SKKN: Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn Vật lí tại trường PTDTNT THCS Krông Ana
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.72 MB, 24 trang )
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
MỤC LỤC
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
......................................................................................
3
I.LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI........................................................................................................ 3
II.MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU................................................................................................ 3
PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
...................................................................
4
I.Cơ sở lý luận của vấn đề: ................................................................................................. 4
II.Thực trạng vấn đề:........................................................................................................... 4
1 Thuận lợi..................................................................................................................... 4
2 Khó khăn:.................................................................................................................... 5
3 Thực trạng nhà trường: .............................................................................................. 5
III.Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề: .......................................................... 6
1 Phương pháp nhớ công thức...................................................................................... 6
2 Chia nhỏ bài toán ....................................................................................................... 7
3 Phương pháp vẽ sơ đồ .............................................................................................. 9
4 Phương pháp mô phỏng thí nghiệm.......................................................................... 11
5 Sử dụng hiệu quả trang web ........................................................ 16
IV.Tính mới của giải pháp:................................................................................................. 19
V.Hiệu quả SKKN:............................................................................................................. 19
I.Kết luận:.......................................................................................................................... 21
II.Kiến Nghị: ...................................................................................................................... 21
PHỤ LỤC 4: CHÚ THÍCH PHẦN VIẾT TẮT
Stt
1
Các chữ viết tắt
GDĐT
Nội dung
Giáo dục và đào tạo
1
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
2
GV
Giáo viên
3
CNTT
Công nghệ thông tin
4
HS
Học sinh
5
NXB
Nhà xuất bản
6
PTDTNT
Phổ thông dân tộc nội trú
7
PPDH
Phương pháp dạy học
8
QĐ
Quyết định
9
SGK
Sách giáo khoa
10
SGV
Sách giáo viên
2
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
I.
LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Thế kỉ XXI là thế kỉ dành cho trí tuệ. Chính vì vậy, mà Đảng và nhà
nước ta xác định giáo dục là quốc sách hàng đầu. Hoà mình vào sự phát triển
giáo dục của cả nước, mỗi trường phổ thông đã và đang phấn đấu để nâng
cao chất lượng giáo dục trong quá trình dạy học, bằng cách đẩy mạnh phong
trào dạy và học. Muốn như vậy, ngay từ đầu các cấp học giáo viên cần phải
trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản nhất, trang bị cho học sinh t ừ ý
thức học tập, năng lực tự học, tự trao dồi, tìm kiếm kiến thức mới. Trên cơ
sở đó học sinh có thể vận dụng linh hoạt những kiến thức đã được học vào
cuộc sống và lao động. Sự nghiệp giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) phải góp
phần quyết định vào việc bồi dưỡng trí tuệ khoa học, năng lực sáng tạo cho
thế hệ trẻ Chúng ta đã bước vào thời kỳ mới, thời kỳ mà yêu cầu cao của xã
hội về mọi mặt. Trong đó giáo dục đã và đang chuyển mình sâu sắc, kể cả
chất và lượng, phụ huynh, học sinh đều nhận thức cao về vấn đề học của
con em mình về các môn học nói chung và môn vật lí nói riêng. Theo chương
trình chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo, được sự quan tâm và chỉ đạo sát sao
của Sở Giáo dục và Đào tạo Đăk Lăk, giáo viên trong các trường trung học cơ
sở (THCS) nói chung và trường phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT) THCS
nói riêng đã có phương pháp dạy học đổi mới, lấy học sinh làm trung tâm.
Song chương trình SGK, SGV và các loại sách tham khảo chưa thực sự cụ thể
hoá các phân dạng chương trình bồi dưỡng, hay nói cách khác là cách hướng
dẫn cho học sinh nắm bắt dạng toán vật lí một cách nhanh nhất, có hiệu quả
nhất. Trong quá trình giảng dạy bộ môn vật lí cũng như ôn tập, bồi dưỡng HS
giỏi để giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách dễ dàng hơn, nhận thức bài
giảng nhanh hơn, tốt hơn và tạo cho học sinh có được hứng thú cao trong học
tập.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Để giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách dễ dàng hơn, nhận thức
bài giảng nhanh hơn, tốt hơn và tạo cho học sinh có được hứng thú cao trong
học tập tôi giúp học sinh có được phương pháp làm bài tập. Xuất phát từ tầm
quan trọng của việc phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh
trong giờ học môn vật lí nhằm giúp học sinh có thêm nhiều phương pháp học
tập tốt, lĩnh hội được toàn bộ các kiến thức trong các giờ học, từ đó vận
dụng được vào trong cuộc sống một cách thiết thực và có hiệu quả tôi đã
3
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
chọn đề tài: “Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi
môn Vật lí tại trường PTDTNT THCS Krông Ana” để làm đề tài nghiên
cứu.
PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
I.
Cơ sở lý luận của vấn đề:
Trong giáo dục hoạt động cơ bản là dạy và học. Trong đó hoạt động dạy
học không chỉ đơn thuần là cung cấp cho học sinh kiến thức có sẵn và những
kinh nghiệm xã hội mà còn góp phần tích cực vào việc hình thành và phát
triển nhân cách của học sinh theo mục tiêu đào tạo.
Môn học vật lí cũng như các môn học khác ở bậc THCS đóng một vai
trò rất quan trong trong việc hình thành kiến thức phổ thông. Các kiến thức và
kỹ năng này rất cần thiết để các em có thể tiếp cận nhanh với các chương
trình học ở bậc cao hơn, cũng như giúp các em có một nền tảng kiến thức để
có thể học và trở thành các kỹ sư, kỹ thuật viên lành nghề, đáp ứng nhu cầu
ngày một cao của một xã hội công nghiệp hiện đại.
Việc giải tốt các bài tập vật lỳ có thể giúp các em hiểu rõ bản chất của
những vấn đề lý thuyết mà các em còn khúc mắc trong các tiết bài học. Ngoài
ra việc giải tốt các bài tập vật lí còn giúp các em tăng niềm say mê học tập và
nghiên cứu vật lí.
Thực tế cho thấy hoạt động dạy và học vật lí đã phần nào gây hứng
thú, giúp học sinh ham thích học tập và tìm hiểu môn học này. Trên cơ sở nội
dung bài học, các em đã biết làm một số bài tập đơn giản và vận dụng vào
cuộc sống để làm việc và giải thích một số hiện tượng vật lí thường gặp.
Tuy nhiên khi gặp bài tập khó thì các em lúng túng, chưa biết phương pháp
giải như thế nào mặc dù đã học chăm chỉ. Vì vậy tôi cung cấp cho các em
phương pháp giải bài tập theo từng chuyên đề.
Mục tiêu của bài viết này là học sinh nắm được vững vàng kiến thức
vật lí, rèn khả năng tư duy lô gíc và lý luận thực tế. Đó là những phẩm chất
của người ham nghiên cứu khoa học, ham học tập… phải được hình thành
ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.
II. Thực trạng vấn đề:
1 Thuận lợi
Do đặc thù trường PTDTNT nên được sự quan tâm của lãnh đạo các
cấp và toàn xã hội.
4
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
Được sự quan tâm chỉ đạo sâu sắc của chi bộ lãnh đạo trường, phân
công làm công tác bồi dưỡng HSG cả cấp học (từ đầu cấp đến cuối cấp). Đề
ra kế hoạch cụ thể từng năm, từng học kỳ, từng tháng. Theo dõi, kiểm tra đôn
đốc thường xuyên.
Cộng tác chặt chẽ từ phía giáo viên bộ môn.
Kết hợp chặt chẽ giữa gia đình với nhà trường và giáo viên chủ
nhiệm lớp.
Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Ban giám hiệu, Tổ chuyên
môn.
Bản thân luôn tích cực áp dụng đề tài trong từng tiết bồi dưỡng HSG
trên lớp.
Học sinh ngoan ngoãn, lễ phép có nhiều cố gắng muốn được vươn
lên nhiều hơn nữa trong học tập.
2 Khó khăn:
Do đặc thù của trường nên đối tượng học sinh là con em đồng bào các
dân tộc ít người đang sinh sống tại Tây nguyên, nên ngôn ngữ mỗi dân tộc,
mỗi địa phương khác nhau, nên để các em nắm được kiến thức nâng cao là
vấn đề khó khăn và phức tạp.
Có một số em chưa thành thạo ngôn ngữ phổ thông.
Khả năng tiếp thu còn chậm, chưa nhanh nhẹn trong các hoạt động
khác.
Là giáo viên dạy vật lí duy nhất trong trường nên còn khó khăn trong
công tác trao đổi, học tập kinh nghiệm của dồng nghiệp.
