SKKN: Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình, tại trường mầm non EaTung
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (511.56 KB, 18 trang )
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
MỤC LỤC
Trang
PHẦN THỨ NHẤT: MỞ ĐẦU………………………………………2
I. Đặt vấn đề…………………………………………………………..2
II. Mục đích (mục tiêu) nghiên cứu……………………………………3
PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ…………………………3
I. Cơ sở lý luận của vấn đề…………………………………………….4
II. Thực trạng của vấn đề ………….…………………………………..5
III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề………………612
IV.Tính mới của giải pháp……………………………………………12
V.Hiệu quả SKKN……………………………………………………..14
PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
I. Kết luận……………………………………………………………..15
II. Kiến nghị……………………………………………………………15
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
1
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
I. Đặt vấn đề
Trẻ em nói chung và trẻ mầm non nói riêng là niềm hi vọng của gia đình
và là tương lai của xã hội. Nếu được chăm sóc và giáo dục đúng đắn thì sẽ
trở thành những người con ngoan của gia đình, những công dân có ích cho xã
hội. Như chúng ta đã biết, ngay từ nhỏ trẻ đã có phản xạ với cái đẹp bằng
những biểu hiện như: Hướng mắt về ánh sáng, thích ngắm những vật có màu
sắc nổi bật, trẻ bắt đầu có ý thích ngắm nhìn các bức tranh, những hình thù
ngộ nghĩnh. Tuy nhiên chúng chưa thể nhận biết phát hiện ra cái đẹp của
những tác phẩm ấy. Điều đó có thể nói rằng trẻ luôn có những xúc cảm rất
đặc biệt với những sự vật hiện tượng xung quanh, nó mang lại cảm xúc và
ấn tượng mạnh đối với trẻ, thôi thúc trẻ muốn khám phá và muốn sáng tạo ra
cái đẹp. Tuy nhiên đối với trẻ nhỏ sự kiên trì và khả năng chú ý của chúng
chưa được tốt nên cũng dễ dẫn đến sự nhàm chán và không hào hứng với
công việc được giao trong một thời gian ngắn. Chính người lớn chúng ta cũng
không thể nào ép buộc trẻ hoàn thành nhiệm vụ được. Với chương trình giáo
dục mầm non hiện nay đòi hỏi người giáo viên tổ chức các hoạt động phải
nhẹ nhàng, trẻ chủ động nhiều hơn, giáo viên chỉ là người định hướng cho trẻ
tham gia các hoạt động. Ở trường mầm non có rất nhiều các hoạt động, đa
dạng và phong phú. Trong đó một hoạt động không thể không kể đến đó là
hoạt động tạo hình vì hoạt động tạo hình là một hoạt động nghệ thuật.
Thông qua hoạt động tạo hình trẻ được khám phá thế giới xung quanh, yêu
cái đẹp, sáng tạo cái đẹp…
Hoạt động tạo hình ở trường mầm non gồm những hoạt động như: Vẽ,
nặn, xếp, cắt, dán, chắp, ghép…, giúp trẻ tìm hiểu khám phá và thể hiện sinh
động những gì trẻ nhìn thấy trong thế giới xung quanh. Từ đó góp phần phát
triển toàn diện về đạo đức trí tuệ, thể chất, bồi dưỡng thị hiếu thẩm mĩ, hình
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
2
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
thành tình yêu của trẻ với vẻ đẹp thiên nhiên, cuộc sống. Con người luôn
vươn tới cái đẹp, vươn tới cái “Chân thiện mỹ”. Thông qua hoạt động tạo
hình trẻ lĩnh hội được những kinh nghiệm sáng tạo nghệ thuật, giúp trẻ hình
thành và nâng cao dần năng lực sáng tạo và tính thẩm mỹ vốn có của mình.
Hoạt động tạo hình đòi hỏi bàn tay khéo léo, óc quan sát, tư duy, trí nhớ, trí
tưởng tượng…
Đối với việc giáo dục phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ em thì hoạt
động tạo hình là hoạt động chiếm ưu thế, hoạt động tạo hình là một trong
những hoạt động hấp dẫn nhất đối với trẻ mầm non. Nó giúp trẻ tìm hiểu
khám phá và thể hiện một cách sinh động, sáng tạo những gì chúng nhìn thấy
trong thế giới xung quanh đó là các loại lá cây để tạo thành những đồ chơi
gắn liền với trò chơi dân gian, với những bài đồng giao như: Con mèo, con
châu chấu, con bọ dừa, con trâu, đồng hồ…Đặt biệt lá cây có những ưu điểm
của nguyên vật liệu thiên nhiên như: dễ tìm, phong phú, đa dạng về hình
dạng màu sắc, dễ sử dụng…trẻ có thể dễ dàng xé, bứt, vò, cắt, xếp…
Từ những lý do trên là một Phó Hiệu Trưởng chỉ đạo chuyên môn trong
nhà trường, tôi đã chọn đề tài “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử
dụng lá cây trong hoạt động tạo hình, tại trường mầm non EaTung”
II. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu tìm ra những giải pháp tối ưu hướng dẫn giáo viên cách làm
đồ dùng đồ chơi bằng lá cây để giáo viên tổ chức các hoạt động giáo dục,
nâng cao trí tưởng tượng, sáng tạo, thẩm mỹ cho trẻ…hình thành nhân cách
kỹ năng sống cho trẻ đáp ứng yêu cầu giáo dục hiện nay.
Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận của vấn đề
Hoạt động tạo hình là một hoạt động văn hóa tinh thần, nó gắn liền với
những kiến thức, kỹ năng, kỹ sảo và thể hiện nghệ thuật. Thông qua hoạt
động tạo hình đem đến cho trẻ có ấn tượng về cái đẹp và những xúc cảm
chân thật, những phẩm chất tốt đẹp của con người, hình thành những đức
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
3
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
tính tốt như: yêu thích cái đẹp, muốn tạo ra cái đẹp, quá trình thao tác giúp trẻ
khéo léo, linh hoạt, hình thành cảm xúc, thị hiếu thẩm mỹ… hình thành và rèn
luyện ở trẻ khả năng đánh giá và tự đánh giá, tạo điều kiện cho trẻ phát triển
vốn từ giúp cho lời nói truyền cảm hơn và ngôn ngữ được mạch lạc hơn, mặt
khác hoạt động này còn giáo dục trẻ lòng ham muốn tiếp thu những điều mới
lạ, những phương thức hoạt động mới, giúp trẻ hình thành thói quen học tập
có mục đích, có tổ chức, biết lắng nghe, rèn luyện năng lực, điều khiển hành
vi của mình nhờ có hoạt động này mà vốn hiểu biết của trẻ về thế giới xung
quanh được tăng lên.
Sự phát triển của trẻ ở lứa tuổi mầm non bao gồm nhiều lĩnh vực, các
lĩnh vực phát triển của trẻ có liên quan chặc chẽ với nhau, sự cảm nhận và
hiểu biết về những biểu hiện tri giác những hình dạng không gian cũng như
về những suy nghĩ, cảm nhận mĩ thuật, về cái đẹp của tác phẩm thông qua
cảm giác và tri giác, vừa là quá trình tiếp nhận vào bên trong của những cảm
xúc, những phán đoán, những đánh giá về những giá trị mang tính văn hóa, lịch
sử, về cái đẹp của tác phẩm. Trẻ em phải được nhìn nhận dưới góc độ khác
với mĩ thuật của người lớn. Thông qua hoạt động tạo hình trẻ được tự do thể
hiện những tình cảm suy nghỉ và những kinh nghiệm của bản thân trẻ về con
người cũng như mọi sự vật hiện tượng thế giới xung quanh.
Tạo hình gồm rất nhiều hoạt động như: Vẽ, nặn, xếp, dán, chắp ghép,
tạo hình tổng hợp…Mỗi loại hoạt động tạo hình có các nguyên liệu khác
nhau, không phải hoạt động tạo hình nào cũng sử dụng nguyên liệu lá cây. Do
vậy phải biết lựa chọn hoạt động cho phù hợp khi sử dụng với lá cây (Lá cây
khô, lá cây vừa rụng, lá cây tươi, lá non xanh, lá già…). Có thể sử dụng lá cây
trong các hoạt động như: xếp, dán tranh, chắp ghép làm đồ chơi, làm phụ liệu
trong hoạt động nặn, tạo hình tổng hợp…khi lựa chọn lá cây, đảm bảo vệ
sinh an toàn, thẫm mĩ, lựa chọn lá có hình dáng, màu sắc đẹp, không bị rách
nát…
Hoạt động tạo hình là một hoạt động nhận thức đặc biệt mang tính hình
tượng cho nên hoạt động tạo hình có liên quan chặt chẽ với sự nhận thức
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
4
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
cuộc sống xung quanh, bởi vì muốn thể hiện được cuộc sống xung quanh cần
phải nhận thức được từng loại hình, hoạt động tạo hình.
Xếp dán tranh: Tạo những tranh theo mẫu, theo đề tài, ý thích… Lựa
chọn giấy nến, nhiều lá cây mỏng, (có thể lá khô, lá tươi, lá cây non, cánh hoa
đã sử lí được ép khô vẫn giữ được màu…), phối hợp với nguyên liệu khác …
đựng trong rỗ, làn và được phân loại hoa, lá…(Sử dụng đồ dùng: Kéo, keo
sửa, hồ dán…)
Chắp ghép làm đồ chơi: Con mèo, con châu chấu, con bọ dừa, con trâu…
đồng hồ, vương miệng, chiếc nhẫn…từ lá dứa, lá dừa, cỏ, lá đa, lá mít…đã
được cắt từng đoạn để trẻ dễ sử dụng và đựng trong làn, rổ…
Nặn: Nặn theo các chủ đề như các con vật, hoa quả, đồ dùng… Đất nặn
là nguyên liệu chính, lá cây là nguyên liệu để tạo thêm các chi tiết cho sản
phẩm tạo hình.
Tạo hình tổng hợp: Phối hợp các kỹ năng và chất liệu tạo hình để tạo ra
sản phẩm tạo hình sáng tạo như các đồ chơi mô phỏng các đồ dùng, vật
dụng. Kĩ năng (Phối hợp các kĩ năng của vẽ, nặn, xếp dán, chắp, ghép…)
Nguyên liệu và đồ dùng: Chuẩn bị phong phú, đa dạng các chất liệu tạo
hình, trong đó có lá cây các loại là chủ yếu và được dựng, sắp xếp như một
xưởng chế tạo nhằm tăng cường khả năng hứng thú khám phá của trẻ.
