giáo án ngữ văn 8 trọn bộ cực chuẩn

Tuần 1: Ngày soạn 04/09/05
Tiết 1,2: Ngày dạy 06/09/05
BÀI 1:TÔI ĐI HỌC
(Thanh Tònh)
A.Mục tiêu cần đạt :
* Giúp hs
- Hiểu và phân tích được tâm trạng hồi hộp , cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “ tôi” trong buổi tựu
trường đầu tiên qua ngòi bút giàu chất trữ tình của Thanh Tònh
- Rèn cho hs đọc diễn cảm vb
B.Chuẩn bò :
- Nắm chắc nội dung biểu cảm của vb Tôi đi học
- Dự kiến khả năng tích hợp ngang cho bài học : các cấp độ khái quát nghóa của từ , tính thống nhất
về chủ đề của vb . Tích hợp ngang với bài Cổng trường mở ra ngữ văn 7 /1
- Dự kiến các hình thức dạy học tích cực: đọc , bình , giảng , phát phiếu học tập , thảo luận nhóm …
C.Tiến trình lên lớp:
1.ổn đònh tổ chức : ( 1phút )
2.Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra việc chuẩn bò sách vở của hs ( 3phút)
3.Bài mới : Hồi đầu năm lớp 7 , học bài Cổng trường mở ra , hẳn mỗi chúng ta không thể quên tấm
lòng người mẹ biết bao bồi hồi xao xuyến trong ngày đầu dẫn con đi học . Người mẹ ấy bồi hồi xao
xuyến vì đang được sống lại ngày đầu tiên cắp sách đến trường :” Hằng năm cứ vào cuối thu …..Mẹ
tôi âu yếm nắm lấy tay tôi dẫn đi trên đầy con đường làng dài và hẹp …” Câu văn ấy đầy ắp kỉ
niệm tuổi thơ. Có nhiều bạn thắc đó là câu văn của ai , trong tác phẩm nào ? Đó chính là câu văn
trong vb “ Tôi đi học “ mà hôm nay cô cùng các em đi tìm hiểu .
I, Tìm hiểu vài nét về tác giả – tác phẩm
(?) Em hãy nêu vài nét về tác giả tác phẩm ?( sgk)
II, Đọc – Tìm hiểu văn bản
1, Đọc , tìm hiểu chú thích: Gv đọc rồi hướng dẫn hs đọc theo
yêu cầu( giọng chậm , dòu , hơi buồn , lắng sâu , chú ý những câu nói của
nhân vật Tôi
2, Bố cục:(?) Kỉ niệm ngày đầu đến trường của “tôi” được kể theo
trình tự không gian và thời gian nào ?

(?) Tương ứng với trình tự ấy là các đoạn nào của vb ?
- từ đầu buổi sáng hôm ấy đến trên ngọn núi
- tiếp theo đến được nghỉ cả ngày nữa
- đoạn còn lại
3, Phân tích HS đọc đoạn đầu vb
a, Cảm nhận của “ tôi” trên đường tới trường (?) Kỉ niệm ngày
đầu đến trường của nhân vật “ tôi” gắn với không gian , thời gian
cụ thể nào ? (Thời gian : buổi sáng cuối thu ; Không gian : trên con
đường làng dài và hẹp
(?) Vì sao không gian và thời gian ấy trở thành kỉ niệm trong tâm
I, Tìm hiểu vài nét về tác
giả – tác phẩm Sgk
II, Đọc – Tìm hiểu văn
bản
1, Đọc , tìm hiểu chú thích
2, Bố cục : 3 phần
3, Phân tích
a, Cảm nhận của “ tôi”
trên đường tới trường
- Tự thấy như đã lớn lên ,
con đường làng không còn
dài rộng như trước
- Báo hiệu sự thay đổi trong
1
trí tác giả ?(đó là thời điểm và nơi chốn quen thuộc , gần gũi , gắn liền
với tuổi thơ của tác giả ở quê hương , đó là lần đầu tiên cắp sách tới
trường )
(?) Trong câu văn : con đường này tôi đã quen đi lại nhiều lần nay
tự nhiên thấy lạ . Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi , vì chính
lòng tôi đang có sự thay đổi lớn : Hôm nay tôi đi học , cảm giác

quen mà lạ của nhân vật “ tôi” có ý nghóa gì ?
- Tình cảm và nhận thức của một cậu bé ngày đầu tới trường tự thấy như
đã lớn lên , con đường làng không còn dài rộng như trước
(?) Chi tiết tôi không lội qua sông thả diều như thằng Quý và
không đi ra đồng nô đùa như thằng Sơn nữa có ý nghóa gì ?
- Báo hiệu sự đổi thay trong nhận thức của bản thân , cậu bé tự thấy mình
lớn lên
(?) Có thể hiểu gì về nhân vật “ tôi” qua chi tiết “ Ghì thật chặt hai
quyển vở mới trên tay và muốn thử sức mình tự cầm bút thước?
(Có chí học ngay từ đầu , muốn tự mình đảm nhận việc học tập , muốn
được chững chạc như bạn , không thua kém bạn
(?) Trong những cảm nhận mới mẻ trên con đường làng đến
trường , nhân vật tôi đã bộc lộ đức tính gì của mình ?
- yêu học , yêu bạn và mái trường
(?) Khi nhớ lại ý nghó chỉ có người thành thạo mới cầm nổi bút
thước , tác giả viết : ý nghó ấy thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng như
một làn mây lướt ngang trên ngọn núi”. Hãy phát hiện và phân tích ý
nghóa và biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong câu văn trên ?
( HSTLN) So sánh , kỷ niệm đẹp
b, cảm nhận của “ tôi” lúc ở sân trường Gọi hs đọc đoạn 2
(?) Quan sát phần văn bản tiếp theo cho biết : cảnh trước sân
trường và ngôi trường làng Mó Lí lưu lại trong tâm trí nhân vật tôi
có gì nổi bật ? ( rất đôngngười , người nào cũng đẹp , ngôi trường xinh
xắn , oai nghiêm
(?) Trước khung cảnh đó thì tâm trạng cậu bé ntn ?( lo sợ vớ vẫn )
(?)Cảnh tượng đó có ý nghóa gì ? ( Phản ánh không khí đặc biệt của
ngày hội khai trường thường gặp ở nước ta , bộc lộ tình cảm sâu nặng của
tác ; giả đối với mái trường tuổi thơ )
(?) Khi tả những học trò nhỏ tuổi lần đầu đến trường học , tác giả
dùng hình ảnh so sánh nào ? (Họ như con chim non đứng bên bờ tổ

,nhìn quãng trời rộng muốn bay , nhưng còn ngập ngừng e sợ )
(?) Em đọc thấy những ý nghó nào từ hình ảnh so sánh ấy ?
- miêu tả sinh động hình ảnh và tâm trạng của các em nhỏ lần đầu tới
trường học , đề cao sức hấp dẫn của nhà trường
(?) Tâm trạng và cảm giác nhân vật tôi khi nghe ông đốc gọi danh
sách hs và khi rời khỏi tay mẹ như thế nào ? (tôi đã lúng túng ,
càng lúng túng hơn , Tôi dúi đầu vào lòng mẹ khóc
(?)Vì sao Tôi bất giác “dúi đầu vào lòng mẹ tôi nức nở khóc khi chuẩn
nhận thức bản thân cậu bé
- Có chí học ngay từ đầu ,
muốn tự mình đảm nhiệm
việc học tập , muốn được
chững chạc như bạn , không
thua kém bạn
b, cảm nhận của “ tôi”
lúc ở sân trường
- rất đông người , người nào
cũng đẹp
- ngôi trường xinh xắn oai
nghiệm
 Lo sợ vớ vẫn
- khi nghe ông đốc đọc
danh sách và rời tay mẹ
 Lúng túng , càng lúng
túng và dúi vào lòng mẹ
khóc
2
bò bước vào lớp” Có thể nói chú bé này có tinh thần yếu đuối hay
không ?
c, Cảm nhận của “ tôi” trong lớp học: Hs đọc đoạn 3

(?) Vì sao trong khi sắp hàng đợi vào lớp , nhân vật “ tôi’ lại cảm
thấy trong thời thơ ấu tôi chưa lần nào thấy xa mẹ tôi như lần này ?
( Vì tôi bắt đầu cảm nhận được sự độc lập của mình khi đi học
- Bước vào lớp học là bước vào thế giới riêng của mình , phải tự mình làm
tất cả , không còn có mẹ bên cạnh
(?) Những cảm giác mà nhân vật “ tôi” bước vào lớp học là gì ?
- Một mùi hương lạ xông lên … chút nào
(?)Hãy lí giải những cảm giác đó của nhân vật tôi ?
- cảm giác lạ vì lần đầu được vào lớp học , một môi trường sạch sẽ , ngay
ngắn ; không cảm thấy sự xa lạ với bàn ghế và bạn bè , vì bắt đầu có ý
thức được những thứ đó sẽ gắn bó thân thiết với mình
(?) Những cảm giác đó cho thấy tình cảm nào của nhân vật “tôi”
đối với lớp học của mình ?( tình cảm trong sáng , thiết tha )
(?)Đoạn cuối có chi tiết “ một con chim liệng đến đứng trên bờ cửa sổ
…. Theo cánh chim “; những tiếng phấn của thầy tôi gạch mạnh …. Đánh
vần “ những chi tiết đó nói thêmđiều gì về nhân vật tôi ?
- một chút buồn khi từ giã tuổi thơ , bắt đầu trưởng thành trong nhận
thức và việc học hành của bản thân
(?) Những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng tôi là những cảm
giác nào ? ( tình yêu , niềm trân trọng sách vở , bàn ghế , lớp học , thầy
học , gắn liền với mẹ và quê hương
(?) Từ đó em cảm nhận những điều tốt đẹp nào từ nhân vật “ tôi”
cũng chính là tác giả Thanh Tònh ?
- giàu cảm xúc với tuổi thơ và mái trường quê hương
III, Tổng kết :
(?)Em học tập được gì từ nghệ thuật kể chuyện của tác giả trong
truyện ngắn Tôi đi học ? ( HSTLN) muốn kể chuyện hay ,mcần có
nhiều kỉ niệm đẹp và giàu cảm xúc
c, Cảm nhận của “ tôi”
trong lớp học

