Tổ chức dạy học dự án chủ đề “ứng dụng vật lí trong chẩn đoán y học” cho học sinh trung học phổ thông
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.34 MB, 126 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
NGUYỄN THỊ THƠM
TỔ CHỨC DẠY HỌC DỰ ÁN CHỦ ĐỀ
“ỨNG DỤNG VẬT LÍ TRONG CHẨN ĐỐN Y HỌC”
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM VẬT LÝ
HÀ NỘI – 2019
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
NGUYỄN THỊ THƠM
TỔ CHỨC DẠY HỌC DỰ ÁN CHỦ ĐỀ
“ỨNG DỤNG VẬT LÍ TRONG CHẨN ĐỐN Y HỌC”
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM VẬT LÝ
CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
BỘ MÔN VẬT LÝ
Mã số: 8.14.01.11
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Phạm Kim Chung
HÀ NỘI – 2019
LỜI CẢM ƠN
Em xin t l ng iết n tới
lu n v Ph
gi o
n ộ trong t
ộm nL
ng ph p giảng ạy ộ m n V t l – Tr ờng Đại họ Gi o ụ
t nh giảng ạy v gi p
t n
m trong qu tr nh họ t p v nghi n ứu.
Em xin t l ng iết n s u s
h ớng
thầy gi o
tới PGS. TS. Phạm Kim Chung ng ời
n v truyền ạt nhiều kinh nghiệm qu
u ho m gi p m ho n th nh
lu n v n t t nghiệp n y.
Cu i
ng m xin ảm n gi
nh
ạn
n Gi m Hiệu t V t l v họ
sinh lớp 12 tr ờng THPT huy n H Nội – Amst r m
gi p
lu n ủng hộ
ộng vi n
m ho n th nh t t lu n v n.
Hà Nội, tháng 8 năm 2019
T
giả lu n v n
Nguyễn Thị Th m
i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CT
Computed tomography
DHDA
Dạy họ
GV
Giáo viên
HS
Họ sinh
HV
Hành vi
KN
Kĩ n ng
KT
Kiến thứ
MRI
Magnetic resonance imaging
NL
N ng lự
NXB
Nh xuất ản
PP
Ph
THPT
Trung họ ph th ng
ii
ự n
ng ph p
DANH MỤC CÁC BẢNG
ảng 1.1. iểu hiện ủ n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn ................8
ảng 1.2. Ti u h hất l ợng ủ
hỉ s h nh vi ủ n ng lự v n ụng kiến
thứ V t l v o thự tiễn ..............................................................................................9
ảng 1.3. M i qu n hệ giữ
ạy họ
ự n v n ng lự v n ụng kiến thứ V t l
v o thự tiễn ..............................................................................................................22
ảng 1.4. Kết quả iều tr thự trạng ủ
ạy họ
ự n tại tr ờng trung họ ph
th ng huy n H Nội – Amsterdam ..........................................................................23
ảng 2.1. Y u ầu ần ạt s u khi họ
hủ ề “Một s ứng ụng V t l trong hẩn
o n y họ ”................................................................................................................41
ảng 2.2. C
ớ trong ạy họ
ự n hủ ề “Ứng ụng V t l trong hẩn o n y
họ ” ...........................................................................................................................45
ảng 2.3. Tiến tr nh ạy họ
ự n hủ ề “Ứng ụng V t l trong hẩn o n y họ ”
...................................................................................................................................47
ảng 2.4. Mụ ti u về kiến thứ V t l kĩ n ng n ng lự v n ụng kiến thứ V t l
v o thự tiễn ủ
ự n .............................................................................................53
ảng 2.5. M tr n mụ ti u về kiến thứ V t l kĩ n ng n ng lự v n ụng kiến
thứ V t l v o thự tiễn với
mứ
ộ ..................................................................55
ảng 3.1. Kế hoạ h thự nghiệm s phạm ...............................................................63
ảng 3.2. Kết quả
nh gi post r ............................................................................71
ảng 3.3. Kết quả
nh gi s t y t vấn..................................................................72
ảng 3.4. Kết quả
nh gi vở kị h ..........................................................................72
ảng 3.5. Đ nh gi kiến thứ V t l ..........................................................................73
ảng 3.6. Đ nh gi
kĩ n ng.................................................................................74
ảng 3.7. Đ nh gi n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn .....................74
ảng 3.8. ảng iểm t ng hợp ủ
nhóm...........................................................75
iii
DANH MỤC CÁC HÌNH
H nh 2.1. H nh ảnh si u m .......................................................................................30
H nh 2.2. H nh ảnh hụp X - quang ..........................................................................34
H nh 2.3. H nh ảnh hụp
t lớp vi t nh ....................................................................37
H nh 2.4. H nh ảnh hụp ộng h ởng từ ...................................................................39
Hình 3.1. Một s h nh ảnh thảo lu n
H nh 3.2. Một s h nh ảnh
nhóm
H nh 3.3. Một s h nh ảnh post r ủ
nội ung ần tr nh
o
o sản phẩm post r ................................66
nhóm .......................................................67
Hình 3.4. Một s h nh ảnh thảo lu n về s t y t vấn ủ
H nh 3.5. Một s h nh ảnh quyển s t y t vấn ủ
H nh 3.6. Một s h nh ảnh
y trong post r .........66
nhóm .......................68
nhóm .................................69
nhóm óng kị h .......................................................70
iv
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................. i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .........................................................................ii
DANH MỤC CÁC ẢNG........................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC HÌNH .......................................................................................... iv
MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1
1. L
o họn ề t i ...................................................................................................... 1
2. Mụ
h nghi n ứu ............................................................................................... 2
3. Nhiệm vụ nghi n ứu .............................................................................................. 2
4. Kh h thể v
i t ợng nghi n ứu ........................................................................ 2
4.1. Kh h thể nghi n ứu...........................................................................................2
4.2. Đ i t ợng nghi n ứu...........................................................................................2
5. Vấn ề nghi n ứu................................................................................................... 2
6. Giả thuyết kho họ ................................................................................................ 3
7. Giới hạn phạm vi nghi n ứu .................................................................................. 3
8. Ý nghĩ kho họ v thự tiễn ủ
9. Ph
ề t i ................................................................ 3
ng ph p nghi n ứu ......................................................................................... 3
10. Cấu tr
ủ lu n v n ............................................................................................ 4
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ............................ 5
1.1. T ng qu n về vấn ề nghi n ứu ......................................................................... 5
1.1.1. T ng qu n nghi n ứu về ạy họ
ự n ..........................................................5
1.1.2. T ng qu n nghi n ứu về ạy họ
hủ ề “Ứng ụng V t l trong hẩn o n y