Người lớn hướng dẫn hoạt động tạo hình cho trẻ mà hạn định nội dung
cũng như chỉ hướng tới việc rèn cho trẻ các kĩ năng cơ bản thì không thể khai
thác và phát huy được trí tưởng tượng sáng tạo cũng như những năng lực bên
trong của trẻ. Chính vì vậy hoạt động tạo hình với lá cây phù hợp với trẻ và
có ý nghĩa giáo dục rất lớn, thông qua hoạt động này mà trẻ thể hiện được
tính sáng tạo tưởng tượng, thể hiện khá đầy đủ kinh nghiệm sống của trẻ,
thể hiện được sự tích cực tìm kiếm, khám phá về thế giới xung quanh.
II. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu
Ưu điểm: Nhà trường có cơ sở vật chất đảm bảo, có nhiều cây xanh
bóng mát, vườn cây ăn quả, vườn hoa cho trẻ trải nghiệm, khám phá, các
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
5
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
nguyên vật liệu từ thiên nhiên phong phú về hình dạng, màu sắc, dễ tìm, dễ
sử dụng, sẵn có trong tự nhiên, không mất tiền mua lại góp phần bảo vệ môi
trường. Ban giám hiệu quan tâm, chỉ đạo sát sao về mọi mặt nhất là chuyên
môn.
Hạn chế: Một số phụ huynh muốn con mình phải được học với những
phương tiện, đồ dùng đồ chơi hiện đại, đắt tiền, sạch sẽ, màu sắc đẹp, ít
quan tâm đến đồ dùng đồ chơi dân gian, sẵn có ở địa phương…
Khoa học công nghệ ngày càng phát triển thì hàng loạt những nguyên
liệu hiện đại đắt tiền như: giấy màu các loại, mút sốp, nilon, vải, cước, nhựa
cao cấp…đã thay thế các nguyên liệu dân gian, nguyên liệu từ thiên nhiên
như: lá cây, vỏ cây, tre nứa, mây, cói, hạt, hột, vỏ sò, vỏ hến…
Một số giáo viên ít quan tâm tới việc sử dụng các nguyên vật liệu thiên
nhiên trong việc tổ chức hoạt động cho trẻ mặc dù trong chương trình giáo
dục mầm non, giáo trình tạo hình và phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình
cho trẻ mầm non đã đề cập đến.
Việc sử dụng lá cây để làm đồ chơi hay xếp, dán tranh …chưa có biện
pháp và hướng dẫn trẻ cụ thể, vì thế giáo viên lúng túng khi thực hiện các
hoạt động tạo hình có sử dụng lá cây.
III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
Con người sinh ra không phải ai cũng có sẵn trong mình những năng
khiếu thẩm mỹ, những kiến thức hiểu biết về mọi mặc mà phải thông qua
giáo dục và hoạt động thì từ đó những tài năng, khả năng đó mới được bộc lộ
và phát triển, nhất là đối với trẻ nhỏ. Việc học của trẻ không phải đơn thuần
là đưa trẻ vào một khuôn phép chặc chẽ, mà việc học của trẻ ở đây là thông
qua chơi “Trẻ chơi mà học, học mà chơi” Vì thế tôi luôn tìm tòi và cố gắng
lựa chọn những biện pháp phù hợp để giúp trẻ hứng thú và tích cực tham gia
hoạt động tạo hình với lá cây. Nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng tổ chức
các hoạt động tạo hình cho trẻ 5 tuổi tại trường lớp mầm non. Đáp ứng được
yêu cầu giáo dục mầm non với mục đích chung là phát triển một cách toàn
diện cho trẻ.
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
6
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
Giải pháp 1: Tạo tình huống, yếu tố bất ngờ để thu hút sự chú ý của trẻ
vào hoạt động tạo hình.
Thực tế đồ chơi của trẻ có rất nhiều và phong phú nhưng làm thế nào để
trẻ có thể hoạt động say mê với những chiếc lá cây lại là một vấn đề khó.
Những yếu tố bất ngờ bao giờ cũng gây được sự chú ý đặc biệt với trẻ. Vì
vậy, giáo viên cần tận dụng thời gian ở mọi lúc mọi nơi trong những hoàn
cảnh khác nhau để tạo ra sự bất ngờ đối với trẻ.
Ví dụ: Sau giờ hoạt động ngoài trời, giáo viên hướng dẫn trẻ quan sát
những con cá vàng trong bể. Trẻ đặc biệt ấn tượng với những chú cá vàng có
cái đuôi rất to…Trẻ hết sức ngạc nhiên khi thấy những chú cá vàng đáng yêu
được tạo ra từ lá cây khô hay những cái bèo tây, lục bình…do cô chuẩn bị
trước. trẻ ngắm nghía xem làm như thế nào, thậm chí cầm những chú cá đó
điều khiển để cho nó bơi, điều này sẽ làm trẻ thích thú. Sau đó, giáo viên hỏi
trẻ có muốn tự mình làm ra những con cá như vậy không và hướng dẫn trẻ
cách làm. Hoặc sinh nhật một trẻ trong lớp, giáo viên cùng trò chuyện, gợi ý
trẻ hãy tạo thành những món quà đẹp để tặng bạn như: Chiếc đồng hồ, con
châu chấu, được làm bằng lá dừa, con trâu được làm bằng lá mít, bưu thiếp
được trang trí bằng những bông hoa, lá cây, cành khô…
Tuy nhiên không phải lúc nào cũng có cơ hội hay chờ cơ hội để đưa trẻ
vào hoạt động mà giao viên cũng cần suy nghĩ tạo ra những cơ hội hết sức tự
nhiên, đơn giản như vốn dĩ nó có. Trẻ em rất nhạy cảm, mỗi một sự thay đổi
dù chỉ rất nhỏ cũng gây sự chú ý, nhất là sự thay đổi ấy tạo ra một cái mới lạ.