- cảm giác lạ vì lần đầu vào
lớp học , môi trường sạch
sẽ , ngay ngắn
- Không cảm thấy sự xa lạ
với bàn ghế và bạn bè , vì
bắt đầu ý thức được những
thứ đó sẽ gắn bó thân thiết
với mình bây giờ và mãi mãi
III, Tổng kết : Ghi nhớ sgk
IV, Luyện tập:
4. Hướng dẫn về nhà: Phân tích cảm xúc thiết tha trong trẻo của nhân vật tôi trong truyện Tôi đi
học - Học phần ghi nhớ , làm bài tập còn lại
- Soạn bài : Trong lòng mẹ
5. Rút kinh nghiệm:
3
Tuần 1: Ngày soạn 04/09/05
Tiết 3: Ngày dạy 08/09/05
CẤP ĐỘ KHÁI QUÁT NGHĨA CỦA TỪ
A.Mục tiêu cần đạt :
* Giúp hs
- Hiểu rõ cấp độ khái quát của nghóa từ và mối quan hệ về cấp độ khái quát của nghóa
- Thông qua bài học , rèn luyện tư duy trong việc nhân thức mối quan hệ giữa cái chung và cái riêng
B.Chuẩn bò :
1 . GV:Tích hợp với văn ở vb Tôi đi học , với tâp làm văn qua bài Tính thống nhất về chủ đề của vb
- Bảng phụ
2. HS: Đọc, tìm hiểu và soạn bài
C.Tiến trình lên lớp :
1.n đònh tổ chức
2, Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra việc chuẩn bò bài của hs
3, Bài mới: Ở lớp 7 , các em đã học về từ đồng nghóa và từ trái nghóa . Bây giờ em nào có thể nhắc

lại một số vd về từ đồng nghóa và từ trái nghóa ? ( Máy bay – phi cơ , đèn biển – hải đăng , trắng –
đen ). Em có nhận xét gì về mối quan hệ ngữ nghóa giữa các từ ngữ trong hai nhóm trên ? Các từ
bình đẳng về mặt ngữ nghóa cụ thể : các từ đồng nghóa trong nhóm có thể thay thế có thể thay thế
cho nhau được còn các từ trái nghóa trong nhóm có thể loại trừ nhau khi lực chọn để đặt câu . Từ
nhận xét đó hoàn toàn đúng . Hôm nay , chúng ta học bài mới : Cấp độ khái quát nghóa của từ .
I. Từ ngữ nghóa rộng , từ ngữ nghóa hẹp
1. Xét ví dụ:- Các ù em hãy quan sát sơ đồ trên bảng và trả lời
câu hỏi
(?) Nghóa của từ động vật rộng hơn hay hẹp hơn nghóa của từ thú ,
chim , cá ? Tại sao ?
- Nghóa của từ động vật rộng hơn nghóa của từ thú , chim , cá
- Vì phạm vi nghóa của từ động vật bao hàm nghóa của 3 từ thú , chim ,
cá
(?)Nghóa của thú rộng hơn hay hẹp hơn nghóa của từ voi , hưu ?
Nghóa của từ chim rộng hơn hay hẹp hơn nghóa của từ tu hú , sáo ?
Tại sao ? Nghóa của từ cá rộng hơn hay hẹp hơn nghóa của từ cá ,
cá thu ? Tại sao ?
- Các từ thú , chim , cá có phạm vi nghóa rộng hơn các từ voi , hươu , tu
thú , sáo , cá rô , cá thu
(?) Nghóa của các từ thú , chim , cá rộng hơn nghóa của những từ
nào , đồng thời hẹp hơn nghóa của từ nào ?
- Các tư thú , chim , cá có phạm vi nghóa rộng hơn các từ voi , hưu , tu hú ,
sáo , cá rô , cá thu và có phạm vi hẹp hơn từ động vật
 Bài tập nhanh
Cho các từ : cây , cỏ , hoa tìm các từ ngữ có phạm vi nghóa hẹp hơn cây ,
I. Từ ngữ nghóa rộng , từ
ngữ nghóa hẹp :
1. Xét ví dụ:
- Một từ được coi là nghóa
rộng khi phạm vi nghóa của

từ đó bao hàm phạm vi
nghóa của một số từ ngữ
khác
- Một từ được coi là nghóa
hẹp khi phạm vi nghóa của từ
đó được bao hàm trong
phạm vi nghóa của một từ
ngữ khác
- Một từ có nghóa rộng đối
với những từ ngữ này , đồng
thời có thể có nghóa hẹp đối
với 1 từ ngữ khác
4
cỏ , hoa và từ ngữ có từ rộng hơn ba từ đó
- Thực vật > cây , cỏ , hoa
- Cây ; cây cam , cây dừa ..
- Cỏ : cỏ gà , cỏ tranh , cỏ mật
- Hoa : hoa cúc , hoa huệ , hoa lan
(?) Qua phân tích các vd trên em nào có thể rút ra khái niệm thế
nào là một từ có nghóa rộng và nghóa hẹp ? Cho vd minh hoạ ( ghi
nhớ sgk)
(?) Một từ có thể vừa có nghóa rộng vừ có nghóa hẹp được không ?
Vì sao .
- một từ có thể vừa có nghóa rộng , vừa có nghóa hẹp vì tính chất
rộng hẹp của nghóa từ ngữ chỉ là tương đối
2. Kết luận : HS đọc Ghi nhớ SGK/
2. Kết luận : HS đọc Ghi
nhớ SGK/
II, Luyện tập
Bài tập 1 : LẬP SƠ ĐỒ

-
quần đùi , quần dài áo dài , sơ mi bom ba càng , bom bi súng trường , đại bác
Bài tập 2 : Tìm từ nghóa rộng
-a, chất đốt ; b, nghệ thuật ; c, thức ăn
d, nhìn ; e, đánh
Bài tập 3 : tìm nghóa bao hàm trong phạm vi của mỗi từ
-a, xe cộ : xe máy , xe hơi , xe đạp
-b, kim loại: sắt , đồng , nhôm
-c, hoa quả : chanh , cam , chuối
- d, họ hàng : nội , ngoại , bác , chú …
- e, mang : xách , khiêng , gánh
Bài tập 4 : a, Thuốc lào ; b, thủ quỹ ; c, bút điện ; d , , hoa tai
4. Hướng dẫn về nhà: :- Học phần ghi nhớ sgk
- Làm hết bài tập còn lại , soạn bài mới “Trường từ vựng”
5. Rút kinh nghiệm:

5
Y phục
quần o
Vũ khí
Bom súng
Tuần 1: Ngày soạn : 05/09/05
Tiết 4: Ngày dạy 08/09/05
TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN
A.Mục tiêu cần đạt :
* Giúp hs
- Nắm được chủ đề của văn bản , tính thống nhất về chủ đề của văn bản
- Biết viết một văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề ; biết xác đònh và duy trì đối tượng trình
bày, chọn lọc sắp xếp các phần sao cho văn bản tập trung nêu bật ý kiến cảm xúc của mình
B.Chuẩn bò:

1.GV: Tích hợp với phần vb Tôi đi học , với tiếng việt bài Cấp độ khái quát nghóa của từ
2. HS: Đọc, tìm hiểu và soạn bài
C.Tiến trình lên lớp :
1, ỔN đònh tổ chức :
2, Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra việc chuẩn bò bài của hs
3, Bài mới:
I. Chủ đề của văn bản :
- Hs đọc lại vb Tôi đi học và trả lời câu hỏi
(?) Văn bản miêu tả những việc đã xảy ra (hiện tại ) hay đã
xảy ra ( hồi ức kỉ niệm )
- Vb miêu tả những việc đã xảy ra , đó là những hồi tưởng của tác giả về
ngày đầu tiên đi học
(?)tác giả viết vb này nhằm mục đích gì ?
- để bộc lộ của mình về một kỉ niệm sâu sắc từ thû thiếu thời

VG chốt : chủ đề của vb là vấn đề chủ chốt , những ý kiến , những
cảm xúc của tác giả được thể hiện hột cách nhất quán trong vb
(?) Từ phân tích trên , em hãy cho biết chủ đề của văn bản là
gì ? ( HS đọc ghi nhớ sgk)
II, Tính thống nhất về chủ đề của vb
(?) Để tái hiện những kỉ niệm về ngày đầu tiên đi học , tác giả
đã đặt nhan đề của văn bản và sử dụng từ ngữ , câu như thế
nào ?( HSTLN)
- nói về chuyện “ Tôi đi học”
- Đó là những kỉ niệm về buổi đầu đi học của “ tôi”, nên đại từ tôi ,
các từ ngữ biểu thò ý nghóa đi học được lặp đi lặp lại nhiều lần
- Những câu đều nhắc đến kỉ niệm của buổi tựu trường đầu tiên trong
đời ; +Hôm nay tôi đi học
+ Hằng năm cứ vào cuối thu….lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn
man của buổi tựu trường

+ Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy ; Hai quyển
vở mới đang ở trên tay tôi đã bắt đầu thấy nặng ; Tôi bậm tay ghì
thất chặt , nhưng một quyển vở cũng xệch ra và chếch đầu chúi xuống
đất
I, Chủ đề của văn bản :
- Chủ đề là đối tượng và vấn đề
chính mà vb biểu đạt
II, Tính thống nhất về chủ đề
của vb
+ vb có tình thống nhất về chủ
đề khi chỉ biểu đạt chủ đề đã
xác đònh , không xa rời hay lác
sang chủ đề khác
+ Để viết hoặc hiểu một vb,
cần xác đònh chủ đề được thể
hiện ở nha đề , đề mục , trong
quan hệ giữa các phần của vb
và các từ ngữ then chốt thường
lặp đi lặp lại .
6
(?) Để tô đậm cảm giác trong sáng của nhân vật tôi trong ngày
đầu tiên đi học , tác giả đã sử dụng các từ ngữ và các chi tiết
nghệ thuật nào ?
+ trên đường đi học :- về con đường : quen đi lại lắm lần – thấy lạ
- thay đổi hành vi : lội qua sông thả diều , đi qua đồng nô đùa – đi
học , cố gắng làm như một học trò thực thụ
+ trên sân trường :về ngôi trường : nhà cao ráo , sạch sẽ , xinh
xắn,oai nghiêm
- cảm giác bở ngỡ , lúng túng khi xếp hàng vào lớp : đứng nép bên
người thân , chỉ diám nhìn một nữa , dám đi từng bước nhẹ , muốn bay