họ ” .............................................................................................................................6
1.2. N ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn ............................................... 6
1.2.1. Kh i niệm n ng lự ...........................................................................................6
1.2.2. C
th nh phần ủ n ng lự V t l ..................................................................7
1.2.3. iểu hiện ủ n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn ......................8
v
1.3. X y ựng ộ
ng ụ
nh gi n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn
ủ họ sinh ................................................................................................................. 9
1.4. Dự n .................................................................................................................. 13
1.4.1. Kh i niệm ự n ..............................................................................................13
1.4.2. Đặ
iểm ủ
1.5. Dạy họ
ự n .........................................................................................14
ự n .................................................................................................... 14
1.5.1. Kh i niệm ự n họ t p .................................................................................14
1.5.2. Kh i niệm ạy họ
ự n ................................................................................14
1.5.3. Mụ ti u ủ
ạy họ
ự n ............................................................................15
1.5.4. Đặ
ạy họ
ự n ...........................................................................16
iểm ủ
1.5.5. Ưu nh ợ
iểm ủ
1.5.5.1. Ưu iểm ủ
1.5.5.2. Nh ợ
ạy họ
iểm ủ
1.5.6. V i tr
ạy họ
ự n ................................................................17
ự n..........................................................................17
ạy họ
ự n ....................................................................17
ủ gi o vi n họ sinh v
ng nghệ th ng tin trong ạy họ
ự n .17
1.5.6.1. V i tr
ủ gi o vi n trong ạy họ
ự n ...................................................17
1.5.6.2. V i tr
ủ họ sinh trong ạy họ
ự n ....................................................18
1.5.6.3. V i tr
ủ
ng nghệ th ng tin trong ạy họ
1.5.7. Tiến tr nh ủ
1.5.7.1. Lự
ạy họ
họn ề t i x
1.5.7.2. X y ựng ề
ự n ..................................18
ự n ...........................................................................18
ịnh mụ
h ủ
ự n .............................................18
ng l p kế hoạ h thự hiện ự n ......................................18
1.5.7.3. Thự hiện ự n............................................................................................18
1.5.7.4. Thu th p kết quả v
1.5.7.5. Đ nh gi
1.5.8. Hồ s
ủ
ng
ự n .......................................19
ự n .............................................................................................19
ạy họ
ự n .................................................................................19
1.5.8.1. T nh hu ng xuất hiện ự n
1.5.8.2. ộ
sản phẩm ủ
t ởng ủ
ự n ....................................19
u h i ịnh h ớng .................................................................................19
1.5.8.3. Kế hoạ h thự hiện ự n .............................................................................20
1.5.8.4. Kế hoạ h t
1.5.8.5. C
hứ nhóm................................................................................20
ng ụ trợ gi p v nguồn t i liệu th m khảo .......................................21
1.5.8.6. Sản phẩm ủ họ sinh .................................................................................21
vi
1.5.8.7. C
ng ụ
1.6. M i qu n hệ giữ
nh gi
ự n .........................................................................21
ạy họ
ự n v n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự
tiễn ............................................................................................................................. 22
1.7. Thự trạng t
hứ
ạy họ
ự n ở tr ờng trung họ ph th ng huy n H Nội
– Amsterdam ............................................................................................................. 23
1.7.1. Mụ
h iều tr ............................................................................................23
1.7.2. Nội ung iều tr .............................................................................................23
1.7.3. Ph
ng ph p iều tr ......................................................................................23
1.7.4. Kết quả iều tr ...............................................................................................23
Kết lu n h
ng 1 ..................................................................................................... 28
CHƯƠNG 2. THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC DỰ ÁN CHỦ ĐỀ “ỨNG
DỤNG VẬT LÍ TRONG CHẨN ĐỐN Y HỌC” NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG
LỰC VẬN DỤNG KIẾN THỨC VẬT LÍ VÀO THỰC TIỄN CHO HỌC SINH .. 29
2.1. Ph n t h nội ung kiến thứ
ản ủ
hủ ề “Ứng ụng V t l trong hẩn
o n y họ ”................................................................................................................ 29
2.1.1. Ph
ng ph p si u m ......................................................................................29
2.1.1.1. Kh i niệm si u m ........................................................................................29
2.1.1.2. Nguy n l hoạt ộng ủ si u m ................................................................29
2.1.1.3. C sở V t l ủ si u m ..............................................................................29
2.1.1.4. Cách siêu âm ................................................................................................30
2.1.1.5. Lợi h v nguy
2.1.1.6. Một s l u
2.1.1.7. C
ủ ph
khi sử ụng ph
ng ph p si u m ............................................31
ng ph p hẩn o n si u m ........................31
tr ờng hợp ệnh ph hợp kh ng ph hợp với ph
ng ph p hẩn o n
siêu âm.......................................................................................................................31
2.1.2. Ph
ng ph p hụp X – quang .........................................................................32
2.1.2.1. Kh i niệm ph
ng ph p hẩn o n hụp X – quang ...................................32
2.1.2.2. ản hất t nh hất ủ ti X ........................................................................32
2.1.2.3. Cách tạo r ti X ...........................................................................................33
2.1.2.4. Nguy n l hoạt ộng ủ m y hụp X – quang ...........................................33
2.1.2.5. C h hụp X – quang ...................................................................................33
vii
2.1.2.6. Một s
h ải thiện ảnh hụp ằng ti X ..................................................34
2.1.2.7. Lợi h v nguy
2.1.2.8. Một s l u
2.1.2.9. C
ủ ph
ng ph p hụp X – quang ................................35
khi hụp X- quang ..................................................................35
tr ờng hợp ệnh ph hợp kh ng ph hợp với ph
ng ph p hụp X –
