SKKN: Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình

UBND HUYỆN KRÔNG ANA
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

Tên đề tài:

Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi 
tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình
Lĩnh vực: Phát triển thẩm mỹ
Họ và tên tác giả: H Dinh Byă
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị: Trường Mầm non Sơn Ca


Dray Sáp, tháng 03 năm 2019


MỤC LỤC
 MỤC LỤC                                                                                                              
 
.............................................................................................................
   
 3
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU                                                                                     
 
....................................................................................
   
 1
 I. Đặt vấn đề                                                                                                        
........................................................................................................
 
   

 1
 II. Mục đích nghiên cứu:                                                                                       
 
......................................................................................
   
 2
 Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ                                                                  
 
.................................................................
   
 2
 I. Cơ sở lí luận                                                                                                       
 
......................................................................................................
   
 2
 II. Thực trạng vấn đề                                                                                            
 
...........................................................................................
   
 4
 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề                                         
 
........................................
   
 7
 IV. Tính mới của giải pháp                                                                                 
 
................................................................................
    

 17
 V. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm                                                                  
 
.................................................................
    
 18
 Phần thứ ba: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ                                                             
 
............................................................
    
 20
 I. Kết luận:                                                                                                          
 
.........................................................................................................
    
 20
 II. Kiến nghị                                                                                                         
 
........................................................................................................
    
 21


Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
I. Đặt vấn đề.
Trẻ  em hôm nay là thế  giới ngày mai. Trẻ  em là niềm hạnh phúc của 
mỗi gia đình, là tương lai của mỗi dân tộc. Việc bảo vệ  và chăm sóc, giáo  
dục trẻ em là trách nhiệm của nhà nước, của xã hội và của mỗi gia đình. Trẻ 
em không phải là người lớn thu nhỏ lại, mà nó cũng có những đặc điểm riêng  
biệt vầ  cấu tạo sinh lý, do đó trẻ  em cũng cần có những biện pháp chăm sóc 

thích hợp. Có người đã cho rằng: Trẻ em là một trang giấy trắng và ai muốn vẽ 
gì vào đó thì vẽ. Đó chính là một quan điểm thật sai lầm, vì thực tế khoa học đã  
chứng minh trẻ em cũng có những nhận thức riêng bên trong của mình, nhưng 
đòi hỏi trẻ phải tích cực tham gia vào hoạt động thì từ  đó tâm lý của trẻ  mới  
phát triển và bộc lộ ra bên ngoài. Trẻ mẫu giáo “chơi mà học, học bằng chơi”.  
Trẻ  rất hiếu động, tò mò, ham muốn học hỏi, tìm hiểu thế  giới xung quanh. 
Trong khi chơi, trẻ thực sự học để lĩnh hội các khái niệm ban đầu hoặc các tri 
thức tiền khoa học.   Đối với việc giáo dục và phát triển nhân cách cho trẻ 
ngay từ  lứa tuổi mầm non, hoạt  động tạo hình đóng vai trò vô cùng quan  
trọng trong sự phát triển trẻ nhỏ về mọi mặt như: thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ, 
thể lực và lao động. hoạt động tạo hình là một hoạt động học tập mang tính 
nghệ  thuật, giúp trẻ  nhận thức thế  giới xung quanh và phản ánh thế  giới  
thông qua các hình tượng nghệ thuật, trong các hình thức hoạt động mang tính 
nghệ thuật.
Hoạt động tạo hình là một hoạt động nằm trong chương trình chăm sóc 
giáo dục mầm non, nhằm cung cấp kiến thức sơ  đẳng về  tạo hình cho trẻ 
thông qua đó phát triển khả  năng quan sát tri giác, phân biệt, khả  năng phân 
tích tổng hợp các thao tác tư  duy trực quan. Góp phần giáo dục toàn diện về 
các mặt cho trẻ như: “Đức – Trí – Lao – Thể ­ Mỹ”.
Hoạt động tạo hình là một hoạt động học tập mang tính nghệ  thuật,  ở 
đó trẻ sử  dụng ngôn ngữ  đặc trưng riêng của nó: màu sắc, hình khối, đường 
nét, bố  cục để  phản ánh, miêu tả, từ  đó giúp trẻ  nhận thức thế  giới xung  
quanh và phản ánh thế giới thông qua các hình tượng nghệ thuật. Nó giúp trẻ 
tìm hiểu, khám phá và thể hiện một cách sinh động những gì chúng nhìn thấy  
trong thế  giới xung quanh, những gì làm trẻ  rung động mạnh mẽ  và gây cho 
chúng những rung động xúc cảm, tình cảm tích cực. Hoạt động tạo hình là 
một hoạt động có đầy đủ  điều kiện để  đảm bảo sự  tác động đồng bộ  lên 
mọi mặt phát triển của trẻ em và hình thành các phẩm chất kĩ năng ban đầu 
của con người như một thành viên trong xã hội biết tích cực, sáng tạo.
Từ  những lí do trên và hiểu được tầm quan trọng đó,  là một giáo viên 

