Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trung tâm giáo dục nghề nghiệp giáo dục thường xuyên tỉnh cao bằng

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG QUANG TRUNG

QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO
GIÁO VIÊN Ở CÁC TRUNG TÂM GDNN - GDTX
TỈNH CAO BẰNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2019


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG QUANG TRUNG

QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO
GIÁO VIÊN Ở CÁC TRUNG TÂM GDNN - GDTX
TỈNH CAO BẰNG
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phạm Văn Sơn

THÁI NGUYÊN - 2019

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam kết rằng nội dng của bản luận văn này chưa được nộp cho
bất kì một chương trình cấp bằng cao học nào cũng như bất kì một chương
trình đào tạo cấp bằng nào khác.
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả
nghiên cứu là trung thực và chưa được cơng bố trong bất kì cơng trình nào khác.
Thái nguyên, tháng 6 năm 2019
Tác giả luận văn
Hoàng Quang Trung

i


LỜI CẢM ƠN
Thực hiện đề tài: “Quản lí bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở
các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng” tôi xin gửi lời cảm ơn chân
thành đến Ban Giám hiệu, Khoa Tâm lý - Giáo dục, Khoa sau đại học, Phòng
đào tạo Trường Đại học Sư phạm Thái nguyên - Đại học Thái Nguyên, các quý
thầy cô đã giúp tôi trang bị kiến thức, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt
quá trình học tập và thực hiện luận văn này.
Với lịng kính trọng và biết ơn, tơi xin được bày tỏ lịng cảm ơn tới
PGS.TS. Phạm Văn Sơn, đã khuyến khích, chỉ dẫn tôi trong thực hiện luận văn
này.
Xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp, các đồng chí lãnh đạo, Phịng
chun mơn Sở GD&ĐT Cao Bằng, lãnh đạo các Trung tâm GDNN - GDTX
tỉnh Cao Bằng đã hỗ trợ tôi trong quá trình thực hiện luận văn này.
Dù đã rất cố gắng, xong luận văn cũng không tránh khỏi những khiếm
khuyết, tác giả mong nhận được sự góp ý của các thầy, cơ và các bạn.
Tác giả

Hồng Quang Trung

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC VIẾT TẮT....................................................................................iv
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ................................................................v
MỞ ĐẦU.............................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài:......................................................................3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.................................................................3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................3
5. Giả thuyết khoa học .........................................................................................4
6. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................4
7. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................5
8. Cấu trúc luận văn .............................................................................................5
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC
DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC
NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN ............................6
1.1.

Tổng quan nghiên cứu vấn đề ...................................................................6

1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài ....................................................................6
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước ..................................................................10
1.2.

Một số khái niệm công cụ .......................................................................11

1.2.1. Năng lực, năng lực dạy học .....................................................................11
1.2.2. Giáo viên, giáo viên trung tâm GDNN - GDTX .....................................13
1.2.3. Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên................................15
1.3.
Bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở trung tâm GDNNGDTX....16
1.3.1. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ của giáo dục thường xuyên trong hệ thống
giáo dục quốc dân ....................................................................................16
iii


1.3.2. Đặc điểm của giáo viên trung tâm GDNN - GDTX................................18
1.3.3. Yêu cầu cơ bản đối với giáo viên trung tâm GDNN - GDTX trong
bối cảnh đổi mới giáo dục .......................................................................20
1.3.4. Sự cần thiết phải bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung
tâm GDNN-GDTX ..................................................................................20
1.3.5. Mục tiêu của bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung tâm
GDNN - GDTX .......................................................................................22
1.3.6. Hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ............................23
1.3.7. Nguồn lực thực hiện bồi dưỡng...............................................................27
1.4.

Nội dung quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ giáo viên
Trung tâm GDNN - GDTX .....................................................................29

1.4.1. Xác định nhu cầu bồi dưỡng năng lực dạy học của GV..........................29
1.4.2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV ......................30
1.4.3. Tổ chức lựa chọn nội dung, phương pháp và hình thức bồi dưỡng

năng lực dạy học cho GV ........................................................................32
1.4.4. Chỉ đạo lực lượng tham gia bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV .........32
1.4.5. Quản lý cơ sở vật chất, phương tiện và các điều kiện phục vụ hoạt
động bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV..............................................33
1.4.6. Kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV ...........33
1.5.

Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho
GV ở trung tâm GDNN - GDTX.............................................................34

1.5.1. Các yếu tố chủ quan ................................................................................34
1.5.2. Các yếu tố khách quan.............................................................................35
Kết luận chương 1..............................................................................................36
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC
DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRUNG TÂM GDNN GDTX TỈNH CAO BẰNG....................................................................37
2.1.

Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội và tình hình hoạt động
của các trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng .................................37

iv


2.1.1. Điều kiện tự nhiên, dân cư ......................................................................37
2.1.2. Đặc điểm kinh tế, xã hội..........................................................................38
2.1.3. Tình hình hoạt động của các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao
Bằng..39
2.2.

Tổ chức khảo sát thực trạng ....................................................................42

2.2.1. Mục đích khảo sát....................................................................................42
2.2.2. Nội dung khảo sát ....................................................................................42
2.2.3. Phương pháp tiến hành ............................................................................43
2.2.4. Đối tượng khảo sát ..................................................................................44
2.2.5. Xử lý số liệu khảo sát ..............................................................................44
2.3.

Thực trạng bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung
tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng........................................................45

2.3.1. Nhận thức của CBQL, GV về bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên
..45
2.3.2. Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học
cho GV.....................................................................................................50
2.3.3. Thực trạng nội dung chương trình, phương pháp và hình thức bồi
dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên....................................................53
2.3.4. Thực trạng các lực lượng tham gia bồi dưỡng năng lực dạy học cho
GV....54
2.3.5. Thực trạng cơ sở vật chất, thiết bị và các điều kiện cho bồi dường
năng lực dạy học cho GV ........................................................................54
2.3.6. Thực trạng giáo viên tham gia bồi dưỡng và tự bồi dưỡng.....................55
2.3.7. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học
cho giáo viên............................................................................................55
2.4.

Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các
Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng .............................................56

2.4.1. Thực trạng quản lý xác định nhu cầu bồi dưỡng năng lực dạy học của

GV để đánh giá thực trạng năng lực dạy học ..........................................56
2.4.2. Thực trạng quản lý xây dựng và thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng
lực dạy học cho GV .................................................................................57
v


2.4.3. Thực trạng quản lý đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức bồi
dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên....................................................59
2.4.4. Thực trạng quản lý các lực lượng tham gia bồi dưỡng năng lực dạy
học cho GV..............................................................................................60
2.4.5. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, thiết bị và các điều kiện bồi dưỡng
năng lực dạy học cho GV ........................................................................60
2.4.6. Thực trạng quản lý giáo viên tham gia bồi dưỡng và tự bồi dưỡng
năng lực dạy học......................................................................................61
2.4.7. Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực
dạy học cho giáo viên ..............................................................................61
2.5.

Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho
GV ở các trung tâm GDNN-GDTX tỉnh Cao Bằng ................................63

2.5.1. Các yếu tố chủ quan ................................................................................63
2.5.2. Các yếu tố khách quan.............................................................................64
2.6.

Đánh giá chung về thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học
cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng.............65

2.6.1. Những điểm mạnh và nguyên nhân.........................................................65
2.6.2. Những điểm yếu và nguyên nhân............................................................66

Kết luận chương 2..............................................................................................67
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY
HỌC CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ
NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TỈNH CAO BẰNG
..........68
3.1.

Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ...........................................................68

3.1.1. Quán triệt những yêu cầu đổi mới giáo dục ............................................68
3.1.2. Đảm bảo tính khoa học và hệ thống ........................................................68
3.1.3. Đảm bảo tính khả thi và hiệu quả............................................................68
3.1.4. Đảm bảo tính thực tiễn và phù hợp .........................................................69

vi


3.2.

Các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở
các trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ........................................69

3.2.1. Nâng cao nhận thức cho CBQL, GV về bồi dưỡng năng lực dạy học
cho giáo viên ...........................................................................................69
3.2.2. Kế hoạch hóa các hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo
viên phù hợp với nhu cầu của GV và điều kiện thực tế của trung tâm ...70
3.2.3. Tổ chức và chỉ đạo các hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho
đội ngũ giáo viên .....................................................................................72
3.2.4. Tạo dựng môi trường thuận lợi để giáo viên tham gia bồi dưỡng và
tự bồi dưỡng năng lực dạy học ................................................................76

3.2.5. Nâng cao hiệu quả quản lý trong khai thác hiệu quả cơ sở vật chất,
thiết bị dạy học và các điều kiện phục vụ bồi dưỡng năng lực dạy học
cho GV.....................................................................................................78
3.2.6. Thường xuyên tổ chức kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng
lực dạy học cho giáo viên........................................................................80
3.3.

Mối quan hệ giữa các biện pháp..............................................................81

3.4. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất
...82
Kết luận chương 3..............................................................................................86
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................87
1. Kết luận..........................................................................................................87
2. Khuyến nghị...................................................................................................88
DANH MỤC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ ĐƯỢC
CÔNG BỐ ..............................................................................................90
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................91
PHỤ LỤC

vii


DANH MỤC VIẾT TẮT
Viết tắt

Nghĩa đầy đủ

CBQL

Cán bộ quản lý

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GDNN - GDTX

Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên

GDTX

Giáo dục thường xuyên

GV

Giáo viên

THPT

Trung học phổ thông

UBND

Ủy ban nhân dân

iv


DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ

Bảng:
Bảng 2.1.
39

Số lượng học viên và trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng........