Số khối lớp bồi dưỡng HSG là hai khối nên khó tập trung trong giảng
dạy.
3 Thực trạng nhà trường:
Trước khi thực hiện SKKN thì việc bồi dưỡng HSG trong nhà trường
có thực hiện nhưng kết quả không cao:
Năm học
Vị thứ trong cuộc thi
HSG Văn hóa
20112012
Xếp thứ 23/24 em
20122013
Xếp thứ 19/20 em
5
Ghi chú
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
III.
20132014
Không có học sinh
tham gia
20142015
Không có học sinh
ntham gia
Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề:
1 Phương pháp nhớ công thức
Trong vật lí, người ta dùng phương trình để mô tả mối quan hệ giữa
các đại lượng khác nhau. Một số phương trình rất đơn giản, trong khi số khác
thì cực kỳ phức tạp. Nên ghi nhớ các phương trình đơn giản nhất và học cách
sử dụng chúng để có thể giải các bài tập đơn giản lẫn phức tạp. Ngay cả
những bài tập khó và rắc rối vẫn có thể giải bằng nhiều phương trình đơn
giản hoặc biến đổi các phương trình này cho phù hợp với bài toán. Học các
phương trình cơ bản trong vật lí là việc rất quan trọng và bằng một số mẹo
ghi nhớ sẽ giúp quá trình học vật lí của các em học sinh vui vẻ và dẫn đến
các em có hứng thú học tập hơn.
STT
Công thức
Cách ghi nhớ
m = D.V
Mau = Đi Về
2
s = v.t
Sống = Vì Tình
3
Q = m.c.Vt
Qua = Cầu mới tới
4
ρ .l
R=
S
Rượu bằng cá rô nhân cá lóc chia
cá sặc
5
Q = λ .m
Quên người em
6
Q = m.L
Quên em Lan
7
A = U .I .t
Anh Uống Ít thôi
1
Mẹ = Về Đi
Què = mà có tình
6
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
8
U2
P=
R
Phải uống bình rượu
9
Đoạn mạch nối tiếp:
I, U ngược nhau I là bằng nhau thì
U là tổng. Và ngược lại
I = I1 = I 2 = ... = I n
U = U1 + U 2 + ... + U n
Đoạn mạch song song:
I = I1 + I 2 + ... + I n
U = U1 = U 2 = ... = U n
2 Chia nhỏ bài toán
Trong quá trình bồi dưỡng HSG tôi nhận thấy các em khó khăn trong
việc phân tích bài toán và đưa ra hướng giải hợp lí. Vì vậy trong quá trình học
chính vì thế để giúp các em giải quyết bài toán này tôi thường biến đổi đề sao
cho thành nhiều bài toán nhỏ dễ hơn.
Ví dụ 1:
Bài toán : Một thỏi hợp kim chì, kẽm có khối lượng 1 kg ở 1250C được
thả vào 1 nhiệt lượng kế có khối lượng 1,6 kg có nhiệt dung riêng 250J/kg.K
chứa 1 kg nước ở 200C. Nhiệt độ khi cân bằng là 250C. Xác định khối lượng
chì, kẽm chiếm bao nhiêu phần trăm trong hợp kim. Biết rằng nhiệt dung
riêng của chì, Kẽm, nước lần lượt là: 130 J/kg.K, 400 J/kg.K, 4200 J/kg.K. Bỏ
qua mọi mất mát năng lượng.
Bài toán được chia làm hai bài toán đơn giản như sau:
Bài 1: Một thỏi chì có khối lượng m1 ở 1250C được thả vào 1 nhiệt
lượng kế có khối lượng 1,6 kg có nhiệt dung riêng 250 J/kg.K chứa 1 kg nước
ở 200C. Nhiệt độ khi cân bằng là 250C. Biết rằng nhiệt dung riêng của chi
130J/kg.K Tính khối lượng của chì.
Bài 2: Một thỏi kẽm có khối lượng m2 ở 125 C được thả vào 1 nhiệt
lượng kế có khối lượng 1, 6 kg có nhiệt dung riêng 250 J/kg.K chứa 1 kg
nước ở 20 C. Nhiệt độ khi cân bằng là 25 C. Tính khối lượng của Chì. Biết
rằng nhiệt dung riêng của chì 400 J/kg.K
Ví dụ 2:
Bài toán: Một cốc nhựa hình trụ thành móng có đáy dày 1cm. Nếu thả
cốc vào trong một bình nước lớn thì cốc nổi ở vị trí thẳng đứng và chìm 3 cm
7
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
trong nước. Nếu đó vào của một chất lỏng chưa biết khối lượng riêng, có độ
cao 3 cm thì cốc chìm trong nước 5 cm. Hỏi phải đổ thêm vào cốc bao nhiêu
chất lỏng nói trên để mức chất lỏng trong cốc ngang bằng với mức nước
ngoài cốc.