quang .........................................................................................................................36
2.1.3. Ph
ng ph p hụp
2.1.3.1. Kh i niệm hụp
t lớp vi t nh ...................................................................36
t lớp vi t nh .....................................................................36
2.1.3.2. Nguy n l hoạt ộng ủ
2.1.3.3. Quy tr nh hụp
hụp
t lớp vi t nh ......................................................................37
2.1.3.4. Ưu iểm v hạn hế ủ ph
2.1.3.5. Một s l u
2.1.3.6. C
t lớp vi t nh .............................................36
khi sử ụng ph
ng ph p hụp
ng ph p hụp
t lớp vi t nh .........................37
t lớp vi t nh .......................37
tr ờng hợp ệnh ph hợp kh ng ph hợp với ph
ng ph p hụp
t
lớp vi t nh ..................................................................................................................38
2.1.4. Ph
ng ph p hụp ộng h ởng từ ..................................................................38
2.1.4.1. Kh i niệm hụp ộng h ởng từ ....................................................................38
2.1.4.2. Nguy n l hoạt ộng ủ
hụp ộng h ởng từ ............................................38
2.1.4.3. Quy tr nh hụp ộng h ởng từ .....................................................................39
2.1.4.4. Ưu iểm v hạn hế ủ
2.1.4.5. Một s l u
2.1.4.6. C
hụp ộng h ởng từ ..............................................39
khi sử ụng ph
ng ph p hụp ộng h ởng từ ......................40
tr ờng hợp ệnh ph hợp kh ng ph hợp với hụp ộng h ởng từ ....40
2.2. Ph n t h h
ng tr nh V t l ph th ng mới về nội ung mụ ti u ạy họ
hủ
ề “Một s ứng ụng V t l trong hẩn o n y họ ” ................................................ 41
2.3. L p kế hoạ h ạy họ
ự n hủ ề “Ứng ụng V t l trong hẩn o n y họ ”
nhằm ph t triển n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn ho họ sinh ...... 42
2.3.1. Mụ ti u ủ
ự n ..........................................................................................42
2.3.2. Nhiệm vụ ủ gi o vi n họ sinh trong ự n ...............................................42
2.3.2.1. Nhiệm vụ ủ gi o vi n................................................................................42
2.3.2.2. Nhiệm vụ ủ họ sinh .................................................................................42
2.3.3. Hồ s
ủ
ự n ..............................................................................................43
2.3.3.1. T nh hu ng xuất hiện ự n –
t ởng ự n .........................................43
viii
2.3.3.2. ộ
u h i ịnh h ớng .................................................................................43
2.3.3.3. Kế hoạ h thự hiện .......................................................................................44
2.3.3.4. Kế hoạ h t
2.3.3.5. C
hứ nhóm................................................................................44
ng ụ trợ gi p – nguồn t liệu th m khảo .........................................44
2.3.3.6. Sản phẩm ủ họ sinh .................................................................................45
2.3.3.7. C
ng ụ
nh gi ...................................................................................45
2.4. Thiết kế hoạt ộng ạy họ
ự n hủ ề “Ứng ụng V t l trong hẩn o n y
họ ” nhằm ph t triển n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn ủ họ sinh45
2.4.1. C
ớ trong ạy họ
ự n hủ ề “Ứng ụng V t l trong hẩn o n y
họ ” ...........................................................................................................................45
2.4.2. Tiến tr nh ạy họ
2.5. X y ựng ộ
trong ạy họ
ng ụ
ự n hủ ề “Ứng ụng V t l trong hẩn o n y họ ” ..46
nh gi n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn
ự n hủ ề “Ứng ụng V t l trong hẩn o n y họ ” .................... 53
2.5.1. Mụ ti u về kiến thứ V t l kĩ n ng v n ng lự v n ụng kiến thứ V t l
v o thự tiễn ủ
ự n .............................................................................................53
2.5.2. M tr n mụ ti u về kiến thứ V t l kĩ n ng n ng lự v n ụng kiến thứ
V t l v o thự tiễn với
mứ
ộ ..........................................................................55
2.5.3. M tả sản phẩm g n với mụ ti u ...................................................................60
Kết lu n h
ng 2 ..................................................................................................... 61
CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ............................................................. 62
3.1. Mụ
h
3.1.1. Mụ
i t ợng nội ung thự nghiệm s phạm ....................................... 62
h thự nghiệm s phạm ......................................................................62
3.1.2. Đ i t ợng thự nghiệm s phạm .....................................................................62
3.1.3. Nội ung thự nghiệm s phạm ......................................................................62
3.2. Ph
ng ph p thự nghiệm s phạm ................................................................... 62
3.3. Thời gi n v kế hoạ h thự nghiệm s phạm .................................................... 63
3.3.1. Thời gi n thự nghiệm s phạm .....................................................................63
3.3.2. Kế hoạ h thự nghiệm s phạm ......................................................................63
3.4. Kết quả thự nghiệm s phạm............................................................................ 65
3.4.1. Ph n t h ịnh t nh ..........................................................................................65
ix
3.4.2. Ph n t h kết quả ịnh l ợng...........................................................................71
3.4.2.1. Đ nh gi post r ............................................................................................71
3.4.2.2. Đ nh gi s t y t vấn ..................................................................................71
3.4.2.3. Đ nh gi vở kị h ..........................................................................................72
3.4.2.4. Đ nh gi
kiến thứ V t l trong sản phẩm ủ
ự n .............................73
3.4.2.5. Đ nh gi
kĩ n ng ....................................................................................74
3.4.2.6. Đ nh gi n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn .........................74
3.4.2.7. Kết quả iểm trung
Kết lu n h
nh ủ
nhóm........................................................75
ng 3 ..................................................................................................... 76
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................................... 77
1. Kết lu n ................................................................................................................. 77
2. Khuyến nghị .......................................................................................................... 77
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 78
PHỤ LỤC
x
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Ng y n y
ạy họ
gi p họ sinh
sinh
ự n với những hủ ề thiết thự g n liền với thự tiễn
ợ trải nghiệm
ợ kh m ph . Th ng qu
ạy họ
ự n họ
ợ ph t triển n ng lự giải quyết vấn ề n ng lự tự họ n ng lự v n ụng
kiến thứ v o thự tiễn.