nhưng còn ngạy ngùng e lệ … nức nở khóc theo
+ trong lớp học : cảm thấy xa mẹ , trước đây có thể đi chơi cả ngày
cũng không thấy xa nhà , xa mẹ chút nào hết , giờ đây , mới bước vào
lớp đã thấy xa mẹ nhớ nhà
(?)Dựa vào kết quả phân tích hai vấn đề trên , em có thể trả lời
câu hỏi thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản ? (Ghi
nhớ sgk )
(?) Tính thống nhất này được thể hiện ở những phương diện nào
? ( hình thức ; nhan đề của văn bản ; Nội dung ; mạch lạc ( quan hệ
giữ các phần trong vb )từ ngữ , chi tiết ( tập trung làm rõ ý đồ , ý
kiến , cảm xúc ); Đối tượng : xoay quanh nhân vật tôi
(?) Làm thế nào để có thể viết một văn bản bảo đảm tính thống
nhất về chủ đề ?
III, Luyện tập
Bài tập 1 : phân tích tính thống nhất về chủ đề
a, viết về cây cọ ở ùng sông thao quê hương tác giả
+ thứ tự trình bày : miêu tả hình dáng cây cọ , sự gắn bó của cây cọ với tuổi thơ tác giả , tác dụng
của cây cọ , tình cảm gắn bó của cây cọ với người dân sông thao .
+ Khó thay đổi trật tự sắp xếp , các ý này đã rành mạch liên tục
b, Chủ đề của vb : vẻ đẹp và ý nghóa của rừng cọ quê tôi
c, Chủ đề thể hiện trong toàn vb : qua nhan đề của vb “ Rừng
cọ quê tôi”và các ý của vb miêu tả hình dáng , sự gắn bó cây cọ với tuổi thơ của tác giả , tác dụng
của cây cọ và tình cảm giữa cây với người
d, các từ ngữ được lặp đi lặp lại nhiều lần : rừng cọ , lá cọ và các ý lớn trong phần thân bài : miêu tả
hình dáng của cây cọ , nêu lên sự gắn bó mật thiết giữa cây cọ với nhân vật tôi , công dụng của cây
cọ đối với cuộc sống
Bài tập 2 :
Các ý không đảm bảo tính thống nhất : b, d
4. Hướng dẫn về nhà: Học thuộc phần ghi nhớ ; Soạn bài tiếp theo “ Bố cục của vb”
5. Rút kinh nghiệm:

7
Tuần 2 : Ngày soạn 08/09/05
Tiết 5,6 : Ngày dạy 12/09/05
TRONG LÒNG MẸ
(Trích Những ngày thơ ấu)
Nguyên Hồng
A.Mục tiêu cần đạt:
* Giúp hs
- Tình cảm đáng thương và nổi đau tinh thần của nhân vật chú bé Hồng , cảm nhận được tình yêu
thương mãnh liệt của chú đối với mẹ
- Bước đầu hiểu được văn hồi kí và đặc sắc của thể văn này qua ngòi bút Nguyên Hồng: Thấm đượm
chất trữ tình , lời văn tự truyện chân thành , giàu sức truyền cảm
- Rèn kó năng phân tích nhân vật , khái quát đặc điểm tính cách qua lời nói , nét mặt tâm trạng .
B.Chuẩn bò :
1. GV:Tập truyện những ngày thơ ấu ; Chân dung nhà văn Nguyên Hồng
- Bức tranh phóng ta tranh minh hoạ cảnh bé Hồng nằm trong lòng mẹ
- Dự kiến tích hợp với phần tiếng việt ở bài Trường từ vựng , phần tập làm văn bài bố cục của vb ,
đặc biệt là sự sắp xếp của phần thân bài.
2 . HS : Đọc, tìm hiểu và soạn bài
C. Tiến trình lên lớp :
1, ỔN đònh tổ chức
2, Kiểm tra bài cũ:
- Vb Tôi đi học được viết theo thể loại nào ? Vì sao em biết ?
- Một trong những thành công của việc thể hiện cảm xúc , tâm trạng của tác giả Trong vb Tôi đi học
là phép so sánh . Em hãy nhắc lại 3 so sánh hay trong bài và phân tích hiệu quả nghệ thuật của nó.
3, Bài mới : Trong tâm hồn mỗi chúng ta , tình mẫu tử luôn là nhu cầu chính đáng , trong sáng và
thiêng liêng nhất . Một lần nữa chúng ta sẽ được sống lại tình cảm ấy khi đọc hồi kí của nhà văn
Nguyên Hồng , ở đó trong tâm hồn của một em bé cô đơn luôn bò hắt hủi vẫn luôn tha thiết và ấm áp
tình yêu q dành cho người mẹ khốn khổ của mình . Một đoạn của hồi kí ấy mang tên Trong lòng
mẹ và đó là nhan đề của bài học hôm nay .

I,Tìm hiểu tác giả – tác phẩm
Gọi hs đọc phần chú thích dấu sao
(?) Em hãy nêu vài nét về Nguyên Hồng và tác phẩm Những ngày thơ
ấu ? (sgk)
II, Đọc – Tìm hiểu văn bản:
1, Đọc – Tìm hiểu chú thích
- Gv đọc mẫu sau đó hướng dẫn cho hs đọc ( Giọng chậm tình cảm , chú ý
các hình ảnh , từ ngữ thể hiện cảm xúc thay đổi của nhân vật tôi , nhất là
đoạn cuối cuộc trò chuyện với bà cô …)
(?) Em hãy so sánh , mạch truyện và cách kể chuyện bài trong lòng mẹ
I,Tìm hiểu tác giả – tác
phẩm : Sgk
II, Đọc – Tìm hiểu văn
bản:
1, Đọc – Tìm hiểu chú
thích
8
có gì giống và khác vb Tôi đi học ?
- Giống nhau : kể và tả theo trình tự thời gian , trong hồi tưởng , nhớ lại kí ức
thuổi thơ
Khác nhau :+ ở bài tôi đi học :chuyện liền mạch trong một thời gian ngắn ,
không ngắt quãng : Buổi sáng đầu tiên đến trường
+ Trong lòng mẹ: chuyện không thật liền : có một gạch nối nhỏ , ngắn về thời
gian vài ngày khi chưa gặp mẹ và khi gặp mẹ
2 .Bố cucï : (?) Vb này chia làm mấy phần ? nêu nội dung từng phần
- Phần 1; từ đầu đến … người ta hỏi đến chứ : Cuộc trò chuyện với bà cô
- Phần 2 : Còn lại Cuộc gặp gỡ giữa hai mẹ con bé Hồng
(?) Hãy tái hiện nội dung thứ nhất của vb bằng giọng đọc diễn cảm
của em ?
3, Phân tích :

a, Cuộc đối thoại giữa bà cô và chú bé Hồng, cảm xúc của chú về
người mẹ bất hạnh
(?) Cảnh ngộ của chú bé Hồng có gì đặc biệt ?
- Mồ côi cha , mẹ tha phương cầu thực . Hồng sống nhờ nhà người cô , không
được yêu thương , còn bò hắt hủi
(?) Từ đó bé Hồng có thân phận như thế nào ?
- cô độc, tuổi cực , luôn khao khát tình yêu thương
(?) Theo dõi cuộc đối thoại giữa người cô và bé Hồng , cho biết nhân
vật người cô có quan hệ ntn với chú bé Hồng ? ( Quan hệ cô – cháu
ruột )
(?) Nhân vật người cô hiện lên qua những, cử chỉ , lời nói điển hình
nào với cháu ?
- cô tôi gọi tôi đến cười bảo : Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày
không ?
- Sao lại không vào ? Mợ mày phát tài lắm , có như dạo trước đâu !
- Mày dại quá, cứ vào đi , tao chạy cho tiền tàu . Vào mà bắt mợ mày may vá
sắm sửa cho thăm em bé chứ
(?) Vì sao bé Hồng cảm nhận trong lời đó những ý nghó cay độc ,
những rắp tâm tanh bẩn ?
- Vì trong những lời nói của người cô chứa đựng sự giả dối , mỉa mai , hắt hủi
thậm chí độc ác dành cho người mẹ đáng thương của bé Hồng
(?) Những lời lẽ đó bộc lộ tính cách nào của người cô ?
- Hẹp hòi , tàn nhẫn
* Trong cuộc đối thoại này , bé Hồng đã bộc lộ những cảm xúc và suy nghó
của mình .
(?) Hãy tìm những chi tiết bộc lộ cảm nghó của bé Hồng đối với người
cô?
(?)Trong đó , cảm xúc nào của bé Hồng gây ấn tượng mạnh nhất cho
người đọc ? ( Hs bộc lo)
GV bình : Mỗi xcảm xúc của bé Hồng có thể gợi lên ở mội người những cảm

nghó riêng về nổi cay đắng , tủi cực mà bé Hồng phải chòu đựng . Có điều
trong những đắng cay của bé Hồng đâu chỉ có nổi đau mà còn có niềm căm
2, Bố cucï : 2 phần
3, Phân tích
a, Cuộc đối thoại giữa
bà cô và chú bé Hồng,
cảm xúc của chú về
người mẹ bất hạnh
+ Người cô : là một con
người cay độc , tàn nhẫn
thể hiện qua lời nói , cử
chỉ
+ Những ý nghó , cảm
xúc của chú bé Hồng khi
trả lời người cô :
-Nhận ra những ý nghó
cay độc trong giọng nói
và trên nét mặt khi cười
rất kòch của cô
- Nhắc đến mẹ tôi , cô
tôi chỉ có ý reo rắt vào
đầu óc tôi những hoài
nghi để tôi khinh miệt
và ruồng rẫy mẹ tôi
- Hai tiếng em bé mà cô
tôi ngân dài ra thật ngọt ,
thất rõ , quả nhiên đã
xoán chặt lấy tâm can tôi
9
hờn cái xấu , cái ác đang trà đạm lên tình mẫu tử của con người