Bảng 2.2.
..... 40

Số lượng giáo viên các trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng

Bảng 2.3.

Kết quả hai mặt giáo dục của các trung tâm GDNN - GDTX
tỉnh Cao Bằng................................................................................40

Bảng 2.4.

Đánh giá sự cần thiết của bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV...45

Bảng 2.5.

Đánh giá của CBQL, GV về mức độ quan trọng của các thành
phần năng lực dạy học ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh
Cao Bằng .......................................................................................46

Bảng 2.6.

Ý kiến đánh giá của học viên về thực trạng tổ chức dạy học ở
các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ............................49

Bảng 2.7.

Ý kiến đánh giá của CBQL, giáo viên về công tác lập kế hoạch bồi
dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN
- GDTX tỉnh Cao Bằng.....................................................50

Bảng 2.8.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về công tác tổ chức bộ máy
thực hiện bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các
Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng...................................51

Bảng 2.9.

Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về công tác chỉ đạo, tổ chức
thực hiện bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các
Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng...................................52

Bảng 2.10. Tình hình tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở
các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ............................53
Bảng 2.11. Ý kiến đánh giá thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động
bồi dưỡng năng lực cho giáo viên trung tâm ở các GDNNGDTX
tỉnh Cao Bằng.................................................................................56
Bảng 2.12. Ý kiến đánh giá về công tác quản lý xây dựng và thực hiện kế
hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV..................................57
v


Bảng 2.13. Ý kiến đánh giá về công tác quản lý thực hiện triển khai bồi

dưỡng năng lực dạy học cho GV...................................................59

v


Bảng 2.13. Ý kiến đánh giá về công tác quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt
động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ..........................62
Bảng 3.1.

Thống kê kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết của các
giải pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho
giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng .........83

Bảng 3.2.

Thống kê kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các giải
pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo
viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng .................84

Biểu đồ:
Biểu đồ 2.1. Kết quả đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng
năng lực dạy học cho GV ở các trung tâm GDNN-GDTX tỉnh
Cao Bằng .......................................................................................63

vi


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Luật Giáo dục năm 2005 và sửa đổi năm 2009 khẳng định “Nhà giáo giữ

vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục” [19]. Giáo viên nói
chung và giáo viên GDNN - GDTX nói riêng có vị trí, vai trị quan trọng trong
hệ thống giáo dục quốc dân, là yếu tố quyết định chất lượng và hiệu quả giáo
dục. Trong trung tâm GDNN - GDTX, giáo viên là người trực tiếp tổ chức và
điều khiển các hoạt động giáo dục và dạy học; là người quản lý lớp học, chịu
trách nhiệm về chất lượng mơn học mà mình được phân cơng đảm nhiệm, tham
gia quá trình giáo dục và phản ánh tinh thần học tập, rèn luyện của học sinh với
giáo viên chủ nhiệm lớp, với lãnh đạo nhà trường. Trong hoạt động giảng dạy,
giáo viên là người thiết kế bài giảng, truyền thụ kiến thức, hình thành và rèn
luyện kỹ năng cho người học, dạy cho học sinh cách học, cách thu nhận và xử
lý các kiến thức, các tình huống trong thực tiễn đời sống đa dạng. Trên cơ sở
chức năng, nhiệm vụ của giáo viên GDNN-GDTX, mục đích của dạy học là
cùng với các bậc học khác hình thành nhân cách con người, đáp ứng những yêu
cầu của xã hội trong từng giai đoạn phát triển cụ thể.
Nghị quyết số 29/NQ-TW tại Hội nghị lần thứ 8, Ban chấp hành Trung
ương Ðảng khóa XI về "Ðổi mới căn bản, tồn diện GD&ĐT đáp ứng u cầu
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế" đã khẳng định vai trò "quyết định chất
lượng giáo dục" của đội ngũ nhà giáo. Ðiều này vừa thể hiện niềm tin vừa thể
hiện sự mong đợi của Ðảng và Nhà nước đối với đội ngũ nhà giáo các cấp học
trong công cuộc đổi mới giáo dục đã và đang diễn ra [2].
Nhiệm vụ "Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục" đang đặt lên vai đội
ngũ nhà giáo Việt Nam những yêu cầu mới với trách nhiệm lớn hơn trong dạy
học và giáo dục. Mỗi thầy giáo, cô giáo theo yêu cầu đổi mới không những là
người giỏi về kiến thức mơn học mà cịn phải là người có năng lực sư phạm.

