XÉT xử sơ THẨM vụ án HÌNH sự đối với NGƯỜI dưới 18 TUỔI PHẠM tội THEO PHÁP LUẬT tố TỤNG HÌNH sự VIỆT NAM từ THỰC TIÊN HUYỆN hóc môn, THÀNH PHỐ hồ CHÍ MINH

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGHIÊM ĐÌNH THÁP
XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18
TUỔI PHẠM TỘI THEO PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ
VIỆT NAM TỪ THỰC TIÊN HUYỆN HÓC MÔN, THÀNH
PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ

HÀ NỘI, năm 2019


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGHIÊM ĐÌNH THÁP
XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI
PHẠM TỘI THEO PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ
VIỆT NAM TỪ THỰC TIÊN HUYỆN HÓC MÔN,
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Ngành: Luật hình sự và Tố tụng hình sự
Mã số: 8.38.01.04

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS TRẦN HỮU TRÁNG

HÀ NỘI, năm 2019

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu luận văn Thạc sĩ “Xét xử sơ thẩm
vụ án hình sự đối với đối với người dưới 18 tuổi phạm tội theo pháp luật tố tụng
hình sự Việt Nam từ thực tiễn huyện Hóc Môn, TP. HCM” là công trình do tôi tự
nghiên cứu. Ngoài những thông tin tham khảo được trích dẫn nguồn, toàn bộ kết
quả trình bày trong công trình nghiên cứu được phân tích từ các số liệu do tôi tự
thu thập. Tất cả các số liệu đều trung thực, phù hợp với thực tiễn và nội dung
nghiên cứu trong luận văn chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào
khác. Tôi đã hoàn thành xong tất cả chương trình học và nghĩa vụ tài chính theo
quy định của Học viện khoa học xã hội.
Vậy, tôi viết lời cam đoan này đề nghị Học viện khoa học xã học xã hội
xem xét để tôi có thể bảo vệ luận văn “Xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với đối
với người dưới 18 tuổi phạm tội theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực
tiễn huyện Hóc Môn, Tp. HCM”.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN

NGHIÊM ĐÌNH THÁP

I


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thiện tốt khóa học cũng như bài Luận văn Thạc sĩ của mình tác giả
xin chân thành gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô Học viện Khoa học và xã hội
cùng các bạn học đã nhiệt tình giúp đỡ và hỗ trợ truyền đạt kiến thức trong quá
trình nghiên cứu đề tài cũng như quá trình học tập.
Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến giáo viên hướng dẫn PGS TS Trần Hữu
Tráng đã trực tiếp hướng dẫn, định hướng chuyên môn và tạo điều kiện hết sức

để tác giả có thể hoàn thành tốt bài luận văn của mình.
Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn
nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả mong nhận được sự góp ý
chân thành nhất từ quý thầy cô nhằm góp phần tốt hơn nữa cho bài luận văn này.

Tác giả
NGHIÊM ĐÌNH THÁP

II


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................ii
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ ........................................................................vii
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................viii
1.

Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu .......................................................viii

2.

Tình hình nghiên cứu..................................................................................xi

3.

Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu...........................................................xiii

4.

3.1.

Mục đích nghiên cứu .........................................................................xiii

3.2.

Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................xiii

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................xiv
4.1.

Đối tượng nghiên cứu........................................................................xiv

4.2.

Phạm vi nghiên cứu...........................................................................xiv

5.

Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu....................................xiv

6.

Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài.....................................................xv

7.

Kết cấu của luận văn.................................................................................xvi

CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT TỐ TỤNG

HÌNH SỰ VIỆT NAM VỀ XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ĐỐI VỚI
NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI ................................................................ 1
1.1. Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối
với người dưới 18 tuổi phạm tội.......................................................................... 1
1.1.1.
tuổi

Khái niệm xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với người dưới 18
............................................................................................................. 1

1.1.2.

Nguyên tắc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội ............................... 4

1.1.3.

Các nguyên tắc tiến hành tố tụng đối với người dưới 18 tuổi....... 9

1.1.4.
tội.

Ý nghĩa quy định xét xử sơ thẩm đối với người dưới 18 tuổi phạm
...........................................................................................................12

1.2. Lịch sử hình thành và phát triển các quy định pháp luật tố tụng hình
sự Việt Nam về xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi
3


phạm

.....................................................................................................................14

4

tội


1.2.1.