(?) ở đây phương thức biểu đạt nào được vận dụng ? nêu tác dụng của
phương thức biểu đạt ấy ?
- Biểu cảm , thể hiện trực tiếp và gợi trạng thái tâm hồn đau đớn của bé Hồng
(?) Cảmû xúc của em khi đọc những cảm xúc của bé Hồng ?
(?) Khi kể về cuộc đối thoại của người cô với bé Hồng , tác giả đã sử
dụng nghệ thuật gì ? ( Tương phản )
(?) Hãy chỉ ra phép tương phản này ? nhận xét về ý nghóa của phép
tương phản đó ?
-Đặt hai tính cách trái ngược nhau : Tính cách hẹp hòi , tàn nhẫn của người
cô >< Tính cách trong sáng giàu tình yêu thương của bé Hồng
- Làm nổi bật lên tính cách của người cô và khẳng đònh tình mẫu tử , cao cả
của bé Hồng
b, Bé Hồng yêu thương mẹ: Gọi hs đọc phần 2
(?) Hình ảnh người mẹ của bé Hồng hiện lên qua những chi tiết nào ?
+ Mẹ tôi về một mình đem rất nhiều quà bánh cho tôi và em Quế tôi
+ Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi …vừa kéo tay tôi , xoa đầu tôi …, lấy vạt áo nây
thấm nước mắt cho tôi
+ Mẹ tôi không còm cõi xơ xác … gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt
trong và nước da mòn , làm nổi bật màu hồng của 2 gò má . Hơi quần áo mẹ
tôi và hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ
thường
(?) Cacùh gọi mẹ tôi trong tật cả các chi tiết ấy có ý nghóa gì ? (Khẳng
đònh đó là người mẹ của riêng bé Hồng .Tình mẹ con gắn bo)
(?) Từ đó bé Hồng cómột người mẹ ntn?
- đẹp đẽ, cao quý , vô cùng yêu con
(?)Trong phần vb này , tình yêu thương của bé Hồng được trực tiếp bộc
lộ đâu là những biểu hiện cụ thể của tình yêu thương đó ?
+Tiếng gọi : Mợ ơi! Mợ ơi!Mợ ơi !…
+Hành động : Tôi thở hồng hộc trán đẩm mồ hôi và khi trèo lên xe , tôi ríu cả
chân lại . Tôi ngồi trên đệm xe , đùi áp đùi mẹ tôi , đầu ngã vào cách tay mẹ

tôi , tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bổng lại mơn man khắp
da thòt
+Xúc cảm : phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ , để bàn tay người mẹ
vuột ve từ trán xuống cằm , và gãi rôm ở sống lưng cho , mới thấy người mẹ
có một êm dòu vô cùng
(?)Tiếng mẹ luôn vang lên trong mọi hành động và cảm nghó của bé
Hồng điều đó có ý nghóa gì ?
-Với bé Hồng , người mẹ là tất cả
- Ngươì mẹ không thể thiếu được trong cuộc sống của người con Bé Hồng vô
cùng yêu q mẹ
(?) Với em biểu hiện nào ở bé Hồng thấm thía nhất tình mẫu tử ? ( HS
bộc lộ)
(?) Nhận xét về phương thức biểu đạt của những đoạn văn trên . tác
dụng của phương thức biểu đạt đó ?
như ý cô tôi muốn
-Gía những cổ tục đã đày
đoạ me tôi là một vật
như hòn đá hay cục thuỷ
tinh , đầu mẫu gỗ , tôi
quyết vồ ngay lấy mà
cắn , mà nhai , mà
nghiến cho kì nát vụn
mới thôi
Tương phản để làm
nổi bật tính cách của
người cô, khẳng đònh tình
mẫu tử , cao cả của bé
Hồng
b, Bé Hồng yêu thương
mẹ

+ Tiếng gọi : Mợ ơi ! Mợ
ơi! Mợ ơi !..
+ Hàng động :Tôi thở
hòng hộc trán đẩm mồ
hôi và khi trèo lên xe tôi
ríu cả chân lại ….mơn
man khắp da thòt
+ Xúc cảm : phải bé lại
và lăn vào lòng một
người mẹ , để bàn tay
người mẹ vuốt ve từ trán
xuống cằm ….vô cùng
Biểu cảm trực tiếp,
yêu mẹ mãnh liệt , người
mẹ không thể thiếu được
trong cuộc sống
10
- Biểu cảm trực tiếp
- Tác dụng : thể hiện xúc động của lòng người , khơi gợi cảm xúc ở người đọc
III, Tổng kết:(?) Cảm nghó của em về nhân vật bé Hồng từ những
biểu hiện tình cảm đó ?
+ Nội tâm sâu sắc, Yêu mẹ mãnh liệt , Khao khát yêu thương
III, Tổng kết: Ghi nhớ
sgk
4, Củng cố :Viết một đoạn văn ghi lại những ấn tượng , cảm nhận rõ nhất , nổi bật nhất của bản thân
về người mẹ của mình ?
- Vì sao xếp Tôi đi học và trong lòng mẹ là hồi kí tự truyện ?
5, Dặn dò : - Học thuộc ghi nhớ và chỉ ra được 2 nội dung chính cần nhớ trong bài học
- Soạn bài “ Tức nước vở bờ”
Tuần 2: Ngày soạn10/09/05

Tiết 7: Ngày dạy 15/09/05
TRƯỜNG TỪ VỰNG
A.Mục tiêu cần đạt:
* Giúp hs :
- Hiểu được thế nào là trường từ vựng , biết xác lập các trường tự vựng đơn giản
- Bước đầu hiểu được mối liên quan giữa trường từ vựng với các hiện tượng ngôn ngữ đã học như
đồng nghóa , trái nghóa , ẩn dụ , hoán dụ , nhân hoá …giúp ích cho việc học văn và làm văn
- Rèn kó năng lập trường từ vựng và sử dụng trường từ vựng trong nói , viết
B.Chuẩn bò:
1. GV:Dự kiến khả năng tích hợp cho bài học : VB Trong lòng mẹ , với tập làm văn Bố cụ của văn
bản - Bảng phụ
2 . HS: Đọc, tìm hiểu và soạn bài
C. Tiến trình lên lớp :
1. n đònh tổ chức :
2, Kiểm tra bài cũ : Thế nào là từ nghóa rộng , từ nghóa hẹp ? Cho vb minh hoạ
3, Bài mới :
I. Thế nào là trường từ vựng ?
Gọi hs đọc đoạn văn trong sgk
(?) Các từ in đậm dùng để chỉ đối tượng là người , động vật hay sự
vật ?Tại sao em biết được điều đó ? (chỉ người . biết được điều đó vì
các từ đó đều nằm trong câu văn cụ thể , có ý nghóa xác đònh )
(?) Nét nghóa chung của nhóm từ trên là gì ?
- Chỉ bộ phận cơ thể người
(?) Nếu tập hợp các từ in đậm ấy thành một nhóm từ thì chúng ta
có một trường từ vựng . Vậy theo em Trường từ vựng là gì ? ( Ghi
nhớ sgk)
Bài tập nhanh :
I. Thế nào là trường từ
vựng ?
- Trường từ vựng là tập hợp

của những từ ngữ có ít nhất
một nét chung về nghóa
2, Lưu ý
11
- Cho các từ sau : cao , thấp , lùn , lòng khòng , lêu khêu , gỳ , béo , xác ve
, bò thòt , cá rô đực …
- Nếu dùng nhóm từ trên để miêu tả người thì Trường từ vựng của
nhóm từ là gì ?
 Chỉ hình dáng con người
Gv yêu cầu hs đọc phần 2 trong sgk
(?) Trường từ vựng mắt bao gồm những trường từ vựng nhỏ nào ?
cho vd
+ Các trường từ vựng mắt :
- Bộ phận của mắt : lòng đen , con ngươi , lông mày …
- Hoạt động của mắt : ngó , trông , liếc
(?) Trong một trường từ vựng có thể tập hợp những từ có từ loại
khác nhau không ? Tại sao?
+ Có thể tập hợp những từ có từ loại khác nhau vì :Danh từ chỉ sự vật :
con ngươi , lông mày ;
- Động từ chỉ hoạt động : ngo,ù liếc …
- Tính từ chỉ tính chất : lờ đờ, tinh anh …
(?) Do hiện tượng nhiều nghóa , một từ có thể thuộc nhiều trường từ
vựng khác nhau không ? Cho vd
+ Một từ nhiều nghóa có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau
- trường mùi vò : chát , thơm ..
- trường âm thanh : the thé , êm dòu ..
- trường thời tiết : hanh , ẩm
(?) Tác dụng của cách chuyển trường từ vựng trong thơ văn và
trong cuộc sống hàng ngày ? Cho vd
+ Từ trường từ vựng về người chuyển sang trường từ vựng về động vật :

- suy nghó của con người : tưởng , ngỡ , nghó …
- Hành động của con ngøi : mừng , vui , buồn …
- Các xưng hô của con người : cô , cậu , tớ..
- Thường có hai bậc trường
từ vựng là lớn và nhỏ
- Các từ trong một trường từ
vựng có thể khác nhau về từ
loại
- Một từ nhiều nghóa có thể
thuộc nhiều trường từ vựng
khác nhau
- Các chuyển trường từ vựng
có tác dụng làm tăng sức gợi
cảm
II, Luyện tập
Bài tập 1 :Tìm các trường từ vựng : tôi , thầy tôi , mẹ , cô tôi , anh em tôi
Bài tập 2 :đặt tên trường từ vựng
- dụng cụ đánh bắt thuỷ sản
- dụng cụ để đựng
- hoạt động của chân
- trạng thái tâm lí
- tính cách
- dụng cụ để viết
Bài tập 3 :trường từ vựng thái độ
Bài tập 4 :
- khứu giác : mũi , thơ , điếc , thính
- thính giác : tai , nghe , điếc , rõ , thính
Bài tập 5 :
-trường từ vựng từ lười : dụng cụ đánh bắt thuỷ sản động vật ( lưới , nơm , câu ..)
12

-trường từ vựng của từ lạnh : chỉ thời tiết ( lạnh , nóng , ẩm , giá , buốt ..)
Bài tập 6 :
- Tác giả đã chuyển các từ in ậm trong các câu thơ từ trường từ vựng “ quân sự” sang trường từ vựng
“ nông nghiệp”
4. Hướng dẫn về nhà: học thuộc phần ghi nhớ
- Làm hết bài tập còn lại
- Soạn bài tiếp theo “ từ tượng hình , từ tượng thanh”
5. Rút kinh nghiệm:
Tuần 2: Ngày soạn 11/09/05
Tiết 8: Ngày dạy 16/09/05

BỐ CỤC CỦA VĂN BẢN
A.Mục tiêu cần đạt:
* Giúp hs :
- Nắm được bố cục vb , đặc biệt là cách sắp xếp các nội dung trong phần thân bài
- Biết xây dựng vbmạch lạc , phù hợp với đối tượng và nhận thức của người đọc
- Rèn kó năng xây dựng bố cục vb trong nói viết
B.Chuẩn bò :
1.GV: Dự kiến khả năng tích hợp cho bài học: vb Trong lòng mẹ , Tiếng việt với bài Trường từ
vựng
2.HS: Đọc, tìm hiểu và soạn bài
C.Tiến trình lên lớp :
1.n đònh tổ chức
2.Kiểm tra bài cũ :Chủ đề của văn bản là gì ?
- Thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản ? Làm thế nào để đảm bảo tính thống nhất đó
3.Bài mới :Ở lớp 7 các em đã học bố cục và mạch lạc của vb . Các em đã nắm được bố cục của một
vb gồm 3 phần và chức năng nhiệm vụ của chúng . Bởi vậy, bài học này ôn lại kiến thức đã học ,
đồng thời chúng ta đi sâu vào tìm hiểu cách sắp xếp, tổ chức nội dung phần thân bài – phần chính
của vb như thế nào ?
1, Bố cục của văn bản:Gọi hs đọc vb ở mục I sgk

