Ứng dụng phần mềm violet và powerpoint vào giảng dạy môn Sinh học ở trường THCS

ứng dụng phần mềm violet và powerpoint vào giảng dạy môn Sinh học ở trờng THCS
I. Phần mở đầu.
I.1/ Lý do chọn đề tài.
Trớc sự đổi mới nền kinh tế đất nớc nhà trờng phải đổi mới mục tiêu đào
tạo. Con ngời mà nhà trờng đào tạo phải có nhân cách tích cực, phải tự lực, năng
động và sáng tạo mới có thể thích ứng với những đổi thay của khoa học và cộng
nghệ.Chính vì vậy ứng dụng công nghệ tin học nói chung và phần mềm dạy học
nói riêng vào hoạt động giảng dạy, học tập đang đợc sự quan tâm đặc biệt của
ngành giáo dục. Thực tế đã chứng minh, công nghệ tin học đem lại hiệu quả rất
lớn trong quá trình dạy học. GV tiếp cận và sử dụng công nghệ thông tin làm cho
giờ học trở nên thú vị và hấp dẫn, học sinh hứng thú và tích cực tham gia hoạt
động tìm tòi học hỏi. Đó chính là lí do tôi chọn đề tài: ứng dụng phần mềm
violet và powerpoint vào thiết kế và giảng dạy bộ môn Sinh học
I.2/ Tính cần thiết của đề tài.
Sử dụng phần mềm trong hoạt động dạy học cũng là một yêu cầu trong đổi
mới phơng pháp dạy học nhằm tích cực hoá các hoạt động của học sinh với sự
trợ giúp của các phơng tiện dạy học hiện đại.
ở trờng THCS công nghệ thông tin đợc sử dụng vào giảng dạy các môn
nh: toán, lí, hoá, sinh, văn, sử...với các phần mềm: Autocad, Powerpoint,
Proshow....Tuy nhiên một số tranh ảnh minh hoạ trong sách giáo khoa không
nhiều, khó quan sát.Vì vậy để khắc phục tình trạng trên giáo viên phải chuẩn bị,
su tập tranh ảnh, đồ dùng dạy học minh hoạ rất vất vả mà hiệu quả cha đợc cao.
I.3/ Mục đích nghiên cứu.
Qua thực tế giảng dạy môn sinh học lớp 6 và 7, tôi không khỏi băn khoăn,
suy nghĩ: Làm thế nào để xây dựng đợc một giờ dạy Sinh học tốt nhất vừa đáp
ứng đợc yêu cầu của môn học, vừa phù hợp với học sinh của mình để các em có
hứng thú khi học môn này, yêu Sinh học và tìm thấy niềm say mê đối với bộ
môn?
Giáo viên nghiên cứu: Vũ Thị Duyên trờng THCS Mạo Khê II
1
ứng dụng phần mềm violet và powerpoint vào giảng dạy môn Sinh học ở trờng THCS

Nhờ sự giúp đỡ của phòng giáo dục huyện Đông Triều cũng nh của nhà tr-
ờng, tôi đã đợc tham dự lớp bồi dỡng tin học do phòng giáo dục tổ chức.
Từ những điều đã tiếp thu đợc, tôi nhận thấy cần mạnh dạn ứng dụng công
nghệ tin học vào thiết kế và giảng dạy bộ môn Sinh học với sự hỗ trợ của các
phần mềm trong đó có phần mềm powerpoint, Violet, kết hợp với máy vi tính,
máy chiếu projector...để làm cho giờ học hấp dẫn và mới mẻ hơn. Cách làm này
còn có tác dụng thực sự cho việc nâng cao chất lợng dạy học ở trờng THCS.
I.4/ Đối t ợng, phạm vi, kế hoạch, thời gian nghiên cứu.
4.1 / Đối t ợng nghiên cứu : HS lớp 6
Đề tài này đợc tôi thử nghiệm và thực hành trong chơng trình Sinh học 6
với những bài cung cấp kiến thức mới, những bài thực hành có những thí nghiệm
trờng diễn, không thể tiến hành trên lớp, lại rất khó có kết quả nh mong muốn
cần sử dụng đến các thí nghiệm ảo.