V t l l m n họ g n liền với thự tiễn v
ó rất nhiều ứng ụng thiết thự
trong uộ s ng. Dạy họ ứng ụng ủ V t l v o thự tiễn rất qu n trọng. Tuy
nhi n
ạy họ ứng ụng ủ V t l trong
tại
tr ờng THPT
n h
l lớp 12 hiện tại hỉ ề
nhi n trong h
ph
ng ph p hẩn o n ằng h nh ảnh
ợ s u s . Ch
ng tr nh trong s h gi o kho V t
p ến ph
ng ph p hẩn o n hụp X – quang. Tuy
ng tr nh gi o ụ ph th ng mới ự kiến sẽ ó hủ ề Ứng ụng
V t l trong hẩn o n y họ . Chủ ề n y gi p họ sinh t m hiểu về một s ph
ph p hẩn o n ằng h nh ảnh nh
hụp X – qu ng hụp
ng
t lớp vi tính hụp ộng
h ởng từ si u m.
Hiện n y nhiều ệnh viện kh ng ó ph ng t vấn về
o n ằng h nh ảnh. ệnh nh n th ờng ến gặp
rất t th ng tin về
lu n về ph
ph
ng
o kh ng ph hợp với iều kiện kinh tế
ệnh nh n v n ó thể lự
họn ph
ng ph p hẩn
m v n ph hợp với t nh trạng ệnh m gi th nh lại rẻ h n. Nhiều ệnh
nhân ũng rất ho ng m ng kh ng iết ph
ó mứ
ó
sỹ sẽ hỉ ịnh
ng ph p huẩn o n ằng h nh ảnh ho ệnh nh n. Một s ph
ệnh nh n. Th y v o ó
o n kh
ng ph p hẩn
sỹ v th ờng kh ng ó hoặ
ng ph p hẩn o n ằng h nh ảnh.
ph p hẩn o n ằng h nh ảnh kinh ph
ủ
ph
ộ ảnh h ởng ến sứ kh
sỹ hỉ ịnh
ủ m nh nh thế n o. ệnh nh n ần
vấn ể iết một s th ng tin ần thiết về
Tuy nhi n
ng ph p hẩn o n m
ph
ợ t
ng ph p hẩn o n ằng h nh ảnh.
ệnh viện gần nh kh ng ó ph ng t vấn về
ph
ng ph p hẩn
o n ằng h nh ảnh.
Ngày nay, dạy họ
sinh. Một trong
n ng lự
ợ
h trọng ến mụ ti u ph t triển n ng lự
ho họ
ần thiết mỗi họ sinh ần ó l n ng lự v n ụng
1
kiến thứ v o thự tiễn. Tuy nhi n họ sinh Việt N m th ờng iết l thuyết V t l
mà t v n ụng
kiến thứ V t l
Với những l
họ v o thự tiễn.
o tr n t i họn ề t i nghi n ứu: T
hứ
ạy họ
ự n hủ
ề “Ứng ụng V t l trong hẩn o n y họ ” ho họ sinh THPT.
2. Mục đích nghiên cứu
Thiết kế v t
hứ hoạt ộng ạy họ
ự n hủ ề “Ứng ụng V t l trong
hẩn o n y họ ” nhằm ph t triển n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn
ho họ sinh THPT.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghi n ứu l lu n về ạy họ
ự n v l lu n về n ng lự v n ụng kiến thứ
V t l v o thự tiễn.
- Khảo s t thự trạng ạy họ
ự n ở tr ờng THPT huy n H Nội - Amsterdam.
- T m hiểu nguy n nh n ủ thự trạng tr n.
- Thiết kế v t
hứ hoạt ộng ạy họ
ự n hủ ề “Ứng ụng V t l trong hẩn
o n y họ ” nhằm ph t triển n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn.
- Thự nghiệm s phạm nhằm
nh gi sự ph t triển n ng lự v n ụng kiến thứ
V t l v o thự tiễn ủ họ sinh s u khi thự hiện ự n.
4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu
Qu tr nh ạy họ V t l ở tr ờng THPT huy n H Nội – Amsterdam.
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Qu tr nh ạy họ ph t triển n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn
cho HS.
5. Vấn đề nghiên cứu
Đề t i t p trung vào nghi n ứu
- L lu n về ạy họ
vấn ề
ản s u:
ự n v l lu n về n ng lự v n ụng kiến thứ V t l vào
thự tiễn nh thế n o?
- Thự trạng t
hứ
ạy họ
ự n ở tr ờng THPT huy n H Nội – Amsterdam
nh thế n o?