Giai đoạn từ 1945 đến 1954 ............................................................14

1.2.2.

Giai đoạn 1954 đến năm 1975 ........................................................14

1.2.3.

Giai đoan từ năm 1975 đến 2003 ...................................................15

1.2.4.

Giai đoạn từ 2003 đến nay..............................................................16

1.3. Quy định của BLTTHS về xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội .........................................................................................17
1.3.1. Thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người dưới 18
tuổi phạm tội ...................................................................................................17
1.3.2. Chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người dưới 18
tuổi phạm
tội...........................................................................................................18

1.3.2.1.

Thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự..................18

1.3.2.2. Các quyết định của Tòa án trong giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ
thẩm vụ án Hình sự....................................................................................20
1.3.3. Quy định chung về xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người
dưới 18 tuổi phạm tội tại phiên tòa sơ thẩm................................................20
1.3.3.1. Quy định chung về xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với
người
dưới 18 tuổi phạm tội.................................................................................20
1.3.3.2. Nguyên tắc tuân thủ trong quá trình tiến hành xét xử sơ thẩm
vụ án Hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội................................26
1.3.3.3.
1.3.4.

Hình phạt áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội ......29

Trình tự xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người dưới 18 tuổi
...........................................................................................................31

TIỂU KẾT CHƯƠNG I.....................................................................................31
Chương 2 THỰC TRẠNG XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ĐỐI VỚI
NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI TẠI HUYỆN HÓC MÔN, THÀNH
PHỐ HỒ CHÍ MINH .........................................................................................33
2.1. Thực trạng áp dụng quy định của pháp luật Hình sự về xét xử sơ thẩm
vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội tại huyện Hóc Môn, thành
phố Hồ Chí Minh................................................................................................33
5

2.1.1. Yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự
mà bị cáo là người dưới 18
tuổi...........................................................................33

6


2.1.2.
Tình hình xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người dưới 18
tuổi phạm tội trong 05 năm (từ năm 2014 đến năm 2018) trên địa bàn
huyện
Hóc
Môn,
thành
phố
Hồ
Chí
Minh...............................................................38
2.1.2.1. Khái quát tình hình tội phạm do người dưới 18 tuổi thực hiện trên
địa bàn huyện Hóc Môn, thành phố Hồ Chí Minh .....................................38
2.1.2.2. Thực trạng xét xử sơ thẩm các vụ án hình sự đối với người dưới
18
tuổi
phạm
tội
...................................................................................................41
2.2. Những khó khăn vướng mắctrong thực tiễn xét xử sơ thẩm Hình sự
đối với người dưới 18 tuổi phạm
tội........................................................................52

TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ....................................................................................63
3.1. Một số giải giáp nâng cao hiệu quả xét xử sơ thẩm Hình sự người dưới
18 tuổi phạm tội tại huyện Hóc Môn, thành phố Hồ Chí Minh.....................65
3.2. Một số kiến nghị nâng cao hiệu quả xét xử sơ thẩm Hình sự đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội tại huyện Hóc Môn ............................................73
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ....................................................................................76
KẾT LUẬN .........................................................................................................77
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................78

7


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BLTTHS :

Bộ luật tố tụng Hình sự

BLHS

:

Bộ luật Hình sự

NCTN

:

Người chưa thành niên

TP. HCM :

Thành phố Hồ Chí Minh

Ths.

:

Thạc sĩ

TTHS

:

Tố tụng Hình sự

TNHS

:

Trách nhiệm Hình sự

XHCN

:

Xã hội chủ nghĩa

8

DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng 2.1

Thống kê số lượng vụ án Hình sự do người dưới 18 tuổi
thực hiện trong 05 năm từ 2014 đến 2018 trên địa bàn
huyện Hóc Môn, TP. HCM

Bảng 2.2

Thống kê số lượng bị cáo là người dưới 18 tuổi trong tổng
số bị cáo xét xử trong 05 năm từ năm 2014 đến năm 2018
trên địa bàn huyện Hóc Môn, TP. HCM

Bảng 2.3

Cơ cấu các loại hình tội phạm do người dưới 18 tuổi thực
hiện đã được xét xử từ năm 2014 đến năm 2018 trên địa
bàn huyện Hóc Môn, TP. HCM

Bảng 2.4

Thống kê mức hình phạt dành cho người dưới 18 tuổi
phạm
tội từ năm 2014 đến năm 2018 trên địa bàn huyện Hóc

Bảng 2.5

Môn, TP. HCM
Thống kê người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn huyện
Hóc Môn, TP. HCM trong 05 năm từ năm 2014 đến năm

2018

VII


PHẦN MỞ ĐẦU
1.

Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

Nước ta đang trong quá trình hội nhập và phát triển nhanh chóng của nền
kinh tế thị trường cùng với đó xã hội còn tồi tại nhiều trường hợp tiêu cực, gây ra
nhiều vấn đề nhức nhối và chưa được giải quyết. Đặc biệt, tình trạng người dưới
18 tuổi thực hiện hành vi phạm tội ngày càng nhiều gây nguy hiểm cho xã hội, và
ảnh hưởng không nhỏ đến tương lai của nhiều thế hệ trẻ. Việc gia tăng các vụ án
có bị cáo là người dưới 18 tuổi phạm tội không chỉ gia tăng về số lượng các bị
cáo, mà tuổi đời của họ cũng được trẻ hóa, có nhiều vụ án các bị cáo là người
dưới 18 tuổi thực hiện hành vi phạm tội thuộc trường hợp phạm tội đặc biệt
nghiêm trọng có khung hình phạt cao nhất là 20 năm tù, chung thân hoặc tử hình
như tội:, “giết người”, “cướp tài sản”, “ma túy” [23].
Thời gian qua tình hình tội phạm của người dưới 18 tuổi trên địa bàn huyện
Hóc Môn, TP. HCM xảy rất thường xuyên. Theo thống kê của cơ quan chức năng
từ đầu năm 2015 đến nay toàn huyện đã phát hiện và đưa ra giải quyết 61 trường
hợp người dưới 18 tuổi thực hiện hành vi phạm tội. Trong đó, độ tuổi từ 16 đến
dưới 18 tuổi chiếm tỷ lệ cao, các thành viên vi phạm tập trung vào một số tội
danh chủ yếu như: Cố ý gây thương tích, trộm cắp tài sản, cướp giật, giết người,
… Nhìn chung, các đối tượng này đang trong độ tuổi phát triển về tâm sinh lý và
nhân cách nên dễ bị ảnh hưởng và tác động bởi môi trường sống. Trong số này
có một số trường hợp hành vi phạm tội là do nông nổi, thiếu suy nghĩ, do bị xuối
dục, đua đòi bạn bè và vì một số bất đồng mà bất chấp hậu quả xảy ra. Cải cách

tư pháp được Đảng và Nhà nước ta xác định nhiệm vụ trọng tâm trong quá trình
xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong đó “Tòa án có vị trí trung
tâm và xét xử là hoạt động trọng tâm.” [2, tr.2]
Tình trạng người dưới 18 tuổiphạm tội ở Việt Nam hiện nay nói chung và
8


trên địa bàn huyện Hóc Môn nói riêng đang ngày càng diễn ra thường trong
những

9


năm gần đây. Nguyên nhân chính một phần từ ảnh hưởng bởi gia đình, xã hội,
bạn bè, nghiện game, phim ảnh không lành mạnh, tình trạng bạo lực học đường
cũng ngày một đáng chú ý hay một số trường hợp khác từ việc phạm tội vì lý do
bất khả kháng hoặc phòng về chính đáng gây ra thiệt hại về sức khỏe, tính mạng
và tài sản của người khác. Chính vì vậy, khi có thiệt hại nghiêm trọng xảy ra thì
người dưới
18 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về hành vi vi phạm của mình.
Từ những tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt thì chính sách Hình sự được áp dụng
đối với dưới 18 tuổi phạm tội trong BLHS đều nhằm mục đích giáo dục, răn đe,
uốn nắn những hành vi lệch lạc đi ngược với chuẩn mực đạo đức xã hội. Từ đó,
giúp họ có cái nhìn đúng đắn và tự giác sửa chữa những sai lầm của bản thân
cùng với sự giúp đỡ và hỗ trợ gia đình, nhà trường, xã hội. Kế thừa từ những
nguyên tắc trên, BLHS 2015 đã sửa đổi, bổ sung chính sách áp dụng hình sự đối
với người dưới 18 tuổi phạm tội nhằm bảo vệ quyền là lợi ích hợp pháp tối đa
cho người dưới 18 tuổi phạm tội. Nghĩa là, trường hợp nếu thấy không cần thiết
áp dụng hình phạt thì Tòa án xét xử có thể áp dụng những biện pháp tư pháp. Do
khi các cơ quan thẩm quyền áp dụng biện pháp tư pháp sẽ giúp người dưới 18