mầm non tôi luôn tìm tòi những biện pháp, phương pháp tốt nhất để giúp trẻ 
hoạt động tích cực trong lĩnh vực này. Tôi tìm tòi, học hỏi từ  những chị  em  
đồng nghiệp đi trước, qua sách báo, qua mạng tôi đã chọn đề  tài nhằm giúp  
1


trẻ phát triển thẩm mỹ một cách tốt nhất và làm đề tài nghiên cứu cho mình.
Chính vì vậy tôi đã chọn đối tượng nghiên cứu
Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động tạo 
hình.
Phạm vi nghiên cứu 
Tại lớp lá 1. Trường MN Sơn Ca. Năm học 2018 ­ 2019
II. Mục đích nghiên cứu:
­ Giúp trẻ học tốt và tham gia tích cực vào hoạt động tạo hình ở trường  
mầm non, giúp trẻ  làm được các kỹ  năng: vẽ, tô màu, xé dán, cắt dán, nặn... 
Giúp trẻ  rèn luyện kỹ  năng khéo léo của đôi bàn tay để  tạo ra những sản  
phẩm mà trẻ thích. Và đặc biệt hơn nữa trẻ cảm nhận được cái hay, cái đẹp 
qua sản phẩm của mình từ đó giúp trẻ biết yêu cái đẹp và mong muốn tạo ra  
cái đẹp. Mỗi sản phẩm của trẻ  tạo ra mang một nội dung và tên gọi khác 
nhau, trẻ nói lên được nội dung và ý nghĩa bức tranh mình tạo ra qua đó giúp  
trẻ phát triển ngôn ngữ trong giao tiếp.
­ Sau khi áp dụng đề  tài tôi nắm vững phương pháp giảng dạy, biết  
lồng ghép, tích hợp hoạt động tạo hình với các hoạt động khác một cách linh 
hoạt, sáng tạo, biết rèn các kỹ năng tạo hình cho trẻ. Ngoài ra tôi còn học hỏi  
thêm những đồng nghiệp đi trước, qua sách báo để nâng cao kiến thức và dạy  
trẻ đạt kết quả cao hơn.
­ Nhằm giúp các bậc phụ huynh nhận thức đượ c tầm quan trọng của 
môn học tạo hình, thống nhất phương pháp dạy trẻ  và  ủng hộ  nguyên vật  
liệu để phục vụ cho môn tạo hình, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục  
trẻ một cách tốt nhất.

Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lí luận
Giáo dục mầm non là mắt xích đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc  
dân, là nấc thang đầu tiên của chặng đường giáo dục nhân cách con người. 
Chính vì giáo dục mầm non đóng vai trò hết sức quan trọng, người giáo viên 
mầm non có vai trò trọng trách vô cùng lớn lao trong việc đào tạo giáo dục  
những chủ nhân tương lai của đất nước.
Giáo viên mầm non chịu trách nhiệm chăm sóc­ giáo dục trẻ  từ  0 – 6  
tuổi. đây là giai đoạn đặt nền móng đầu tiên quan trọng của nhân cách con 
người. nếu không làm tốt việc chăm sóc giáo dục trẻ  trong những năm này 
thì việc giáo dục lại hết sức khó khăn và phức tạp. Vì vậy Nghị  quyết TW  
2 khóa VIII của Đảng cộng sản Việt Nam khẳng định “Định hướ ng chiến  
lượ c giáo dục – đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đề 
2