Chẳng hạn, lớp học là nơi hằng ngày trẻ sống, được học tập, vui chơi. Mọi
trang trí trong phòng học cũng như đồ dùng, đồ chơi quá đổi quen thuộc trở
nên bình thường, không có gì đáng chú ý. Nhưng chỉ cần có một sự xuất hiện
mới là lập tức thu hút sự chú ý của trẻ. Bởi vậy, tôi đã hướng dẫn giáo viên
thường tạo ra những cơ hội cho trẻ như: cho trẻ phát hiện ra những chiếc kèn
được xếp trên một cái bàn nhỏ ngay cửa ra vào (mọi ngày nó được đặt ở góc
Âm nhạc), úp mỗi một loa kèn nhựa lên một cái kèn nhỏ làm bằng lá chuối.
Những chiếc kèn này cái to, cái nhỏ, cái ngắn, cái dài. Giáo viên tạo sự tò mò
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
7
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
để trẻ cầm kèn lên thổi và phát ra âm thanh. Kết quả, chỉ trong ít phút trẻ đã
xúm lại chuyền tay nhau những chiếc kèn bằng lá chuối, bỏ lại những chiếc
kèn nhựa trên bàn. Sau đó, gợi ý trẻ hãy tự làm cho mình một chiếc kèn giống
cô.
Việc tạo ra những yếu tố bất ngờ thu hút sự chú ý của trẻ đã khó song
việc duy trì hứng thú của trẻ cũng đòi hỏi phải khéo léo. Vì vậy, giáo viên
phải biết khai thác những gì gần gủi với nhu cầu, hứng thú của trẻ và tuyệt
đối tránh gò ép, áp đặt trẻ theo ý mình.
Ví dụ 1: Cô mở một cuộc vận động thi tìm kiếm các con vật cho vườn
bách thú, cô sẽ tìm trước (giới thiệu tranh mẫu của cô trong đó có dán các con
vật được làm bằng lá cây). Từ nhiệm vụ của bài học, cô giáo đã biến nó
thành một cuộc vui, thành động cơ tích cực giúp trẻ hoàn thành nhiệm vụ
được giao một cách nhẹ nhàng, thoải mái và tự nguyện. Để động viên trẻ
hoàn thành sản phẩm, cô giáo luôn là người quan sát quá trình hoạt động của
trẻ, gợi hỏi ý định của trẻ, sau đó đưa ra những gợi ý khéo léo để “gỡ bí” cho
trẻ những lúc cần thiết, tránh để trẻ gặp khó khăn trong quá trình thể hiện sẽ
khiến trẻ chán nản.
Ví dụ 2: Cô hỏi trẻ : “Con định dán con mèo đang làm gì? Nếu con muốn
con mèo ngẩng mặt lên thì hãy chọn một chiếc lá tròn làm mặt, dán hơi
nghiên một chút cho cái đầu có vẻ điệu” ; “Con thử nghĩ xem muốn làm tai
mèo thì cần gì ? ; “Bây giờ con ngắm lại xem chú mèo như thế nào?”.
Tất cả những sản phẩm do trẻ làm ra đã được cô và trẻ sử dụng trang trí
vào các góc hoạt động “Bé khéo tay hay làm”, “Góc thư viện của bé”, “Bé tập
làm họa sĩ”… Trẻ cảm thấy vô cùng thích thú khi sản phẩm mình làm ra có ý
nghĩa với cuộc sống, sinh hoạt và học tập của mình với những lời đề nghị dí
dỏm: “Con hãy chia 10 con trâu này cho 2 bạn hoặc con hãy trang trí vào hai
mặt tờ bưu thiếp này bằng 10 bông hoa nhỏ”…
Việc lựa chọn lá cây phù hợp để làm sẽ góp phần duy trì hứng thú cho
trẻ giáo viên nhắc trẻ lưu ý đến các tính chất của lá cây cho phù hợp.
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
8
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
Ví dụ: Trẻ thích làm đồng hồ đeo tay từ lá chuối nhưng rất khó vì lá
chuối mềm, khó luồn dễ rách. Do vậy, cô gợi ý cho trẻ lựa chọn lá dừa vừa
dẻo vừa cứng làm đồng hồ sẽ dễ hơn đến khi đeo vào tay lại cứng như một
cái đồng hồ thật.
Đây là biện pháp thật sự mang lại hiệu quả trong việc tổ chức hoạt
động tạo hình cho trẻ. Giáo viên cần biết khéo léo vận dụng nó trong mọi
hoàn cảnh khác nhau, khi thì tạo tình huống gây những yếu tố bất ngờ đối với
trẻ, khi thì biết vận dụng những tình huống phát sinh trong đời sống hằng
ngày. Tất cả đều phải được khai thác một cách triệt để trên cơ sở hứng thú
và xuất phát từ nhu cầu hoạt động của trẻ. Có như vậy trẻ tích cực hưởng
ứng và hoạt động mang lại hiệu quả cao.
Giải pháp 2: Tổ chức cho trẻ tham quan các buổi triển lãm tranh.