tuổi phạm tội không để lại án tích. Từ đó, giúp họ có thể dễ dàng hòa nhập lại
với cộng đồng hơn. Tuy nhiên, thực tế việc xây dựng và áp dụng việc thực hiện
chính sách hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội còn tồn tại nhiều hạn chế
trong việc xét xử sơ thẩm tại huyện Hóc Môn nói riêng và TP. HCM nói chung
như việc áp dụng quy định chưa thất sự thống nhất, tư tưởng chưa đúng đắn
trong việc áp dụng biện pháp tư pháp còn lỏng lẻo, đưa người phạm tội dưới 18
tuổi vào trại cải tạo và học tập chưa đạt được kết quả như mong muốn (xuất phát
từ nhiều nguyên nhân khác nhau như: Cơ sở vật chất, chương trình đào tạo, giáo
viên,…), hiệu quả áp dụng các chính sách chưa cao,…

9


Chính vì lý do trên việc giải quyết các vụ án đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội đang là vấn đề cấp thiết. Giải quyết những vấn đề về lý luận và thực
tiễn liên

10


quan đến việc xét xử vụ án người phạm tội chưa thành niên trong những năm gần
đây, trên cơ sở đưa ra những giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện hơn các quy
định trong pháp luật Hình sự cũng như những quy trình thực hiện tố tụng có ý
nghĩa quan trọng cả về mặt lý luận và thực tiễn trên địa bàn huyện Hóc Môn nói
riêng và TP. HCM nói chung. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về vấn đề giải
quyết người dưới 18 tuổi phạm tội đang rất được quan tâm cụ thể: “Vấn đề
không phải chỉ đơn giản là một vụ án, trừng phạt một tội phạm nào đó, điều
quan trọng là phải tìm mọi cách để làm giảm bớt những hành động phạm pháp
và tốt hơn là ngăn ngừa đừng để các việc sai trái xảy ra” [17, tr30]. Trong
những năm gần đây cho thấy, tình trạng về người dưới 18 tuổivi phạm pháp luật

trên địa bàn TP. HCM nói chung và huyện Hóc Môn nói riêng ngày một tăng
cao. Bên cạnh đó, hành vi phạm tội của người dưới 18 tuổi trên địa bàn huyện lại
có tính chất đặc biệt nghiêm trọng và để lại hậu quả vô cùng lớn cho xã hội.
Thực tế, việc xử lý loại tội phạm này còn gặp nhiều vấn đề và khá phức tạp. Bởi
nhận thức của người phạm tội chưa đầy đủ, hành vi còn mang tính bộc phát,
chưa suy nghĩ kĩ và chưa làm chủ được hành vi của mình. Do đó, việc xử lý các
vụ án liên quan đến người dưới 18 tuổi thực hiện hành vi phạm tội không thể áp
dụng như người từ đủ 18 tuổi trở lên, cũng như cơ quan xét xử ngoài việc nắm
vững các quy định thì cần tuân thủ chặt chẽ các thủ tục tố tụng và đặc biệt nhất
thiết cần tìm hiểu về đặc điểm tâm sinh lý ở tuổi chưa thành niên nhằm giúp cho
công việc xét xử tại tòa án đạt hiệu quả và chất lượng tốt nhất. Trước những yêu
cầu cấp thiết về tình hình xã hội đặc biệt loại tội phạm dưới 18 tuổi cần phải đấu
tranh và phòng ngừa thì cần tiến hành nghiên cứu xét xử sơ thẩm vụ án hình sự
đối với người chưa đủ 18 tuổi trong quy định của pháp luật tố tụng hình sự Việt
Nam trên địa bàn huyện Hóc Môn là vấn đề quan trọng cả về mặt lý luận và thực
tiễn áp dụng quy định pháp luật. Cũng như đưa ra các giải pháp tốt nhất nhằm
phòng, chống và cải thiện được tình trạng phạm tội dưới 18 tuổi đang ngày càng
tăng cao như hiện nay. Đây là lý do tác giả chọn
11