Bài toán được chia làm hai bài toán đơn giản như sau:
Bài 1 Một cốc nhựa hình trụ thành mỏng có đáy dày 1cm. Nếu thả cốc
vào trong một bình nước lớn thì cốc nổi ở vị trí thẳng đứng và chìm 3cm trong
nước. Biết diện tích đáy cốc là 12 cm2. Em hãy tính khối lượng của cốc nước.
Bài 2 Một cốc nhựa hình trụ thành mỏng có đáy dày 1cm, chứa 24 cm 3
nước. Biết khối lượng của cốc nhựa là 36g.
a) Em hãy tính độ cao của mực nước trong cốc.
b) Em hãy tính độ cao phần chìm của cốc nước.
c) Em cần phải thêm hoặc bớt một lượng nước cao bao nhiêu để mực
nước trong cốc bằng mực nước ngoài cốc.
Ví dụ 3:
Bài toán: Một hành khách đi bộ trên đoạn đường AB thấy: cứ 15 phút
lại có một xe buýt đi cùng chiếu vượt qua mình, và cứ 10 phút lại có một xe
buýt đi ngược chiều qua mình. Các xe khởi hành sau những khoảng thời gian
như nhau, đi với vận tốc không đổi và không nghỉ trên đường. Vậy cứ sau bao
nhiêu phút thì có một xe rời bến?
Bài toán được chia làm ba bài toán đơn giản như sau:
Bài 1: Một người học sinh đi bộ từ nhà đến trường với vận tốc 5km/h,
cùng lúc đó một xe buýt khởi từ trường đi theo hướng ngược lại với vận tốc
40 km/h. Hỏi sau bao nhiêu phút học sinh và xe buýt gặp nhau? Biết quãng
đường từ nhà tới trường là 2 km
Bài 2: Một người học sinh đi bộ từ nhà đến trường với vận tốc 5 km/h.
Sau khi học sinh đó đi được 2 km thì một xe buýt khởi từ nhà học sinh duổi
theo với vận tốc 40 km/h. Hỏi sau bao nhiêu phút học sinh và xe buýt gặp
nhau?
Bài 3: Chiếc xe buýt thứ nhất xuất phát từ A đi về B với vận tốc 45
km/h. Và cứ sau một thời gian thì có một xe buýt bắt đầu khởi hành từ A. Khi
chiếc xe buýt thứ nhất di đến B thì chiếc xe buýt thứ 7 xuất phát ở A. Biết
quãng đường AB dài 45 km.
a) Hỏi khoảng cách giữa hai xe buýt liên tiếp là bao nhiêu?
b) Hỏi sau bao sau bao nhiêu phút thì có một xe rời bến?
8
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
3 Phương pháp vẽ sơ đồ
Trong suốt quá trình giảng dạy và bồi dưỡng HS giỏi, tôi thấy các
SGK, Sách tham khảo khi đưa ra các bài tập vật lí, các hướng dẫn giải khác
nhau. Nhưng chưa đưa ra hướng dẫn chung trước khi làm các dạng bài tập
cho học sinh (ta có thể gọi là gây nhiễu) làm cho học sinh nắm bắt một cách
mơ hồ, không rõ ràng, làm rồi nhưng có thể quên hoặc không nhớ lâu do
không được định hướng rõ ràng. Vì vậy với sự hiểu biết và kinh nghiệm của
mình tôi thường hướng dẫn các em tóm tắt bài tập theo dạng sơ đồ.
Lợi ích của tóm tắt bài toán theo dạng sơ đồ.
+ Tóm tắt bài toán bằng sơ đồ giúp các tiết kiệm thời gian và ghi nhớ
tốt hơn đề bài.
+ Giúp bạn sáng tạo hơn, vì bạn có thể viết, vẽ tùy ý theo bạn muốn,
không bắt buộc phải theo khuôn khổ.
+ Giúp bạn đưa ra các giải pháp để giải quyết bài toán.
+ Giúp bạn nhìn thấy “bức tranh tổng thể” của nội dung bài toán.
