Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
----------------------

HOÀNG ĐỨC HÙNG

QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC
TẠI HUYỆN LÂM THAO, TỈNH PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SỸ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU


Hà Nội 2018


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
----------------------

HOÀNG ĐỨC HÙNG

QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC
TẠI HUYỆN LÂM THAO, TỈNH PHÚ THỌ
Chuyên ngành: Tài chính – ngân hàng
Mã số: 60 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SỸ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN

PGS.TS Nguyễn Văn Hiệu

PGS.TS Phí Mạnh Hồng


Hà Nội 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi tên là: Hoàng Đức Hùng.
Sinh ngày: 17 tháng 06 năm 1986.
Quê quán: Thạch Sơn – Lâm Thao – Phú Thọ
Là học viên cao học khóa 25 của trường Đại học kinh tế, Đại học Quốc
gia Hà Nội; khoa Tài chính ngân hàng. Mã số: 60 34 02 01.
Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu này là của riêng tôi. Toàn bộ
các số liệu và trích dẫn trong Luận văn được phản ánh trung thực và nguồn
gốc rõ ràng. Các kết quả nghiên cứu của Luận văn này không trùng với bất
cứ các công trình khoa học nào khác đã công bố.
TÁC GIẢ

Hoàng Đức Hùng

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và nghiên cứu, tôi đã nhận được rất nhiều sự
giúp đỡ quý báu của các tập thể và cá nhân để hoàn thiện đề tài luận văn này.
Trước hết tôi xin chân thành cảm ơn các giảng viên Khoa Tài Chính – Ngân
hàng - Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, đặc biệt là sự
hướng dẫn của thầy giáo Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Văn Hiệu trong suốt quá
trình thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo và chuyên viên Phòng
Tài chính - Kế hoạch, lãnh đạo UBND huyện Lâm Thao, Kho bạc nhà nước
huyện Lâm Thao - tỉnh Phú Thọ đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt
thời gian thực hiện luận văn này./.
TÁC GIẢ

Hoàng Đức Hùng


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT .....................................................i
DANH MỤC CÁC BẢNG .............................................................................ii
PHẦN MỞ ĐẦU..............................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................1
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................2
4. Câu hỏi nghiên cứu:......................................................................................3
5. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu........................................................................3
6. Kết cấu của luận văn:....................................................................................4
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ LÝ LUẬN
CHUNG VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC, QUẢN LÝ CHI THƯỜNG
XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC.............................................................5
1.1.Tổng quan tình hình nghiên cứu..................................................................5

1.2 Lý luận chung về ngân sách nhà nước......................................................11
1.2.1. Ngân sách nhà nước..............................................................................11
1.2.2 Hệ thống ngân sách nhà nước................................................................11
1.2.3 Khái niệm, phân loại chi ngân sách nhà nước......................................12
1.3 Chi thường xuyên ngân sách nhà nước.....................................................13
1.3.1 Khái niệm...............................................................................................13
1.3.2 Đặc điểm chi thường xuyên ngân sách nhà nước..................................14
1.3.3 Nội dung chi thường xuyên ngân sách nhà nước...................................15
1.4 Quản lý Chi thường xuyên ngân sách nhà nước.......................................15
1.4.1 Khái niệm...............................................................................................15
1.4.2. Mục tiêu và tiêu chí đánh giá quản lý chi thường xuyên ngân sách
nhà nước.........................................................................................................16


1.4.3. Nguyên tắc quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước.................18
1.4.4. Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện:.................19
1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà
nước cấp huyện................................................................................................24
1.6. Kinh nghiệm quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước ở một số
địa phương......................................................................................................26
CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..........................................32
2.1. Các phương pháp nghiên cứu:..................................................................32
2.2. Quy trình thực hiện...................................................................................33
CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN
SÁCH NHÀ NƯỚC HUYỆN LÂM THAO TỈNH PHÚ THỌ................34
3.1. Khái quát chung về huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ................................34
3.1.1. Về vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên.....................................................34
3.1.2. Về kinh tế - xã hội.................................................................................34
3.2. Thực trạng chi thường xuyên NSNN trên địa bàn huyện Lâm Thao, tỉnh
Phú Thọ...........................................................................................................36

3.2.1 Quy mô chi thường xuyên trong NSNN huyện Lâm Thao......................36
3.2.2 Cơ cấu chi thường xuyên NSNN huyện..................................................39
3.3 Công tác quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ..48
3.3.1 Công tác lập dự toán chi thường xuyên.................................................48
3.3.2 Công tác phân bổ chi thường xuyên ngân sách huyện..........................52
3.3.3 Công tác chấp hành dự toán chi thường xuyên.....................................56
3.3.4 Công tác kế toán và quyết toán chi thường xuyên.................................62
3.3.5 Thanh tra, kiểm tra, giám sát quản lý chi thường xuyên.......................63
3.4 Đánh giá chung..........................................................................................64
3.4.1 Ưu điểm..................................................................................................64
3.4.2 Hạn chế..................................................................................................66
3.4.3 Nguyên nhân của các hạn chế...............................................................69


CHƯƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM TĂNG CƯỜNG
QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC............72
HUYỆN LÂM THAO TỈNH PHÚ THỌ.....................................................72
4.1. Quan điểm quản lý chi thường xuyên ngân sách huyện Lâm Thao đến
năm 2020 và các năm tiếp theo.......................................................................72
4.2. Một số giải pháp chủ yếu hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN
huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.......................................................................73
4.2.1. Hoàn thiện quản lý việc lập dự toán ngân sách nhà nước...................73
4.2.2 Hoàn thiện việc phân bổ, giao, chấp hành dự toán và quyết toán chi
thường xuyên ngân sách nhà nước.................................................................74
4.2.3. Từng bước triển khai phương thức kiểm soát chi theo kết quả đầu ra
và thực hiện cam kết chi trong chi thường xuyên ngân sách huyện................77
4.2.4. Thực hiện hiệu quả cơ chế tự chủ về tài chính và biên chế đối với các
cơ quan quản lý nhà nước và các đơn vị sự nghiệp công lập.........................78
4.2.5. Hoàn thiện tổ chức bộ máy và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ,
công chức quản lý ngân sách nhà nước..........................................................79

4.2.6 Tăng cường thanh tra, kiểm tra tình hình sử dụng ngân sách tại các đơn
vị sử dụng ngân sách huyện............................................................................80
4.2.7 Thực hiện tốt quy chế dân chủ các nội dung quy định về công khai,
minh bạch trong công tác quản lý chi thường xuyên NSNN...........................80
4.3. Một số kiến nghị nâng cao hoạt động quản lý chi thường xuyên ngân sách
cấp huyện.........................................................................................................81
4.3.1 Đối với Chính phủ, Bộ Tài chính...........................................................81
4.3.2 Đối với HĐND, UBND tỉnh Phú Thọ....................................................82
PHẦN KẾT LUẬN........................................................................................83
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................85


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT

Ký hiệu

Nguyên nghĩa

1

HĐND

Hội đồng nhân dân

2

KBNN

Kho bạc Nhà nước

3

NS

Ngân sách

4

NSNN

Ngân sách Nhà nước

5

UBND

Ủy ban nhân dân

1


DANH MỤC BẢNG, BIỂU

STT

Bảng

1

Bảng 3.1

2

Bảng 3.2

3

Bảng 3.3

4

Bảng 3.4

5

Bảng 3.5

6

Bảng 3.6

7

Bảng 3.7

8

Bảng 3.8

9

Bảng 3.9

10

Bảng 3.10

Nội dung
Thu – Chi NSNN huyện Lâm Thao (giai
đoạn 2014 – 2017)
Tổng hợp các khoản chi NSNN tại huyện
Lâm Thao (giai đoạn 2014 – 2017)
Cơ cấu chi thường xuyên NSNN huyện Lâm
Thao (giai đoạn 2014 – 2017)
Cơ cấu chi thường xuyên sự nghiệp kinh tế
giai đoạn 2014 – 2017
Cơ cấu chi quản lý hành chính giai đoạn
2014 – 2017
Cơ cấu chi sự nghiệp giáo dục – đào tạo
huyện năm 2014 - 2017
Tổng hợp dự toán chi thường xuyên ngân
sách huyện giai đoạn 2014 – 2017
Công tác lập dự toán chi thường xuyên ngân
sách của các xã, thị trấn
Phân bổ ngân sách theo định biên của một
số đoàn thể huyện
Tổng hợp dự toán, quyết toán chi thường
xuyên ngân sách huyện Lâm Thao

2

ii

Trang
37

38

41
42
44
45
50
52
56
58


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Chi thường xuyên giữ vai trò rất quan trọng trong nhiệm vụ chi của
Ngân sách nhà nước, đảm bảo cho bộ máy hành chính nhà nước duy trì hoạt
động bình thường để thực hiện tốt chức năng quản lý nhà nước về kinh tế - xã
hội, đảm bảo an ninh quốc phòng, trật tự an toàn xã hội. Thực hiện tốt nhiệm
vụ quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước còn có ý nghĩa rất quan
trọng trong việc phân phối và sử dụng có hiệu quả nguồn lực tài chính của đất
nước, qua đó tạo điều kiện giải quyết tốt mối quan hệ giữa tích lũy và tiêu
dùng. Quản lý chi thường xuyên tiết kiệm và hiệu quả sẽ làm tăng nguồn lực
từ ngân sách để chi cho đầu tư phát triển, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển,

