SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua hoạt động khám phá môi trường xung quanh
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (430.21 KB, 21 trang )
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
MỤC LỤC
Nội dung Trang
I. Phần mở đầu ………………………………...
…………………………...........2
I.1. Lý do chọn đề tài
…………………………………………………………....2
I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
……………………………………………....3
I.3. Đối tượng nghiên cứu
…………………………………………………….....3
I.4. Phạm vi nghiên cứu …………………………………………………………
4
I.5. Phương pháp nghiên cứu ……………………………………………………
4
II.
Phần
nội
dung
………………………………………………………………..4
II.1.
Cơ
sở
lí
luận
……………………………………………………………….4
II.2.
Thực
trạng
………………………………………………………………….6
a.
Thuận
lợi,
khó
khăn
…………………………………………………………..6
b.
Thành
công,
hạn
chế
mặt
yếu
………………………………………………………….7
c.
Mặt
mạnh,
…………………………………………………………...7
d. Nguyên nhân ………………………………………………………………….8
1
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng
…………………………………9
II.3. Giải pháp, biện pháp ………………………………………………...……9
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp ……………………………………….….9
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp …………………...…
10
c. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp
……………………………….......14
d. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp …………………………………
15
e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
……………..15
II.4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên
cứu......………………………………………………………………………….16
III.
Kết
luận,
kiến
nghị
………………………………………………………...17
III.1. Kết luận ……………………………………………………………….…
17
III.2.
Kiến
nghị
………………………………………………………………...18
I. Phần mở đầu
I.1. Lý do chọn đề tài
Hồ Chí Minh đã nói:
Hiền dữ phải đâu là tính sẵn
Phần nhiều do giáo dục mà nên
2
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
Đúng vậy, một con người khi mới sinh ra không thể đã có sẵn nhân cách
của một con người toàn diện. Muốn trở thành một người toàn diện trưởng
thành phát triển về mọi mặt thì cần phải trải qua một quá trình trải nghiệm
học tập được giáo dục nuôi dưỡng mới thành người. Và trong quá trình đó thì
có sự đóng góp không hề nhỏ của giáo dục, đứa trẻ khi mới chào đời cho đến
khi trưởng thành, để trở thành một con người thực thụ, có ích cho xã hội, nó
phải trải qua một tiến trình phát triển lâu dài. Nó góp phần tạo nên nhân cách
con người và đặc biệt là giáo dục mầm non là nơi đặt nền móng đầu tiên cho
quá trình đó. Khi sinh ra đứa trẻ mới chỉ là một thực thể bé nhỏ nhưng muốn
đứa trẻ đó phát triển thành người thì không thể thiếu sự giao tiếp,sự tác động
trực tiếp của người lớn. Mà như chúng ta đã biết phương tiện của giao tiếp
chính là ngôn ngữ. Ngôn ngữ có vai trò vô cùng quan trọng,nó là phương tiện
để con người nhận thức thế giới xung quanh,ngôn ngữ còn là phương tiện
phát triển tình cảm xã hội, đạo đức,thẩm mĩ cho trẻ. Quan trọng hơn cả ngôn
ngữ còn là công cụ giúp trẻ hoà nhập với cộng đồng và trở thành một thành
viên của cộng đồng, ngôn ngữ là phương tiện quan trọng nhất để trẻ lĩnh hội
nền văn hoá dân tộc, để trẻ giao lưu với những người xung quanh, để tư
duy,tiếp thu khoa học và bồi bổ tâm hồn, hình thành, phát triển nhân cách cho
trẻ, đặc biệt với trẻ mầm non, đây là giai đoạn ngôn ngữ của trẻ phát triển
mạnh mẽ.
“Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn, biết ngủ, biết học hành là ngoan”.
Đúng như vậy, trẻ ở tuổi mầm non thật đáng yêu, tâm hồn trẻ thơ ngây,
hồn nhiên như tờ giấy trắng. Mọi hoạt động học tập và vui chơi trong quá
trình chăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non đều đem lại cho trẻ những
điều kỳ lạ, thần tiên. Thông qua hoạt động dạy và học dưới hình thức như
tạo hình, làm quen với toán, hoạt động góc, khám phá khoa học… sẽ giúp trẻ
3
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
phát triển trí tuệ, óc sáng tạo, nhân cách con người. Trong đó “khám phá khoa
học” là một hoạt động không thể thiếu được đối với trẻ ở lứa tuổi mầm non,
vì thông qua hoạt động khám phá khoa học giúp trẻ mở rộng sự hiểu biết về
thế giới xung quanh trẻ. Tất cả thế giới với trẻ bây giờ đều mới lạ với bao
điều kỳ diệu với “Tại sao lại thế?” và “vì sao lại thế?” Luôn là nhưng câu
hỏi thắc mắc là những điều trẻ luôn khao khát muốn biết muốn tìm hiểu và
muốn khám phá.
Hoạt động cho trẻ tìm tòi tiếp xúc khám phá môi trường xung quanh giúp
trẻ được tiếp xúc với môi trường tiự nhiên và môi trường xã hội , trẻ lĩnh hội
những kiến thức sơ đẳng, những hiểu biết, những kinh nghiệm để trẻ học
cách làm người. Trên cơ sở đó trẻ mới hiểu biết đúng đắn về đối tượng. Cho
trẻ tự nói lên những hiểu biết về đối tượng. Qua đó, hiểu biết của trẻ về đối
tượng được củng cố chính xác hơn ngôn ngữ được phát triển.