đề tài: “Xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội theo
pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn huyện Hóc Môn, TP. HCM”.Tác
giả quyết định nghiên cứu đánh giá các vấn đề liên quan đế thủ tục tố tụng về tội
phạm dưới 18 tuổi phạm tội, cũng như mong muốn đóng góp cho việc bảo vệ tốt
nhất quyền và lợi ích chính đáng của người dưới 18 tuổi góp phần phòng, chống
tội phạm.
2.

Tình hình nghiên cứu

Liên quan đến đề tài nghiên cứu, từ trước đến nay đã có một số công trình
tiêu biểu sau đây.
- Luận văn cao học “Thủ tục giải quyết các vụ án đối với người chưa thành
niên” của tác giả Võ Huỳnh Ngọc Thủy, bảo vệ tại Khoa Luật, Đại học Quốc gia
Hà Nội năm 2013.
Luận văn thạc sĩ luật học “Xét xử sơ thẩm theo luật Tố tụng hình sự Việt
Nam trên cơ sở số liệu thực tiễn tỉnh Đăk Lăk” của tác giả Nguyễn Sĩ Thành, bảo
vệ tại Khoa Luật, Học viện khoa học xã hội năm 2015.
- Luận văn Thạc sĩ luật học “Thủ tục xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự mà bị
cáo là người dưới 18 tuổi theo pháp luật tố tụng Hình sự việt nam thực tiễn
Thành Phố Hồ Chí Minh” của tác giả Phạm Hồng Khải, bảo vệ tại Khoa Luật,
Học viện Khoa học xã hội năm 2017.
Luận án tiến sĩ luật học “Bảo đảm quyền của bị can, bị cáo là người chưa
thành niên trong Tố tụng hình sự Việt Nam” của tác giả Phan Thị Thanh Tâm,
bảo vệ tại Khoa Luật, Học viện khoa học xã hội năm 2017.
Luận văn thạc sĩ luật học “Miễn trách nhiệm hình sự đối với người dưới 18
tuổi phạm tội theo pháp luật hình sự Việt Nam, từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí
Minh” của tác giả Trần Thị Phương Dung, bảo vệ tại Khoa Luật, Học viện khoa
học xã hội năm 2017.

12


Luận văn thạc sĩ luật học “Nhân thân người dưới 18 tuổi phạm tội xâm
phạm sở hữu trên địa bàn quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả
Nguyễn Thị Cẩm, bảo vệ tại Khoa Luật, Học viện khoa học xã hội năm 2017.
Luận văn thạc sĩ luật học “Bào chữa chỉ định theo pháp luật tố tụng hình sự
Việt Nam cho người dưới 18 tuổi phạm tội” của tác giả Trương Minh Hiếu, bảo
vệ tại Khoa Luật, Học viện khoa học xã hội năm 2018.

Luận văn thạc sĩ luật học “Áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với người
phạm tội dưới 18 tuổi từ thực tiễn Tòa án nhân dân Thành phố Hà Nội” của tác
giả Nguyễn Quốc Dũng, bảo vệ tại Khoa Luật, Học viện khoa học xã hội năm
2018.
Luận văn thạc sĩ luật học “Chính sách hình sự Việt Nam đói với người dưới
18 tuổi phạm tội: khía cạnh so sánh” của tác giả Ngô Thị Tuyết Thanh, bảo vệ tại
Khoa Luật, Học viện khoa học xã hội năm 2018.
Luận văn thạc sĩ luật học “Nguyên tắc phân hóa trách nhiệm hình sự đối với
người dưới 18 tuổi phạm tội trong pháp luật hình sự Việt Nam” của tác giả
Nguyễn Trường Xuân, bảo vệ tại Khoa Luật, Học viện khoa học xã hội năm
2018.
Luận văn thạc sĩ luật học “Đảm bảo quyền bào chữa của bị can, bị cáo dưới
18 tuổi từ thực tiễn Thành phố Hà Nội” của tác giả Hà Văn Nam, bảo vệ tại Khoa
Luật, Học viện khoa học xã hội năm 2019.
Từ các công trình nghiên cứu trên đã khái quát các vấn đề lý luận và thực
tiễn về hành vi phạm tội của người dưới 18 tuổi theo BLTTHS Việt Nam. Những
nghiên cứu trên chủ yếu nghiên cứu dưới góc độ phòng ngừa tội phạm, tội phạm
học, nghiên cứu vấn đề trên cơ sở chính sách pháp luật và quy định của BLHS,
BLTTHS và nghiên cứu vấn đề trên phạm vi nghiên cứu lớn như cả nước, Thành
phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh nên thường mang tính chất nghiên cứu
chung chung. Do vậy, vì là tính đặc thù là một huyện của Thành phố Hồ Chí
XII