+ Tìm được mối liên hệ giữa các khái niệm then chốt.
+ Ôn tập và ghi nhớ sẽ hiệu quả và nhanh hơn.
9
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
Hình 1: Sơ đồ hóa dạng ài toán chuyên động hai xe cùng chiều và gặp nhau
Hình 2:Dạng bài toán khoảng cách của hai xe chuyển động ngược chiều
Hình 3: Dạng bài toán hai xe chuyển động cùng chiều ở hai thời điểm khác
nhau.
10
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
Hình 4: Tóm tắt sự chuyển thể của chất
Hình 5: Bài toán tạo ảnh của một vật qua hai thấu kính
4 Phương pháp mô phỏng thí nghiệm
Vật lí là một môn khoa học thực nghiệm, để học sinh có thể hiểu rõ
hơn về bản chất các hiện tượng về vật lí sau những giờ học lý thuyết đã
được đề cập là một yêu cầu hết sức cần thiết. Do đó việc kết hợp giữa lý
thuyết và thực nghiệm trong dạy học vật lí là một phương pháp quan trọng.
Điều này không những mang lại hiệu quả trong việc dạy học, cũng như góp
phần tích cực trong hoạt động nhận thức của học sinh.
Một vấn đề hiện đang khó khăn ở các trường phổ thông hiện nay là
tình trạng thiếu thốn về cơ sở vật chất. Không phải trường phổ thông nào
cũng thuận lợi được trang bị phòng thí nghiệm và dụng cụ thí nghiệm đầy đủ
và hiện đại. Trường PTDTNT THCS hiện nay vẫn chưa được trang bị đầy đủ
các dụng cụ thí nghiệm hiện đại đặc biệt đối với một số thí nghiệm vật lí
nên rất khó khăn cho việc truyền đạt các thí nghiệm trực quan sinh động cho
học sinh nhất là với các thí nghiệm phức tạp trong chương trình học. Điều
11
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
này dẫn đến một kết quả học sinh chưa thể hiểu được hết bản chất các hiện
tượng vật lí chỉ mô tả qua lý thuyết. Một phương án có thể giúp cho học sinh
có thể quan sát trực quan được các hiện tượng vật lí thông qua mô phỏng lại
các thí nghiệm ảo bằng cách ứng dụng một số phần mềm CNTT như
Crocodile Physics 605, Flash, Optics Mar.03 kết hợp với dạy h ọc lý thuyết.
Đây là một giải pháp có lợi ích quan trọng trong việc giảng dạy của giáo viên,
đồng thời giúp học sinh có hứng thú trong học tập và tiếp thu kiến thức nhanh
chóng, sâu sắc.
Kết luận được: Bản chất dòng điện trong kim loại là dòng chuyển dời có
hướng của các electron tự do dưới tác dụng của điện trường.
Tuy nhiên về phương diện lý thuyết hay tiến hành một thí nghiệm thực tế
chúng ta không thể thấy được bằng mắt quỹ đạo chuyển động của các electron
như thế nào? Thông qua thí nghiệm ảo thì việc quan sát trực quan các quỹ đạo
chuyển động của electron trên hệ thống thí nghiệm đã được mô phỏng bằng
phần mềm thông qua hệ thống máy tính như hình 6 sẽ giúp học sinh hình dung
ra được cơ chế chuyển động của electron dưới tác dụng của điện trường, làm rõ
được thuyết electron về tính dẫn điện trong kim loại, sự phụ thuộc của điện trở
vào nhiệt độ. Kết quả sau khi quan sát học sinh sẽ tiếp thu bài giảng với hiệu
suất cao hơn.
Hình 6: Thí nghiệm mô phỏng chiều dòng điện trong kim loại
Kết luận được:
12
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
Hai lực cân bằng là hai lực cùng đặt trên một vật, có cường độ bằng
nhau, phương nằm trên cùng một đường thẳng, chiều ngược nhau.
Dưới tác dụng của hai lực cân bằng, một vật đứng yên sẽ tiếp tục đứng
yên; đang chuyển động sẽ tiếp tục chuyển động thẳng đều.
Lực là một đại lượng vật lí không nhìn thấy được bằng mắt. Thông qua
thí nghiệm mô phỏng ta biểu diễn lực bằng vectơ giúp học sinh dễ hiểu và nắm
được nội dung bài học.