Tuy nhiên khi đưa trẻ vào hoạt động khám phá khoa học đòi hỏi người
giáo viên phải có những suy nghĩ sáng tạo và lựa chọn lượng kiến thức phù
hợp với lứa tuổi, có ý nghĩa giáo dục trẻ để từ đó đưa ra những biện pháp,
phương pháp thích hợp giúp trẻ tiếp thu tốt nhằm mục đích phiển kiến thức
về thế giới xung quanh có nhiều vốn từ để diển tả sự hiểu biết của bản thân.
Chính vì thế để đạt được mục đích của môn học khám phá khoa học bản
thân tôi đã nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ
mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt động khám phá môi trường xung quanh” Và
đó cũng chính là lý do mà tôi chọn đề tài này.
I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
Tìm hiểu khả năng tiếp thu kiến thức về thế giới xung quanh của trẻ
mẫu giáo 5 6 tuổi, từ đó đề ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng
cho trẻ khám phá môi trường xung quanh một cách tốt nhất.
I.3. Đối tượng nghiên cứu
4
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
Nghiên cứu một số biện pháp cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen với hoạt động
khám phá môi trường xung quanh.
I.4. Phạm vi nghiên cứu
Thực hiện đối với trẻ 5 6 tuổi, Trường Mẫu giáo Họa Mi.
I.5. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu tài liệu liên quan đến đề tài.
Phương pháp điều tra thực trạng đối với học sinh trong trường.
Phương pháp trải nghiệm thực tế.
II. Phần nội dung
II.1. Cơ sở lí luận
+ Ý nghĩa của ngôn ngữ đối với sự phát triển tâm lý của trẻ.
Ngôn ngữ là một hệ thống các ký hiệu âm thanh từ ngữ được sắp xếp theo
một quy tắc nhất định của một dân tộc hay của một cộng đồng người được
nảy sinh và phát triển cùng với sự phát triển của cộng đồng dân tộc đó.
V.I. Lênin nói "ngôn ngữ là công cụ giao tiếp quan trọng nhất của con người".
Ngôn ngữ xuất phát từ vốn từ nhất định, trẻ có một khối lượng vốn từ phong
phú sẽ giúp cho ngôn ngữ của trẻ dần dần hoàn thiện hơn, giao tiếp với mọi
người xung quanh sẽ mạnh dạn hơn.Ngôn ngữ có quan hệ mật thiết với nhu
cầu, bởi vì trẻ có nhu cầu ham hiểu biết, tìm tòi khám phá thế giới xung
quanh qua hành động và lời nói của người lớn với trẻ. Nhờ có nhu cầu ham
hiểu biết mà ngôn ngữ của trẻ được bộc lộ... Trong tâm lý học, vốn từ có vai
trò đặc biệt quan trọng trong cuộc sống của con người và nó là nguồn động
lực mạnh mẽ kích thich con người hoạt động ham hiểu biết tìm tòi, khám phá
chân lý.Vốn từ được nảy sinh và biểu hiện trong các hoạt động, đồng thời
cũng là động lực thúc đẩy
con người hành động. Là con người ai cũng muốn có một kho tàng vốn từ thật
phong phú để đưọc giao tiếp, tiếp xúc với những người xung quanh, để từ đó
5
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
tạo ra những mối quan hệ thân thiết trong cuộc sống hàng ngày và đó cũng là
để con người lĩnh hội, tiếp thu tri thức kinh nghiệm lịch sử xã hội của nhân
loại. Nếu không có vốn từ thì trẻ em không có được mối quan hệ giữa con
người với con người. Ngôn ngữ làm tăng hiệu quả giao tiếp và nhận thức vào
đối tượng khiến cho quá trình đó nhạy bén và sâu sắc hơn. Vốn từ làm nảy
sinh khát vọng của sáng tạo và hành động của con người.
+ Vai trò của ngôn ngữ đối với nhận thức của trẻ:
Ngôn ngữ là phương tiện để nhận thức thế giới xung quanh, trẻ em luôn có
nhu cầu tìm hiểu thế giới xung quanh mà trẻ em đến được với thế giới xung
quanh là nhờ người lớn, thông qua lời nói của người lớn trẻ em được làm
quen với các sự vật, hiện tượng và hiểu được đặc điểm, tính chất và cấu tạo,
công dụng của chúng. Trẻ được học từ tương ứng khi trẻ trực tiếp tiếp xúc
với sự vật, hiện tượng kết hợp với lời nói của người lớn, qua đó trẻ nắm
được khái niệm và bản chất của sự vật, hiện tượng trong thế giới xung
quanh. Từ và hình ảnh trực quan đi vào nhận thức của trẻ cùng một lúc. Trẻ
em tiếp thu kiến thức từ môi trường xung quanh thông qua phân tích, so sánh
và tổng hợp, trên cơ sở đó trẻ khái quát về sự vật và hiện tượng. Trong quá
trình tìm hiểu sự vật đó trẻ được gọi tên, các chi tiết, đặc điểm, tính chất của
sự vật hiện tượng. Đối với trẻ lớn trẻ không chỉ nhận biết các sự vật hiện
tượng xung quanh gần gũi với trẻ mà còn tìm hiểu các sự vật, hiện tượng
không xuất hiện trực tiếp trước mặt trẻ, những việc xảy ra trong quá khứ và
tương lai. Để đáp ứng nhu cầu tâm lý đó thì cần có sự kết hợp với tranh ảnh.