4.2. Phạm vi nghiên cứu:
Đề tài này tôi đã thử nghiệm trong 2 lớp 6A5 và 6A6 tại trờng THCS Mạo
Khê.

4.3. Thời gian nghiên cứu:
Tôi đã thử nghiệm đề tài này trong năm học 2007- 2008 và đây là năm học
thứ 2 2008 2009.
I.5/ Đóng góp mới về mặt lý luận thực tiễn.
Qua thời gian nghiên cứu và thực hiện đề tài của mình tôi nhận thấy sử
dụng phần mềm powerpoint, Violet vào giảng dạy bộ môn với giáo viên và học
sinh đây là cách tiếp tận công nghệ thông tin phát huy tính tích cực, chủ động,
mạnh dạn tiếp thu và sử dụng tin học trong nhà trờng của cả GV và HS.
* Với giáo viên:
Giáo viên nghiên cứu: Vũ Thị Duyên trờng THCS Mạo Khê II
2
ứng dụng phần mềm violet và powerpoint vào giảng dạy môn Sinh học ở trờng THCS

- Chủ động tìm tòi, sáng tạo nhiều hình thức khác nhau để thiết kế bài
giảng cho phù hợp với nhận thức của học sinh.
- Tích cực su tầm, chọn lựa các tài liệu hỗ trợ cho bài dạy ngày phong phú.
- Mạnh dạn sử dụng tin học trong mọi lĩnh vực công tác chuyên môn.
- Yêu nghề và tâm huyết với nghề.
* Với học sinh:
- Thích thú đợc học bộ môn.
- Không khí lớp học sôi nổi, hào hứng. Các em mạnh dạn bày tỏ ý kiến
của mình.
Dới sự định hớng của giáo viên, học sinh chủ động phát hiện kiến thức,
nắm bắt kiến thức. Giờ dạy thật thoải mái, nhẹ nhàng. Học sinh tiếp thu đợc bài
và vận dụng tốt vào thực hành.
Đặc biệt với sự phát triển của khoa học kỹ thuật việc ứng dụng công nghệ
thông tin vào dạy học sẽ giúp các em học sinh không chỉ dừng lại ở việc cầm bút
nữa mà các em có thể trao đổi bài học của mình với nhiều học sinh khác thông
qua mạng Internet.
II. Phần nội dung
II.1/ Thực trạng vấn đề.
II.1.1/ Sơ l ợc về tr ờng THCS Mạo Khê II.
*/ Thuận lợi:
- Đối với trờng:
+ Trờng THCS Mạo Khê II nằm ở trung tâm thị trấn Mạo Khê, một thị trấn
công nghiệp, có nền kinh tế phát triển nhiều thành phần.
Năm học 2008 -2009 nhà trờng có tổng số lớp là 28( mỗi khối 7 lớp )
với 1018 HS và 66 cán bộ giáo viên. Nhà trờng nhiều năm liên tục đạt tiên tiến
xuất sắc cấp Tỉnh và năm 2003 đã đợc UBND Tỉnh công nhận là trờng đạt chuẩn
Quốc Gia giai đoạn 2001- 1010, đã đợc nhận nhiều bằng khen của UBND Tỉnh,
bộ giáo dục. Năm 2006-2007 nhà trờng đợc thủ tớng chính phủ tặng bằng khen.
Giáo viên nghiên cứu: Vũ Thị Duyên trờng THCS Mạo Khê II
3