(?) Văn bản trên có thể chia làm mấy phần ? Chỉ ra các phần đó ?
+ Chia làm ba phần : phần 1 : từ đầu đến danh lợi
phần 2 ; tiếp theo đến vào thăm ; phần 3 : còn lại
(?) Hãy cho biết nhiệm vụ từng phần của văn bản
- Phần 1 : có nhiệm vụ nêu ra chủ đề được nói tới trong vb - Giới thiệu
ông Chu Văn An
- Phần 2 : Trình bày các nội dung chủ yếu làm sáng tỏ chủ đề của vb -
Công lao , uy tín và tính cách của ông CVA
- Phần 3 : tổng kết chủ đề của vb - Tình cảm của mọi người đối với ông
1, Bố cục của văn bản :
- Vb thường có bố cục 3
phần : Mở bài , thân bài ,
kết bài
- Phần Mở bài có nhiệm
vụ nêu ra chủ đề của vb
- Phần Thân bài thường có
một số đoạn nhỏ trình bày
các khía cạch của chủ đề
13
CVA
(?) Phân tích mối quan hệ giữa các phần trong vb ? (Luôn gắn bó chặt
chẽ với nhau , phần trước là tiền đề cho phần sau , còn phần sau là sự tiếp
nối phần trước . Các phần đầu tập trung làm rõ cho chủ đề của vb là ngøi
thầy đạo cao đức trọng
(?) Từ việc phân tích trên , hãy cho biết một cách khái quát : Bố cục
của vb gồm mấy phần ? Nhiệm vụ của từng phần ? Các phần của vb
quan hệ với nhau ntn? ( Hs đọc ghi nhớ sgk)
2, Cách bố trí , sắp xếp nội dung phần thân bài của vb:
(?) Phần thân bài vb Tôi đi học của Thanh Tònh kể về những sự kiện
nào ? Các sự kiện ấy được sắp xếp theo thứ tự nào ?

- Sắp xếp theo hồi tưởng những kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên của
tác giả . Các cảm xúc lại được sắp xếp theo thứ tự thời gian : Những cảm
xúc trên đường đến trường , những cảm xúc khi bước vào lớp học - Sắp xếp
theo sự liên tưởng đối lập những cảm xúc về cùng một đối tượng trước đây
và buổi tựu trường đầu tiên
(?) Phân tích những diễn biến tâm trạng của cậu bé Hồng ở vb trong
lòng mẹ của Nguyên Hồng ?
- Tình thương mẹ và thái độ căm ghét cực độ những cổ tục đã đày đoạ mẹ
của cậu bé Hồng khi nghe bà cô cố tình bòa chuyện nói xấu mẹ em ; Niềm
vui sướng cực độ của cậu bé Hồng khi khi được ở trong lòng mẹ
(?) Khi tả người ,vật , con vật , phong cảnh …, em sẽ lần lượt miêu tả
theo trình tự nào ? Hãy kể một số trình tự thường gặp mà em biét ?
( HSTLN)
- Có thể sắp xếp theo thứ tự không gian ( phong cảnh ) Chỉnh thể bộ phận
( tả người , vật , con vật ) hoặc tình cảm , cảm xúc ( tả người)
(?) Phân tích trình tự sắp xếp các sự việc ở phần thân bài trong vb
Người thầy đạo cao đức trọng ?( Các sự việc nói về Chu Văn An là
người tài cao .Các sự việc nói về CVA là người đạo đức , được học trò kính
trọng )
(?) Việc sắp xếp nội dung phần thân bài tuỳ thuộc vào những yếu tố
nào ? Các ý trong phần thân bài thường được sắp xếp theo trình tự
nào ? (HSTLN)
(Hs đọc ghi nhớ sgk)
- Phần Kết bài tổng kết
chủ đề của vb
2, Cách bố trí , sắp xếp
nội dung phần thân bài
của vb:
- Nội dung phần thân bài
thường được sắp xếp theo

một thứ tự tuỳ thuộc vào
kiểu vb , chủ đề vb , ý đồ
giao tiếp của người viết
- Các ý trong phần thân
bài thường được sắp xếp
theo trình tự thời gian ,
không gian , sự phát triển
của sự việc hay một mạch
suy luận , dòng tình cảm
cốt sao cho phù hợp với sự
triển khai chủ đề và sự
tiếp nhận của người đọc
* Ghi nhớ : sgk / 25
II. Luyện tập
Bài tập 1:
a, Trình bày thoe thứ tự không gian : nhìn từ xa – đến gần – đến tận nơi – đi xa dần b, Trình bày ý
theo thứ tự thời gian : về cgiều , lúc hoàng hôn
Các ý trong đoạn trích được sắp xếp theo cách diễn giải , ý sau làm rõ bổ sung cho ý trước
4. Hướng dẫn về nhà: : - Học thuộc phần ghi nhớ sgk ; làm hết bài tập còn lại
- soạn bài mới “Xây dựng đoạn văn trong vb”
Tuần 3 Ngày soạn 14/09/05
14
Tiết 9: gày dạy 18/09/05

TỨC NƯỚC VỢ BỜ
(Trích Tắt đèn)
Ngô Tất Tố
A.Mục tiêu cần đạt:
* Giúp hs
- Qua đoạn trích thấy được bộ mặt tàn ác bất nhân của chế độ xã hội đương thời và tình cảnh đáng

thương của người nông dân cùng khổ trong xã hội ấy ; cảm nhận được cái quy luật của hiện thực ; có
áp bức có đấu tranh ; thấy được vẻ đẹp tâm hồn và sức sống tiềm tàng của người phụ nữ nông dân
- Thấy được những nét đặc sắc trong nghệ thuật viết truyện của tác giả
- Rèn kó năng phân tích nhân vật qua đối thoại , cử chỉ và hành động ; qua biện pháp đối lập tương
phản ; Kó năng đọc sáng tạo vb tự sự nhiều đối thoại , giàu kòch tính
B.Chuẩn bò :
1.GV:Dự kiến khả năng tích hợp cho bài học : phần tiếng việt trong bài trường tù vựng ( tiếp theo) ,
với tập làm văn trong bài Xây dựng đoạn văn trong vb
-nh chân dung Ngô Tất Tố , tác phẩm tắt đèn
- Dự kiến các hình thức dạy học tích cực : đọc , giảng , bình , phát phiếu học tập , thảo luận nhóm
2.HS:Đọc, tìm hiểu và soạn bài
C.Tiến trình lên lớp:
1, ỔN đònh tổ chức :
2, Kiểm tra bài cũ: - Phân tích tâm trạng của bé Hồng khi nằm trong lòng mẹ ?
3, Bài mới :Trong tự nhiên có quy luật đã được khái quát thành câu tục ngữ : Tức nước vở bờ .
Trong xh , đó là quy luật : Có áp bức , có đấu tranh . quy luật ấy đã được chứng minh rất hùng hồn
trong chương XVIII tiểu thuyết tắt đèn của Ngô Tất Tố .
I, Tìm hiểu chung:
(?) Hãy nêu vài nét về tác giả , tác phẩm ?
II, Đọc – tìm hiểu văn bản:
1, Đọc – tìm hiểu chú thích: GV đọc mẫu một đoạn sau đó gọi 1
vài em đọc tiếp ( yêu cầu : đọc chính xác , có sắc thái biểu cảm , nhất
là khi đọc ngôn ngữ đối thoại của các nhân vật )
Giải thích từ khó

VB tức nước vở bờ lá đoạn trích trong tiểu thuyết Tắt đèn nổi tiếng của
vh hiện thực phê phán Việt Nam giai đoạn 30 – 45
(?) Hãy dựa vào lí thuyết về sự thống nhất chủ đề trong vb để
chứng minh cho sự chính xác của tiêu đề Tức nước vở bờ ?
+Các phần nội dung liên quan trong vb : chò Dậu bò áp bức cùng quẫn ,

buộc phải phản ứng chống lại cai lệ và người nhà lí trưởng ; Thể hiện
đúng tư tưởng của vb : Tức nước vỡ bờ
(?) Từ tân gọi của vb , có thể xác đònh nhân vật trung tâm của đoạn
trích này ntn? ( Chò Dậu)
2, Bố cục: (?) Có thể chia đoạn trích này thành mấy phần , nêu nội
I, Tìm hiểu chung:
II, Đọc- tìm hiểu văn bản:
1, Đọc – tìm hiểu chú thích
2, Bố cục : 2 phần
15
dung từng phần ? ( 2 phần )
+ Từ đầu đến ngon miệng hay không – cảnh buổi sáng ở nhà chò Dậu ;
+ đoạn còn lại – Cuộc đối mặt với bọn cai lệ – người nhà Lí Trưởng
3, Phân tích: Gọi hs đọc lại đoạn 1
a,Chò Dậu chăm sóc chồng :
(?) Chò Dậu chăm sóc anh Dậu trong hoàn cảnh nào ?
-Giữa vụ sưu thuế căng thẳng , nhà nghèo , chò Dậu phải bán cả con,ø đàn
chó mới đẻ và gánh khoai cuối cùng mới đủ suất sưu cho anh dậu để cứu
chồng đang ốm yếu , bò đánh đập từ đình về . Nhưng có nguy cơ anh Dậu
lại bò bắt nữa vì chưa có tiền nộp siêu cho người em
(?) Cách chò Dậu chăm sóc người chồng ốm yếu diễn ra như thế
nào ? +Cháo chín , chò Dậu chò Dậu bắc mang ra giữa nhà , ngả mâm bát
múc ra la liệt . Rồi chò lấy quạt quạt cho nguội ;Chò Dậu rón rén bưng
một bát lớn đến chỗ chồng nắm : Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo
cho đỡ xót ruột” . Rồi chò đón lấy cái Tỉu và ngồi xuống đó như xem có ý
chờ xem chồng chò ăn có ngon miệng hay không
(?) Hình dung của em về con người chò Dậu từ những lời nói và cử
chỉ đó ?(là một phụ nữ đảng đang , hết lòng yêu thương chồng con , tính
tình vốn dòu dàng , tình cảm )
(?) Việc chò Dậu chỉ có bát gạo hàng xóm để chăm sóc anh Dậu

ốm yếu bò hành hạ giữa vụ sưu thuế gợi cho em những cảm nghó gì
về tính cảnh của người nông dân nghèo trong xã hội cũ và phẩm
chất tốt đẹp của họ?( cực kì nghèo khổ , trong cuộc sống không có lối
thoát . sức chòu đựng dẻo dai , không gục ngã trước hoàn cảnh khốn khó ,
giàu tình nghóa )
(?) Khi kể về sự việc chò Dậu chăm sóc chồng giữa vụ sưu thuế ,
tác giả đã dùng biện pháp tương phản . Hãy chỉ ra phép tương phản
này và tác dụng của biện pháp đó ?
b, Chò Dậu đương đầu với bọn cai lệ và người nhà lí trưởng :
Gọi hs đọc phần 2
(?) Trong phần hai của vb xuất hiện nhân vật nào đối lập với chò
Dậu ? ( cai lệ )
(?) Từ chú thích của sgk , em hiểu gì về nhân vật này ?
- Cai lệ là viện cai chỉ huy một tốp lính lệ
(?) Gia đình chò Dậu buộc phải đóng suất thuế sưu cho người em
chồng đã chết từ năm ngoái . Điều đó cho thấy thực trạng xh thời
đó ntn? ( tàn nhẫn , bất công , không có luật lệ )
(?) Theo dõi nhân vật cai lệ . Ngòi bút hiện thực Ngô Tất Tố đã
khắc hoạ hình ảnh cai lệ bằng những chi tiết điển hình nào ?
+Gõ đầu roi xuống đất , cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút
nhiều sái cũ : thắng kia ….Nộp tiền sưu! Mau !
+ Trợn ngược hai mắt …. Dám mỡ mồm xin khất ; Vẫn gòong hầm hè : nếu
không có tiền nộp sưu …điệu ra đình kia
- Đùng đùng cai lệ giật phắt cái thừng .. để trói anh Dậu .