ra mục tiêu giáo dục mầm non phải trang b ị  cho tr ẻ nh ững gì tốt nhất cả 
về mặt vật chất và tinh thần một cách toàn diện”.
Như  chúng ta đã biết, ngay từ  nhỏ  trẻ  đã có phản xạ  với cái đẹp bằng 
những biểu hiện như:  hướng mắt về ánh sáng, thích ngắm những vật có màu 
sắc lòe loẹt nổi bật, trẻ bắt đầu có ý thích ngắm nhìn các bức tranh, những 
hình thù ngộ  nghĩnh và đa dạng, tuy nhiên chúng chưa thể  nhận biết, phát 
hiện ra cái đẹp của những tác phẩm ấy. Điều đó có thể nói rằng, trẻ luôn có 
những xúc cảm rất đặc biệt với những sự  vật hình tượng xung quanh, nó 
mang lại cảm xúc và ấn tượng mạnh đối với trẻ thôi thúc trẻ muốn khám phá 
và muốn sáng tạo ra cái đẹp. Tuy nhiên đối với trẻ  nhỏ, sự  kiên trì và khả 
năng chú ý của chúng chưa được tốt nên cũng dễ  dẫn đến sự  nhàm chán và  
không hào hứng với công việc được giao trong một thời gian ngắn, và chính  
người lớn chúng ta cũng không thể  nào ép buộc trẻ  hoàn thành nhiệm vụ 
được, xuất phát từ  những đặc điểm đó để  hướng dẫn trẻ  đi vào một hoạt 

động tạo hình, tôi không yêu cầu trẻ  thực hiện ngay. Vì như  thế  sẽ  làm cho 
một giờ hoạt động khô khan và không đạt ở trẻ sự hứng thú tích cực, mà đặc 
biệt với sự áp dụng chương trình giáo dục mầm non mới nó đòi hỏi một giờ 
hoạt động phải nhẹ  nhàng và chủ  động trên trẻ  nhiều hơn trong đó người  
giáo viên chỉ là người định hướng cho trẻ.
Khi tạo ra sản phẩm tạo hình trẻ  tham gia một cách tích cực kết hợp 
giữa tính tích cực của trí tuệ  và thể  lực. Đó là sự  vận dụng kỹ  năng, kỹ 
xảo, sử dụng dụng cụ và các phươ ng tiện tạo hình, trí nhớ, trí tưở ng tượ ng  
sáng tạo thông qua các hoạt động đó phát triển các nhóm cơ  bàn tay, ngón 
tay từ vụng về đến linh hoạt.
Hoạt động tạo hình là hoạt động nghệ  thuật có tầm quan trọng trong 
việc giáo dục thẩm mỹ  cho trẻ, giáo dục trẻ  biết khai thác, khám phá thiên  
nhiên cuộc sống con người, cảnh vật... biết đánh giá, nhận xét cái đẹp, cái  
xấu...vì vậy trẻ cần được hướng dẫn tạo hình ngay từ nhỏ, giáo viên cần bồi 
dưỡng khả năng của trẻ, tạo môi trường, cơ hội cho trẻ được tri giác, tìm tòi, 
khám phá thế giới xung quanh, bồi dưỡng thị hiếu thẩm mỹ, khă năng tư duy 
sáng tạo cho trẻ, để  tạo được thẩm mỹ  trong các hoạt động tạo hình, giáo 
viên cần tăng cường cho trẻ luyện tập các kỹ năng mang tính nghệ thuật, hình  
thành các kỹ  sảo tạo đường nét liên tục, uyển chuyển, tập cho trẻ  biết tự 
điều chỉnh hình dạng, cách tô màu, tạo vẻ  sinh động, đa dạng về  hình  ảnh, 
màu sắc của các hoạt động tạo hình. 
Như chúng ta đã biết, con người sinh ra không phải ai cũng có sẵn trong 
mình những năng khiếu thẩm mỹ, cũng không ai có sẵn những tài năng bên 
mình, mà phải đòi hỏi thông qua giáo dục và hoạt động thực hành thì từ  đó 
những tài năng và khả năng đó mới được bộc lộ và phát triển. Đối với trẻ nhỏ 
việc học của trẻ  không phải đơn thuần là đưa trẻ  vào một khuôn phép chặt 
3


