Không khí và sự biến đổi khí hậu toàn cầu

Chương 3
Không khí và sự biến đổi
khí hậu toàn cầu
Chương 3: Không khí và sự biến
đổi khí hậu toàn cầu
1. Giới thiệu chung
2. Khí quyển
 Thành phần khí quyển
 Cấu trúc thẳng đứng của khí quyển
 Các yếu tố khí tượng chính hợp thành thời tiết – khí
hậu
4. Khí hậu và sự biến đổi khí hậu
5. Những khả năng biến đổi môi trường không khí toàn
cầu
 Ô nhiễm không khí
 Suy giảm tầng ozone
 Hiệu ứng nhà kính
 Mưa axit
6. Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với Việt Nam
1. Giới thiệu chung
 Khái niệm chung về thời tiết, khí hậu
 Các nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và
biến đổi thời tiết khí hậu
 Các ngành khoa học liên quan đến thời tiết, khí
hậu (TKTL)
 Ý nghĩa của thời tiết khí hậu đối với nền kinh tế
quốc dân và quốc phòng (TKTL)
1. Giới thiệu chung
 Yếu tố khí tượng là:
 Các hiện tượng khí quyển: mây, mưa, sương mù,
gió,…

 Các thông số trạng thái của khí quyển: nhiệt độ, độ
ẩm, áp suất.
 Các yếu tố khí tượng hợp lại tạo nên thời tiết.
 Thời tiết là trạng thái khí quyển đặc trưng
bởi một tập hợp các yếu tố khí tượng quan sát
được ở từng lúc hoặc trong một khoảng thời
gian nào đó.
 Thời tiết trong những năm khác nhau đều diễn
ra khác nhau.
 Khí hậu: là tập hợp các điều kiện khí
quyển vốn có trên một khu vực nào đó.
 Khí hậu: phụ thuộc vào hoàn cảnh địa lý
của khu vực.
 Hoàn cảnh địa lý khu vực bao gồm các
đặc trưng địa phương như:
+ Vị trí địa lý (kinh độ, vĩ độ).
+ Độ cao
+ Đặc điểm địa hình,
+ Thổ nhưỡng.

Khái niệm về khí hậu
Khí hậu là trạng thái trung bình của thời tiết
tại một khu vực nào đó, ví dụ nh- một tỉnh,
một n-ớc hay một châu lục. Khi ta nói, khí
hậu Việt Nam là khí hậu nhiệt đới gió mùa,
nóng và ẩm, điều đó có nghĩa là n-ớc ta
th-ờng xuyên có nhiệt độ trung bình hàng
năm cao và l-ợng m-a trung bình hàng
năm lớn, đồng thời có sự thay đổi theo mùa.
Khái niệm về thời tiết.

Thời tiết đ-ợc biểu hiện bằng các hiện t-ợng:
nắng, m-a, mây, gió, nóng lạnh...tại bất kỳ nơi
nào, th-ờng thay đổi nhanh chóng trong một
ngày hay từ ngày này qua ngày khác, năm này
qua năm khác, ngay cả khi khí hậu không thay
đổi.
Ng-ợc lại, khí hậu th-ờng ít thay đổi . Thời
tiết tại một nơi nào đó có thể nay m-a, mai
nắng, nh-ng khí hậu của một nơi th-ờng có
tính ổn định t-ơng đối và khó thay đổi.
+ Ví dụ:
 Khí hậu tại Phan Thiết (Bình Thuận)
 Lượng mưa trung bình: 1115 mm
 Mùa mưa: từ tháng 5 – 10
 Mùa khô: tháng 11 – 4
 Số ngày mưa/năm: 100 (tháng 7,8,9)
 Bốc hơi trung bình năm: 1452,6mm
 Độ ẩm tương đối: 80.7%
+ Khí hậu tại Phan Thiết (Bình Thuận)
 Nhiệt độ:
 Trung bình năm: 26.6
o
C
 Cao tuyệt đối: 37
o
C
 Thấp tuyệt đối: 12
o
C
 Số giờ nắng/ ngày: 7.3 giờ