Có thể nói tranh làm bằng lá cây là một hình thức khó không chỉ với trẻ
mà ngay cả với giáo viên bởi nó đòi hỏi phải có trí tưởng tượng phong phú và
khả năng sáng tạo. Một thực tế cho thấy nếu muốn vẽ một bức tranh phong
cảnh thì trẻ có thể vẽ đường đi, cánh đồng, những dãy núi, ngôi nhà, rừng
cây, nhưng việc thực hiện bức tranh đó bằng lá cây lại rất khó với trẻ. Lúc
đầu cô giúp trẻ vận dụng trí tưởng tượng của mình từ việc liên hệ giữa
những hình ảnh thực ngoài đời với những nét mang dán dấp của những hình
ảnh ấy làm cho nó gần gũi, sống động, bằng cách đó dần dần trẻ biết tự
mình “nhìn” ra các bức tranh khác, trên cơ sở đó, trẻ có được những kĩ năng
cần thiết khi sắp xếp các lá cây với độ đậm nhạt khác nhau để dán được một
bức tranh theo ý tưởng của mình.
Ví dụ: Trong một bức tranh, cô gợi ý cho trẻ mảng đậm chạy dài này là
con đường đi, còn mảng nhạt kia là khoảng đất rộng giống như một cánh
đồng nhỏ. Những chiếc lá cô dán đứng là một rừng cây, và một cái lá là một
cây, đường bao phía ngoài của những chiếc lá cô xếp thành dãy núi cái cao cái
thấp.
Ngay trong một bức tranh nhưng sự sắp xếp bố trí “cái này” lại là gợi ý
cho việc nhìn nhận phát hiện ra “cái kia”. Chẳng hạn, trẻ dán một con vịt lên
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
9
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
trên một lá cây to, cạnh lá cây là một chú gà con, nếu lá cây ấy tách rời ra một
mình thì gợi ý cho trẻ có một suy nghĩ, tại sao chú gà con lại không ở cùng
trên một chiếc lá ấy mà lại ở cạnh đấy và trẻ liên tưởng ngay rằng chiếc lá to
ấy là một cái ao, còn chú vịt đang bơi ở đó, dĩ nhiên, gà thì không bơi ở ao
được. Việc liên kết suy đoán trên cơ sở từ những hiểu biết về sự liên quan
giữa các sự vật hiện tượng ấy giúp trẻ dễ dàng chấp nhận xem chiếc lá to ấy
như một hình ảnh thay thế cho một cái áo… Hoặc trẻ dán một con trâu bằng
một cái lá, tiếp theo là hai cái sừng cúi xuống, bên dưới là một cái lá khác.
Vậy, việc diễn tả đầu con trâu cúi xuống một cái lá khác ấy có thể nói lên cái
lá ấy chính là một cũng nước, con trâu đang uống nước hay đó là một bãi cỏ
non và con trâu đang gặm cỏ. Ở đây việc diễn tả đôi sừng phía dưới đã “nói”
hộ cho sự hiện diện của chiếc lá kia tượng trưng cho một vũng nước hay một
bãi cỏ.
Có được sự liên tưởng sắp xếp như vậy mới có được kỹ năng cần thiết
cho việc tạo hình. Để có được một bức tranh, điều quan tâm đầu tiên đó là bố
cục tranh. Các chi tiết trong tranh phải được bố trí sắp xếp hợp lí về đường
nét, hình mảng, màu sắc, đậm nhạt, hình khối…để tạo nên vẻ đẹp, hợp với ý
đồ bài tạo hình. Việc dạy trẻ quan tâm đến bố cục của tranh quyết định đến
kết quả của bài, gợi ý giúp trẻ thể hiện rõ trọng tâm nội dung của tranh,
ngoài ra biết kết hợp với một vài chi tiết có tính bổ trợ cho nội dung tranh. Ví
dụ: Khi trẻ muốn làm một bức tranh về Thỏ mẹ, thỏ con, ngoài việc phải lựa
chọn lá cây nào để làm mình thỏ, tai thỏ …trẻ còn phải biết tạo nên một vài
chi tiết bổ trợ như : mây, núi…sao cho hài hòa, hợp lí.
Ngoài ra, điều đáng quan tâm khác là dạy trẻ biết diễn tả các sự vật,
hiện tượng trong các dạng hoạt động và ở các góc độ khác nhau. Mọi sự vật
hiện tượng nếu nhìn ở các góc độ khác nhau sẽ cho ra những hình ảnh riêng,
những gì ở gần nhìn thấy to, rõ nên khi hướng dẫn trẻ nhắc nhở trẻ để những
lá to ở phía dưới, phía ngoài và chọn lá nhỏ để dán bố trí ở trên và phía trong.
Muốn cho bức tranh thật hơn, gần gũi và sinh động hơn thì khi dán lá cây để
làm các con vật, cô dạy trẻ một số kỹ năng đơn giản để thể hiện chúng ở
trạng thái hoạt động.
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
10
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
Ví dụ: Dán con gà, trẻ không chỉ dán đơn thuần hai cái lá xếp liền nhau,
lá to làm thân, lá nhỏ làm đầu mà làm sao giúp trẻ cũng có thể dán chồng lá
nhỏ vào trong lá to để diễn tả con gà như được nhìn từ trên xuống.
Để có một sản phẩm tạo hình phong phú, sáng tạo, trẻ cần phải được
bàn bạc, trao đổi những ý tưởng định thể hiện trong tranh với bạn bè, với cô.