3, Phân tích
a,Chò Dậu chăm sóc chồng
- Cháo chín , chò Dậu bắc
mang …Rồi chò quạt cho
chóng nguội

- Chò Dậu rón rén bưng một
bát …. Ngon miệng không
 Chò Dậu là một phụ nữ
đảm đang , hết lòng yêu
thương chồng con , tính tình
hiền lành
b, Chò Dậu đương đầu với
bọn cai lệ và người nhà lí
trưởng:
+ Cai lệ : Hống hách , thô
bạo , không nhân tính , đồng
thời tố cáo xh đầy rẫy bất
công , tàn ác , một xh có thể
gieo hoạ xuống đầu người
dân lương thiện
16
(?) Qua đó nhận xét nghệ thuật khắc họa nhân vật của tác giả ?
- Kết hợp các chi tiết điển hình về bộ dạng , lời nói , hành động để khắc
hoạ nhân vật
(?) Từ đó một tính cách ntn được bộc lộ ở tên cai lệ ?
- Hống hách , thô bạo , không còn nhân tính
(?) Trước sự tàn bạo , hống hách , không còn nhân tính của tên cai
lệ như thế thì chò Dậu đối phó với bọn tay sai để bảo vệ chồng
bằng cách nào ?
(?) Do đâu mà chò Dậu có sức mạnh lạ lùng khi quật ngã 2 tên tay
sai như vậy ? ( đó là lòng căm hờn mà cái gốc của nó chính là lòng yêu
thương )
(?) Tác giả đã dùng biện pháp nghệ thuật gì ? ( Tương phản )
(?) Từ đó , những đặc điểm nổi bật nào trong tính cách chò Dậu
được bộc lộ ? - dòu dàng mà cứng cỏi trong ứng xử , giàu tình yêu

thương , tiềm tàng tinh thần phan kháng áp bức
III, Ghi nhớ : Sgk (?) Học qua vb này em hiều gì về số phận và
phẩm chất của người phụ nữ nông dân trong xh cũ , bản chất của
chế độ xh đó ; chân lí được khẳng đònh ? ( HS tìm ý trong phần ghi
nhớ để trả lời )
(?) Nhà văn Nguuyễn Tuân cho rằng : với tác phẩm Tắt đèn , Ngô
Tất Tố đã xui người nông dân nổi loạn . Nên hiểu thế nào về nhận
đònh này ?(HSTLN)
(?) Từ đó , có thể nhận ra thái độ nào của nhà văn đối với thực
trạng xh và đối với phẩm chất của người nông dân trong xh cũ ?
(HSTLN)
+Lên án xh thống trò áp bức vô nhân đạo , cảm thông với cuộc sống thống
khổ của người nông dân nghèo
+ Chò Dậu :
- lúc đầu cố van xin tha thiết
nhưng tên cai lệ không
thèm trả lời mà nó vẫn cố
ép chò Dậu vào bước đường
cùng .
- Sau đó chò túm lấy cổ hắn,
ấn dúi ra cử … túm tíc lẳng
cho một cái , ngã nhào ra
thềm
 Tương phản, thể hiện sự
dòu dàng mà cứng cõi trong
ứng xử , giàu tình yêu
thương , tiềm tàng tinh thần
phản kháng áp bức
III, Ghi nhớ : Sgk
4. Hướng dẫn về nhà: - Học thuộc ghi nhớ , tóm tắt đoạn trích

- Soạn bài mới “ Lão Hạc”
5. Rút kinh nghiệm:
Tuần3: Ngày soạn 18/09/05
Tiết 10: Ngày dạy 21/09/05
XÂY DỰNG ĐOẠN VĂN TRONG VĂN BẢN
A.Mục tiêu cần đạt:
* Giúp hs
- Hiểu được khái niệm đoạn văn , từ ngữ chủ đề , câu chủ đề , quan hệå giữa các câu trong đoạn văn
và cách trình bày nội dung đoạn văn
- Viết được các đoạn văn mạch lạc đủ sức làm sáng tỏ một nội dung nhất đònh
17
B.Chuẩn bò:
1.GV:Dự kiến khả năng tích hợp : ở vb Tức nước vở bờ , ở tiếng việt qua bài trường từ vựng
- Bảng phụ
2.HS: Đọc, tìm hiểu và soạn bài
C.Tiến trình lên lớp :
1, ỔN đònh tổ chức
2, Kiểm tra bài cũ : phần mở bài và phần thân bài có nhiệm vụ gì ?
- Nội dung phần thân bài thường được trình bày ntn?
3, Bài mới :
I.Thế nào là đoạn văn ? Hs đọc thầm vb về Ngô Tất Tố
và trả lời câu hỏi :
(?) Văn bản trân gồm mấy ý ? mỗi ý được viết thành mấy
đoạn văn ?
- 2 ý , mỗi ý viết thành một đoạn văn
(?) Dấu hiệu hình thức nào có thể giúp em nhận biết đoạn
văn ?
- Viết hoa lùi đầu dòng và dấu chấm xuống dòng
(?) Vậy theo em đoạn văn là gì ?
- Đơn vò trực tiếp tạo nên vb ; Về hình thức : viết hoa lùi đầu

dòng và có dấu chấm xuống dòng
- Về nội dung : thường biểu đạt một ý tương đối hoàn chỉnh

GV chốt : đoạn văn là đơn vò trên câu , có vai trò quan trong
việc tạo lập vb
(?) Đọc thầm vb trên và tìm các từ ngữ chủ đề cho mỗi
đoạn ?(đoạn 1 : Ngô Tất Tố ; đoạn 2 : Tác phẩm Tắt đèn
2, Từ ngữ và câu trong đoạn văn:
a, Từ ngữ chủ đề vả câu chủ đề của đoạn văn
Đọc thầm đoạn văn 2 và trả lời câu hỏi :
(?) ý khái quát bao trùm cả đoạn văn là gì ?
(?)Câu nào trong đoạn văn chứa ý khái quát ấy ?
(?) Câu chứa đựng ý khái quát của đoạn văn được gọi là
câu chủ đề . Em có nhận xét gì về câu chủ đề ?
-Đoạn văn đánh giá thành công xuất sắc của NTT trong việc tái
hiện thực trạng nông thôn VN trước cách mạnh tháng tám và
khẳng đònh phẩm chất tốt đẹp của những người lao động chân
chính
- Câu chứa ý khái quát : Tắt đèn là tác phẩm tiêu biểu nhất của
Ngô Tất Tố
* Nhận xét :
+ Về nội dung : câu chủ đề thường mang ý khái quát của cả
đoạn văn
+ Về hình thức : lời lẽ ngắn gọn , thường có đủ 2 thành
phần chính ( C-V)
+ Về vò trí : có thể đứng ở đầu hoặc ở cuối đoạn
I.Thế nào là đoạn văn ?
- Đoạn văn là đơn vò trực tiếp tạo nên
vb , bắt đầu bằng chữ viết hoa lùi đầu
dòng , kết thúc bằng dấu chấm xuống

dòng và thường biểu đạt một ý tương
đối hoàn chỉnh . Đoạn văn thường do
nhiều câu tạo thành
2, Từ ngữ và câu trong đoạn văn
a, Từ ngữ chủ đề vả câu chủ đề của
đoạn văn: SGK


18
(?) Qua đó em hiểu từ chủ đề và câu chủ đề là gì ? Chúng
đóng vai trò gì trong vb ? (Ghi nhớ sgk)
* GV yêu cầu hs tìm hiểu 2 đoạn văn trong vb ở mục I.sgk và
đoạn văn ở mục II,2 sgk , sau đó trả lời các câu hỏi :
(?) Cho biết đoạn văn nào có câu chủ đề và đoạn văn nào
không có câu chủ đề . Vò trí của câu chủ đề trong mỗi
đoạn văn ?
- đoạn 1 , mục I : không có câu chủ đề
- đoạn 2 , mục I và đoạn 2 II : có câu chủ đề
+ Vò trí của câu chủ đề :
- đoạn 2 mục I : câu chủ đề nằm ở đầu đoạn
- đoạn 2 mục II : câu chủ đề nằm ở cuối đoạn
b Cách trình bày nội dung đoạn văn
(?) Cho biết cách trình bày ý ở mỗi đoạn văn ?
+ Đoạn 1 : theo cách song hành
+ Đoạn 2, mục I ,: theo kiểu diễn dòch
+ Đoạn II, 2 , theo cách quy nạp
b Cách trình bày nội dung đoạn
văn - Các câu trong đoạn văn có
nhiệm vụ triển khai và làm sáng tỏ
chủ đề của đoạn văn bằng phép diễn

dòch , quy nạp , song hành …
II, Luyện tập :
Bài tập 1 : Văn bản có 2 ý , mỗi ý được diễn đạt thành một đoạn văn
Bài tập 2 : phân tích cách trình bày nội dung trong đoạn văn
- đoạn a : diễn dòch ; đoạn b: song hành ; đoạn c : song hành
Bài tập 3 : + đoạn văn diễn dòch : Lòch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vó đại chứng tỏ tinh thần
yêu nước của dân ta , đó là những cuộc đấu tranh vó đại chống giặc nga xâm như : khởi nghóa bà
trưng , khởi nghóa nông dân Tây Sơn … và gần đây nhất là hai cuộc kháng chiến chống thực dân pháp
và đế quốc Mó của dân tộc ta
4. Hướng dẫn về nhà: Học thuộc ghi nhớ sgk ; làm hết bài tập còn lại
- Học bài để tiết sau kiểm tra : viết bài 2 tiết
5. Rút kinh nghiệm:
Tuần 3 : Ngày soạn 16/09/05
Tiết 11,12: Ngày dạy 22/09/05