nâng cao được niềm tin của nhân dân vào vai trò quản lý điều hành của nhà
nước. Trong điều kiện hiện nay, nền kinh tế nước ta đang đứng trước nhiều
khó khăn, nhất là tình hình bội chi ngân sách lớn, trong khi nhu cầu ngân sách
cho đầu tư phát triển ngày càng cao. Chính vì thế, việc quản lý chặt chẽ các
khoản chi thường xuyên nhằm đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả là nhiệm vụ hết
sức quan trọng, phải được thực hiện đồng bộ từ trung ương đến địa phương.
Đối với huyện Lâm Thao, là huyện nằm trong khu vực kinh tế trọng
điểm của tỉnh, có tình hình kinh tế - xã hội khá phát triển, đặc biệt là huyện
đầu tiên của tỉnh Phú Thọ đạt chuẩn nông thôn mới. Trong những năm qua,
chính quyền huyện đã sử dụng nhiều biện pháp để tiết kiệm chi thường xuyên,
tăng cường chi cho đầu tư, phát triển. Tuy nhiên, trong quá trình lập, chấp
hành, quyết toán chi thường xuyên còn nhiều vấn đề bất cập, tình trạng chi
thường xuyên vượt quá dự toán diễn ra rất phổ biến từ huyện đến cơ sở. Công
tác lập dự toán ngân sách nhà nước chưa gắn kết chặt chẽ với nhiệm vụ cụ thể
của đơn vị, việc phân bổ ngân sách chưa được chú trọng đúng mức, còn thiếu
1


hệ thống các tiêu chí thích hợp để xác định thứ tự ưu tiên trong phân bổ ngân
sách. Chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi thường xuyên lạc hậu, chậm thay đổi.
Công tác quản lý còn chưa chặt chẽ, thanh quyết toán chưa nghiêm, nhiều đơn
vị chưa xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ, tình trạng tiêu cực lãng phí còn diễn
ra phổ biến. Vì vậy, vấn đề đặt ra đối với huyện Lâm Thao trong việc quản lý
chặt chẽ, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả các khoản chi thường xuyên là yếu tố rất
quan trọng trong điều kiện ngân sách của huyện còn hạn hẹp.
Từ những nhận định trên, việc lựa chọn đề tài nghiên cứu về "Quản lý
chi thường xuyên ngân sách huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ" để góp phần
giải quyết những vấn đề cấp bách nói trên.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục tiêu nghiên cứu: Đánh giá đúng thực trạng tình hình công tác

quản lý chi thường xuyên ngân sách huyện Lâm Thao, từ đó đề xuất giải
pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách của huyện
Lâm Thao.
- Nhiệm vụ nghiên cứu:
+ Hệ thống hóa những vấn đề về lý luận cơ bản về NSNN, chi NSNN
đặc biệt công tác chi thường xuyên NSNN cấp huyện.
+ Phân tích thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách
huyện Lâm Thao thời gian qua (giai đoạn 2014 – 2017), từ đó đánh giá các
kết quả đạt được cũng như những hạn chế tồn tại và tìm ra nguyên nhân.
+ Đề xuất phương hướng, giải pháp và những ý kiến, kiến nghị với các
cấp có thẩm quyền nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên ngân
sách của huyện Lâm Thao.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu là: Công tác quản lý chi thường xuyên ngân
sách nhà nước của huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ
2


* Phạm vi nghiên cứu:
- Về không gian: Địa bàn huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ
- Về thời gian: Luận văn nghiên cứu thực trạng quản lý chi thường xuyên
NSNN huyện Lâm Thao trong khoảng thời gian từ năm 2014 đến 2017. Tài
liệu tổng quan được thu thập trong khoảng thời gian từ những tài liệu đã công
bố từ năm 2014 đến nay; số liệu điều tra thực trạng chủ yếu trong 4 năm (từ
năm 2014 đến năm 2017). Các giải pháp dự kiến áp dụng từ năm 2018 và các
năm tiếp theo.
4. Câu hỏi nghiên cứu:
- Thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Lâm Thao - tỉnh
Phú Thọ hiện nay như thế nào, có thực hiện đúng theo luật NSNN hay không?
- Những chỉ tiêu nào được sử dụng để đo lường hiệu quả quản lý chi

thường xuyên ngân sách huyện Lâm Thao?
- Những khó khăn trong quản lý chi thường xuyên NSNN trên địa bàn
huyện Lâm Thao - tỉnh Phú Thọ hiện nay là gì?
- Các giải pháp cần đưa ra là gì để hoàn thiện quản lý chi thường xuyên
NSNN tại huyện Lâm Thao - tỉnh Phú Thọ?
- Kiến nghị gì với các cấp có thẩm quyền để nâng cao hiệu quả quản lý
chi thường xuyên NSNN tại huyện Lâm Thao – tỉnh Phú Thọ?
5. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu.
Nhóm chỉ tiêu đánh giá thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách
áp dụng cho địa bàn nghiên cứu gồm:
- Thời gian lập dự toán, quyết toán chi thường xuyên ngân sách.
- Mức độ hoàn thành dự toán.
- Mức độ tuân thủ định mức chi tiêu, các chế độ, tiêu chuẩn được quy
định trong các văn bản quy phạm pháp luật về ngân sách nhà nước, các văn
bản hướng dẫn, quy định của Đảng, chính quyền về công tác chi ngân sách
nhà nước.
3