Để hoạt động tạo hình của trẻ thành công cô nên chia trẻ thành những nhóm
nhỏ. Tạo điều kiện cho trẻ được trao đổi với nhau, được lắng nghe ý kiến
của bạn, của cô, được đưa ra những ý kiến của mình, trên cơ sở đó trẻ sẽ tự
chọn cho mình cách thể hiện riêng, một phong cách riêng phù hợp với nhu cầu
hứng thú của trẻ. Không nhất thiết trong hoạt động tạo hình, mỗi trẻ sẽ làm
ra một sản phẩm mà những sản phẩm ấy cùng được làm ra từ nhiều bàn tay
nhỏ bé của các thành viên trong lớp, thậm chí có cả bàn tay của cô giáo.
Chẳng hạn, cô giáo dành một khoảng khá rộng ở lớp để trẻ làm một bức
tranh về thuyền trên biển. Trẻ sẽ cùng nhau trao đổi ý tưởng, lựa chọn lá cây
và dán những con thuyền với những cánh buồm nâu, cái to, cái nhỏ hoặc nên
dán thuyền to ở dưới, thuyền nhỏ ở trên, nên chọn những chiếc lá nào thì sẽ
giống như cánh buồm no gió …một sản phẩm như vậy sẽ thu hút được rất
nhiều trẻ tham gia một cách say sưa làm cho trẻ cảm thấy phấn khởi như
tham gia vào trò chơi thú vị.
Để trẻ từ chỗ xem những chiếc lá như một vật vô tri vô giác đến chỗ đã
biết sử dụng nó vào trong hoạt động tạo hình, làm cho nó trở nên có ý nghĩa,
trẻ yêu thích say mê với đủ các loại lá làm ra đồ chơi ngộ nghĩnh và những
bức tranh đẹp, đòi hỏi giáo viên cần phải biết lựa chọn cách tiếp cận, tạo
hứng thú với trẻ. Đồng thời, giáo viên cần biết phối kết hợp các biện pháp
với nhau nhằm mang lại những hoạt động hiệu quả, bổ ích và hào hứng cho
trẻ.
Trong những buổi sinh hoạt chiều hoặc là ở hoạt động góc, cô cho các
cháu cùng quan sát những bức tranh sản phẩm đẹp của các bạn trong lớp
hoặc của lớp bạn. Thông qua đó cô khuyến khích trẻ phát triển khả năng cảm
thụ cái đẹp, phát triển hứng thú của trẻ đối với hoạt động tạo hình. Được
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
11
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
quan sát nhiều trí tưởng tượng của trẻ tăng, trẻ có điều kiện được tích lũy
làm phong phú vốn hiểu biết của trẻ về nghệ thuật, đó chính là nền tảng để
phát triển tính sáng tạo của trẻ.
Giải pháp 3: Xây dựng môi trường hoạt động tạo hình với lá cây đa dạng
phong phú trong lớp và ngoài trời.
Bản thân mỗi trẻ đều có tính tò mò, thích khám phá. Trẻ được sống và
hoạt động trong môi trường phong phú sẽ kích thích sự ham hiểu biết cũng
như khả năng vận dụng những kỹ năng tạo hình vào thực tế, trẻ thông minh
và khéo léo hơn. Vì vậy, việc tạo môi trường trong hoạt động ở góc nghệ
thuật trong lớp sẽ kích thích những gì trẻ học được từ thực tế xung quanh, trẻ
được tự do thử nghiệm, tự do sáng tác những “tác phẩm nghệ thuật” của
mình.
Trong quá trình tổ chức hoạt động tạo hình nói chung và hoạt động tạo
hình với lá cây nói riêng thì giáo viên cần tôn trọng ý kiến của trẻ và chỉ đóng
vai trò là người hổ trợ khi cần thiết. Giáo viên có thể gợi ý kích thích trẻ nảy
sinh ý tưởng sáng tạo trong quá trình thể hiện. Nếu trẻ thể hiện cảm xúc về
sự vật hiện tượng trên sản phẩm chưa phù hợp thì giáo viên cần trao đổi với
trẻ để tìm hiểu nguyên nhân, giúp trẻ tự nhận ra sự không phù hợp của tác
phẩm đó và tự điều chỉnh cách thể hiện cho phù hợp. Gióa viên cũng cần
khích lệ động viên khuyến khích trẻ để trẻ tự tin hơn. Từ đó trẻ tạo ra nhiều
sản phẩm đẹp để trưng bày trong lớp và ngoài trời.
Bên cạnh đó cô còn tổ chức cho trẻ hoạt động tạo hình mọi lúc, mọi nơi.
Như giờ hoạt động ngoài trời cô cho trẻ nhặt lá rơi rồi tạo nên những con vật
dễ thương. Qua đó giáo dục trẻ giữ gìn vệ sinh môi trường.
Những sản phẩm trẻ làm ra cô cho trể giữ lại để từ đó trẻ hiểu được: từ
những lá cây rụng ngoài thiên nhiên cũng có thể tạo nên những tác phẩm nghệ
thuật sinh động, đẹp mắt.
Ví dụ: ở góc nghệ thuật trong lớp và ngoài sân: cô chuẩn bị nguyên vật
liệu là các loại lá cây to, nhỏ, có màu sắc khác nhau như: bèo tây, lá mồng tơi,
lá cây điên điển, cây kim tiền, lá trúc, vạn tuế, kim ngân, que tăm …để trẻ tự
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
12
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
do sáng tác những tác phẩm theo ý thích của mình như: làm con lợn, con mèo,
dán con cá, con thỏ…Hoặc tô màu nước lên lá cây và in vào giấy A4 trẻ sẽ
thấy sự khác biệt về các vân lá, hình dáng khác nhau của các loại lá. Sau khi
in lá cây xong trẻ có thể vẽ thêm một vài chi tiết để tạo ra bức tranh hoàn
chỉnh. Như vậy, trẻ đã biến cái của cô thành cái của trẻ qua các hoạt động
trong góc nghệ thuật.