VIẾT BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ 1
A.Mục tiêu cần đạt:
* Giúp hs
- n lại kiểu bài tự sự đã học lớp 6 , có kết hợp với kiểu bài biểu cảm đã học ở lớp 7
- Luyện tập viết bài văn và đoạn văn
B.Chuẩn bò:
1.GV: Đề bài
C.Tiến trình lên lớp :
19
1, n đònh tổ chức
2, Kiểm tra bài cũ :
3, Bài mới :
I, Đề bài :
Từ vb “ Tôi đi học” của nhà văn Thnh Tònh . Em hay kể lại những kỉ niệm ngày đầu tiên đi học .
II, Yêu cầu

- Xác đònh ngôi kể : thứ nhất , thứ ba
- Xác đònh trình tự kể
+ Theo thời gian , không gian
+ theo diễn biến của sự việc
+ Theo diễn biến của tâm trạng
- Xác đònh cấu trúc của vb ( 3 phần ) dự đònh phân đoạn ( số lượng đoạn văn cho mỗi phần ) và
cách trình bày các đoạn văn
- Thực hiện 4 bước tạo lập vb đã học ở lớp 7 , chú trọng bước lập đề cương
4. Hướng dẫn về nhà: : về nhà viết lại bài tập làm văn này để nắm chắc hơn vầ kiến thức văn
tự sự , biểu cảm đã học .
Tuần 4: Ngày soạn 22/09/05
Tiết 13,14: Ngày dạy 26/09/05

LÃO HẠC
(Nam Cao)
A.Mục tiêu cần đạt:
* Giúp hs
- Thấy được tình cánh khốn cùng và nhân cách cao quý của nhân vật lão Hạc , qua đó hiểu thêm về
số phận đáng thương và vẻ đẹp tâm hồn đáng trọng của người nông dân Việt Nam trước cách mạng
tháng tám .
- Thấy được lòng nhân đạo sâu sắc của nhà văn Nam Cao ( thể hiện chủ yếu qua nhân vật ông giáo )
; thương cảm đến xót xa và thật sự trân trọng đối với người nông dân nghèo khổ
- Bước đầu hiểu được đặc sắc nghệ thuật truyện ngắn Nam Cao : khắc hoạ nhân vật tài tình , cách
dẫn truyện tự nhiên , hấp dẫn ,sự kết hợp giữa tự sự , triết lí với trữ tình
- Rèn kó năng : tìm hiểu và phân tích nhân vật qua ngôn ngữ đối thoại , độc thoại , qua hình dáng , cử
chỉ , hành động ; Kó năng đọc diễn cảm , thay đổi giọng điệu thể hiện tâm trạng các nhận vật khác
trong truyện
B.Chuẩn bò :
1.GV: Dự kiến khả năng tích hợp ngang : phần tiếng việt bài Từ láy , từ tượng hình , từ tượng
thanh ; phần tập làm văn ở bài Chuyển đoạn trong vb

- Tích hợp dọc : qua các bài Trong lòng mẹ , Tức nước vở bờ đã học
- nh chân dung Nam Cao , Nam Cao tác phẩm tập 1
2.HS: Đọc, tìm hiểu và soạn bài
20
C.Tiến trình lên lớp :
1, n đònh tổ chức
2, Kiểm tra bài cũ : Từ các nhân vật chò Dậu , anh Dậu và bà lão hàng xóm , em có thể khái
quát điều gì về số phận và phẩm cách của người nông dân Việt Nam trước cách mạng tháng tám ?
- Từ các nhân vật cai lệ và người nhà lí trưởng , có thể khái quát điều gì về bản chất và chế độ thực
dân nữa phong kiến Việt Nam trước đây ?
3, Bài mới :
I. Giới thiệu chung: SGK
(?) Em hãy nêu vài nét về tác giả , tác phẩm ?
II, Đọc – Tìm hiểu văn bản :
1, Đọc – Tìm hiểu chú thích: Gv đọc sau đó hướng dẫn hs đọc theo
yêu cầu ( Giọng điệu biến hoá đa dạng của tác phẩm , tâm trạng , tình cảm
của nhân vật trong truyện được biểu hiện qua ngôn ngữ đọc thoại , đối thoại
..)
Giải thích từ khó
2, Bố cục :
(?) Vb này chia làm mấy phần ? nêu nội dung từng phần ?
- Tâm trạng của lão Hạc sau khi bán cậu vàng
- Cái chết của lão Hạc
- Thái độ , tình cảm của nhân vật “tôi” đối với Lão Hạc
(?) Nhận xét chung về các phương thức biểu đạt được sử dụng trong
vb này ? ( tự sự kết hợp miêu tả )
3, Phân tích : Theo dõi phần đầu cho biết
a.Tâm trạng của lão Hạc sau khi bán cậu vàng
(?) Tại sao một con chó lại được lão Hạc gọi là cậu vàng ?
- Lão Hạc nghèo , sống cô độc , chỉ có con chó lão nuôi làm bạn , được gọi

thân mật là cậu vàng .
(?) Lí do gì khiến lão Hạc phải bán cậu vàng ?
- Sau khi bò ốm , cuộc sống của lão Hạc quá khó khăn , lại gặp kì thóc cao
gạo kém , lão nuôi thân không nổi
(?) Cuộc bán cậu vàng , đã lưu lại trong tâm trí lão Hạc ntn?
- Nó có biết gì đâu … thế mà lão xử với tôi như thế à?
(?) Bộ dạng của lão Hạc khi nhớ lại sự việc này ?
- Lão cười như mếu và đôi mắt ầng ậng nước … mặt lão đột nhiên co rúm lại
. Những vết nhăn xô lại với nhau , ép cho nước mắt chảy ra . Cái đầu lão
ngoẹo lại một bên và c miệng móm mém của lão mếu như con nít . Lão hu
hu khóc … đánh lừa con chó
(?) Động từ ép trong câu văn Những nếp nhăn xô lại với nhau , ép
cho nước mắt chảy ra có sức gợi ta ntn?
- Gợi lên khuôn mặt cũ kó , già nua , khô héo ; một tâm hồn đau khổ đến cản
kiệt cả nước mắt , một hình hài rất đáng thương …
(?) Những từ ngữ tượng hình tượng thanh nào được sử dụng để tạo
hình ảnh cụ thể , sinh động cho lão Hạc ?
- ầng ậng nước , miệng móm mém , khóc hu hu
I. Giới thiệu chung: SGK
II, Đọc – Tìm hiểu văn
bản
1, Đọc – Tìm hiểu chú
thích
2, Bố cục : 3 phần
3, Phân tích
a.Tâm trạng của lão Hạc
sau khi bán cậu vàng
- Lão cười như mếu , đôi
mắt ầng ậng nước , mặt co
rúm lại , những vết nhăn

co lại với nhau , ép cho
nước mắt chảy ra .
- Cái đầu ngoẹo qua một
bên , cái miệng móm mém
của lão mếu như con nít ,
lão khóc hu hu
 Tâm trạng đau khổ ,
day dứt, ăn năn , vô cùng
yêu thương loài vật
- Lão Hạc còn là một
người coi trọng danh dự
và coi trọng bổn phận làm
cha
21
(?) Từ đó , lão Hạc có tâm trạng như thế nào ? (tâm trạng đau khổ ,
day dứt , ăn năn , vô cùng yêu thương loài vật )
b, Cái chết của lão Hạc: * Theo dõi đoạn truyện kể việc lão Hạc
nhờ cậy ông giáo , hãy cho biết :
(?) Mãnh vườn và món tiền gửi ông giáo có ý nghóa ntn đối với lão
Hạc ?
- Mãnh vườn là tài sản duy nhất lão Hạc có thể dành cho con trai .mãnh
vườn ấy gắn với danh dự , bổn phận của kẻ làm cha, .món tiền 30 đồng bạc
do cả đời dành dụm sẽ được dùng phòng khi lão chết có tiền ma chay . Món
tiền ấy mang danh dự của kẻ làm người .
(?) Em nghó gì về lão Hạc từ chối mọi sự giúp đỡ trong cảnh ngộ gần
như khống kiếm được gì để ăn ngoài rau má , sung luộc ?( lão Hạc là
người tự trọng , không để người đời thương hại và xem thường )
(?) Từ đó , phẩm chất nào của lão Hạc được bộc lộ ?
- Coi trọng bổn phận làm cha , coi trọng danh giá làm người
(?) Cũng từ đó hiện lên một số phận con người LH ntn?