1


“Dạy cái gì?” và “Dạy như thế nào?” là hai câu hỏi lớn thể hiện năng lực dạy

học mà mỗi giáo viên trong trung tâm GDNN - GDTX phải đáp ứng.
Hiện nay, chương trình giáo dục phổ thơng mới được xây dựng theo tinh
thần Nghị quyết số 29 - NQ/TW, đã tác động sâu sắc đến mọi yếu tố, trong đó
giáo viên là yếu tố đặc biệt quan trọng quyết định phần lớn thành công trong
thực hiện nội dung đổi mới giáo dục.
Trong những năm qua đội ngũ giáo viên các trung tâm GDNN - GDTX
đã được tham gia bồi dưỡng chuyên môn để nâng cao năng lực dạy học và đã
đạt được những kết quả nhất định. Việc bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội
ngũ giáo viên GDTX đã góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, cán
bộ quản lí về phẩm chất đạo đức và trình độ chun mơn. Tuy nhiên, do đặc
thù của các Trung tâm GDNN - GDTX, mỗi mơn học chỉ có 01 hoặc 02 giáo
viên, việc trao đổi chuyên môn với đồng mơn khó khăn. Mặt khác, sau khi
được bồi dưỡng chuyên môn, việc kiểm tra, đánh giá sau bồi dưỡng cũng là
khó với các nhà quản lí, bởi mỗi mơn đều được tập huấn riêng. Đội ngũ giáo
viên các GDTX cấp THPT nhiều bất cập, trình độ chun mơn khơng đồng
đều, chất lượng giảng dạy còn thấp, nhiều giáo viên chuyển trường, có giáo
viên mới được tuyển dụng, có giáo viên hợp đồng, tạo nên sự mất cân đối về
chất lượng trong đội ngũ giáo viên, đặc biệt các giáo viên mới, giáo viên hợp
đồng chưa được bồi dưỡng chuyên môn trong những năm học đã qua.
Cao Bằng là một tỉnh miền núi, cịn gặp nhiều khó khăn về phát triển
kinh tế - xã hội trong đó có Giáo dục - đào tạo nói chung và GDTX nói riêng.
Về cơ sở vật chất, thiết bị, đồ dùng dạy học; đối với các giáo viên để đổi mới
phương pháp giảng dạy cũng phần nào khó khăn, địi hỏi các giáo viên phải
năng động, sáng tạo, khắc phục những khó khăn, cố gắng áp dụng phương
pháp dạy học tích cực, các phương pháp, kĩ thuật dạy học đã được bồi dưỡng
để hoàn thành các hoạt động dạy học, từ đó địi hỏi nhà quản lí phải quản lí tốt
các hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ giáo viên, có sự giám
sát về thực hiện và có sự đánh giá kết quả một cách khách quan.

Để đáp ứng yêu cầu về mặt chuyên môn, phù hợp với thực tế của địa
phương, đội ngũ giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng
cần phải được bồi dưỡng thường xuyên về năng lực dạy học để đáp ứng
nhiệm vụ mới về đổi mới trong giáo dục và đào tạo, tiếp tục phát huy những
thành quả đã đạt được. Công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy
học cho đội ngũ giáo viên Giáo dục thường xuyên cấp THPT là một nhiệm vụ
hết sức quan trọng của các nhà quản lý giáo dục tỉnh Cao Bằng.
Từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài: “Quản lí bồi dưỡng năng lực
dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng” để
nghiên cứu luận văn góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên ở các
trung tâm GDNN- GDTX tỉnh Cao Bằng, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục
hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài:
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn bồi dưỡng năng lực dạy học
cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng, tác giả luận
văn đề xuất các giải pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở
các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm
GDNN - GDTX.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm
GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Xác định cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo
viên Trung tâm GDNN - GDTX.


4.2. Điều tra, khảo sát làm rõ thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học

cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng.
4.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo
viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng.
5. Giả thuyết khoa học
Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên Trung tâm GDNN GDTX hiện nay là rất quan trọng và cần thiết. Tuy nhiên bên cạnh những ưu
điểm thì cịn nhiều yếu kém, bất cập nên chất lượng bồi dưỡng chưa cao, vì thế
năng lực dạy học của giáo viên chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra. Nếu linh
hoạt áp dụng một cách khoa học biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy
học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX phù hợp và khả thi thì sẽ
nâng cao năng lực dạy học cho giáo viên góp phần nâng cao chất lượng dạy
học của các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng trong thời gian tới.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết (các văn bản chỉ đạo của nhà
nước và pháp luật): Phương pháp so sánh, phân tích, tổng hợp, khái qt hóa,
hệ thống hóa để xây dựng khung lí thuyết và cơ sở lí luận cho đề tài.
Phân tích, tổng hợp, khái quát hóa những vấn đề lý luận trong các cơng
trình khoa học, trong văn kiện của Đảng, luật pháp của Chính Phủ, các chỉ đạo
của ngành giáo dục, sách và tạp chí chuyên ngành giáo dục, các văn bản pháp
quy, những quy định của ngành giáo dục về tổ chuyên môn,… nhằm xác lập cơ
sở lý luận của đề tài nghiên cứu.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra bằng phiếu hỏi, tọa
đàm, phỏng vấn sâu, chuyên gia, tổng kết kinh nghiệm, khảo nghiệm
* Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
- Xây dựng các phiếu điều tra bằng hệ thống câu hỏi để khảo sát các đối
tượng liên quan đến nội dung nghiên cứu.