Giải pháp 4: Phân loại và phát hiện bồi dưỡng trẻ có năng khiếu
Có thể nói sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình rất khó, đòi hỏi năng
khiếu của từng cá thể riêng biệt, mỗi trẻ có một năng lực khác nhau không
phải trẻ nào cũng tỉ mỉ và khéo léo như nhau. Chính vì vậy, giáo viên cần phải
hiểu rõ được năng lực của từng trẻ để giúp trẻ hoạt động với các lá cây mà
không chán. Với trẻ chậm ít khéo léo cô nên giúp trẻ lựa chọn nội dung thể
hiện dễ để trẻ thực hiện được tốt hơn.
Ví dụ: Khi dạy trẻ dán những con cá cô gợi ý cho trẻ chọn những lá to có
dạng hình tròn làm mình, lá nhỏ dài làm vây, đuôi…Hoặc làm con chim công,
có thể sử dụng hoa lục bình tím làm cánh, đuôi…
Ngoài ra cô nên chú ý rèn cho trẻ mọi lúc mọi nơi, tích cực cho trẻ tham
gia tạo môi trường sử dụng bằng lá cây để rèn luyện thêm các kĩ năng cho
trẻ.
Nhờ những biện pháp trên , tôi đã thu được kết quả sau: Trẻ hào hứng
khi tham gia vào hoạt động tạo hình, 100% trẻ hứng thú tạo ra sản phẩm của
mình. Những sản phẩm trẻ sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình được trẻ
yêu thích và trẻ càng sáng tạo hơn trong các bài tạo hình.
Bản thân được trau dồi thêm về kiến thức, kinh nghiệm để chỉ đạo giáo
viên và bồi dưỡng cho trẻ có năng khiếu hoạt động tạo hình đạt hiệu quả
hơn, tôi tự tin hơn khi giúp giáo viên xây dựng tiết dạy sinh động, hấp dẫn lôi
cuốn trẻ cùng tham gia vào các hoạt động tạo hình từ lá cây, do đó chất lượng
giáo dục trẻ được nâng lên rõ rệt.
Giải pháp 5: Phối kết hợp với phụ huynh
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
13
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
Thường xuyên vận động phụ huynh tham gia công tác xã hội hóa giáo
dục dưới nhiều hình thức, tham gia cùng trẻ vào các hoạt động giáo dục ở
trường lớp mầm non, phối hợp với cô giáo bồi dưỡng thêm cho trẻ về kỹ
năng hoạt động tạo hình.
Ví dụ: Phụ huynh lao động, làm nhà sàn bằng lá cây, ủng hộ lá cây cho
con em tham gia hoạt động tạo hình ở trường…
Giải pháp 6: Sưu tầm, trồng và chăm sóc nhiều cây xanh.
Để có nhiều lá cây cho trẻ hoạt động, cô cùng trẻ và phụ huynh kết hợp
trồng và chăm sóc cây hằng ngày. Không những tạo được cảnh quang môi
trường sư phạm xanh – sạch – đẹp – an toàn mà còn sử dụng một cách hiệu
quả trong các hoạt động học và chơi của trẻ.
Xây dựng tạo cảnh vườn rau, vườn hoa, vườn cây ăn quả cho trẻ ngay
tại sân trường. Góc thiên nhiên có nhiều cây xanh cho trẻ hoạt động học và
chơi. Tất cả những lá cây chúng ta đều có thể sử dụng cho trẻ hoạt động tạo
hình, tạo ra nhiều sản phẩm đẹp mắt, mang tính thẩm mỹ cao. Ví dụ: Sử
dụng các loại lá cây, hột hạt, bèo và hoa trang trí thiệp xuân, thiệp chúc mừng
sinh nhật bạn… hoặc ghép, xếp, cắt dán thành các con vật như chim công,
con thỏ, con cá, bó hoa, con voi…Ví dụ: Lá sắn tàu (mì) : làm dây chuyền,
bông tai. Lá cây cau: trẻ sử dụng để chơi các trò chơi dân gian, kéo mo cau,
hoặc lá mít, lá bàn, lá bơ…trẻ có thể ghép thành trang phục áo đầm, mũ…để
chơi trò chơi biểu diễn thời trang.v.v.
IV. Tính mới của giải pháp
Với nguyên vật liệu là lá cây chúng ta giáo dục trẻ biết về lợi ích của
chúng, giúp trẻ biết bảo vệ môi trường, ý thức giữ gìn vệ sinh chung. Đặc
biệt là tạo ra được các tác phẩm nghệ thuật đẹp mắt nhưng lại ít tốn kém,
gần gủi với thiên nhiên, mang tính tiết kiệm, có hiệu quả giáo dục cao.
Sử dụng nguyên vật liệu là lá cây để giúp trẻ hoạt động tạo hình một
cách hứng thú, trẻ thể hiện được sự sáng tạo về sự vật hiện tượng xung
quanh mình theo cách riêng của trẻ.