ứng dụng phần mềm violet và powerpoint vào giảng dạy môn Sinh học ở trờng THCS
+ Nhà trờng đã mua sắm thiết bị dạy học tơng đối đầy đủ.
+ Nhà trờng đã có phòng học bộ môn riêng.
+ Ban giám hiệu nhà trờng luôn quan tâm chỉ đạo và khuyến khích việc làm
chuyên đề ở các bộ môn trong trờng.
- Đối với HS : Có điều kiện thuận lợi tiếp cận các thông tin văn hoá, phần lớn
HS là con em công nhân viên nhà nớc, phụ huynh học sinh có nhiều sự quan tâm
tới việc học tập của con em họ.
- Đối với GV: Đã đợc dự các lớp tập huấn đổi mới phơng pháp giảng dạy do
Sở, Phòng Giáo dục- Đào tạo tổ chức. Đặc biệt GV đã đợc tham dự lớp bồi dỡng
tin học do phòng giáo dục tổ chức.
- Với bộ môn: Thực vật là đối tợng nghiên cứu của sinh học 6 một đối tợng
gần gũi với học sinh.
*/ Khó khăn:
- Đối với trờng: Tuy đã đợc trang bị máy chiếu, máy vi tính nhng còn cha đủ
cho các phòng học.
- Đối với giáo viên: Trình độ tin học còn cha cao.
- Với học sinh:
+ Phần lớn là nhận thức của các em về bộ môn còn yếu, khả năng t duy
của các em cha cao, nhiều em còn coi đây là môn phụ trong các môn học nên
việc đầu t thời gian cho việc học môn này còn ít, vì vậy các em có ít say mê đối
với môn học.
Mặt khác khả năng tiếp thu của HS còn cha đồng đều trong một lớp học,
một số em còn lời học do vậy ảnh hởng lớn đến chất lợng bộ môn.
+ Việc đầu t của phụ huynh học sinh cho việc học của con em mình về bộ
môn Sinh học còn ít.
- Với bộ môn:
Nội dung kiến thức Sinh học 6 bao gồm những kiến thức về cấu tạo cơ
thể cây xanh từ cơ quan sinh dỡng (rễ, thân, lá) đến cơ quan sinh sản (hoa, quả,
hạt) trong mối quan hệ với chức năng của chúng và với môi trờng; những kiến

thức về vai trò của cây xanh đối với đời sống con ngời; đặc biệt là những kiến
Giáo viên nghiên cứu: Vũ Thị Duyên trờng THCS Mạo Khê II
4
ứng dụng phần mềm violet và powerpoint vào giảng dạy môn Sinh học ở trờng THCS
thức về các cơ chế, quá trình nh: Sự lớn lên và phân chia tế bào, sự hút nớc và
muối khoáng ở rễ, sự vận chuyển nớc và muối khoáng trong thân, quang hợp, hô
hấp, sự thụ tinh kết quả và tạo hạt,... Đây là những kiến thức trừu tợng gây khó
khăn cho quá trình dạy và học của giáo viên và học sinh, nhất là đối với đặc
điểm tâm lí nhận thức của lứa tuổi học sinh lớp 6. Đặc biệt hơn nữa là các kiến
thức về các cơ chế, quá trình đó lại phải đợc rút ra từ việc quan sát các thí
nghiệm. Trong đó, có nhiều thí nghiệm là những thí nghiệm trờng diễn, không
thể tiến hành trên lớp, lại rất khó có kết quả nh mong muốn.
II.1.2/ Một số thành tựu đã đạt đ ợc khi ứng dụng phần mềm violet,
powerpoint vào giảng dạy bộ môn Sinh học.
Trớc đây trong các tiết dạy Sinh học khi cha ứng dụng các phần mềm vào
dạy học thì một số thí nghiệm, tranh ảnh minh hoạ trong sách giáo khoa không
nhiều, khó quan sát nên học sinh cha thực sự chú ý vào bài giảng nhng từ khi
nghiên cứu và ứng dụng các phần mềm dạy học tôi nhận thấy giờ học trở nên
sống động, thu hút sự chú ý của học sinh vào bài dạy.
VD: khi dạy tiết 23: Quang hợp GV cho học sinh xem thí nghiệm ảo về
quá trình quang hợp ở cây xanh hình ảnh sinh động, dễ quan sát, dễ hiểu( chỉ
có thể có trên máy tính) thu hút sự chú ý của học sinh kể cả học sinh yếu, lời
học.
Thông qua các phần mềm dạy học đã củng cố kiến thức đã học cho HS
một cách đầy đủ hệ thống thông qua các bài tập đợc xây dựng trên Violet,
powerpoint...
Việc sử dụng phơng tiện hiện đại một cách hợp lý, khoa học đã rút ngắn
khoảng cách giữa lý thuyết với thực hành và làm cho quá trình nhận thức của học
sinh đợc cụ thể hơn, các em lĩnh hội tri thức một cách đầy đủ chính xác hơn
đồng thời củng cố, mở rộng, khắc sâu và nâng cao kiến thức cơ bản cho các em.