Như vậy, ngôn ngữ không những có kiến thức cho trẻ mà còn mở rộng hiểu
biết về thế giới xung quanh rộng lớn hơn.
+ Đặc điểm phát triển ngôn ngữ của trẻ:
Trong suốt lứa tuổi mẫu giáo, ngôn ngữ được phát triển mạnh mẽ, ngữ
âm được hoàn thiện dần, vốn từ được mở rộng. Sự phát triển ngôn ngữ của
6
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
trẻ được diễn ra trong mối quan hệ phức tạp hoá hoạt động của trẻ và sự
biến đổi các quan hệ với những người xung quanh, đặc biệt là trong giao tiếp.
Trẻ mẫu giáo có nhiều khả năng thu nhập tri thức phong phú, đa dạng, trẻ có
tính tự chủ cao hơn tuổi ấu thơ. Lứa tuổi mẫu giáo là giai đoạn bộc lộ tính
nhạy cảm cao nhất đối với các hiện tượng ngôn ngữ, điều đó khiến cho sự
phát triển ngôn ngữ của trẻ đạt ở tốc độ nhanh nhất, đến tuổi mẫu giáo hầu
hét trẻ em đều biết sử dụng tiếng mẹ đẻ thành thạo trong các hoạt động giao
tiếp và sinh hoạt hàng ngày.
II.2. Thực trạng
a. Thuận lợi, khó khăn
* Thuận lợi:
Trường đang trong lộ trình xây dựng trường chuẩn quốc gia nên có cơ sở
vật chất và trang thiết bị tương đối hoàn chỉnh tạo điều kiện tốt cho việc dạy
và học giữa giáo viên và học sinh. Phòng học thoáng mát, sạch sẽ tạo điều
kiện thuận lợi cho trẻ học tập tốt hơn.
Là một giáo viên, bản thân tôi luôn tìm tòi, học hỏi, năng động trong công
tác, thành thạo vi tính, nhiệt tình trong công việc, đoàn kết giúp đỡ nhau hoàn
thành tốt nhiệm vụ.
Phụ huynh quan tâm đến con em mình, nhiệt tình ủng hộ cùng tôi trong
việc dạy dỗ các cháu và thường xuyên ủng hộ những nguyên vật liệu để
làm đồ dùng dạy học và vui chơi cho các cháu.
* Khó khăn:
Số trẻ trong một lớp khá đông khiến cho việc thực hiện các hoạt động
còn lúng túng.
Đa số trẻ có ba mẹ làm nghề nông công việc vất vã nên thời gian quan
tâm đến chuyện học của con còn chưa cao. Nên còn gặp khó khăn trong việc
phối hợp với giáo viên trong việc giáo dục trẻ.
7
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
Đa số học sinh ở địa bàn xã Xã Quảng Điền, nên đa số dân cư là người
Quảng Nam bị ảnh hưởng của giọng địa phương rất nặng nên gặp khó khăn
trong việc luyện cho trẻ nghe nói giọng và từ ngữ phổ thông.
Khi khai thác lượng kiến thức nhằm phuc vụ cho tiết dạy còn nhiều hạn
chế như lượng kiến thức về thế giới xung quanh là vô tận và quá rộng mà
khả năng của bản thân còn nhiều điều cần học hỏi. Đặc biệt là khi cô giáo
đưa kiến thức khoa học vào tiết học còn khá khô khan cứng nhắc nên trẻ
chưa được tích cực hứng thú và còn ảnh hưởng đến việc mở rộng vốn từ cho
trẻ.
b. Thành công, hạn chế:
* Thành công:
Qua các năm thực hiện chuyên đề cho trẻ khám phá khoa học, giáo viên
đã thực sự có nhiều đầu tư vào việc nâng cao các phương pháp, hình thức cho
trẻ KPKH đã chú trọng nhiều đến việc cho trẻ tìm hiểu tiếp thu kiến thức
khoa học sáng tạo dưới nhiều hình thức đa dạng và phong phú.
* Hạn chế:
Hiện nay, việc tổ chức hoạt động khám phá khoa học đã và đang được quan
tâm trong các trường mầm non, tuy nhiên giáo viên còn ôm đồm nhiều nội
dung khám phá trong một hình thức, nặng về cung cấp kiến thức hơn là tạo
cơ hội cho trẻ tham gia các hoạt động tìm tòi khám phá và chưa thực sự chú
trọng tới việc hình thành các kĩ năng nhận thức cho trẻ.
c. Mặt mạnh, mặt yếu:
* Mặt mạnh:
Khi vận dụng đề tài này, tôi nhận thấy rằng lớp tôi có sự tiến bộ hơn, chất
lượng các tiết học đạt hơn so với đầu năm. Sự tập trung chú ý của trẻ đã
được nâng lên một bậc so với trước khi thực hiện đề tài nghiên cứu. Đã phát
huy được tính tích cực của trẻ trong hoạt động cho trẻ Khám phá khoa học.