- Số liệu về quyết toán ngân sách (chi tiết đến từng mục, tiểu mục).
- Số liệu về thanh tra, kiểm tra, giám sát công tác quản lý chi ngân sách.
Nhóm chỉ tiêu có liên quan đối với hiệu quả chi ngân sách như: các chỉ tiêu
về phát triển kinh tế - văn hóa – xã hội – giáo dục – y tế - an ninh – quốc phòng.
6. Kết cấu của luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
gồm có 3 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và lý luận chung về ngân
sách nhà nước, quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước

huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.
Chương 4: Một số giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường công tác quản lý
chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.

4


CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC, QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Tình hình quản lý ngân sách nhà nước đang là vấn đề luôn được các cấp,
các ngành và nhân dân đặc biệt quan tâm, nhất là vấn đề chi tiêu công. Trong
thời gian gần đây, có khá nhiều các công trình nghiên cứu liên quan đến lĩnh
vực quản lý chi ngân sách nhà nước nói chung và quản lý chi thường xuyên
ngân sách nhà nước nói riêng theo nhiều cách tiếp cận, đối tượng, phạm vi
nghiên cứu khác nhau. Có thể kể đến một số công trình đã được công bố trong
vài năm gần đây như sau:
- Luận án “Hoàn thiện quản lý chi NSNN tỉnh Hà Tĩnh” năm 2013, của
nghiên cứu sinh Bùi Thị Quỳnh Thơ, tại Học viện Tài chính. Luận án đã hệ
thống hóa và làm rõ thêm những vấn đề lý luận về quản lý chi ngân sách nhà
nước. Nghiên cứu kinh nghiệm quản lý chi NSNN ở một số quốc gia và địa
phương, tác giả đã rút ra 04 bài học kinh nghiệm có thể nghiên cứu, vận dụng
nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý chi NSNN trong điều kiện hiện nay
ở Hà Tĩnh, đó là: Kinh nghiệm về kiểm soát chi NSNN; cải cách quản lý chi
NSNN; kiểm tra, giám sát, đánh giá quá trình chi NSNN và thực hiện quản lý
chi NSNN theo kết quả đầu ra. Trên cơ sở trình bày định hướng, mục tiêu
hoàn thiện quản lý chi NSNN tỉnh Hà Tĩnh, Tác giả đã đề xuất một hệ thống
gồm sáu nhóm giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi NSNN tỉnh Hà Tĩnh,

như: Lựa chọn danh mục ưu tiên để phân khai nguồn lực; hoàn thiện hệ thống
định mức phân bổ, định mức chi; nâng cao hiệu quả quản lý chi thường
xuyên, chi đầu tư xây dựng cơ bản; lập dự toán ngân sách trên cơ sở chi tiêu
5


trung hạn và một số giải pháp hỗ trợ khác nhằm hoàn thiện quản lý chi NSNN
tỉnh Hà Tĩnh; trong đó đáng chú ý trong các nhóm giải pháp là hoàn thiện hệ
thống định mức phân bổ, định mức chi ngân sách nhà nước, nhóm giải pháp
này tạo cơ sở cho việc quản lý chi NSNN tỉnh Hà Tĩnh đúng chuẩn mực và
công bằng hơn; đồng thời, luận án cũng đề xuất giải pháp áp dụng quy trình
lập dự toán và phân bổ ngân sách trên cơ sở khuôn khổ chi tiêu trung hạn
(MTEF) hướng theo kết quả đầu ra nhằm gắn kết chính sách, kế hoạch với
ngân sách.
Tuy nhiên, Luận án mới chỉ tập trung nghiên cứu và đưa ra các giải pháp
quản lý chi ngân sách cấp tỉnh, chưa đi sâu nghiên cứu về thực trạng kiểm
soát chi ngân sách thường xuyên đối với cấp huyện và cấp xã. Các giải pháp
đổi mới công tác quản lý ngân sách đề ra có tính khả thi cao nhưng để áp
dụng cần có một lộ trình thực hiện lâu dài, chưa thể áp dụng ngay nhất là đối
với cấp huyện.
- Luận án “Đổi mới kiểm soát chi ngân sách thường xuyên của chính
quyền địa phương các cấp qua Kho bạc Nhà nước” của tác giả Nguyễn
Quang Hưng (2015), Luận án tiến sỹ kinh tế, Học viện Tài chính; tác giả đã
hệ thống hóa các vấn đề lý luận về ngân sách nhà nước, chức năng, nhiệm vụ
của KBNN; các mối quan hệ kinh tế giữa KBNN với các cơ quan, các tổ chức
trong nền kinh tế quốc dân và sự hoạt động của Hệ thống KBNN tại một số
quốc gia trên thế giới. Luận án đã phân tích và làm rõ thực trạng về hoạt động
quản lý chi thường xuyên NSNN; tín dụng Nhà nước; quản lý tiền mặt, thanh
toán, kế toán các khoản chi thường xuyên; sự cần thiết phải đổi mới và hoàn
thiện hoạt động của Hệ thống KBNN trong điều kiện chuyển sang kinh tế thị