- Các số liệu điều tra sẽ là những thông tin quan trọng để đề xuất những
giải pháp khoa học có tính thực tiễn.
* Phương pháp phỏng vấn:

Tác giả phỏng vấn trực tiếp các nhóm đối tượng.
* Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
Mục đích phương pháp là xin ý kiến của một số nhà quản lý giáo dục có
kinh nghiệm, nhà lãnh đạo giáo dục và các chuyên viên, nhằm hiểu rõ thực
trạng và một số đề xuất hợp lý.
6.3. Phương pháp bổ trợ: thống kê toán học
Phương pháp này nhằm xử lý kết quả nghiên cứu thực trạng và nguyên
nhân của thực trạng, làm cơ sở đề xuất các biện pháp. Để xử lý số liệu điều tra
tác giả sử dụng một số cơng thức tốn học để xử lý các kết quả nghiên cứu, từ
đó phân tích, đánh giá nhằm đưa ra những kết luận phù hợp.
7. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nội dung: quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên
ở các Trung tâm GDNN - GDTX
- Phạm vi địa bàn: Tại các Trung tâm GDNN - GDTX ở tỉnh Cao Bằng.
- Nghiên cứu số liệu thống kế và hoạt động bồi dưỡng của các Trung
tâm trong 3 năm học gần đây: 2015 - 2016, 2016 - 2017, 2017 - 2018.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục.
Nội dung chính của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho
giáo viên Trung tâm GDNN - GDTX.
Chương 2: Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo
viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng.
Chương 3: Các biện quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên
ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng.


Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC
CHO GIÁO VIÊN Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài
Thực tế cho thấy, bồi dưỡng giáo viên là vấn đề cơ bản trong phát triển
giáo dục. Việc tạo điều kiện để mọi giáo viên có cơ hội học tập, học tập thường
xuyên, học tập suốt đời; kịp thời bổ sung kiến thức và đổi mới phương pháp dạy
học để phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội là phương châm của các cấp
quản lý giáo dục. Chính vì vậy có khá nhiều cơng trình nghiên cứu về hoạt động
bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên theo các hướng nghiên cứu sau đây:
- Những cơng trình bàn về bồi dưỡng giáo viên: Về nội dung bồi dưỡng
thường được các tác giả đề cập trong các cơng trình về bồi dưỡng, phát triển
chuyên môn, bồi dưỡng năng lực của đội ngũ giáo viên thể hiện trong nghiên
cứu của tác giả Susan Sclafani với nghiên cứu “Teachers and trainers”, trong
báo cáo chuyên đề “Teacher Professional Development”. Đặc biệt với nghiên
cứu của Jacques Delors với đề tài “Learning: The treasure within”, đã đề cập
đến vấn đề bồi dưỡng và phát triển chuyên môn giảng viên trong bối cảnh mới.
Các công trình này tập trung vào những vấn đề về bồi dưỡng kiến thức, kỹ
năng cho đội ngũ giảng viên (dẫn theo [17]).
Nội dung bồi dưỡng giáo viên phải đổi mới, bổ sung và cập nhật kịp thời
tri thức khoa học của các ngành chủ chốt hoặc các ngành có liên quan đáp ứng
với tiến độ phát triển của khoa học công nghệ (điện tử, tin học...) hoặc với
những biến đổi sâu sắc về kinh tế, chính trị, xã hội, triết học, kinh tế chính trị
học, xã hội học và các môn khoa học khác.
Nội dung bồi dưỡng giáo viên kiến thức bổ trợ và phục vụ các môn tự
chọn như: tin học, ngoại ngữ, phương pháp nghiên cứu khoa học cơ bản và tổ
chức nghiên cứu khoa học, phong tục tập quán địa phương,...


Nội dung bồi dưỡng GV cần phải tập trung bồi dưỡng kiến thức, kỹ
năng, giá trị, thái độ,... Đây là nội dung hết sức cần thiết góp phần nâng cao
chất lượng đội ngũ GV.