8
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
Bản thân tôi cũng đã nắm vững hơn về phương pháp và đã tích lũy được
một khối lượng kiến thức nhất định trong quá trình nghiên cứu đề tài này để
áp dụng vào việc thực hiện dạy môn Khám phá khoa học khi lên lớp.
*Mặt yếu:
Tuy nhiên do sĩ số lớp khá đông nên gây khó khăn cho cô trong khâu quản lý
lớp, hơn nữa đa số trẻ là con em địa phương nên ảnh hưởng tiếng địa phương
rất nặng. Vì vậy, khi vận dụng đề tài này còn có nhiều hạn chế.
d. Nguyên nhân
Trước khi nghiên cứu đề tài này, tôi thấy đã có nhiều giáo viên nghiên
cứu về các hoạt động của trẻ 56 tuổi trong đó có cả đề tài cho trẻ Khám phá
khoa học ở lứa tuổi này. Nhưng dựa trên tình hình thực tế của Trường Mẫu
giáo Họa Mi là trường nằm ngay trên trung tâm Xã Quảng Điền, đa số dân cư
là người Quảng Nam nên ảnh hưởng của giọng địa phương rất nặng. Vì vậy
mà vốn từ phổ thông của trẻ còn rất ít, đa số trẻ nói giọng địa phương, phát
âm không chuẩn, giọng không truyền cảm…
Muốn nâng cao khả năng tiếp thu và vận dụng kiến thức của trẻ vào
thực tế đời sống, giúp trẻ có ngôn ngữ diễn đạt tròn câu, rõ nghĩa. Giúp trẻ tự
tin mạnh dạn thể hiện khả năng của bản thân, loại bỏ dần tính cách nhút
nhát.
Với tình hình đó tôi nhận thấy rằng cần phải phát triển ngôn ngữ của
trẻ, cách tốt nhất là cho trẻ khám phá khoa học tìm hiểu về thế giới xung
quanh.
e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng:
Như chúng ta đã biết trong mọi thời đại giáo dục chiếm một vị trí quan
trọng trong xã hội. Trong hệ thống giáo dục quốc dân giáo viên mầm non là
người thầy đầu tiên đặt nền móng cho việc đào tạo nhân cách con người cho
xã hội tương lai. Có điều tuỳ theo mỗi thời đại mà giáo dục sẽ được tổ chức
9
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
kiểu này hay kiểu khác. Tuỳ theo mỗi độ tuổi mà giáo dục khác nhau. Tuổi
mẫu giáo trẻ mới bắt đầu trong quá trình học nói. Chính vì vậy hoạt động
Khám phá khoa học giúp trẻ hình thành và phát triển ngôn ngữ tìm hiểu về
thế giới xung quanh, góp phần không nhỏ vào việc giáo dục toàn diện cho trẻ.
Trên thực tế, tôi nhận thấy rằng chính giáo viên dạy trên địa bàn xã
trong quá trình giảng dạy cũng còn dùng từ địa phương và khi về gia đình thì
các cháu giao tiếp sinh hoạt hoàn toàn bằng giọng địa phương.
Năm nay tôi được nhận dạy lớp Lá 1. Đa số cháu còn rất hạn chế về
ngôn ngữ. Thời gian đầu tôi nhận thấy trẻ hay nói trống không, trả lời câu
cụt, đa số trẻ dùng từ không đúng từ. Sử dụng câu chưa đúng với ý nghĩa
trong câu, từ địa phương chiếm dường như là đa số. Tôi bỗng nghĩ để trẻ dễ
giao tiếp và lĩnh hội kiến thức tốt cần phải giúp trẻ hình thành và phát triển
ngôn ngữ ngay từ tuổi mẫu giáo, để trẻ hiểu vấn đề qua lời nói của người
khác và biết diễn đạt vấn đề qua lời nói của mình. Xuất phát từ thực trạng đó
tôi nghĩ rằng việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ, điều đầu tiên không thể thiếu
đó là cho trẻ Khám phá khoa học.
II.3. Giải pháp, biện pháp
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
Tìm ra biện pháp mới giúp trẻ ham mê khám phá khoa học phát triển tính
sáng tạo và mở rộng vốn kiến thức cho trẻ.
Dùng biện pháp mới giúp phát triển tư duy, ngôn ngữ củng cố các kỹ năng
nhận thức của trẻ.
Rèn khả năng tri giác, phân tích, so sánh tổng hợp ở trẻ.
Các biện pháp này sẽ hình thành xúc cảm, tình cảm tích cực và kinh nghiệm
cũng như kỹ năng sống cho trẻ và trẻ mong muốn bảo vệ gìn giũ môi trường.
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp
+ Biện pháp 1: Cháu khám phá khoa học thông qua thí nghiệm thực hành
10
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
Trẻ làm thí nghiệm và thực hành để phát hiện “khám phá khoa học mới”.
Mổi trẻ khám phá khoa học một cách khác nhau cháu hứng thú với những gì
chưa biết, chưa làm và đặc biệt hứng thú với thí nghiệm khám phá cái mới lạ.
Được trực tiếp làm thí nghiệm với các vật mới lạ quả là một điều thích thú
đối với trẻ. Thật vậy, cứ để cho cháu được hoạt động, được trải nghiệm,
được thử, sai, đúng và cuối cùng cháu tìm ra một kết quả nào đó sẽ là một
điều lý thú đối với trẻ. Trẻ sẽ say mê với phát hiện mới và đưa ra được hàng
trăm hàng nghìn câu hỏi: “Cô ơi, mẹ ơi vì sao lại thế?” lại có trẻ phán đoán và
tìm ra câu trả lời của riêng mình.