trường. Đồng thời đề xuất một hệ thống gồm 3 nhóm giải pháp trọng tâm,
nhằm đổi mới và hoàn thiện hoạt động quản lý chi thường xuyên ngân sách
nhà nước qua hệ thống KBNN ở Việt Nam, như: Đổi mới và hoàn thiện cơ
6


chế quản lý thu, chi NSNN trực tiếp qua KBNN; hoàn thiện cơ chế tín dụng
Nhà nước qua KBNN và hoàn thiện tổ chức bộ máy của Hệ thống KBNN tại
Việt Nam.
Tuy nhiên, Luận án mới chỉ tập trung nêu một số thực trạng quản lý chi
thường xuyên NSNN trên địa bàn cả nước nói chung, chính vì vậy một số giải
pháp được tác giả đề xuất tại Luận án mang tính quản lý vĩ mô, hơn nữa, tác
giả mới chỉ tập trung vào vấn đề kiểm soát các khoản chi thường xuyên qua
kho bạc, chưa đi sâu phân tích về thực trạng công tác lập dự toán, phân bổ dự
toán, chấp hành dự toán ngân sách nhà nước hiện nay ở địa phương.
- Luận văn “Quản lý chi NSNN huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ” của
tác giả Nguyễn Thanh Liêm năm (2017), luận văn thạc sỹ, Đại học kinh tế và
Quản trị kinh doanh – Đại học Thái Nguyên; Lê Văn Vĩnh (2014), Giải pháp
tăng cường quản lý Ngân sách nhà nước tại huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ,
Luận văn thạc sỹ, Đại học Mỏ địa chất Hà Nội. Các luận văn nghiên cứu tại
các huyện có nhiều điểm tương đồng về vị trí địa lý, điều kiện kinh tế - văn
hóa – xã hội, quy mô ngân sách với huyện Lâm Thao. Luận văn đã nêu ra
thực trạng quản lý ngân sách tại huyện, chỉ ra một số tồn tại trong quá trình
lập và chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nước, đồng thời đề ra các nhóm
giải pháp khắc phục. Tuy nhiên các luận văn trên mới chỉ phân tích dựa trên
số liệu của từng lĩnh vực chi (chi sự nghiệp kinh tế, quản lý hành chính, văn
hóa – xã hội,….), chưa phân tích rõ các khoản chi đến từng khoản, mục chi (chi
lương và phụ cấp, chi mua sắm tài sản, công cụ dụng cụ,….), chưa làm rõ những
bật cập trong tiêu chí phân bổ định mức chi thường xuyên, do đó chưa phản ánh
được rõ thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên NSNN hiện nay.

- Luận văn của tác giả Đặng Hữu Nghĩa (năm 2014) “Nâng cao hiệu quả
quản lý chi thường xuyên NSNN tỉnh Vĩnh Phúc”, luận văn Thạc sĩ quản lý
kinh tế, Đại học kinh tế và quản trị kinh doanh – Đại học Thái Nguyên. Đề tài
7


đi vào nghiên cứu về thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên NSNN
cấp tỉnh ở tỉnh Vĩnh Phúc trong thời gian từ 2009 đến 2014. Tác giả đã chỉ ra
được những bất cập hiện có trong công tác quản lý chi thường xuyên trên địa
bàn nghiên cứu, đưa ra những dự báo về thuận lợi cũng như khó khăn trong
phát triển kinh tế thời gian tới có tác động đến công tác quản lý chi thường
xuyên. Từ những cảnh báo đó đưa ra những hướng giải quyết và nâng cao
chất lượng công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách cho địa phương.
Nhìn chung, đối với các đề tài luận văn về chi ngân sách nhà nước mới
chỉ phân tích thực trạng quản lý ngân sách tại cấp được nghiên cứu (cấp tỉnh,
cấp huyện), chưa đi sâu phân tích từng cấp sử dụng ngân sách trong phạm vi
được nghiên cứu, nhất là chưa đề tài nào đề cập đến tình hình chi thường
xuyên tại cấp xã, thị trấn; chưa làm rõ được những bất cập trong quản lý chi
thường xuyên, nhất là trong khâu phân bổ ngân sách; do đó các giải pháp đưa
ra rất chung chung, chưa cụ thể.
Ngoài ra còn rất nhiều đề tài, công trình khoa học về lĩnh vực quản lý
chi ngân sách nhà nước được đăng trên các tạp chí có uy tín như:
- “Đổi mới phương thức cấp phát ngân sách gắn với kết quả đầu ra” của
tác giả thạc sỹ Nguyễn Hồng Hà đăng trên Tạp chí Tài chính số 11 năm 2016.
Tác giả chỉ ra những bất cập trong cơ chế quản lý tài chính hiện nay, đó là
cách thức quản lý tài chính theo nguồn lực đầu vào mang nặng tính chủ quan,
duy ý chí, áp đặt; phân tích chỉ ra những lợi ích của phương thức quản lý ngân
sách theo kết quả đầu ra, tính ưu việt của nó so với phương pháp quản lý theo
đầu vào và những thách thức trong quá trình chuyển hướng sang quản lý
NSNN theo kết quả đầu ra.