Về hình thức bồi dưỡng, cơ quan giáo dục khu vực châu Á của UNESCO
(ROEAP) đã tổ chức một Hội nghị về đào tạo, bồi dưỡng giáo viên 18 nước
trong khu vực. Kết quả, Hội nghị tổng kết một số kinh nghiệm về bồi dưỡng
giáo viên như sau:
Hoạt động bồi dưỡng và đào tạo lại đội ngũ nhà giáo ở các nước trên thế
giới được tổ chức độc lập như các Viện nghiên cứu, các Trung tâm bồi dưỡng
và đào tạo sư phạm tiến hành như mô hình của các nước xã hội chủ nghĩa trước
đây. Ở đa số quốc gia đã giao Trường Sư phạm có nhiệm vụ thực hiện hoạt
động bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo rất phong phú, đa dạng phù hợp với từng đối
tượng cụ thể (dẫn theo [23]).
Thái Lan là một trong những nước có chính sách rất thiết thực về bồi
dưỡng và đào tạo lại đội ngũ giáo viên. Tất cả giáo viên đều phải tham gia học
tập đầy đủ các nội dung, chương trình về nghiệp vụ quản lý chuyên mơn theo
quy định. Nhà nước đã đưa ra chương trình lớn được thực thi trong thập kỷ vừa
qua, đó là: “Chương trình bồi dưỡng giáo viên mới” để xây dựng kế hoạch bồi
dưỡng giáo viên trong 10 năm và chương trình trao đổi, chương trình đào tạo
trong nước. Việc bồi dưỡng năng lực giáo viên được tiến hành ở các Trung tâm
học tập cộng đồng, nhằm thực hiện giáo dục cơ bản, huấn luyện kỹ năng nghề
nghiệp ngắn ngày và thông tin tư vấn cho mọi người dân trong xã hội.
Tại Pakistan, Nhà nước đã xây dựng chương trình bồi dưỡng về sư phạm
cho đội ngũ giáo viên và quy định trong thời gian 3 tháng, cần bồi dưỡng
những nội dung gồm: giáo dục nghiệp vụ dạy học; cơ sở tâm lý giáo viên;
phương pháp nghiên cứu, đánh giá và nhận xét học sinh... (dẫn theo [30]).
Tại Liên bang Nga, các nhà nghiên cứu quản lý giáo dục rất quan tâm tới
việc nâng cao chất lượng dạy học thông qua các biện pháp quản lý có hiệu quả.


Muốn nâng cao chất lượng dạy học phải có đội ngũ giáo viên có năng lực
chun mơn. Họ cho rằng, kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc
rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác quản lý bồi dưỡng năng

lực dạy học cho giáo viên.
Bàn về bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên, một số tác giả cho rằng
giáo viên là những người biết nắm bắt cơ hội học hỏi trong nghiên cứu "What
Makes A Good Teacher?" của tác giả Marie F.Hasse, Ph.D. Trao [26] đổi các
hoạt động giữa các trường với nhau, các GV với nhau đồng thời tổ chức chương
trình phát triển giáo dục chung cho các cụm trường, các vùng miền... Trong
nghiên cứu "Teacher's Professional development - Eueope in Internasional
comparison", của nhóm nghiên cứu từ Đại học Twente, Hà Lan. Các quốc gia
Châu Âu đã thay đổi chính sách cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy của
GV bằng cách tạo điều kiện tốt nhất cho giáo viên và học sinh, không ngừng
đào tạo, bồi dưỡng và phát triển GV chuyên nghiệp, nhấn mạnh sự cần thiết
phải cung cấp cơ hội cho việc bồi dưỡng và phát triển chuyên môn GV cần
được thực hiện liên tục.
Như vậy, chương trình bồi dưỡng chun mơn nghiệp vụ bao gồm nội
dung, hình thức phương pháp giảng dạy mới, đánh giá xếp loại học sinh, trình
độ nhận thức, ý thức nghề nghiệp... Những kết quả nghiên cứu trên đây có giá
trị tốt khi áp dụng vào những quốc gia có điều kiện phù hợp. Việc áp dụng
những kết quả đó vào thực tiễn của Việt Nam vấn còn là vấn đề cần nghiên cứu
và phát triển cho phù hợp.
- Những cơng trình bàn về quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo
viên. Về nội dung quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV, một số
tác giả
đã quan tâm nghiên cứu, tuy nhiên số cơng trình nghiên cứu liên quan đến về
vấn đề này không nhiều, nội dung quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo
viên được cập nhật ở các mức độ khác nhau.
Kế hoạch bồi dưỡng GV được đề cập trong kết luận Hội nghị của Ủy ban
Châu Âu về phát triển kỹ năng nghề nghiệp theo cách đánh giá học tập
“VET