* Thí nghiệm: Nước đá biến đi đâu?
+ Mục đích: giúp trẻ hiểu được sự tan ra của ước khi nhiệt độ ấm lên quá
trình đá tan thành nước.
+ Chuẩn bị 1 cục nước đá (bằng quả trứng vịt) 2 cốc nước ấm (đổ vơi
khoảng nửa cốc từ 4050 độ C)
+ Cách tiến hành:
Cho trẻ quan sát cục đá để trong khay đá
Cho trẻ sờ tay vào thành 2 cốc nước ấm và để trẻ nhận xét xem thành
cốc như thế nào?
Bỏ cục đá vào một trong 2 cốc nước. Cho trẻ quan sát hiện tượng : cục
đá nhỏ dần rồi biến mất. sau đó trẻ sờ tay vào 2 thành cốc, so sánh, nhận xét
xem cốc nào lạnh hơn. Nước ở cốc nào nhiều hơn? Vì sao?
Cuối cùng đi đến kết luận:
+ Nước đá biến đâu? Nước đá tan thành nước
+ Tại sao 1 cốc lại đầy hơn? Một cốc vơi hơn? (cốc đầy là do nước đá tan
ra)
+ Tại sao sờ tay vào 2 cốc thì có một cốc lạnh hơn, cốc ấm hơn? (cốc
lạnh hơn là do nước đá tan ra làm giảm nhiệt độ trong cốc)
11
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
Một tiết học rất nhẹ nhàng không cần nhiều đồ dùng, đồ chơi mà tôi cảm
thấy các cháu rất say mê với việc được khám phá và tiết học đạt hiệu quả rất
cao.
* Thí nghiệm: Tạo cầu vồng
+ Mục đích: giúp trẻ hiểu được hiện tượng cầu vồng sau cơn mưa.
+ Chuẩn bị: bình phun nước có chứa đầy nước hoặc một cốc thủy tinh
đựng nước và 1 tờ giấy trắng.
+ Cách tiến hành: cô đặt câu hỏi để trẻ chia sẽ knh nghiệm. Sau cơn mưa
lại có nắng, chúng ta thường thấy hiện tượng gì? Cô cùng trẻ làm thí nghiệm
Cách 1: đứng quay lưng về phía mặt trời, phun nước từ vòi phun hoặc bình
phun ở độ nghiêng 45 độ, dùng tay quạt nhẹ để những tai nước vỡ ra, ta sẽ
quan sát thấy hiện tượng cầu vồng (Lưu ý: xem cầu vồng phải đúng ngược
hướng ánh sáng)
Cách 2: vào ngày nắng, có thể làm lấy cầu vồng bằng cốc thủy tinh đựng
nước, đặt cốc nước lên tờ giấy trắng sao cho cốc bị chiếu ánh nắng còn giấy
ở trong bóng râm, ánh nắng xuyên qua cốc và phân làm 7 màu tạo nên cầu
vồng.
Cho trẻ quan sát nhận xét cô giải thích cho trẻ hiểu: cầu vồng thường xuất
hiện sau cơn mưa mùa hè. Do sau cơn mưa trong không khí chứa nhiều hạt
nước nhỏ li ti, ánh sáng chiếu vào những hạt nước nhỏ li ti đó và tạo nên hiện
tượng cầu vồng.
Tiếp tục cho trẻ khám phá… Mỗi khi cháu khám phá ra điều gì? Khi thí
nghiệm thành công, tôi thấy trên khuôn mặt các cháu lộ rõ vẻ thích thú, phấn
khởi vô cùng và có những nhóm đã reo hò ầm ĩ. Với tiết học này tôi thấy vui
và các cháu thực sự chủ động khi làm công việc thí nghiệm. Lại thêm một
lần nữa tôi đã tác động vào các cháu tính tự tin, tự lập, tự suy nghĩ, tự tìm ra
kết quả nhanh nhất để hoàn thành công việc mình đang làm. Với tôi đã áp
12
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
dụng nhiều vào tiết học của cháu về những đề tài khám phá khoa học và tất
cả đều được sự hưởng ứng nhiệt tình, say mê của các cháu. Tôi đã tự tin hơn
khi tìm các đề tài cho trẻ khám phá sau này như: Nhanh chậm Thấm màu
Đổi màu đã được tôi đưa vào dạy và đạt kết quả cao, phụ huynh cũng đã trao
đổi cho tôi về những thành quả do cháu đã thí nghiệm ở nhà như: Hoa đổi
màu, nhuộm quả… Tôi thật sự phấn khởi với những phương pháp, biện pháp
khi cho cháu thí nghiệm đạt hiệu quả cao giúp trẻ say mê khám phá khoa học
+ Biện pháp 2: Học bằng trực quan sinh động
Đối với trẻ mẫu giáo, phạm vi hiểu biết và học hỏi, tìm tòi rộng hơn do
đó cô giáo cần tạo điều kiện cho trẻ tiếp cận với các vật có thật để cho trẻ
được hoạt động tìm tòi, khám phá và phát hiện. Cho trẻ tận mắt nhìn thấy
các đối tượng xung quanh, điều đó có tác dụng làm chính xác những biểu
tượng đã được hình thành trong đầu óc trẻ. Nhờ có trực quan, trẻ nhận biết
đối tượng hứng thú, dễ dàng hơn, chính xác hơn, trực quan cần phải đảm
bảo tính thẩm mỹ, đẹp rõ ràng, không gây nguy hiểm đối với trẻ… Bằng
những dụng cụ trực quan thật hấp dẫn của giáo viên, quá trình tri giác của
các đối tượng sẽ làm nảy sinh tính ham hiểu biết, khám phá và phát hiện đối
tượng của trẻ.