2
- Thiết kế v t
hứ hoạt ộng ạy họ
ự n hủ ề “Ứng ụng V t l trong hẩn
o n y họ ” nhằm ph t triển n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn nh
thế n o?
6. Giả thuyết khoa học
Nếu thiết kế
ợ v t
hứ
ạy họ th o tiến tr nh ạy họ
“Ứng ụng V t l trong hẩn o n y họ ” th
ó thể ph t triển
ự n hủ ề
ợ n ng lự v n
ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn ủ họ sinh.
7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nội ung: Kiến thứ V t l 12 phần Sóng âm, Sóng ánh sáng.
- Phạm vi kh ng gi n: nghi n ứu tại tr ờng THPT chuyên HN – Amsterdam.
8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
- Ý nghĩ l lu n ủ
ề t i:
Đề t i ph t triển l lu n về ph t triển n ng lự v n ụng kiến thứ V t l vào
thự tiễn ho họ sinh THPT.
- Ý nghĩ thự tiễn ủ
ề t i:
+ Họ sinh s u khi thự hiện ự n th
ó thể ph t triển
ợ n ng lự v n ụng
kiến thứ V t l v o thự tiễn.
+ Kết quả nghi n ứu ó thể
ho mọi ng ời về lự
ợ v n ụng v o thự tiễn: họ sinh ó thể t vấn
họn một s ph
ng ph p hẩn o n trong y họ .
9. Phƣơng pháp nghiên cứu
Lu n v n sử ụng một s ph
- Ph
ng ph p nghi n ứu s u:
ng ph p nghi n ứu l lu n:
+ Nghi n ứu l lu n về ạy họ
ự n.
+ Nghi n ứu l lu n về n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn.
- Ph
ng ph p nghi n ứu thự tiễn
+ Nghi n ứu thự tiễn việ
ạy họ
ự n tại tr ờng THPT huyên HN –
Amsterdam.
- Ph
ng ph p thự nghiệm s phạm
+ Thự nghiệm ạy họ
ự n hủ ề “Ứng ụng V t lí trong hẩn o n y họ ” tại
lớp 12 Sinh tr ờng THPT chuyên HN – Amsterdam.
3
+ Đ nh gi hiệu quả ph t triển n ng lự v n ụng kiến thứ V t lí v o thự tiễn ủ
họ sinh s u khi thự hiện ự n.
- Ph
ng ph p th ng k to n họ
Nhằm ph n t h
nh gi kết quả thự nghiệm s phạm.
10. Cấu trúc của luận văn
Ngo i phần mở ầu kết lu n khuyến nghị t i liệu th m khảo lu n v n ự
kiến
ợ tr nh
y trong 3 h
ng:
Ch
ng 1: C sở l lu n v thự tiễn ủ
Ch
ng 2: Thiết kế hoạt ộng ạy họ
ềt i
ự n hủ ề “Ứng ụng V t l trong chẩn
o n y họ ” nhằm ph t triển n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn ho
họ sinh trung họ ph th ng
Ch
ng 3: Thự nghiệm s phạm
4
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Tổng quan nghiên cứu về dạy học dự án
Tr n thế giới kh i niệm ự n
kh
ợ sử ụng từ l u trong nhiều lĩnh vự
nh u trong ó ó lĩnh vự gi o ụ . Dự v o nhu ầu
những kĩ n ng nghề nghiệp m
n g n kết
ự n
t ởng ạy họ
ợ l thuyết với thự tiễn
ự n
ợ h nh th nh. Dạy họ
t ầu từ u i thế kỉ XIX
x y ựng
sở l lu n ho ph
ự
p ứng với y u ầu ủ x hội. Kh i niệm
ợ sử ụng ầu ti n v o u i thế kỉ XVI trong
s ở Ý.
o tạo on ng ời ó
nh gi o ụ
ng ph p ạy họ
tr ờng
o tạo kiến tr
t ầu t p trung nghi n ứu
ự n
ặ
iệt ó J n Pi g t
Bruner, Dewey.
C
nghi n ứu t p trung t m hiểu về việ tạo m i tr ờng ph hợp ể trẻ m
ph t triển n ng lự trong qu tr nh thự hiện ự n. Từ n m 1980
thiết l p sự h i h
ạy họ kh
giữ ph
ng ph p ạy họ
nhằm ạt mụ ti u gi o ụ . Dạy họ
ở nhiều kh
ạnh kh
họ t p
ự n với một s ph
ự n
ộng ến
ng ph p
ợ nghi n ứu s u s
nh u với nhiều h ớng nghi n ứu kh
yếu t ngoại ảnh t
nh gi o ụ
nh u nh
ộng
thứ họ t p ủ họ sinh trong qu
tr nh thự hiện ự n họ t p.
Trong những n m u i thế kỉ XX Việt N m
ph p ạy họ
ự n. C
t
giả với những
DHDA nh : Nguyễn V n C ờng v
về
i mới ph
i viết v
ng tr nh nghi n ứu về
ng ph p ạy họ ở tr ờng trung họ ph th ng [5]. C
ự n trong
x
ịnh
ợ
ng iện kh
giả
ng
i: Dạy học theo dự án - một phương pháp có chức năng
họ proj t h y ạy họ th o ự n” [6], t
nhiều ph
t
u thế ủ ph
kép trong đào tạo giáo viên, Tạp h Gi o Dụ s 80/2004 [4]. Trong
h nh th nh v ph t triển ủ
ng
rn M i r trong u n Một s vấn ề hung
Nguyễn V n C ờng Nguyễn Thị Diệu Thảo
ph p ạy họ
t ầu nghi n ứu về ph
ạy họ
giả Nguyễn V n C ờng
ự n. Ông
nh u ể ng ời họ
trong qu tr nh thự hiện ự n. Ngo i r
ó thể x
t
5
i viết “Dạy
tr nh
y sự
ph n loại ự n họ t p th o
ịnh
ợ v i tr
giả ũng n u r 6 ặ
ủ m nh
iểm ủ
ạy
họ
ự n ể kh i qu t hoạt ộng họ
hủ ộng ủ họ sinh v hoạt ộng ịnh
h ớng hỗ trợ ủ gi o vi n trong qu tr nh thự hiện ự n.