- Nghèo khổ và cô độc trong sự trong sạch
* Bằng những việc làm cụ thể , lão Hạc đã chuẩn bò cái chết cho mình . Tác
giả đã dành đoạn văn cuối cùng để đặc tả cái chết của lão Hạc .
(?) Hãy tìm trong đoạn văn đó những chi tiết miêu tả cái chết của lão
Hạc .
-Lão Hạc đang vật vã ở trên giường , đầu tóc rũ rượi …; khắp người chốc
chốc lại bò giật mạnh một cái , nảy lên .
(?) đặc tả cái chết của lão Hạc tác giả đã sử dụng từ ngữ ntn? ( Dùng
liên tiếp các từ tượng thanh , tượng hình : vật vã , rữ rượi , xộc xệch , long
xòng sọc , tru tréo )
(?) Theo em sử dụng như thế có tác dụng gì ?
- Tạo hình ảnh cụ thể sinh động về cái chết dữ dội , thê thảm của lão Hạc
(?) Vì sao mà lão Hạc lại phải tìm đến cái chết như vậy ?
- Chết để giữ mãnh vườn và số tiền dành dụm bấy lâu nay cho người con trai
, đồng thời cũng là để tạ lỗi cùng cậu vàng
(?) Cái chết của Lão Hạc còn có ý nghóa như thế nào ?(HSTLN)
- Nó góp phần bộc lộ rõ số phận và tính cách của lão Hạc , cũng là số phận
và tính cách của nhiều người nông dân nghèo trong xh VN trước cm thánh
tám : nghèo khổ bế tắc cùng đường , giàu tình thương yêu và lòng tự trọng
- Mặt khác cái chết của lão Hạc còn có ý nghóa tố cáo hiện thực xh thực dân
nữa phong kiến , học chỉ có thể xa đoạ , tha hoá hoặc giữ bản chất lương
thiện , trong sạch , tìm lại tự do bằng cái chết của chính mình
(?) Theo em , bi kòch của lão Hạc tác động ntn đến người đọc ? ( tình
cảm xót thương , lòng tin vào những điều tốt đẹp trong phẩm chất người dân
lao động )
c, Thái độ , tình cảm của nhân vật “ tôi” đối với lão Hạc
* Theo dõi nhân vật ông giáo trong truyện cho biết
(?) Vai trò của ông giáo ntn trong truyện ?
- Vừa là người chứng kiến vừa tham gia vào câu chuyện của nhân vật chính
b, Cái chết của lão Hạc

- Lão Hạc vật vã trên
giường , đầu tóc rũ rượi ,
khắp người chốc chốc lại
giật mạnh một cái , nảy
lên.
 Một cái chết dữ dội, thê
thảm , kinh hoàng
- Nó góp phần bộc lộ rõ số
phận và tình cách của lạo
Hạc , cũng là tính cách của
nhiều người nông dân
nghèo trong xh VN trước
cách mạnh tháng tám .
Mặt khác cái chết của lạo
Hạc có ý nghóa tố cáo hiện
thực xh thực dân nữa
phong kiến
22
vừa đóng vai trò dẫn dắt truyện , vừa trực tiếp bày tỏ thái độ , tính cảm ,
bộc lộ tâm trạng của bản thân
(?) Tháo độ của nhân vật “tôi” khi nghe laõ Hạc kể chuyện như thế
nào ?
- Ông giáo dần dần thay đổi từ chổ dửng dưng đến chổ khâm phục , cảm
thương sâu sắc đối với nổi khổ và tấm lòng của lão Hạc .
(?) Những hành động ,cách cư xử chứng tỏ lòng đồng cảm , xót xa
yêu thương của nhân vật “ tôi” đối với lão Hạc ?
- Tôi muốn ôm choàng lấy lão mà oà lên khóc
- ông con mình ăn khoai , uống nước …thế là sướng
(?) Từ đấy , phẩm chất nào của nhân vật tôi được bộc lộ ?
- Lòng nhân ái dựa trên sự chân tình và đồng khổ

(?) Khi nghe Binh Tư nói về lão Hạc , ông giáo cảm thấy cuộc đơì
thật đáng buồn . Nhưng khi chứng kiến cái chết của Lão Hạc , ông
gíao lại nghó “ Không cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn , hay vẫn
đáng buồn nhưng lại đáng buồn theo một nghóa khác” . Em hiểu
những ý nghó đó của nhân vật ông giáo ntn?(HSTLN)
- Những tính cảm ấy càng sâu sắc hơn khi ông giáo chứng kiến cái chết vật
vã thê thảm của lão Hạc
(?) Những ý nghó đó cho ta biết được điều cao quý nào trong tâm
hồn ông giáo? ( Trong nhân cách , không mất lòng tin vào những điều tốt
đẹp ở con người )
III, Tổng kết (?) Học qua vb này em hiểu được điều sâu sắc nào về
số phận và phẩm chất của người nông dân lao động trong xh cũ ?
(Số phận đau thương , cùng khổ . Nhân cách cao q )
(?) nhân vật ông giáo trong vb Lão Hạc là hình ảnh của nhà văn
Nam Cao . Từ nhân vật này em hiểu gì về tác giả Nam Cao?
(HSTLN)
- Là nhà văn của những người lao động nghèo khổ mà lương thiện . Giàu
lòng thương người nghèo . Có lòng tin mãnh liệt vào những phẩm chất tốt
đẹp của người lao động
(?) Em học tập được gì từ nghệ thuật kể chuyện của NC trong vb Lão
Hạc ? (HSTLN)
- Kể chuyện kết hợp miêu tả và biểu cảm , Sử dụng các chi tiết cụ thể , sinh
động để khắc hoạ nhân vật
- Cách kể tự nhiên , chân thực từ ngôi thứ nhất
c, Thái độ , tình cảm của
nhân vật “ tôi” đối với
lão Hạc
- Từ chổ dửng dưng đến
chổ khâm phục , cảm
thương sâu sắc đối với nổi

khỏ và tấm lòng của lão
Hạc , tình cảm và sâu sắc
hơn khi ông giáo chứng
kiến cái chết vật vã , thê
thảm của lão Hạc
 Lòng nhân ái dựa trên
sự chân tình và đồng khổ .
Trong nhân cách , không
mất lòng tin vào những
điều tốt đẹp của con người
III, Tổng kết: sgk
4. Hướng dẫn về nhà: Học thuộc ghi nhớ
- Tóm tắt đoạn trích
- Soạn bài mới “ Cô bé bán diêm”
Tuần 4: Ngày soạn 25/09/05
Tiết 15: Ngày dạy 28/09/05

23
TỪ TƯNG THANH TỪ TƯNG HÌNH
A.Mục tiêu cần đạt :
* Giúp hs
- Hiểu được thế nào là từ tượng hình , từ tượng thanh
- Có ý thức sử dụng từ tượng hình , từ tượng thanh để tăng thêm tính hình tượng , tính biểu cảm trong
giao tiếp
- Rèn khả năng sử dụng từ tượng hình , từ tượng thanh trong việc viết vb tự sự , miêu tả , biểu cảm
B.Chuẩn bò :
1.GV: Dự kiến khả năng tích hợp : vb Lão Hạc , tập làm văn qua bài Liên kết các đoạn trong vb
- Bảng phụ
2.HS: Đọc, tìm hiểu và soạn bài
C.Tiến trình lên lớp :

1, ổn đònh tổ chức
2, Kiểm tra bài cũ : Thế nào là trường từ vựng ? Cho vd minh hoạ
3, Bài mới :
I.Đặc điểm , công dụng :
Gọi hs đọc đoạn trích ( trong Lão Hạc của Nam Cao )
(?) Trong những từ in đậm trên , những từ nào gợi tả hình
ảnh , dáng vẻ , trạng thái của sự vật ; những từ ngữ nào mô
phỏng âm thanh của tự nhiên của con người ?
(?) Những từ ngữ gợi tả hình ảnh , dáng vẻ , hoạt động , trạng
thái hoặc mô phỏng âm thanh như trên có tác dụng gì trong
văn miêu tả , tự sự ?
(?) Từ phân tích vd trên hãy cho biết đặc điểm của ø từ tượng
hình , từ tượng thanh và công dụng của nó của nó ?
(HS đọc phần ghi nhớ )
 Bài tập nhanh :
- Tìm những từ ngữ tượng hình , tượng thanh trong đoạn văn
sau :
Anh dậu uốn vai ngáp dài một tòếng . Uể oải , chống tay
xuống phản , anh vưìa rên vừa ngỏng đầu lên . Run rẩy cất
bát cháo , anh mới kề vào đến miệng , cai lệ và người nhà lí
trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song , tay thước và
dây thừng
- từ tượng hình : uể oải , run rẫy
- tượng thanh : sầm sập
I.Đặc điểm , công dụng :
1.Ví dụ:
- Từ ø gợi tả hình ảnh , dáng vẻ :
móm mém , xồng xộc , vật vã , rũ
rượi , xộc xệch , sòng sọc .
- Từ ngữ mô phỏng âm thanh của

tự nhiên , của con người : hu hu ,
ưu ửu
 Gợi được hình ảnh cụ thể , sinh
động , có giá trò biểu cảm cao
2 .Kết luận: Ghi nhớ (SGK/ )

II, Luyện tập
Bài tập 1 : Tìm từ tượng hình , từ tượng thanh
- Từ tượng hình : rón rén , lẻo khoẻo , chỏng quèo
-Tượng thanh : xoàn xoạt , bòch , bốp
Bài tập 2 : Tìm từ tượng hình gợi tả dáng đi của người
24
- Lò dò , khệng khạng , rón rén , lẻo khẻo , huỳnh hch , ngất ngưỡng , lom khom , dòm dẫm , liêu
xiêu
Bài tập 3 : Phân biệt nghóa các từ tượng thanh .
- ha hả : từ gợi tả tiếng cười to , tỏ ra rất khoái chí
- Hì hì : từ mô phỏng tiếng cười phát ra đằng mũi , thường biểu lộ sự thích thú , có vẻ hiền lành
- Hô hố : tiếng cười to, vô ý , thô lỗ
- Cười hơ hớ : mô phỏng tiếng cười thoải mái , vui vẻ , không cần che đậy , giữ gìn
Bài tập 4 : Đặt câu
- Ngoài trời đã lắc rắc những hạt mưa xuân
- Trên cành đào đã lấm tấm những nụ hoa
- Đêm tối , trên con đường khúc khuỷu thấp thoáng những đốm sáng đom đóm lập loè
- Chiếc đồng hồ báo thức trên bàn kiên nhân kêu tích tắc suốt đêm
4. Hướng dẫn về nhà: :- Học thuộc phần ghi nhớ
- Làm hết bài tập còn lại
- Soạn bài tiếp theo “ Từ ngữ đòa phương và biệt ngữ xh”
5. Rút kinh nghiệm:
Tuần 4: Ngày soạn 25/09/05
Tiết 16: Ngày dạy 28/09/05

LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN TRONG VĂN BẢN
A.Mục tiêu cần đạt :
*Giúp hs
- Hiểu cách sử dụng các phương tiện để liên kết các đoạn văn , khiến chúng liền ý , liền mạch
- Viết được đoạn văn liên kết mạch lạc , chặt chẽ
- Rèn luyện kó năng dùng phương tiện liên kết để tạo liên kết hình thức và liên kết nội dung giữa các
đoạn trong vb
B. Chuẩn bò :
1.GV: Dự kiến khả năng tích hợp : vb lão Hạc , với tiếng việt qua bài Từ tượng hình , từ tượng
thanh . Một số đoạn văn
2 .HS: Đọc, tìm hiểu và soạn bài
C.Tiến trình lên lớp :
1, ỔN đònh tổ chức :
2, Kiểm tra bài cũ :
3, Bài mới :
GV giới thiệu bài mới
I.Tác dụng của việc liên kết các đoạn văn trong vb
Hs đoạn ï thầm 2 văn bản ở mục I . 1 , 2 trong sgk
(?) Hai đoạn văn ở mục I . 1 có mối liên hệ gì không ? Tại sao ?(
I.Tác dụng của việc liên kết
các đoạn văn trong vb
- Góp phần bổ sung ý nghóa
25