Hình 7: Chiếc xe cứu hỏa chịu tác dụng của các lực cân bằng trong
hai trường hợp đứng yên và đang chuyển động
13
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
Hình 8: Biểu diễn lực của các cặp lực cân bằng
Kết luận được:
Nguồn điện có khả năng cung cấp điện để các dụng cụ điện hoạt
động. Mỗi nguồn điện có 2 cực, cực dương (+), cực âm ().
Theo qui ước chiều dòng điện trong mạch điện là chiều từ cực dương
của nguồn điện qua dây dẫn và các thiết bị diện tới cực âm của nguồn điện.
14
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
Trong thí nghiệm thực tế của mạch điện không thể biểu diễn cụ thể
chiều dòng điện trong mạch điện. Nên thí nghiệm mô phỏng có thể giúp học
sinh nhận ra và khắc sâu kiến thức chiều dòng điện trong mạch điện.
Hình 9: Sơ đồ mạch điện đơn giản
Kết luận được:
Hai bộ phận quan trọng của máy ảnh là: vật kính và buồng tối.
Vật kinh là thấu kính hội tụ. Ảnh trên phim là ảnh thật, ngược chiều
với vật, nhỏ hơn vật.
Dụng cụ thí nghiệm trong phòng thí nghiệm có thể giúp học sinh nhận
biết được cấu tạo chính của máy ảnh nhưng không diễn tả được sự tạo ảnh
trong máy ảnh. Bằng thí nghiệm mô phỏng học sinh sẽ dễ dàng rút ra được
nhận xét về sự tạo ảnh trong máy ảnh. Ngoài ra còn giúp học sinh khắc sâu kiến
thức về sự tạo ảnh, đặc điểm của ảnh tạo bởi thấu kính hội tụ.
15
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
Hình 10: Cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của máy ảnh.
5 Sử dụng hiệu quả trang web
Trang web là trang web tôi thường sử dụng để các
em tự ôn tập và thi. Nội dung kiến thức trên trang web được cụ thể, toàn bộ
kiến thức trong sách giáo khoa sẽ được phân chia thành các điểm kiến thức và
các điểm này sẽ kết nối với nhau theo dạng cây kỹ năng.
Các bài tập trên trang web toán được lồng ghép vào những trò chơi với
hình minh họa nổi bật, vui nhộn làm học sinh rất hào hứng. Qua cuộc thi này
giúp học sinh có thêm cách học khác tranh nhàm chán trong ôn thi và yêu thích
môn Vật lí hơn và tìm được cho mình một sân chơi bổ ích để nâng cao chất
lượng học tập của bản thân.
Theo Tập đoàn FPT, đơn vị tổ chức cuộc thi, điểm mới của cuộc thi
năm nay là lần đầu tiên Violympic ứng dụng các công nghệ mới nhất như mô
hình hóa kiến thức theo đồ thị, phân tích dữ liệu lớn để giúp cá nhân hóa việc
học và kiểm tra cho từng học sinh. Violympic là cuộc thi online đầu tiên áp
dụng công nghệ hiện đại này để cá nhân hóa việc học của học sinh.
Khi học sinh tham gia thi, hệ thống sẽ dựa vào kết quả thực hiện các
bài tập thuộc mỗi cây kỹ năng để đánh giá điểm mạnh hoặc điểm yếu về
kiến thức của học sinh đó, đưa ra gợi ý cải thiện.
16
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
Hình 11: Các câu hỏi từ các vòng được sắp xếp khó dần
Hình 12: Các câu hỏi được trình bày dưới dạng trò chơi để học sinh tăng
hứng thú học tập
17
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
Hình 13: Ngoài các câu hỏi vận dụng thì các câu hỏi bài tập cũng rất đa dạng
Hình 14: Các câu hỏi mang tính chất thông hiểu nên giúp các em nhớ và nắm
rõ bài học
18
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
Hình 15: Hàng năm số câu hỏi và lượng kiến thức được cập nhật thường
xuyên
IV.
Tính mới của giải pháp:
Bằng phương pháp giảng dạy cụ thể, với hệ thống câu hỏi và bài tập
từ đơn giản đến phức tạp, nhằm đưa các em vào tình huống có vấn đề. Từ đó
các em chủ động, tự tin và sáng tạo về mặt kiến thức hơn.
Giúp các em ghi nhớ công thúc một các nhanh chóng, hiệu quả.