Ở Việt N m ph
C
ng ph p ạy họ
ự n
ợ nghi n ứu ở nhiều ấp họ .
nghi n ứu t p trung hủ yếu v o việ v n ụng qu n iểm ạy họ
thiết kế một s
ợ
ặ
ự n họ t p v tiến h nh thự nghiệm. Một s t
iểm
gi i oạn ủ
thự hiện ự n
r
ạy họ
ự n v i tr
ợ một s m u phiếu
nh gi
ự n ể
giả
r
ủ GV HS trong qu tr nh
ự n.
1.1.2. Tổng quan nghiên cứu về dạy học chủ đề “Ứng dụng Vật lí trong chẩn
đốn y học”
giả Nguyễn Thị Cẩm Nhung [8]
T
nghi n ứu về hủ ề những
thu t ủ si u m v ứng ụng ủ si u m. T
sở ủ hệ th ng si u m tr nh
y về
giả
sở kĩ
nghi n ứu về nền tảng
thiết ị ể ghi h nh si u m khảo s t về
thiết ị si u m ủ h ng Si m ns v ứng ụng trong hẩn o n h nh ảnh ụ thể.
Tá giả Nguyễn Thị Diễm Ph
trong kĩ thu t hụp CT. T
giả
[9]
nghi n ứu về hủ ề ti X v ứng ụng
tr nh
y về t
ng t
ủ ti X với v t hất gồm
hiệu ứng qu ng iện hiệu ứng Compton sự hấp thụ ti X v ứng ụng trong kĩ
thu t hẩn o n X qu ng.
Ch
họ
ng tr nh SGK V t l 12 [2] hỉ ề
p ứng ụng V t l trong hẩn o n y
ủ ti X v ứng ụng trong hụp X – qu ng. Trong h
ng tr nh gi o ụ ph
th ng mới
n ó ứng ụng V t l trong si u m hụp ộng h ởng từ hụp
Ch
giả n o nghi n ứu một
trong
ót
ph
t lớp.
h t ng qu n về ạy họ ứng ụng V t l
ng ph p hẩn o n y họ .
1.2. Năng lực vận dụng kiến thức Vật lí vào thực tiễn
1.2.1. Khái niệm năng lực
Nh gi o Đinh Qu ng
o
lự l một thuộ t nh t h hợp nh n
r kh i niệm về n ng lự nh s u: “N ng
h t hợp
ph hợp với những y u ầu ủ một hoạt ộng x
ặ t nh t m l
ịnh
ủ
nh n
ảm ảo ho hoạt ộng ó
ó kết quả t t ẹp” [10, tr.110-118]
Th o PGS. TS. Nguyễn C ng Kh nh: “NL ủ HS l khả n ng l m hủ
những hệ th ng kiến thứ kỹ n ng th i ộ... ph hợp với lứ tu i v v n h nh (kết
6
n i) h ng một
h hợp l v o thự hiện th nh
hiệu quả những vấn ề ặt r
Nh v y
ho h nh
ng nhiệm vụ họ t p giải quyết
m” [7, tr.7].
ó thể nh n nh n một
h t ng qu t NL lu n g n với khả n ng
thự hiện phải iết “l m” hứ kh ng hỉ ừng lại ở mứ
ợ g n với những y u ầu ụ thể về kiến thứ
ộ hiểu. H nh ộng “l m”
kĩ n ng th i ộ ể ạt
ợ kết
quả.
1.2.2. Các thành phần của năng lực Vật lí
Th o Ch
ng tr nh gi o ụ ph th ng m n V t l [3] n ng lự V t l
o
gồm n ng lự nh n thứ kiến thứ V t l n ng lự t m t i v kh m ph thế giới tự
nhi n
ới gó
ộ V t l n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn.
hiện
th nh phần ủ n ng lự V t l nh s u:
iểu
Năng lực nhận thức Vật lí
- Nh n thứ
ợ kiến thứ ph th ng
t lõi về m h nh hệ v t l
hất lự v
tr ờng n ng l ợng và sóng.
- Nh n iết
ợ một s ng nh nghề li n qu n ến lĩnh vự V t l
Năng lực tìm hiểu thế giới tự nhiên dƣới góc độ Vật lí
- Thự hiện
ợ hoạt ộng t m t i kh m ph một s sự v t hiện t ợng
n giản
gần gũi trong ời s ng v trong thế giới tự nhiên.
- Thự hiện
ợ việ ph n t h so s nh t ng hợp ể r t r những ấu hiệu hung
v ri ng ủ một s sự v t hiện t ợng
n giản trong tự nhi n.
- Sử ụng
ể kiểm tr
ợ
hứng ứ kho họ
ự o n giải th h hứng ứ v
r t r kết lu n.
Năng lực vận dụng kiến thức Vật lí vào thực tiễn
- V n ụng
ợ
ợ kiến thứ V t l
ng ụ to n họ
- M tả
ể m h nh hó
hệ V t l
n giản v sử ụng
ể giải quyết vấn ề ụ thể.
ự o n giải th h hiện t ợng giải quyết vấn ề
ới gó
ộ kho họ
ứng xử hợp l với tự nhi n trong một s t nh hu ng li n qu n ến ản th n gi
v x hội.
7
nh
1.2.3. Biểu hiện của năng lực vận dụng kiến thức Vật lí vào thực tiễn
N ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn ó những iểu hiện ụ thể
qu h nh vi/kết quả nh sau:
Bảng 1.1. Biểu hiện của năng lực vận dụng kiến thức Vật lí vào thực tiễn
STT
Biểu hiện của NL
Hành vi/ kết quả
vận dụng kiến thức
Vật lí vào thực tiễn
1.
