Biện pháp giúp HS xác định CN -VN

MỘT VÀI BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 4, 5
XÁC ĐỊNH ĐÚNG CHỦ NGỮ, VỊ NGỮ TRONG CÂU
Trong phân môn ngữ pháp ở tiểu học, có rất nhiều dạng bài tập yêu cầu xác
đònh chủ ngư õ(CN), vò ngư õ(VN) của câu, một số bài tập xác đònh rất dễ dàng. Song
cũng có một số bài tập xác đònh CN, VN của các câu, HS thường hay nhầm. Xin nêu
một vài ví dụ sau:
Dạng 1: Em hãy xác đònh CN, VN của các câu sau:
A/ a
1
: Những con bông biển trong suốt như thuỷ tinh lăn tròn trên cát.
a
2:
Những con bông biển trong suốt như thuỷ tinh, lăn tròn trên cát.
Hai câu trên hoàn toàn giống nhau về câu chữ, HS thường xác đònh như sau:
BPCN là: “Những con bông biển”
BPVN là: “trong suốt như thuỷ tinh lăn tròn trên cát”
Như vậy đã nhầm: xác đònh như vậy thì câu a
2
đúng còn câu a
1
sai. Vì bộ phận
“trong suốt như thuỷ tinh” nằm trong BPCN của câu a
1
, nó có chức năng hạn đònh CN
được gọi là đònh ngữ. câu a
2
thì bộ phận “trong suốt như thuỷ tinh” mới là VN1.
Làm cách nào để ta phân biệt được như vậy? Dễ dàng thấy rằng ở câu a
1
không có
dấu (,) còn câu a

2
có dấu (,). Vậy nhờ dấu (,) mà một số bộ phận trong câu thay đổi
chức năng ngữ pháp, như là bộ phận “trong suốt như thuỷ tinh” của 2 câu trên.
B/ b
1
: Những con dế bò sặc nước / loạng choạng bò ra khỏi tổ.
BPCN BPVN
b
2
: Những con dế / bò sặc nước, loạng choạng bò ra khỏi tổ.
BPCN VN1 VN2
Như vậy, để xác đònh CN, VN của các bài tập dạng này cần chú ý đến dấu (,) trong
câu.
Dạng 2: Dùng (/) tách BPCN, BPVN của các câu sau:
1/ a. Suối chảy róc rách.
b. Tiếng suối chảy róc rách.
Phần đa HS dùng (/) vạch sau chữ “suối” để tách CN và VN của câu. Như vậy, thì
câu a đúng còn câu b sai. Vì nếu như câu b mà coi BPCN là “tiếng suối” thì không phù
hợp với lôgíc, “róc rách” mô phỏng tiếng suối chảy vậy nên câu b phải tách: “tiếng
suối chảy / róc rách” mà không tách: “tiếng suối / chảy róc rách”. (tiếng suối không thể
chảy róc rách).
2/ Sóng / vỗ long bong trên mạn thuyền.
CN VN
Tiếng sóng vỗ / long bong trên mạn thuyền
CN VN
Như vậy, việc xác đònh CN, VN của dạng bài tập này nên căn cứ vào chữ
“tiếng” ở đầu câu, để việc xác đònh chính xác hơn. Nhằm giúp các em học sinh học tốt
hơn phân môn ngữ pháp, xin có một vài ý kiến như vậy, rất mong sự bổ sung, góp ý của
các bạn đồng nghiệp và các em học sinh.