Các bài toán được chia nhỏ để các em không bị lúng tung trong giải bài
toán vật lí
Đối với phương pháp vẽ sơ đồ sẽ giúp học sinh phân tích bài toán dễ
dàng và tìm ra cách giải hiệu quả.
Các thí nghiệm ảo giúp các em tiếp cận với việc ứng dụng môn vật lí
trong đời sống hàng ngày.
Giúp các em có ngồn kiến thức Vật lí có hệ thống và tin cậy thông
qua trang web .
Hơn nữa ở những lớp tôi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm này. Các em
đã dần dần có hứng thú và ham thích bộ môn vật lí hơn, kết quả trong các
cuộc thi HSG đã được cải thiện.
V.
Hiệu quả SKKN:
19
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
Các biện pháp này được bản thân thường xuyên áp dụng và đổ mới
trong suốt quá trinh bồi dưỡng HSG ở trường PTDTNT THCS Krông Ana.
Kết quả trong vài năm học trở lại đây kết quả HSG vật lí có cải thiện.
Năm học
Vị thứ trong cuộc thi
HSG Văn hóa
20152016
Xếp thứ 16/24 em
20162017
Xếp thứ 5/22 em
20172018
Xếp thứ 14/24 em
20182019
Xếp thứ 14/19 em
Ghi chú
Ngoài ra còn có 3 em
đạt giải trong cuộc thi
vyolympic Vật lí
Những kinh nghiệm của bản thân được hình thành trong quá trình dạy
học ở trường PTDTNT THCS Krông Ana.
Đối tượng là các em học sinh dân tộc ít người trong nhà trường.
Được sự phân công của chuyên môn nhà trường bản thân dạy môn vật
lí các khối 6,7,8,9 nên trong quá trình áp dụng SKKN thì nhận thấy:
Các em được ôn thi HSG có hứng thú hơn trong ôn tập, mạnh dạn tự
tin hơn trong các cuộc thi cấp huyện.
Các em học sinh trong lớp có hứng thú học tập hơn đối với bộ môn
vật lí.
20
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
PHẦN THỨ 3: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
I.
Kết luận:
Môn học vật lí cũng như các môn học khác ở bậc THCS đóng một vai
trò rất quan trong trong việc hình thành kiến thức phổ thông. Các kiến thức và
kỹ năng này rất cần thiết để các em có thể tiếp cận nhanh với các chương
trình học ở bậc cao hơn, cũng như giúp các em có một nền tảng kiến thức để
có thể học và trở thành các kỹ sư, kỹ thuật viên lành nghề, đáp ứng nhu cầu
ngày một cao của một xã hội công nghiệp hiện đại.
Việc giải tốt các bài tập vật lí có thể giúp các em hiểu rõ bản chất của
những vấn đề lý thuyết mà các em còn khúc mắc trong các tiết bài học. Ngoài
ra việc giải tốt các bài tập vật lí còn giúp các em tăng niềm say mê học tập và
nghiên cứu vật lí.
Những nội dung trong SKKN sẽ giúp các em có hứng thú đối với môn
học. Đồng thời củng cố, khắc sâu những kiến thức trong SGK.
II. Kiến Nghị:
Trong điều kiện cho phép của nhà trường tham mưu với các cấp lãnh
đạo để xây dựng phòng học bộ môn.
Trong quá trinh giảng dạy giáo viên cần phải nghiên cứu thật kĩ các
dạng bài tập ôn thi HSG từ đó áp dụng nội dung của SKKN.
Đối tượng áp dụng trong đề tài là các em học sinh người đồng bào nên
cần kiên nhẫn. Không nên áp đặt thành tích quá cao làm ảnh hưởng đến quá
trình học tập của các em.
Krông Ana, ngày 24 tháng 2 năm 2019
Người Viết
21
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
Võ Tiến Đạt
PHỤ LỤC 5: TÀI LIỆU THAM KHẢO
Stt
Tên sách
Tên tác giả
1
Sách giáo khoa môn vật lí 6,
7, 8, 9
2
500 bài tập vật lí chuyên
Vũ Thị Phát Minh
THCS bồi dưỡng học sinh
giỏi.
3
Trang web violympic.vn
22
NXB
Giáo dục
Đại học quốc gia
TP.HCM
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
Xác nhận của nhà trường
Hiệu trưởng
Lương Đức Thuận
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP HUYỆN
.................................................................................................................
23
Một số kinh nghiệm trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi môn vật lí tại
Trường PTDTNT THCS Krông Ana
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
24