Ngoài ra việc lựa chọn đồ dùng trực quan phải phù hợp và phải tuân theo
qui luật của của chính bản thân đối tượng. Ví dụ trong đề tài “Một số động
vật sống trong rừng”, cô sẽ phát cho mỗi trẻ một biểu tượng 1 con vật (tranh
loto hoặc tượng). Sau khi cô hát hoặc đặt câu đố lien quan đến động vật, trẻ
có con vật nào cầm trên tay, trẻ sẽ đưa con vật đó ra và tự giới thiệu tên thức
ăn, vận động, cách sinh sống của chúng (trẻ dễ dàng hành động và hoạt động
với đối tượng).
Để giờ quan sát với giáo cụ trực quan thêm sinh động và gây hứng thú
nhiều hơn(nếu có điều kiện), cô cho sử dụng thêm các phim tài liệu hoặc
13
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
phóng sự ngắn về thế giới động vật (có thể lấy từ mạng internet hoặc các
loại băng đĩa). Khi sữ dụng các loại tài liệu này thì nội dung phim phải phù
hợp với chủ đề với lứa tuổi được khai thác tại tiết dạy. Những hình ảnh
diễn ra trên màng hình máy vi tính có sức hấp dẫn, lôi cuốn trẻ mạnh mẽ và
nhất định sẽ có sự đóng góp đáng kể vào hiệu quả giáo dục nhưng giáo viên
không nên phụ thuộc quá nhiều vào máy vi tính, mà phải có sự chuẩn bị của
mình về cách dẫn dắt bằng lời nói cho xuyên suốt và logic.
+ Biện pháp 3: Khám phá khoa học qua vật thật bằng hình thức tham quan.
Dù khám phá môi trường tự nhiên hay môi trường xã hội giáo viên cũng
cần tổ chức đàm thoại ngắn nhằm mục đích nhắc trẻ về mục đích tham
quan, các qui tắc hành vi cần tực hiện trong quá trình tham quan.
Tổ chức cho trẻ quan sát có thể quan sát (Tập thể, nhóm, cá nhân) giáo
viên giúp trẻ xác định được những dấu hiệu đặc trưng của sự vật hiện tượng
bằng các biện pháp khác nhau: Như đặt ra các câu hỏi câu đố bài thơ hướng
dẫn trẻ quan sát, khảo sát, sử dụng phương pháp trò chơi, sử dụng kể
chuyện và giải thích để bổ sung cho sự quan sát của trẻ. Trong quá trình quan
sát có thể sử dụng các tác phẩm văn học hoặc âm nhạc.
Cô đàm thoại ngắn về đề tài tham quan để nhắc trẻ nhớ mục đích tham
quan, hướng cháu chú ý quan sát các loại hoa chú ý với môi trường thiên nhiên
cô cần cho trẻ tự phát hiện. Cho trẻ quyền lựa chọn đối tượng trong khuôn
khổ yêu cầu
Ngay sau khi tham quan các đối tượng trẻ thu nhặt được cần phải đặt ở
góc thiên nhiên để có thể cho cháu quan sát động thực vật. Sau tham quan vài
ngày tổ chức đàm thoại. Giáo viên đặt câu hỏi sao cho trí nhớ của trẻ xuất
hiện toàn bộ quá trình tham quan, xác định thời điểm giáo dưỡng và giáo dục
để trẻ xác định mối quan hệ giữa các hiện tượng. Qua đó trẻ bày tỏ được
cảm xúc của trẻ với buổi tham quan.
14
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
+ Biện pháp 4: Xây dựng góc “Bé với thiên nhiên” để trẻ hoạt động KPKH:
Góc thiên nhiên là nơi để trẻ khám phá môi trường tự nhiên. Nơi dành cho
các hoạt động góc hoặc hoạt động ngoài trời. Thông qua các hoạt động này
trẻ tri giác và khám phá từ đó trẻ phát triển tư duy trẻ so sánh, phân tích, tổng
hợp. Qua hằng ngày trẻ nhận thấy sự hình thành và phát triển của sự vật
hiện tượng và các mối quan hệ trong thiên nhiên như quá trình phát triển của
cây từ hạt. Gà đẻ trứng và trừng lại nở ra gà …cũng thông qua góc thiên
nhiên cháu biết cách chăm sóc và bảo vệ như thế nào cho phù hợp với từng
sự vật hiện tượng. Trong quá trình khám phá cháu được trao đổi thảo luận
ngôn ngữ cũng phát triển và từ đó hình thành ý thức chăm sóc bảo vệ thiên
nhiên như nhặt cỏ, bắt sâu, tưới nước, ngoài ra còn là nơi tìm đọc các loại
sách về thiên nhiên, các tranh ảnh về thế giới tự nhiên!