teacher professional development in a policy learning perspective” đã đề cao vai
trò của cá nhân trong hoạt động bồi dưỡng. Thông qua kế hoạch bồi dưỡng
nhằm nâng cao năng lực của mỗi GV, kế hoạch học tập bồi dưỡng của GV phải
được đồng nhất với kế hoạch phát triển của nhà trường và của xã hội (dẫn theo
[34]).
Vai trò của lãnh đạo trong quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực giáo
viên có ảnh hưởng quan trọng vào thành tích học tập, bồi dưỡng của GV.
Nghiên cứu “Teaching in focus” của tổ chức OECD đã khẳng định lãnh đạo,
chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng hiệu quả là tạo ra một môi trường thuận lợi, môi
trường giá trị, tạo tâm lý cho GV có động cơ tự học, tự bồi dưỡng, tự kiểm soát
hoạt động bồi dưỡng của bản thân.
Thẩm định, kiểm tra, đánh giá và phản hồi thông tin cũng được quan tâm
nghiên cứu. Việc thẩm định, đánh giá và phản hồi thơng tin rất hữu ích trong
hoạt động bồi dưỡng GV được nghiêu cứu trong đánh giá “School Leadership
and governance: lifelong learning” của Liên đoàn giáo dục Châu Âu EFEE.
Tuy nhiên, việc thẩm định, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học là
vấn đề khó khăn đối với các quốc gia đặc biệt là việc xây dựng tiêu chí đánh
giá hiệu quả bồi dưỡng GV thơng qua hoạt động trong nghiên cứu “Supporting
the Teaching Professions for Better Learning Outcomes”. Nghiên cứu cũng
khẳng định, để cải thiện và nâng cao chất lượng GV cần đảm bảo rằng tất cả
các GV đều nhận được thông tin phản hồi, để từ đó điều chỉnh và cụ thể hóa kế
hoạch học tập, bồi dưỡng của mình (dẫn theo [42]).
Tóm lại, những cơng trình nghiên cứu ở ngồi nước khá phong phú, đa
dạng, đề cập khá sâu sắc những chủ trương, biện pháp cần áp dụng trong việc
bồi dưỡng đội ngũ GV. Tuy nhiên, những nghiên cứu về bồi dưỡng năng lực,
quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV còn ít. Một số cơng trình nghiên
cứu về quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV mới chỉ tập trung vào việc
cá nhân hóa hoạt động này như việc lập kế hoạch bồi dưỡng của GV, thẩm
định, đánh giá và phản hồi... Trong đó, chưa có cơng trình nào trực tiếp bàn về

đề tài “Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học GV trung học cơ sở theo
tiếp cận chức năng quản lý” nên hướng nghiên cứu này còn được tiếp tục (dẫn
theo [10]).
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước
Những năm qua, đã có một số cơng trình nghiên cứu về bồi dưỡng năng
lực dạy học và quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho nhà giáo của các nhà
khoa học trong nước. Về các mảng, các chủ đề nội dung có liên quan đến vấn
đề tác giả nghiên cứu, có thể chia thành các hướng nghiên cứu như sau:
Trong năm 2011, có rất nhiều đề tài nghiên cứu vấn đề bồi dưỡng năng
lực dạy học cho nhiều đối tượng GV. Vũ Xuân Hùng cho rằng cần rèn luyện
năng lực dạy học cho GV tương lai ngay khi còn là sinh viên trong thực tập sư
phạm [23], [24].
Về hình thức tổ chức bồi dưỡng cũng đã có nhiều cơng trình nghiên cứu.
Có thể kể đến Nguyễn Minh Đường [13], Vũ Quốc Chung [9]… Các tác giả đã
đưa ra nhiều hình thức tổ chức bồi dưỡng. Phan Thị Lạc (2004) [29] đã đề xuất
hình thức bồi dưỡng qua kênh truyền hình, xác định thời gian, kênh phát sóng
chương trình khá hợp lí và khả thi. Trong cơng trình năm 2006, Trần Bá Hoành
khẳng định việc bồi dưỡng tại các trường là vấn đề then chốt để nâng cao chất
lượng bồi dưõng [21]. Phùng Như Thụy năm 2008 [38] đã nêu các hình thức
bồi dưỡng cho GV tiểu học như: bồi dưỡng tại chỗ, bồi dưỡng từ xa và tổ chức
cho GV tự bồi dưỡng... Nhiều tác giả khẳng định công tác đào tạo, bồi dưỡng
chỉ thu được kết quả tốt khi mà mọi người biến việc tham dự các lớp đào tạo,
bồi dưỡng thành quá trình tự bồi dưỡng của bản thân [30]. Hình thức sinh hoạt
chun mơn nghiệp vụ trong trường phổ thơng là một hình thức bồi dưỡng GV
hiệu quả đã được khẳng định trong nghiên cứu của nhiều tác giả [31], [36]; Vũ
Hạnh nêu cụ thể về hai hình thức sinh hoạt chun mơn: tổ chức theo các
chuyên đề và dự giờ trao đổi về tiết dạy [20]. Hình thức bồi dưỡng trực tuyến
(E-learning) được xem là phù hợp với sự phát triển của xã hội hiện đại đã được