 Gió: 2 hướng gió chính:
+ Gió Tây – Tây Nam: tháng 6 – 9
 Tốc độ trung bình: 3.9 – 4.1m/s; nhiều
giông, nóng ẩm.
 Độ ẩm trung bình: 81.5 – 83.4%
+ Gió mùa Đông – Bắc: tháng 11 – 4
 Tốc độ trung bình: 4 – 4.5 m/s, khô hanh
 Độ ẩm trung bình: 75 – 78%
 Khí hậu nhiệt đới gió mùa hơi khô,
mưa hè (7-10)
Các kí hiệu thời tiết thường thấy
+ Các nhân tố ảnh hưởng đến sự hình
thành và biến đổi thời tiết, khí hậu
 Nhân tố chi phối sự hình thành và biến
đổi của thời tiết, khí hậu bao gồm:
 Bức xạ mặt trời
 Hoàn lưu khí quyển (TKTL)
 Hoàn cảnh địa lý (TKTL)
Bức xạ mặt trời
 MT bức xạ nhiệt năng ra xung quanh dưới
dạng sóng từ.
 Tốc độ truyền của năng lượng: 3 x 10
10
cm/s
(tốc độ ánh sáng).
 Bức xạ MT:
 Bước sóng ngắn
 Bước sóng dài
 Bước sóng có thể nhìn thấy
 Bước sóng ngắn:

 Không nhìn thấy
 Gọi là các tia tử ngoại (ultraviolet rays
– UV)
 Bước sóng ngắn: < 0.4 µm
 Xấp xỉ 7%
 Bước sóng dài:
 Tia hồng ngoại (infrared rays: IR)
 Bước sóng > 0.76 µm
 ~ 45%
+ Bước sóng có thể nhìn thấy: (visible
rays – VIS)
 0,4 – 0.76 µm
 ~ 48%
 Lưu ý: (1 µm = 10
-3
mm)
 Lưu ý:
 Nhiệt lượng trong lòng đất cũng có thể là
một trong những nguồn nhiệt của khí quyển.
 Loại nhiệt lượng này trong một năm:
54calo/cm
2
, nhờ đó nhiệt độ trung bình tăng
khoảng 0.1
o
C
 Mặt khác do bề mặt quá đất có 2/3 diện tích
nước bao phủ  so với bức xạ mặt trời thì
có thể bỏ qua.
 Khí quyển hấp thu trực tiếp bức xạ mặt

trời rất ít.
 Sau khi hấp thu bức xạ mặt trời: mặt đất
nóng lên và không ngừng bức xạ nhiệt
năng ra ngoài.
 Loại nhiệt năng này dễ được khí quyển
hấp thu
 Tóm lại: Bức xạ mặt trời là năng lượng
cơ bản khống chế thời tiết, khí hậu.
 Thời tiết, khí hậu:
 Khác nhau theo vĩ độ
 Khác nhau theo mùa
 Do sự thay đổi năng lượng nhận được.
+ Các ngành khoa học liên quan đến
thời tiết, khí hậu (TKTL)
+ Ý nghĩa của thời tiết khí hậu đối với
nền kinh tế quốc dân và quốc phòng
 Sản xuất nông nghiệp
 Hoạt động của ngành hàng không
 Vận chuyển hàng hóa, khai thác trên biển
 Xây dựng, y tế, liên lạc viễn thông, du lịch, vui
chơi, lễ hội,…
2. Khí quyển
 Đại cương
 Thành phần của khí quyển
 Cấu trúc thẳng đứng của khí quyển
 Các quá trình vật lý khí quyển cơ bản
+ Đại cương
 Khí quyển là lớp không khí bao quanh
trái đất
 Bị tác động bởi lực hút của Trái đất

 Mật độ của không khí giảm theo độ cao
 Càng lên cao, không khí càng loãng.
 Một nửa khối lượng của không khí nằm ở
khoảng độ cao dưới 5 km, 9/10 ở độ cao
20 km.
 Khí quyển vẫn tồn tại ở độ cao: ~ 1000
km hoặc hơn nữa (~ vài chục nghìn km
vẫn tồn tại không khí).
+ Thành phần của khí quyển
 Không khí khô và sạch là một hỗn hợp
gồm:
 Oxy: 20,95% theo thể tích (23% W)
 Nitơ: 78.08% theo thể tích (~ 76% W)
 Các khí khác: argon (Ar) ~ 1%,
 carbonic (CO
2
): 0,03%
 ….