chẽ, mà học của trẻ ở đây thông qua “học mà chơi, chơi bằng học”. Chính vì  

vậy để  giờ  học tạo hình được hấp dẫn lôi cuốn trẻ, giáo viên nên sử  dụng 
thủ thuật vào bài một cách linh hoạt, tạo cảm xúc và hứng thú cho trẻ và cần 
được tiến hành đồng thời vào việc tích lũy có hệ thống những biểu tượng tạo 
hình. Những biểu tượng tạo hình cần chính xác rõ ràng, màu sắc đẹp và 
phong phú phát huy được tính tích cực, chủ  động, sáng tạo của trẻ. Cô giáo 
cần đưa các nội dung tích hợp lồng ghép sao cho phù hợp với từng bài một  
cách lô gíc sinh động, có như vậy giờ học tạo hình mới có chất lượng và trẻ 
mới nắm được các kỹ  năng kiến thức của hoạt động tạo hình, trong khi trẻ 
thực hiện giáo viên cần phải luôn động viên, khuyến khích trẻ. Ngoài ra giáo  
viên nên tạo điều kiện cho trẻ tiếp xúc với thiên nhiên sống động xung quanh,  
đó là cách thức làm giàu cảm xúc cho trẻ nhanh chóng và hấp dẫn. Cô nên tạo 
cho trẻ có thói quen quan sát thiên nhiên xung quanh, con người và những hiện 
tượng gần gũi, thông qua môn làm quen với môi trường xung quanh trẻ được 
tri giác  ảnh như: xem các tranh  ảnh về  phong cảnh đất nước, rừng và biển, 
cảnh sinh hoạt của con người..., các tác phẩm nghệ thuật, quan sát ngắm nhìn  
các loại cây, hoa, được sờ  nếm các loại quả, vuốt ve âu yếm các con vật, so  
sánh tìm tòi những đặc điểm giống và khác nhau của các loại cây, hoa, quả...
Hoạt động tạo hình phải đượ c tổ  chức bằng cách kết hợp linh hoạt 
nhuần nhuyễn giữa trực quan đàm thoại, trò chơi, giáo viên sử dụng lời nói 
ân cần, nhẹ  nhàng tươ i vui, ngắn gọn, dễ  hiểu, d ễ  h ướng d ẫn tr ẻ  ho ạt  
động tạo hình, tuyên truyền trao đổi nội dung hoạt động tạo hình cho các 
bậc phụ  huynh để  kết hợp giữa các gia đình và nhà trườ ng để  bồi dưỡng 
kỹ năng hoạt động tạo hình cho trẻ.
Như  vậy khi trẻ  tham gia vào hoạt động tạo hình giúp trẻ  phát triển  
khả  năng tri giác màu sắc, phát triển trí tưởng tượ ng, sáng tạo, phát triển 
khả  năng vận động, sự  khéo léo, linh hoạt của các ngón tay, bàn tay, kỹ 
thuật tạo hình khiến cho trẻ thích thú. Khi hoàn thành những tác phẩm, sản 
phẩm tạo hình trẻ  tiếp thu được những tri thức mới khiến cho tr ẻ có khả 
năng lĩnh hội tích cực hơn những tri th ức v ề  màu sắc, hình dạng, đườ ng  
nét, bố  cục, tỷ  lệ, không gian...nhằm tạo cho tr ẻ  có nhiều biểu tượng đa  

dạng, phong phú về thế giới xung quanh.
  
Chính vì thế là một giáo viên mầm non tôi muốn góp một phần nhỏ bé  
của mình vào việc “Giúp trẻ  5 – 6 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động tạo 
hình” 
II. Thực trạng vấn đề
Được sự  quan tâm của Ban Giám Hiệu và Phòng giáo dục, tạo điều  
kiện tối đa về cơ sở vật chất cũng như đồ dùng học tập của các cháu.
Cơ sở vật chất nhà trường tương đối đầy đủ, cảnh quan nhà trường thoáng mát. 
4