- Giải th h
minh
hứng + Phát iểu vấn ề thự tiễn ần giải quyết
ợ một vấn + T m kiếm t i liệu
ề thự tiễn.
nguồn th ng tin kiến thứ
V t l li n qu n ến vấn ề thự tiễn.
+ T ng hợp s p xếp x u huỗi
l
2.
- Đ nh gi
iện
ợ
ể giải th h hứng minh một vấn ề thự tiễn.
phản + Tr nh
ảnh
y
kiến kh
nh u về ảnh h ởng
ủ vấn ề thự tiễn.
h ởng ủ một vấn + Đ
ề thự tiễn.
kiến thứ V t
r qu n niệm ủ
ản th n về ảnh h ởng
ủ vấn ề thự tiễn.
+ L p lu n ể ảo vệ qu n niệm ản th n
nh
gi phản iện ảnh h ởng ủ vấn ề thự tiễn.
3.
- Đề xuất một s
ph
ng ph p
+Đ
r
ph
ng ph p
iện ph p giải quyết
iện vấn ề thự tiễn
ph p mới thiết kế + Lự
họn ph
ng ph p
iện ph p
m h nh l p ản kế + L p kế hoạ h thự hiện iện ph p ó (thời gi n
hoạ h ...
nguồn lự ph n
ng việ ...) ể giải quyết vấn ề
thự tiễn.
+ Dự kiến sản phẩm
+ Thự hiện iện ph p
+ Tr nh
y kết quả
+ Đ nh gi
iện ph p
+ Điều hỉnh iện ph p
8
1.3. Xây dựng bộ công cụ đánh giá năng lực vận dụng kiến thức Vật lí vào thực
tiễn của học sinh
Để
nh gi
thự tiễn ở
ợ từng iểu hiện ủ n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o
mứ
ộ kh
nh u ần x y ựng một ảng ti u h hất l ợng ủ
hỉ s h nh vi ủ n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn. Đó h nh l
ộ ộng ụ
nh gi n ng lự v n ụng kiến thứ V t l v o thự tiễn ủ họ sinh.
Bảng 1.2. Tiêu chí chất lượng của các chỉ số hành vi của năng lực vận dụng kiến thức Vật lí vào
thực tiễn
Biểu hiện NL
Mức 1
Hành vi
Mức 2
Mức 3
Mức 4
vận dụng KT
Vật lí
+
Ph t
iểu Có
thự
phát Ph t
vấn
ề
tiễn
ần giải thự tiễn
iểu Có tất
iểu vấn ề vấn ề thự
tiễn
quyết
u h i
ằng tr ng
nhiều
ả Phát
kh
tiễn
u
ng n
gọn
kh i
quát, trúng
với vấn
nhau
Giải th h
ề
thự
tiễn
ần
giải
quyết
hứng minh
ợ một s
ằng
với h i
u vấn ề thự
h i
iểu
+ T m kiếm t i Có
vấn ề thự
liệu kiến thứ
tiễn.
V tl
tìm T m
ợ
Tm
ợ
ít một
s
nhiều nguồn tất
nguồn
t i nguồn
liệu
thứ
liên quan
thứ
Tm
ợ
ả
t i t i liệu kiến nguồn
kiến liệu
V t l
ợ
kiến thứ
V t l
liên quan
tr ng
V t l
liệu
t i
kiến
với thứ V t l
vấn ề thự
tiễn
ều
tr ng
với vấn
ề
thự tiễn.
+ T ng hợp
s p xếp
huỗi
Có t ng hợp T ng
x u
kiến thứ
hợp
kiến s p xếp
V t l
9
kiến
T ng
hợp
T ng hợp
s p xếp x u s p
thứ
huỗi
x u
xếp
huỗi
Biểu hiện NL
Mức 1
Hành vi
Mức 2
Mức 3
Mức 4
vận dụng KT
Vật lí
thứ V t l
giải
th h
hứng
một
ể nh ng h
minh
vấn
V t
l
s p xếp x u nh ng h
huỗi
kiến
thứ
V tl
kiến
thứ V t l
x u huỗi
một
ề
h
kho họ
thự tiễn.
Trình bày các Trình
kiến về ảnh
bày Trình
ợ ít ảnh
h ởng ủ vấn h ởng
ề thự tiễn.
ợ một s
ủ
vấn ề thự
tiễn
bày Trình
ợ
kiến về
bày Trình
nhiều
ợ
kiến về
bày
nhiều
kiến về
ảnh h ởng ảnh h ởng ảnh h ởng
ủ
vấn
ề
thự tiễn
ủ
vấn
ề
thự tiễn
ủ vấn
thự
ề
tiễn,
kiến
ều h y v
thiết thự
Đ nh gi
Đ
r
qu n Có
phản iện
niệm
ủ
ợ ảnh
th n
về
r
r
ợ
ản ảnh h ởng một s
ảnh
ủ
vấn
h ởng ủ một h ởng ủ vấn thự
s vấn ề thự
Đ
ề thự tiễn.
tiễn.
ủ
h ớng
n
ợ
ảnh
h ởng
tiễn vấn ề thự
ợ
r
ảnh nhiều
ề h ởng
khi
Đ
tiễn
ủ
vấn ề thự
tiễn
Đ
r
ợ
nhiều
ảnh h ởng
ủ vấn
thự
ề
tiễn,
kiến
ều h y v
thiết thự
L p lu n
ể Có l p lu n Có l p lu n L p lu n ể L p lu n ể
ảo vệ qu n
niệm
ủ
th n
nh gi
phản
ể
ản qu n
ảo vệ
ể
niệm qu n
ản th n về
ảo vệ
ảo vệ qu n
niệm niệm
ản th n về
ản
iện ảnh ảnh h ởng ảnh h ởng
h ởng ủ vấn
ề thự tiễn.