Năm học 2007 -2008 tôi đã ứng dụng phần mềm violet, powerpoint vào
thiết kế và giảng dạy và đã đạt đợc kết quả bớc đầu nh trên nên năm học 2007
2009 tôi tiếp tục đi sâu nghiên cứu và thử nghiệm đề tài này.
Giáo viên nghiên cứu: Vũ Thị Duyên trờng THCS Mạo Khê II
5
ứng dụng phần mềm violet và powerpoint vào giảng dạy môn Sinh học ở trờng THCS
II.1.3/ Một số tồn tại và nguyên nhân khi ứng dụng phần mềm violet và
powerpoint vào thiết kế và giảng dạy môn Sinh học:
* Với giáo viên:
- GV cha phát huy đợc nhiều tính năng của các phần mềm do trình độ tin
học cha cao.
- Chuẩn bị một tiết bằng giáo án điện tử đòi hỏi giáo viên phải đầu t nhiều
công sức.
- Trong quá trình giảng dạy nhiều khi sự cố máy tính xảy ra GV không
khắc phục đợc do cha hiểu nhiều về máy tính.
* Với học sinh:
- ứng dụng CNTT vào dạy học là một hình thức dạy học mới nên một số
học sinh cha thích ứng đợc.
- Sự thu hút thái quá của những hình ảnh âm thanh với một số HS khi theo
dõi bài giảng.
* Khách quan:
- Khi ứng dụng phần mềm violet, powerpoint vào trong giảng dạy thì đôi
khi tiết học không thực thiện đợc hoặc bị gián đoạn do mất điện.
- Việc lắp đặt máy tính, máy chiếu mất nhiều thời gian do các loại máy
này cha đợc trang bị đầy đủ ở các phòng học.
II.1.4/ Một số vấn đề đặt ra khi ứng dụng phần mềm violet và powerpoint vào
thiết kế và giảng dạy môn Sinh học:
- ứng dụng CNTT phần mềm dạy học nh một phơng tiện dạy học.
- GV cần đi sâu tìm hiểu các tính năng của phần mềm Violet, powerpoint.
- GV cần tìm hiểu nội dung bài dạy. Viết kịch bản s phạm cho việc thiết

kế bài giảng và thể hiện trên máy.
- GV cần xem xét và dạy thử để điều chỉnh các sai sót về kỹ thuật trên
máy tính. Dạy thử để hiểu đợc các công đoạn trình chiếu thể hiện nội dung bài
giảng, kết hợp với việc sử dụng phơng tiện dạy học khác nh bảng, phấn... một
cách phù hợp.
Giáo viên nghiên cứu: Vũ Thị Duyên trờng THCS Mạo Khê II
6
ứng dụng phần mềm violet và powerpoint vào giảng dạy môn Sinh học ở trờng THCS
II.2/áp dụng trong giảng dạy.
II.2.1/ Các b ớc tiến hành.
Khi thiết kế bài giảng Sinh học trong violet, cũng nh powerpoint tôi đã
tiến hành các bớc nh sau:
* B ớc 1 . Tạo trang bìa:
Tạo trang bìa giới thiệu bài giảng (chứa tiêu đề bài giảng, tên giáo viên
giảng dạy... Vào đầu tiết học, phần mềm bài giảng hiện trang bìa khi tiết dạy bắt
đầu chỉ cần click chuột lúc đó nội dung bài giảng sẽ hiện ra.

Bài 18, tiết 18
Biến dạng của thân
Giáo viên:..........................
Trờng :..........................
Việc thiết kế trang bìa giáo viên có thể sử dụng các file hình ảnh, âm
thanh có sẵn, sử dụng tranh vẽ có trong sách giáo khoa làm nền cho trang bìa.
* B ớc 2 . Nội dung bài giảng
Tuỳ theo môn dạy để xây dựng bài giảng theo các hoạt động:
+ Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ giới thiệu bài mới.
+ Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới.
+ Hoạt động 3: Củng cố
+ Hoạt động 4: Hớng dẫn về nhà và chuẩn bị bài sau.
- Ví dụ: Hoạt động 1.