Ví dụ: Khi khám phá các loại cây trẻ mẫu giáo lớn sẽ hiểu sâu hơn, rõ
hơn, và cụ thể hơn về các loại cây (thân đứng, thân bò, thân leo…) Khi khám
phá về các hiện tượng thiên nhiên: “gió” trẻ sẽ cảm nhận được gió có ích lợi
gì? Gió thổi cơ thể con người cảm thấy như thế nào? Tại sao con biết là đang
có gió? Lắng nghe gió thổi qua lá cây...
c. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp
Giáo viên phải hiểu rõ vai trò của bộ môn khám phá khoa học đối với trẻ
mẫu giáo
Nắm vững phương pháp giảng dạy bộ môn khám phá khoa học
Tìm tòi khám phá tạo môi trường, gây hứng thú cho trẻ
Tìm tòi các phương pháp sáng tạo, sinh động, hấp dẫn, sôi nổi tránh gò ép và
lặp lại nhiều lần để trẻ nhàm chán
Tích cực làm đồ dùng đồ chơi tự tạo sinh động hấp dẫn để lôi cuốn thu hút
trẻ
Nghiên cứu kĩ nội dung, yêu cầu của từng bài trước khi dạy
15
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
Tích cực học hỏi nghiên cứu bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ
Ngoài những điều kiện trên đòi hỏi tôi phải nghiên sưu tầm thêm tranh ảnh
để minh họa cho bài học. Sử dụng powerpoit để trình chiếu trên màn hình và
kết hợp lời giải thích của cô. Qua hình ảnh đó giúp trẻ chú ý đến bài dạy của
cô hơn, trẻ nhớ kiến thức sâu sắc hơn.
d . Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
Sự liên kết giữa các biện pháp giải pháp phải liên quan mật thiết với nhau
luôn tạo môi trường học tập phải phù hợp theo từng chủ đề và đảm bảo tính
khoa học logic…
Để đảm bảo cho các tiết học đạt kết quả và chất lượng cao, các biện
pháp và giải pháp trên được tôi kết hợp hài hòa trong các tiết dạy khám phá
khoa học.
Đối với trẻ mầm non cháu rất dễ nhớ nhanh quên, nếu không được tập
luyện thường xuyên cháu sẽ quên ngay sau ngững ngày nghĩ vì thế việc phối
hợp với phụ huynh là điều kiện không thể thiếu trong kế hoạch chăm sóc và
giáo dục trẻ, giúp trẻ có những hiểu biết thêm về cuộc sống thực tiễn, về
thiên nhiên – xã hội và môi trường nơi trẻ đang sống. Chính vì thế mà qua các
tiết dạy ở trên trường tôi còn động viên phụ huynh phụ thường xuyên cũng
cố nhắc nhở lại những kiến thức được học ở trên lớp nhằm giúp trẻ học ở
mọi lúc mọi nơi…
e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
Qua một số biện pháp hữu ích tôi thấy đạt được kết quả như sau:
Nội dung
Đầu năm
Cuối năm
Vốn từ và khả năng Tổng số trẻ đạt 23/35 Tổng số trẻ đạt 33/35
phát âm của trẻ
cháu. Đạt 65.7%
cháu. Đạt 94.2%
Phát âm chính xác và ít Tổng số trẻ đạt 15/35 Tổng số trẻ đạt 30/35
dùng từ địa phương
cháu. Đạt 42.8%
16
cháu. Đạt 85.7%
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
Kiến thức về thế giới Tổng số trẻ đạt 24/35 Tổng số trẻ đạt 33/35
xung quanh và kinh cháu. Đạt 68.5%
cháu. Đạt 94.2%
nghiệm sống
Biết dùng câu có nghĩa Tổng số trẻ đạt 21/35 Tổng số trẻ đạt 32/35
đầy đủ, rõ ràng mạch cháu. Đạt 60%
cháu. Đạt 91.4%
lạc, diễn đạt sáng tạo.
Trẻ hứng thú tích cực
tham gia hoạt động
Tổng số trẻ đạt 23/35 Tổng số trẻ đạt 33/35
cháu. Đạt 65.7%
cháu. Đạt 94.2%
khám phá khoa học.
II.4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề
nghiên cứu.
+ Đối với cô giáo:
Qua quá trình thực hiện tôi đã trau dồi thêm cho mình nhiều kiến thức
và kinh nghiệm trong giảng dạy môn khám phá khoa học, luôn suy nghĩ tìm
tòi học hỏi thêm để có phương pháp lên lớp phù hợp và đạt hiệu quả cao
hơn. Tích lũy được các kinh nghiệm trong khâi chuẩn bị cho tiết dạy như
nắm được cách khai thác và tổng hợp kiến thức khoa học phù hợp với tiết
dạy đề tài chủ đề.Và phương tiện chủ yếu trong việc mang khoa học đến
với trẻ là sự truyền thụ của cô. Việc nắm được thủ thuật truyền tải và khai
thác kiến thức phù hợp lứa tuổi sẽ giúp cô giáo mang khoa học đến với trẻ
một cách có hiệu quả nhất.