ủ
thự
vấn
ề
ủ
tiễn thự
10
vấn
ủ
th n
nh
gi
ảo vệ qu n
niệm
ản
nh
ề ảnh h ởng phản
tiễn
ủ
vấn
ủ
th n
gi
iện
ề ảnh h ởng
Biểu hiện NL
Mức 1
Hành vi
Mức 2
Mức 3
Mức 4
vận dụng KT
Vật lí
Đ
r
ph
nh ng h
một
thuyết phụ
thuyết phụ
Có
ng ph p
ề xuất Đề
ợ
iện
iện ph p giải pháp
quyết vấn
ề
thự tiễn
h thự tiễn
ề
thự tiễn
xuất Đề
ợ
ủ vấn
t iện
xuất Đề
ợ một s
ợ
iện ph p
khi pháp
xuất
một
s
ợ h ớng
iện
pháp và có
n
h
thự
thứ
hiện
iện ph p
+
Lự
ph
họn Có lự
ng ph p
họn Lự
iện ph p
iện ph p
họn Lự
iện
ph p
iện
ph p
họn
iện
ph p
v giải th h v giải th h ph
- Đề xuất một
ợ
s ph
ng
họn
ph p
iện
ph p
l
o
l
sự
thiết kế m
h ớng
n
hợp
o khả thi nhất
họn
iện v
ó ph p ó
ới
h nh l p ản
ợ
iện
ph p mới
kế hoạ h ...
họn Lự
giải
th h
l
o
iện
ủ GV
ợ
họn
pháp
ó.
L p kế hoạ h Có l p kế Có l p kế L p
ợ
thự hiện iện hoạ h
hoạ h
kế kế hoạ h ó
ph p
nh ng ph n hoạ h
gi n
lự
ó (thời nh ng h
nguồn ph n
ph n
ng thời
việ ...) ể giải phân
quyết vấn
ề
ản
L p
ó th nh phần
thời th nh phần tham
gi n
gian,
công công
ng việ
phân tham
công thời
việ
thự tiễn.
h
n
hợp l
ị
nhiệm
t
ng
ràng.
11
gia, thời
gi n
iểm
phân
ợ
ị
gi n
iểm
phân công
công nhiệm
vụ
gia,
vụ
hi tiết rõ
i rõ r ng
quả.
hiệu
Biểu hiện NL
Mức 1
Hành vi
Mức 2
Mức 3
Mức 4
vận dụng KT
Vật lí
Dự kiến sản Có
phẩm
ợ
r
Có
sản
phẩm
ợ
r
ns s i
r
sản các
ự phẩm
kiến nh ng kiến t
Đ
ợ
ợ
h
kế
thiết
kế
bày trình
bày
ng trình
sản
r
cách
ự thiết
i ầy ủ
Đ
phẩm sản
ự kiến với
ự kiến một
nhiều h nh
thứ
pháp
hiện
thự
Có
iện hiện
thự
o
hiệu
quả
h
ợ nhiệm
hiện
phụ
ợ
các
khó
s ng
Hồn thành Hồn thành
iện
kh
ộ
tạo
pháp nh ng pháp nh ng vụ khi thự
h
h
kh
nhau
Thự hiện iện Có
phẩm
ợ nhiệm
vụ khi thự
iện hiện
pháp
iện
pháp, trong
kh n
q
trình
thự
hiện
có
kh
phụ
ợ
các
khó
kh n
Tr nh
phẩm
y sản Trình
ợ
bày Trình
bày Sử
sản
sản nhiều
phẩm
nh ng
ợ
phẩm
n nh ng
s s i
ph
n khác
một s thiếu
sót
ụng Trong q
ng tiện
trình
y
sản
nhau phẩm
ể tr nh
sản
trình
ó
y tạo sự hứng
phẩm thú, thu hút
một
hiệu quả
h ng ời ngh
ó hồi
p
với GV, HS
12
Biểu hiện NL
Mức 1
Hành vi
Mức 2
Mức 3
Mức 4
vận dụng KT
Vật lí
Đ nh gi
pháp
iện Có
nh gi
giải
Có
ph p giải
nh ng h
i
nh gi
Có
nh gi
Có
nh gi
ph p
giải
ph p
giải
ph p
i hiếu
ó
i hiếu có
có
hiếu kết quả ủ
kết quả ủ
kết quả ủ
i
hiếu nh n
thự
hiện thự
hiện xét
thự
hiện giải
ph p giải
ph p không phù
giải
ph p với
mụ
mụ
với
mụ
với
ợ sự
hợp
h y
ti u ủ giải ti u ủ giải ph
ti u ủ giải pháp nh ng pháp t
ns s i
pháp
ng
i ầy ủ
hợp
ủ kết quả
thự
hiện
giải ph p so
với
mụ
tiêu
Điều
iện ph p
hỉnh Đ
r
iều
h Đ
r một Đ
hỉnh s
giải
ph p
nh ng h
r một Đ
h iều s
hỉnh
giải
pháp
ph hợp
r
h iều giải
hỉnh
giải một s
ph p v giải
iều
thích
ề
v
th h
h
hỉnh
xuất
h
hỉnh
hợp
iều
ph
hiệu
quả
1.4. Dự án
1.4.1. Khái niệm dự án
Thu t ngữ ự n trong tiếng Anh l “Proj t” ó nguồn g
v
từ tiếng L Tinh
ợ hiểu th o nghĩ ph th ng l một ề n một kế hoạ h h y một ự thảo.
Kh i niệm ự n
ợ sử ụng ph
iến trong hầu hết
trong sản xuất
trong quản l
x
hội v
13
lĩnh vự kinh tế - x hội:
trong nghi n
ứu kho
họ .