Kiểm tra bài cũ
* Sử dụng kiểu bài "điền khuyết để kiểm tra lý thuyết.
- Ví dụ: Hãy chọn từ, cụm từ thích hợp để điền vào chỗ trống trong câu sau:
Giáo viên nghiên cứu: Vũ Thị Duyên trờng THCS Mạo Khê II
7
ứng dụng phần mềm violet và powerpoint vào giảng dạy môn Sinh học ở trờng THCS
Thỏ là động vật hằng nhiệt, ăn cỏ, lá bằng cách ............, hoạt động về ban
đêm. Đẻ con, .....................bằng sữa mẹ. Cơ thể phủ ............Cấu tạo ngoài, các
giác quan, chi và cách thức di chuyển của thỏ thích nghi với đời sống và tập
tính..........kẻ thù.
* Hoặc sử dụng kiểu bài trắc nghiệm ghép đôi
Ví dụ: Hãy kéo mỗi ý ở cột phải đặt vào 1 dòng tơng ứng sau mỗi ý ở cột trái để
cho kết quả đúng.
Tên sâu bọ Kết quả Vai trò thực tiễn
1. Ong mật
2. Tằm
3. Ruồi
4. Muỗi
5. Ong mắt đỏ
a. Làm thuốc chữa bệnh.
b. Làm thực phẩm.
c. Thụ phấn cho cây
trồng.
d. Làm thức ăn cho động
vật khác.
e. Diệt các sâu hại.
d. Làm hại hạt ngũ cốc.

* Giới thiệu bài mới: giáo viên có thể sử dụng hình ảnh có liên quan đến nội
dung bài học, đó là những tranh ảnh, phim động cho học sinh xem, quan sát từ

đó giới thiệu nội dung bài mới.
VD: Khi dạy bài: Thực vật bảo vệ đất và nguồn nớc( Sinh học 6, tiết 56 ).
Tôi đã sử dụng cảnh phim, hiện tợng ngập lụt trên quốc lộ 1, kết hợp với âm
nhạc phù hợp cho HS quan sát, sau đó đặt câu hỏi gợi dần vào bài.
Hình ảnh trực quan sinh động giúp vào bài mới tự nhiên hơn và đặc biệt gây
hứng thú cho HS đi vào tìm hiểu bài.
Ví dụ: Hoạt động 2: Khi dạy phần 1 tiết 23 sinh học 6: Quang hợp
Phần này tôi link vào một đoạn phim mô tả về quá trình quang hợp thực
hiện trên đối tợng lá khoai lang. Khi dạy tôi chỉ cần click trỏ chuột vào đoạn
phim thì đoạn phim sẽ hiện trên màn hình, GV đa ra yêu cầu, HS xem đoạn phim
và nêu ý kiến, GV nhấn chuột chạy hiệu ứng, những nội dung chính của bài qua
Giáo viên nghiên cứu: Vũ Thị Duyên trờng THCS Mạo Khê II
8
ứng dụng phần mềm violet và powerpoint vào giảng dạy môn Sinh học ở trờng THCS
việc xem đoạn phim mô tả sẽ nhấp nháy và lần lợt đổi mầu theo sự phát hiện của
HS. Nhờ đó kiến thức đợc khắc sâu một cách thật dễ dàng. Bài học trở nên dễ
hiểu, dễ nhớ, thu hút học sinh, tạo tâm lý cho các em tiếp thu, lĩnh hội kiến thức
dễ dàng hơn.
Ví dụ. Hoạt động 3 . (Tổng kết, củng cố):
* Tổng kết: GV có thể đa ra các dạng bảng biểu, bảng sơ đồ tổng hợp lên
màn hình để HS tiện theo dõi từ đó rút ra nội dung ghi nhớ.
Ví dụ: Dạng bảng biểu, sơ đồ: Khi dạy sinh 6 bài 43 : Phân loại thực vật.
- GV yêu cầu HS nhắc lại các ngành thực vật đã học sau đó giáo viên đa ra sơ đồ
để học sinh khác dễ hình dung lại kiến thức đã học.

Thực vật bậc thấp Thực vật bậc cao

Rễ giả Rễ thật

Có bào tử Có hạt


* Củng cố:
Có thể dùng các kiểu bài tập để kiểm tra việc nắm bắt nội dung bài của
học sinh. Kiểu bài tập ô chữ sẽ tạo ra không khí vui vẻ cuối giờ học cho HS và có
tác dụng củng cố, khắc sâu, nhớ lâu kiến thức.
Khi tạo bài tập này GV phải biết trớc về ô chữ hàng dọc và ô chữ ở hàng
ngang.
Ví dụ: Dãy tìm từ trong ô chữ hàng dọc.
Giáo viên nghiên cứu: Vũ Thị Duyên trờng THCS Mạo Khê II
9
Giới thực vật
Ngành rêu
Ngành dơng xỉ
Ngành tảo
Ngành hạt trần
Ngành hạt kín