khẳng định trong nghiên cứu của Nguyễn Quang Giao [15] và Nguyễn Minh
Tuấn [40].
Về việc tổ chức bồi dưỡng, Trần Văn Thuật đã nhấn mạnh để tổ chức bồi
dưỡng GV ở trường cần coi trọng đội ngũ báo cáo viên thực sự có năng lực về
lí luận và thực tiễn [38]. Đỗ Hồng Thái [34] và Trần Thị Hải Yến [45] cho rằng
lực lượng tham gia bồi dưỡng GV nên là các giảng viên của trường đại học, là
giáo viên cốt cán tại các tổ chuyên môn (vấn đề giáo viên cốt cán được tác giả
Bùi Vũ Hòa đề cập) và đề xuất cần mạnh dạn phân công nhiệm vụ dìu dắt đồng
nghiệp của những GV đó để tạo nên một đội ngũ GV tương đối đồng đều về
năng lực dạy học ở trường.
1.2. Một số khái niệm công cụ
1.2.1. Năng lực, năng lực dạy học
1.2.1.1. Năng lực
Định nghĩa về năng lực, theo Bernard Wynne: “năng lực là một tập hợp
các kĩ năng, kiến thức, hành vi và thái độ được cá nhân tích lũy và sử dụng để
đạt được kết quả theo yêu cầu công việc” (dẫn theo [39]). Theo Raymond
A.Noe: “năng lực muốn chỉ đến khả năng cá nhân gúp người nhân viên thực
hiện thành công công việc của họ bằng cách đạt được kết quả công việc mong
muốn. Năng lực có thể là hiểu biết, kĩ năng, thái độ hay giá trị của tính cách cá
nhân” (dẫn theo [39]). Vậy, có thể hiểu năng lực là khái niệm phản ánh khả
năng đảm trách cơng việc nào đó của người lao động đối với yêu cầu công việc
thể hiện ở mức độ phù hợp về trình độ kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm.
Năng lực hiểu theo nghĩa chung nhất là khả năng mà cá nhân thể hiện khi
tham gia hoạt động nào đó ở một thời điểm nhất định; hoặc năng lực là khả
năng thực hiện hiệu quả một nhiệm vụ hay hành động cụ thể liên quan đến một
lĩnh vực nhất định dựa trên cơ sở hiểu biết, kĩ năng, kĩ xảo và sự sẵn sàng hành
động.

1.2.1.2. Năng lực dạy học
Dạy học bao hàm hoạt động dạy của giáo viên (người dạy) và hoạt động
học của học sinh (người học). Hoạt động dạy và hoạt động học ln gắn bó với
nhau, thống nhất biện chứng với nhau.
Trong dạy học, hoạt động dạy giữ vai trò chủ đạo. Người dạy lên kế
hoạch và triển khai thực hiện kế hoạch dạy học. Đồng thời, trong q trình đó,
người dạy cũng tổ chức cho học sinh học tập với các hình thức khác nhau trong
các khoảng thời gian và không gian nhất định. Hiện nay, hoạt động dạy học
không chỉ bao gồm dạy kiến thức mà cịn phải kích thích người học về khả
năng tư duy, sáng tạo.
Hoạt động học (chủ thể là học sinh - người học) giữ vai trị chủ động, tự
giác, tích cực, tự điều khiển hoạt động học tập nhằm thu nhận, xử lí và biến đổi
thơng tin bên ngồi thành tri thức của mình để hình thành, phát triển nhân cách
phù hợp với chuẩn mực xã hội trong quá trình học tập.
Năng lực dạy học là những thuộc tính tâm lý, nhờ đó người giáo viên
mới có thể thực hiện tốt hoạt động dạy học. Để có thể thực hiện tốt các hoạt
động dạy học, người giáo viên phải có những kiến thức cơ bản về bộ môn,
phương pháp dạy học, những hiểu biết về người học, năng lực tổ chức các quá
trình dạy học và các năng lực đặc thù khác.
Khái niệm về năng lực dạy học, theo tác giả Nguyễn Đức Chính:
“Năng lực dạy học là tổ hợp các phẩm chất của giáo viên bao gồm tri thức
chuyên môn nghiệp vụ, kĩ năng, kĩ xảo nghề nghiệp của giáo viên trong quá
trình dạy học được thể hiện thành công dưới dạng các hoạt động trong q trình
dạy học,…”.
Như vậy, có thể coi năng lực dạy học là khả năng thực hiện hoạt động
dạy học dựa trên sự huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng, các giá trị bản thân
vận dụng vào điều kiện dạy học không những đủ giải quyết hiệu quả các vấn đề
trong q trình dạy học hay có cách hành xử phù hợp trong bối cảnh thực và
được đánh giá thông qua kết quả dạy học.