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
14
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
V. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm
Với những biện pháp như trên tôi đã vận dụng vào tình hình thực tế tại
khối Lá , trường Mầm non Ea Tung một cách hợp lý và kết quả mang lại cho
trẻ trong giờ hoạt động tạo hình đạt được kết quả đáng khích lệ.
Đối với giáo viên: Đã nhận thức được tầm quan trọng của việc tận dụng
những lá cây, nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để hướng dẫn trẻ trong
mọi hoạt động ở trường, nhất là hoạt động tạo hình. Sáng tạo trong cách làm
đồ dùng, sử dụng linh hoạt đồ dùng, đồ chơi…..thực hiện tốt kế hoạch chăm
sóc giáo dục trẻ.
Đối với trẻ: Trẻ hứng thú tham gia vào các hoạt động chăm sóc cây, bảo
vệ môi trường, sáng tạo, linh hoạt, khéo léo, hứng thú, tích cực tham gia vào
các hoạt động “ Học mà chơi, chơi mà học”, kỹ năng sống, tự tin giao tiếp,
yêu trường, lớp, cô giáo, bạn bè, giữ gìn bản sắc dân tộc.
Đối với phụ huynh: Đã nhận thức hơn về vai trò trách nhiệm của mình,
kết hợp với nhà trường trong việc tạo môi trường cho trẻ hoạt động và chăm
sóc giáo dục trẻ đạt kết quả cao hơn .
Phần thứ ba: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
I. Kết luận
Hình thức sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình thực sự mang lại
niềm đam mê, thích thú đối với trẻ. Với hình thức này giáo viên có thể dạy
trẻ biết tạo ra cái đẹp từ chính những gì gần gũi xung quanh trẻ, làm cho nó
trở nên có ý nghĩa, phong phú thêm đời sống tinh thần của trẻ, giúp bồi dưỡng
thị hiếu thẩm mĩ và hình thành ở trẻ tình yêu thiên nhiên, cuộc sống con
người và nghệ thuật.
Những bài học kinh nghiệm được rút ra từ quá trình áp dụng SKKN của
bản thân.
Giáo viên thường xuyên cho trẻ hoạt động trong môi trường nghệ thuật
phong phú, đa dạng, chịu khó tìm tòi, sáng tạo ra những cái mới, những sản
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
15
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
phẩm đẹp mắt, mang tính thẩm mỹ cao và phù hợp với nhận thức của trẻ,
qua đó thu hút sự chú ý của trẻ, tạo nguồn cảm hứng cho trẻ làm theo. Ngoài
ra mở rộng tầm nhìn cho trẻ về các tác phẩm công mỹ nghệ, các loại tranh
phong cảnh, tranh đồ họa, tranh dân gian…từ đó làm giàu vốn hiểu biết, trí
tưởng tượng, sự sáng tạo của trẻ.
Tổ chức tốt các buổi tham quan, dạo chơi, các hoạt động tổng hợp mang
tính nghệ thuật.Tạo hứng thú cho trẻ tham gia qua các đồ dùng, đồ chơi mang
tính thẩm mỹ cao, màu sắc tươi sáng, hình dáng bố cục sinh động.
Phát hiện những trẻ có năng khiếu tạo hình để bồi dưỡng nhân tài.
Phối kết chặt chẽ hợp với phụ huynh trong công tác chăm sóc giáo dục
trẻ.
II. Kiến nghị
1. Phòng giáo dục và đào tạo:
Mở các lớp tập huấn chuyên đề hoạt động tạo hình cho giáo viên các
trường được tham gia rộng rãi.
2. Nhà trường:
Đầu tư cơ sở vật chất cho trẻ hoạt động tạo hình được tốt hơn (Giá vẽ).
Trên đây là một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây
trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non EaTung. Rất mong được sự
góp ý của Hội đồng khoa học góp ý để bản thân có thêm kinh nghiệm hướng,
chỉ đạo chuyên môn tốt hơn./.
EaNa, ngày 05 tháng 04 năm 2019
Người viết
Nguyễn Thị Hóa
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
16
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN
Hiệu trưởng
Nguyễn Thị Xuyến
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Chương trình giáo dục mầm non theo thông tư 28/2016/TTBGDĐT,
ngày 30/12/2016 của Bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào tạo sửa đổi, bổ sung một
số nội dung của Chương trình giáo dục mầm non ban hành kèm theo Thông tư
số 17/2009/TTBGDĐT ngày 25/07/2009 của Bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào
tạo;
2. Tổ chức các hoạt động chăm sóc – giáo dục cho trẻ ở trường mầm
non (TS Nguyễn Thị Oanh)
3. Sáng tạo từ vật liệu tái sử dụng (Trần Thị Thanh Huyền)
4. Chương trình giáo dục mầm non mẫu giáo lớn (Lê Thị Ánh Tuyết)
5. Tài liệu bồi dưỡng hè cho giáo viên ( Hoàng Minh Đức, Trần Thị
Ngọc Trâm)
6. Tâm lý lứa tuổi mầm non (PGS.TS Lê Thị Ánh Tuyết)
7. Hướng dẫn một số kỹ năng tạo hình cho trẻ mầm non theo quan điểm
lấy trẻ làm trung tâm (Nguyễn Thị Hiền);
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
17
SKKN: “Một số kinh nghiệm hướng dẫn trẻ 5 tuổi sử dụng lá cây trong hoạt động tạo hình tại trường mầm non
EaTung”
III.
Người thực hiện : Nguyễn Thị Hóa – Phó Hiệu trưởng Trường mầm non EaTung
18