Minh nhưng huyện Hóc Môn lại có địa bàn rộng lớn, có mật độ dân cư cao,
tình hình người

XII

dưới 18 tuổi thực hiện hành vi phạm tội hiện nay diễn ra thường xuyên và diễn
biến phức tạp đòi hỏi phải có sự nghiên cứu đầy đủ, cụ thể, rõ ràng trên địa bàn
huyên Hóc Môn không chỉ dưới góc độ khoa học pháp lý mà còn mở rộng
nghiên cứu dưới góc độ xã hội học để làm rõ vấn đề, làm rõ các luận cứ khoa
học, làm cơ sở cho những kiến nghị giải pháp hoàn thiện quy định pháp luật.
Tình hình nghiên cứu trong luận văn vào thời điểm này là rất quan trọng và
cần thiết. Bởi vì đây là thời điểm BLTTHS 2015, BLHS 2015 sửa đổi, bổ sung
năm 2017 mới có hiệu lực thi hành hơn một năm. Việc nghiên cứu sẽ đánh giá
hiệu quả quy định của pháp luật và thực tiễn xét xử, nhữngvướng mắc, bất cập
trong việc áp dụng quy định pháp luật và từ đó làm cơ sở đề xuất kiến nghị sửa
đổi, bổ sung luật và các văn bản hướng đã thi hành cho phù hợp với thực tiễn.
Kiến nghị những giải pháp hữu ích để hoàn thiện hệ thống pháp luật, đặc biệt là
thủ tục trình tự tố tụng xét xử sơ thẩm đối với người dưới 18 tuổi.
3.

Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của luận văn là làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn
xét xử vụ án sơ thẩm liên quan đến người phạm tội dưới 18 tuổi tại TAND trên
địa bàn huyện Hóc Môn, TP. HCM luận văn hướng tới mục đích đưa ra một số
giải pháp nâng cao hiệu quả xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự mà bị cáo là người
dưới
18 tuổi tại huyện Hóc Môn, TP. HCM.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích trên, luận văn cần thực hiện các nhiệm vụ sau:
-

Phân tích, làm rõ về khái niệm thủ tục xét xử sơ thẩm đối tượng dưới

18 tuổi; đặc điểm tâm lý ở độ tuổi chưa thành niên (dưới 18 tuổi);

13


-

Làm rõ các quy định pháp luật hiện hành về tội phạm dưới 18 tuổi

cũng như các quy định của pháp luật TTHS về thủ tục xét xử hình sự sơ thẩm
đối với đối tượng phạm tội dưới 18 tuổi;
-

Làm rõ thực trạng và đánh giá từ thực tiễn xét xử sơ thẩm các vụ án

hình sự đối với người phạm tội dưới 18 tuổi trên địa bàn huyện Hóc Môn, TP.
HCM;
-

Phân tích làm rõ kết quả đạt được, những hạn chế, vướng mắc cũng

như thực trạng hiện nay, nguyên nhân và đề xuất giải pháp.
-

Đưa ra những giải pháp tăng cường hiệu quả xét xử sơ thẩm vụ án

hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn huyện Hóc Môn, TP
HCM.
4.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1.

Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận vănhướng đến là người dưới 18 tuổi phạm
tội trên địa bàn huyện Hóc Môn, TP. HCM
4.2.

Phạm vi nghiên cứu

Luận văn tập trung nghiên cứu về cơ sở lý luận và thực tiễn xét xử sơ thẩm
vụ án Hình sự đối với bị cáo là người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn huyện
Hóc Môn.
Về mặt pháp luật, luận văn tập trung nghiên cứu những quy định về thủ tục
tố tụng đặc biệt trong việc xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với bị cáo là người
ngưới 18 tuổi trong BLTTHS 2015.
5.

Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

Phương pháp luận: Luận văn được thực hiện dựa trên cơ sở phương pháp
luận của chủ nghĩa Mác Lênin; tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm đường lối,
14


chính sách của Đảng và Nhà nước; sử dụng phương pháp luận từ lý luận đến
thực tiễn

15

và tính độc lập tương đối của thực tiễn tác động ngược trở lại nhận thức, lý
luận. Trong quá trình thực hiện và nghiên cứu luận văn thông qua các quy định
của luật chuyên ngành kết hợp với khoa học tội phạm học, tâm lý học, xã hội
học, nhằm làm sáng tỏ bản chất của vấn đề xét xử sơ thẩm tội phạm dưới 18
tuổi tại huyện Hóc Môn và giúp hiểu rõ hơn về tâm lý ở độ tuổi dưới 18 tuổi
phạm tội.
Phương pháp nghiên cứu: Trong quá trình thực hiện và nghiên cứu luận
văn, tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như
sau:
Sử dụng phương pháp nghiên cứu thông tin tài liệu, cũng như các công trình
nghiên cứu trước đó về quy định tội phạm dưới 18 tuổi nhằm đưa ra cách thức,
hoạch định, tổ chức thực hiện đến việc phân tích là đưa ra đánh giá.
Sử dụng phương pháp phỏng vấn, thu thập các thông tin thực tế. Sau đó
tổng hợp số liệu thống kê, khảo sát tình hình thực tế. Từ đó, đưa ra những giải
pháp tốt nhất nhằm hoàn thiện quy định về tội phạm dưới 18 tuổi.
Ngoài ra, áp dụng phương pháp, tham khảo ý kiến đóng góp của các
chuyên gia, thẩm phán, kiểm sát viên, điều tra viên.
Phương pháp so sánh quy định pháp luật về xét xử người dưới 18 tuổi
phạm tội giữa các thời kì lịch sử, giữa các BLTTHS.
Phương pháp tra thông tn và trích lọc thông tn trên báo, đài, internet,
sách,
tạp chí,…
6.

Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài

16

Ý nghĩa lý luận: Nghiên cứu Luận văn góp phần bổ sung thêm những vấn
đề lý luận về xét xử sơ thẩm vụ án hình sự nói chung cũng như xét xử sơ thẩm
vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nói riêng.

17


Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được sử dụng
làm tài liệu tham khảo thiết thực cho những người nghiên cứu các vấn đề có liên
quan đến đề tài này. Bên cạnh đó, từ nội dung phân tích và đánh giá cũng như
đưa ra số liệu thống kê từ thực tiễn góp phần đưa ra cái nhìn tổng quang hơn
về tình hình xét xử cũng như tâm lý tội phạm dưới 18 tuổi phạm tội. Đồng thời,
đưa ra những giải pháp nhẳm hoàn thiện hơn về quy trình xét xử, các chính sách
để phù hợp với tình hình phát triển xã hội hiện nay hướng đến mục đích cuối
cùng là hạn chế và đẩy lùi được số lượng người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa
bàn huyện Hóc Môn nói riêng và Việt Nam nói chung.Những kết quả nghiên cứu
này là tài liệu tham khảo hữu ích cho các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn
huyện Hóc Môn tham khảo trong quá trình giải quyết các vụ án liên quan đến
người phạm tội dưới 18 tuổi.
7.

Kết cấu của luận văn

Kết cấu của luận văn được chia thành 3 chương, cụ thể:
Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam về
xét xử sơ thẩm vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm
tội.
Chương 2: Thực tiễn xét xử sơ thẩm vụ án Hình sự đối với người dưới 18
tuổi phạm tội tại huyện Hóc Môn, TP. HCM.

Chương 3: Các giải pháp nâng cao hiệu quả xét xử người dưới 18 tuổi phạm
tội trên địa bàn huyện Hóc Môn, TP. HCM.
Tác giả là người trực tiếp nghiên cứu các nội dụng và thiết kế nội dung luận
văn thành 3 chương. Trong mỗi chương, các nội dung nghiên cứu được sắp xếp
một cách khoa học và hợp lý, sau khi trình bày nội dung của mỗi chương đều có
18