- “Kinh nghiệm về nâng cao hiệu quả chi tiêu công của một số nước và
bài học với Việt Nam” của tác giả Hoàng Quốc Tùng đăng trên Tạp chí
Nghiên cứu Tài chính số 12 năm 2017. Tác giả đã nêu kinh nghiệm chi tiêu
8


công của một số nước tiên tiến trên thế giới như việc chi tiêu theo kết quả đầu
ra, xây dựng kế hoạch chi tiêu trung và dài hạn, như: Tại Hàn Quốc đã xây
dựng hệ thống định mức, tiêu chuẩn, chế độ quy định tại Luật Quản lý ngân
sách, đây chính là căn cứ để các cơ quan chức năng thực hiện kiểm tra, thanh
tra, kiểm toán và giám sát việc thực hiện chi tiêu ngân sách. Chính phủ xây
dựng thang điểm chấm hoạt động của các cơ quan nhà nước: Mức điểm tối đa
là 100, trong đó 50 điểm cho kết quả so với mục tiêu ban đầu; 30 điểm cho
tính hiệu quả, phù hợp; 20 điểm cho việc sử dụng kinh phí tiết kiệm, hiệu quả.
Những trường hợp thực hiện giải ngân chưa hết số kinh phí đã cấp trong năm
nhưng vẫn đạt mục tiêu thì được thêm 20 điểm và được xem là tiết kiệm, số
kinh phí còn lại được nộp vào ngân sách nhà nước; trường hợp giải ngân chưa
hết số kinh phí đã cấp trong năm hoặc đã giải ngân hết nhưng mục tiêu không
đạt được, tổng điểm bị trừ 20, như vậy là không hiệu quả, gây lãng phí.
Trường hợp này sẽ bị áp dụng biện pháp chế tài là cắt giảm tối thiểu 10% kinh
phí của năm sau.
- “Chi ngân sách nhà nước thời gian qua và khuyến nghị chính sách
trong thời gian tới” của tác giả Phạm Thái Hà đăng trên Tạp chí Nghiên cứu
Tài chính số 12 năm 2016. Tác giả đã nêu ra một số tồn tại trong việc lập dự
toán, điều hành chi theo dự toán như tình trạng xây dựng dự toán không sát
với thực tế, các khoản chi thường xuyên liên tục tăng cao,…và đưa ra một số
khuyến nghị như cần tinh giản biên chế, nâng cao chất lượng lập dự toán sát
với thực tế và sử dụng hiệu quả các nguồn vốn vay.
- “Một số vấn đề lý luận cơ bản về phân cấp quản lý ngân sách” của tác
giả Nguyễn Từ Đức Thọ đăng trên Tạp chí Nghiên cứu Tài chính số 12 năm

2016, tác giả đã chỉ ra những bất cập trong Chi thường xuyên chủ yếu phục
vụ cho việc trả lương, trong đó mức lương của công chức nhà nước được
hưởng chế độ ngạch bậc lương thống nhất, việc phân bổ kinh phí cho các cơ
9