+ Đối với trẻ:
Mặc dù trước đây môn khám phá khoa học được trẻ rất yêu thích
nhưng kết quả thu được sau mổi tiết học trên trẻ chưa cao vì trẻ tiếp thu
17
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
tương đối thụ động. Nhưng nay qua thời gian thực hiện đề tài nghiên cứu thì
thấy rằng trẻ rất hứng thú say mê trong giờ học. Đã phát huy được tích tích
cực của trẻ, tiết học có sự tương tác rất lớn giữa cô và trẻ. Trẻ chủ động
sáng tạo trong quá trình học tập nên trẻ được phát triển một cách toàn diện
về tư duy, ngôn ngữ, trí nhớ… đặc biệt là trong việc phát triển ngôn ngữ,
cung cấp vốn từ để mở rộng tầm hiểu biết của trẻ giúp trẻ sự dụng tốt ngôn
ngữ phổ thông và giảm dần dùng từ địa phương.
+ Đối với phụ huynh:
Trước đây một số phụ huynh chưa quan tâm đúng mức đến việc chăm
sóc giáo dục trẻ. Đặc biệt là chưa hiểu, chưa đánh giá đúng tầm quang trọng
của việc cho trẻ khám phá khoa học . Nay phụ huynh đã có những hiểu biết
thêm đến ý nghĩa của việc khám phá khoa học ở trường mầm non đói với sự
hình thành nhân cách trẻ, qua đó giáo dục về mặt tình cảm đạo đức, rèn
luyện và phát triển ngôn ngữ lời nói cho trẻ. Từ đó, trong nhận thức, trong
việc làm phụ huynh đã có sự quan tâm đến việc học tập của cháu ở lớp cũng
như ở nhà nhằm mở rộng tầm hiểu biết cho trẻ….
III. Kết luận, kiến nghị:
III.1. Kết luận:
Ngôn ngữ có vai trò vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của trẻ,nó
là một trong những điều kiện giúp cho nhân cách của trẻ phát triển một cách
toàn diện nhất. Ngôn ngữ giúp trẻ tìm hiểu ,khám phá thế giới xung quanh,
thông qua các từ ngữ và các câu nói của người lớn trẻ em đợưc làm quen với
các sự vật,hiện tượng xung quanh,từ đó trẻ hiểu biết những đặc điểm,tính
chất, công dụng của chúng cùng với các từ tương ứng với nó. Nhờ có ngôn
ngữ mà trẻ có thể biểu lộ suy nghĩ của mình với mọi người xung quanh,trẻ
mới tiếp xúc được với nền văn hoá của nhân loại. Đặc biệt ở lứa tuổi Mầm
non, nhất là trẻ mẫu giáo 56 tuổi, ở lứa tuổi này khả năng ngôn ngữ của trẻ
18
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
liên quan với sự phát triển trí tuệ và những trải nghiệm trong cuộc sống hàng
ngày,trẻ có thể sử dụng ngôn ngữ để thể hiện các mối quan hệ qua lại của
các sự vật hiện tượng trong thế giới xung quanh mà trẻ nhận thức được. Vốn
từ của trẻ tuy phong phú song còn hạn chế trong cách diễn đạt mạch lạc và
nói đúng ngữ pháp và cách thể hiện lời nói sáng tạo. Là một giáo viên mầm
non, để phát triển cho trẻ một cách toàn diện thì phải nắm vững đặc điểm
tâm ,sinh lý của trẻ, đặc điểm về phát triển ngôn ngữ của trẻ, cần phát huy
vốn từ tích cực cho trẻ, khuyến khích trẻ sử dụng chúng khi trẻ tự kể chuyện
và trao đổi với những người xung quanh. Đặc biệt là cần đưa các biện pháp
tốt nhất để phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở mọi lúc,mọi nơi
Nhận thức được điều đó tôi đã không ngừng học hỏi nghiên cứu để
chăm sóc giáo dục các cháu ở tất cả các hoạt động nhằm tạo điều kiện cho
trẻ phát triển ngôn ngữ trong giao tiếp, góp phần đào tạo cho thế hệ trẻ thành
những con người phát triển toàn diện.Vì trẻ em hôm nay thế giới ngày mai.
III.2. Kiến nghị:
Trong phạm vi nhà trường tạo điều kiện cho các cháu học tốt hơn như:
Môi trường hoạt động phải có sân chơi, bóng mát... một số giờ hoạt động cho
trẻ hoạt động ngoài trời sẽ đạt hiệu quả cao hơn.
Được đi dự giờ một số tiết mẫu điển hình ở trường bạn để học hỏi và
bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ của bản thân.
Trên đây là một số kinh nghiệm dạy môn Khám phá khoa học ở lứa tuổi
5 6 tuổi. Tôi đã thực hiện trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ có hiệu quả
tại đơn vị trường. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của hội đồng khoa học
nhà trường.
Tôi xin chân thành cảm ơn./.
19
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN
(Ký tên, đóng dấu)
20
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
SKKN: Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi thông qua hoạt
động khám phá khoa học.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tạp chí Giáo dục mầm non số 4 2007.
2. Trang wed Google.com.vn.
3. Tâm lý học trẻ lứa tuổi mầm non ( Tác giả Nguyễn Ánh Tuyết – NXB
Đại học sư phạm – 2008)
4. Tâm lý học đại cương ( Tác giả Nguyễn Quang Uẩn NXB Đại học sư
phạm )
21
Người thực hiện: Trịnh Thị Ngọc Hân
