỏ giáo viên đã tổ chức
hoạt động của các trò chơi đạt hiệu quả, học sinh đã rèn luyện được các kĩ năng sống
cần thiết và qua đó cho thấy tính hiệu quả của đề tài.
Bảng điểm trung bình và độ chênh bài kiểm tra của lớp đối chứng và thực nghiệm
Lớp
12A1(đối chứng)

Số HS
42
41

Điểm trung

bình lần 1
5,33
5,50

Điểm trung
bình lần 2
5,97
7,73

Độ
chênh
0,64
2,23

12A2(thực nghiệm )
2. Nhận xét định tính
- Ở các lớp thực nghiệm
+ Đa số học sinh khi được giáo viên sử dụng phương pháp tổ chức trò chơi trong
dạy học môn Địa lí đều tỏ ra rất hứng thú. Trong các tiết học tổ chức trò chơi học
sinh có điều kiện phát huy năng lực tư duy, sự nhanh trí, sự sáng tạo, năng lực tự
khẳng định mình cũng như nắm bài học tốt hơn và có thể khắc sâu được các kiến
thức đã học. Các em đã rèn luyện các kĩ năng sống cần thiết cho bản thân mình để
khi tốt nghiệp ra trường các em có những kĩ năng sống cần thiết biểu hiện:
Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019 17


Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12

+ Nhiều học sinh đã có kĩ năng xác định mục tiêu một cách rõ ràng, các em biết
lựa chọn ngành nghề phù hợp với khả năng học tập của bản thân qua đợt làm hồ sơ
thi Đại học.
+ Kĩ năng hoạt động nhóm được thực hiện tốt hơn.
+ Các em có kic năng tư duy để tìm ra hướng giải quyết khi gặp khó khăn trong
học tập, cuộc sống và các vấn đề tâm lí. Một số học sinh đã biết xác định những giá
trị của cuộc sống, đúng với chuẩn mực cũng như thực hiện tốt nội quy quy định của
nhà trường đặt ra.
+ Các em đã có kĩ năng làm chủ bản thân, kĩ năng từ chối, kĩ năng kiên định, học
sinh trong lớp 12A2 không có hiện tượng đánh nhau, không có học sinh nào vi phạm
điều cấm của nhà trường như đốt pháo hay vi phạm luật giao thông...
+ Nhiều em có kĩ năng giao tiếp tốt, chủ động trong nhiều hoạt động tập thể của
nhà trường.
+ Ngoài phương pháp tổ chức trò chơi giáo viên còn sử dụng linh hoạt các phương
pháp dạy học khác nhau, sử dụng các phương pháp phù hợp với trình độ của từng đối
tượng học sinh, phù hợp với nội dung bài học nhằm giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh qua bài dạy Địa lí 12 hiệu quả nhất.
- Ở các lớp đối chứng
+ Do học sinh không được giáo viên tổ chức các trò chơi Địa lí một cách cụ thể
và có hệ thống mới chỉ hình thành kĩ năng sống cho học sinh, sử dụng kĩ năng sống
của các em hiện nay còn yếu. Đa phần các em chưa có kĩ năng xác định mục tiêu một
cách rõ ràng. Kĩ năng hoạt động nhóm chỉ ở mức trung bình thậm chí yếu. Các em
hầu như chưa tìm ra hướng giải quyết khi gặp khó khăn trong học tập, cuộc sống và
các vấn đề tâm lí. Khả năng giao tiếp chủ động còn hạn chế. Hầu như các em chưa
có kĩ năng ra quyết định, mà chỉ quyết định các vấn đề một cách cảm tính. Nên chất
lượng bộ môn chưa cao và chưa tạo được hứng thú học tập bộ môn cho các em.

Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019 18

Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12

3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHI
3.1. Kết luận
Căn cứ vào mục tiêu, nhiệm vụ và những kết quả nghiên cứu khi thực hiện đề tài
tổ chức trò chơi nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống học sinh lớp 12 thông qua
dạy học môn địa lí chúng tôi thu được các kết quả sau :
- Góp phần làm phong phú thêm cơ sở lí luận và thực tiễn của tài liệu giáo dục kĩ
năng sống cho học sinh lớp 12 thông qua tổ chức các trò chơi địa lí.
- Nắm được thực trạng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh 12 THPT hiện nay,
nêu ra được nguyên nhân của thực trạng đó.
- Đưa ra được những kiến thức cơ bản về kĩ năng sống, tầm quan trọng của việc
giáo dục kĩ năng sống cho học sinh 12 THPT.
- Nêu ra các nội dung và cách thức tiến hành giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
lớp 12 thông qua tổ chức các trò chơi Địa lí.
- Thông qua kết quả điều tra thực trạng và thực nghiệm sư phạm cho phép rút ra
kết luận bước đầu về hiệu quả của việc sử dụng các trò chơi trong dạy học Địa lí đã
nâng cao được hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
- Những nghiên cứu của đề tài trước hết giúp người làm đề tài áp dụng vào thực tế
dạy học của mình góp phần nâng cao hiệu quả dạy học bộ môn Địa lí.
- Phạm vi thực nghiệm còn hẹp chỉ ở 2 lớp 12A2 và 12A1 trong thời gian thực
nghiệm ngắn. Đề tài chưa mở rộng được nội dung thực nghiệm và địa bàn thực
nghiệm ra các trường khác.
3.2. Kiến nghị
- Trong nhà trường phổ thông cần quan tâm nhiều hơn nữa đến việc giáo dục kĩ
năng sống cho học sinh.
- Đối với giáo viên:

+ Trong dạy học cần tăng cường nhiều hơn việc tổ chức các hoạt động khác nhau
nhưỏtanh luận, thảo luận nhóm, phỏng vấn... nhằm giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh.
+ Giaó viên nên thường xuyên giáo dục các kĩ năng sống cho học sinh không chỉ
trong nội dung dạy học mà còn thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
- Đối với tổ chuyên môn:
Tăng cường sinh hoạt nhóm chuyên môn, dự giờ rút kinh nghiệm nhằm tìm ra
được nhiều phương pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, qua đó nâng cao hiệu
quả dạy học bộ môn Đia lí nói chung và Địa lí lớp 12 nói riêng.
- Đối với trường và cấp trên: Thực hiện đúng mục tiêu yêu cầu trong việc kiểm tra
đánh giá giáo viên và học sinh. Tạo môi trường học tập tốt, thân thiện để học sinh
Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019 19


Một số phương pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua
môn địa lí lớp 12
phát huy tối đa khả năng tự học, tự rèn luyện, phát huy tính tích cực, chủ động sáng
tạo trong quá trình học tập của mình.
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm của tôi được đúc rút trong quá
trình dạy học.
Thọ Xuân, tháng 5 năm 2019

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Thanh Bình (2008), “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh THPT”,
Tạp chí KHGD (số 5), tr. 16.
2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Sách giáo khoa địa lí lớp 12 cơ bản, NXB Giáo dục, TP.
Hồ Chí Minh.
3 Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Tài liệu tập huấn kĩ năng sống và giới, NXB Giáo dục

4. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Giáo dục kĩ năng sống trong môn Địa lí ở Trường Trung
Học Phổ Thông, NXB Giáo dục, Hà Nội.
5. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Giáo dục kĩ năng sống trong môn Giáo dục công dân ở
Trường Trung Học Phổ Thông, NXB Giáo dục, Hà Nội.
6. Nguyễn Dược, Nguyễn Trọng Phúc (2007), Lí luận dạy học địa lí, NXB Đại Học sư
phạm, Hà Nội.
7. Huỳnh Văn Sơn (2008), Bạn trẻ và kỹ năng sống, NXB Lao động Xã hội,
Hà Nội.

Sáng kiến kinh nghiệm

Năm học 2018 - 2019 20