quan quản lý hành chính nhà nước và Đảng, đoàn thể theo chỉ tiêu biên chế
nên khó kiểm soát việc chi NSNN gắn với kết quả công việc. Còn trong phân
bổ chi thường xuyên cho các lĩnh vực như chi cho sự nghiệp giáo dục tuy trên
thực tế có phân biệt đô thị, đồng bằng, miền núi vùng cao, nhưng mức chênh
lệch trong định mức phân bổ không lớn, vẫn mang tính chất cào bằng; trên cơ
sở đó tác giả đã đưa ra một số kiến nghị nhằm đảm bảo quyền tự chủ ngân
sách của địa phương gắn với việc phân định lợi ích các khoản thu 100%
NSĐP được hưởng và khoản thu điều tiết cũng như khoản cân đối bổ sung
của ngân sách trung ương cho ngân sách địa phương; đảm bảo gắn trách
nhiệm của cơ quan được phân cấp với hiệu quả chi NSNN; Bảo đảm chất
lượng quyết định dự toán ngân sách nhà nước hàng năm.
Mặc dù trong các công trình khoa học đã được công bố, vấn đề về quản
lý chi thường xuyên ngân sách cấp huyện đã được một số tác giả để cập và đi
vào nghiên cứu. Tuy nhiên, mỗi tác giả có cách tiếp cận và nội dung nghiên
cứu khác nhau, mục đích và đối tượng cũng như hoàn cảnh cụ thể của địa bàn
nghiên cứu, thời gian nghiên cứu khác nhau, các ý kiến đánh giá và những đề
xuất đưa ra chỉ áp dụng cho từng địa phương cụ thể không thể áp dụng đại trà
cho toàn thể các huyện thị trên cả nước.
Xuất phát từ những nhận định nêu trên, Học viên đã mạnh dạn lựa chọn
và nghiên cứu đề tài về “Quản lý chi thường xuyên ngân sách huyện Lâm
Thao, tỉnh Phú Thọ”. Đây là một đề tài mới và không có sự trùng lắp với các
công trình đã công bố. Đề tài đi sâu vào phân tích thực trạng tại huyện Lâm
Thao, là một huyện đặc thù của vùng trung du, đồng bằng bắc bộ, đưa ra
những giải pháp thiết thực để áp dụng đến huyện Lâm Thao và một số giải

pháp có thể áp dụng cho các huyện khác có cùng quy mô ngân sách và điều
kiện kinh tế - xã hội.
10


1.2 Lý luận chung về ngân sách nhà nước
1.2.1. Ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước là một phạm trù kinh tế lịch sử gắn liền với sự ra
đời của Nhà nước, gắn liền với sự xuất hiện và phát triển của kinh tế hàng
hoá tiền tệ.
Luật NSNN năm 2015 định nghĩa: "NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi
của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất
định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện
các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.".
Qua nghiên cứu các quan niệm khác nhau về ngân sách ta có thể đi đến
kết luận rằng: NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được hình
thành theo trình tự pháp định và thực hiện trong một năm (hoặc một khoảng
thời gian nhất định) để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà
nước. Các cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước quyết định dự toán và quyết
toán NSNN theo trình tự pháp định cho một (hoặc nhiều) năm ngân sách
dưới các hình thức Nghị quyết hoặc Luật.
1.2.2 Hệ thống ngân sách nhà nước
Hệ thống NSNN bao gồm ngân sách trung ương và ngân sách địa
phương. Ngân sách địa phương bao gồm ngân sách của đơn vị hành chính
các cấp có HĐND và UBND. Theo quy định của Luật tổ chức HĐND và
UBND hiện hành bao gồm:
- Ngân sách cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (gọi chung là
ngân sách cấp tỉnh).
- Ngân sách cấp huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi chung là ngân
sách cấp huyện).

- Ngân sách cấp xã, phường, thị trấn (gọi chung là ngân sách cấp xã)
11


1.2.3 Khái niệm, phân loại chi ngân sách nhà nước
Chi NSNN là quá trình Nhà nước phân phối và sử dụng quỹ NSNN
nhằm trang trải những nhu cầu chi cho phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm
quốc phòng, an ninh, bảo đảm hoạt động của bộ máy nhà nước; chi trả nợ của
Nhà nước; chi viện trợ và các khoản chi khác theo quy định của pháp luật.
Phân loại chi NSNN là việc sắp xếp các khoản chi NSNN theo những
tiêu thức nhất định vào các nhóm, các loại chi. Việc phân loại chi NSNN có ý
nghĩa rất quan trọng trong công tác quản lý chi NSNN. Qua việc phân loại
chi NSNN sẽ có biện pháp quản lý hiệu quả, phù hợp với đặc điểm, tính chất
của từng khoản chi. Mục đích của việc phân loại chi NSNN nhằm: thực hiện
kế toán chi NSNN; thống kê tình hình chi NSNN, giúp cho việc xây dựng dự
toán NSNN, giúp cho cơ quan có thẩm quyền đề ra những chính sách thích
hợp nhất trong việc quản lý và điều hành chính sách chi tiêu NSNN theo kế
hoạch hàng năm, trung hạn và dài hạn; tạo điều kiện cho các cơ quan quản lý
nhà nước về Ngân sách, các đơn vị sử dụng Ngân sách, nhân dân... theo dõi,
kiểm tra, giám sát, kiểm toán tình hình quản lý và sử dụng nguồn lực Tài
chính công, thực hiện công khai, dân chủ về Tài chính ở các cấp; xác định
trách nhiệm của các đối tượng có liên quan đến phân bổ và sử dụng nguồn
lực Tài chính công. Việc phân loại chi NSNN theo 2 tiêu thức chủ yếu sau:
Thứ nhất: Căn cứ vào mục đích, nội dung
Nhóm 1: Chi tích lũy của ngân sách nhà nước là những khoản chi làm
tăng cơ sở vật chất và tiềm lực cho nền kinh tế, tăng trưởng kinh tế; là những
khoản chi đầu tư phát triển và các khoản tích lũy khác.
Nhóm 2: Chi tiêu dùng của ngân sách nhà nước là các khoản chi không
tạo ra sản phẩm vật chất để tiêu dùng trong tương lai; bao gồm chi cho hoạt
động sự nghiệp, quản lý hành chính, quốc phòng, an ninh...

12


Thứ hai: Căn cứ theo yếu tố thời hạn và phương thức quản lý
Nhóm 1: chi thường xuyên bao gồm các khoản chi nhằm duy trì hoạt
động thường xuyên của nhà nước.
Nhóm 2: chi đầu tư phát triển là các khoản chi dài hạn nhằm làm tăng
cơ sở vật chất của đất nước và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Nhóm 3: chi trả nợ và viện trợ bao gồm các khoản chi để nhà nước thực
hiện nghĩa vụ trả nợ các khoản đã vay trong nước, vay nước ngoài khi đến
hạn và các khoản chi làm nghĩa vụ quốc tế.
Nhóm 4: chi dự trữ là những khoản chi ngân sách nhà nước để bổ sung
quỹ dự trữ nhà nước và quỹ dự trữ tài chính.
1.3 Chi thường xuyên ngân sách nhà nước.
1.3.1 Khái niệm
Các khoản chi ngân sách thường xuyên bao gồm các khoản chi hàng
năm để chính phủ của từng quốc gia thực hiện các hoạt động theo chức năng,
nhiệm vụ của chính phủ. Những chi phí này thường được gọi là chi ngân sách
thường xuyên, bởi vì chúng được thực hiện năm này qua năm khác, nó trái
ngược với chi ngân sách đầu tư, phát triển, các khoản chi ngân sách đầu tư,
phát triển kết thúc khi một dự án hoặc một công trình hoàn thành, quyết toán
và được giao cho cơ quan quản lý.
Chi ngân sách thường xuyên là quá trình phân phối, sử dụng nguồn lực
tài chính nhà nước nhằm trang trải những nhu cầu của cơ quan nhà nước, các
tổ chức chính trị xã hội thuộc khu vực công, qua đó thực hiện nhiệm vụ quản
lý nhà nước ở các hoạt động sự nghiệp kinh tế, giáo dục và đào tạo, y tế, xã
hội, văn hoá thông tin, thể dục thể thao, khoa học và công nghệ môi trường và
các hoạt động sự nghiệp khác.
Theo Luật ngân sách năm 2015 định nghĩa “Chi thường xuyên là nhiệm
vụ chi của ngân sách nhà nước nhằm bảo đảm hoạt động của bộ máy nhà

13


nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, hỗ trợ hoạt động của các tổ
chức khác và thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên của Nhà nước về phát
triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh”.
1.3.2 Đặc điểm chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Đặc điểm chung chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Thứ nhất, đại bộ phận các khoản chi thường xuyên mang tính ổn định,
gắn với việc thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên của Nhà nước về quản lý
kinh tế, xã hội.
Thứ hai, xét theo cơ cấu chi NSNN ở từng niên độ và mục đích sử dụng
cuối cùng của vốn cấp phát thì đại bộ phận các khoản chi ngân sách thường
xuyên có hiệu lực tác động trong khoảng thời gian ngắn và mang tính chất
tiêu dùng xã hội.
Thứ ba, phạm vi và mức độ chi ngân sách thường xuyên gắn chặt với cơ
cấu tổ chức của bộ máy nhà nước và sự lựa chọn của Nhà nước trong việc
cung ứng các hàng hóa công cộng.
Chi thường xuyên ngân sách địa phương (cấp huyện, xã) có các đặc
điểm chính đó là:
- Hoạt động chi thường xuyên ngân sách địa phương luôn gắn chặt với
quyền lực kinh tế, chính trị của chính quyền địa phương và được tổ chức thực
hiện trên cơ sở những quy định, luật lệ thống nhất được Nhà nước ban hành.
- Các khoản chi thường xuyên ngân sách địa phương mang tính chất
không hoàn trả trực tiếp. Chi ngân sách thường xuyên đảm bảo hoạt động của
bộ máy chính quyền địa phương, gắn liền với những nhiệm vụ kinh tế, chính
trị xã hội mà Nhà nước đảm nhiệm trong từng thời kỳ: các hoạt động kinh tế,
văn hóa xã hội, xóa đói giảm nghèo, cung cấp các dịch vụ công cộng…không
đòi hỏi phải hoàn trả lại cho nhà nước. Đặc điểm này xuất phát từ chức năng
của nhà nước đối với sự đảm bảo phát triển kinh tế của đất nước.

14