Lớp có đầy đủ  bàn ghế  cho các cháu, đồ  dùng dụng cụ  phục vụ  cho  
môn học đầy đủ. Lớp rộng rãi, sạch sẽ, thoáng mát.
Bản thân giáo viên có trình độ chuyên môn, nắm vững kỹ năng dạy tạo 
hình.   Bản   thân   tôi   được   giao   nhiệm   vụ   là   giáo   viên   chủ   nhiệm   lớp.   Tôi 
thường xuyên học hỏi, trao đổi với chị em đồng nghiệp để trao dồi thêm kiến 
thức để áp dụng vào giờ dạy của mình được tốt hơn.
83% các cháu trong lớp làm được các kỹ năng tạo hình. Các cháu nhanh 
nhẹn thích tham gia các hoạt động tạo hình. Tuy nhiên bên cạnh những thuận 
lợi cũng còn những khó khăn
Về cơ sở vật chất trang thiết bị phục vụ riêng cho hoạt động tạo hình  
còn hạn chế, như các tác phẩm nghệ thuật đẹp còn chưa có. Chính vì vậy các  
cháu không được làm quen tiếp xúc nên rất hạn chế đến quá trình nhận thức 
của trẻ.
Trang thiết bị, đồ dùng dạy học chưa phong phú, chưa hấp dẫn trẻ
Giáo viên một số kỹ năng tạo hình còn hạn chế, một số tranh mẫu chưa  
lôi cuốn, hấp dẫn trẻ. Tiết dạy còn cứng nhắc ít sáng tạo, lồng ghép với các 
hoạt động khác, dẫn đến kết quả đạt chưa cao.
Số  trẻ  trong lớp vẫn chưa đồng đều về  chất lượng, nhiều cháu còn 

nhút nhát trong khi thể hiện ý tưởng của mình.
64% số trẻ yếu về kỹ năng vẽ, nhiều bài vẽ chưa đạt yêu cầu, sự sáng  
tạo và thể hiện bố cục bức tranh còn yếu, chưa biết phối hợp các mảng màu, 
khả năng nhận xét tranh của trẻ kém.
vẽ.

Một số  trẻ còn mải chơi, chưa hứng thú tập trung chú ý trong giờ  học 

Còn một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc học tạo hình của trẻ, 
chưa tạo điều kiện cho trẻ được phát huy khả năng sáng tạo cá nhân. Còn cho  
rằng việc đến trường chỉ là chơi chứ chưa cần học
Hoạt động tạo hình là hoạt động luôn hướng trẻ  tới cái đẹp, trẻ  luôn 
hứng thú tham gia các hoạt động tạo hình. Do đó tôi đã sưu tầm nhiều tác  
phẩm nghệ  thuật đẹp, sáng tạo cho trẻ  quan sát trên màn hình và trẻ  có thể 
thực hiện mọi lúc mọi nơi: hoạt động góc, hoạt động ngoài trời... Trẻ có thể 
sáng tạo theo ý thích của mình để trẻ tự tin hơn, mạnh dạn hơn khi đứng lên 
thuyết trình về bức tranh của mình.
Qua việc khảo sát ban đầu tôi khảo sát được thì đa số các cháu còn yếu 
về kỹ năng tạo hình, các cháu chưa chú ý và chưa phát huy hết khả năng của 
mình, chỉ  có một số  ít các cháu là có thể  thể  hiện được bức tranh của mình. 
Chính vì vậy tôi muốn tìm ra biện pháp nào đó để có thể nâng cao chất lượng  
hoạt động tạo hình của trẻ mẫu giáo lớn
5


Nguyên nhân dẫn đến trẻ chưa tạo ra được sản phẩm:
­ Trẻ đang còn ham chơi chưa chú tâm vào học, chưa hứng thú tham gia  
vào hoạt động.
­ Còn nhiều phụ huynh chưa thật sự quan tâm đến con cái, ít trao đổi về 
tình hình học tập của con cái mình với giáo viên chủ  nhiệm vì họ  nghĩ tuổi 

này còn nhỏ chưa cần phải học. Phụ huynh chưa phối hợp chặt ch ẽ với giáo 
viên chủ nhiệm. Một số gia đình không cho con đi học lớp mầm, lớp chồi dẫn  
đến cháu còn nhút nhát, chưa hòa đồng với cô, với bạn, chưa biết làm kỹ năng 
tạo hình.
­  Ở trên trường thời gian học rất ngắn cô không thể  hướng dẫn, quan  
tâm nhiều đến những cháu học yếu, dẫn đến kết quả đạt chưa cao.
­ Kết quả tham gia các hoạt động trong lớp một cách tích cực còn hạn 
chế, chưa hứng thú vào môi trường trong lớp. Cụ thể thực trạng khi chưa vận 
dụng biện pháp mới tôi đã thống kê bằng bảng khảo sát sau:
Trước khi chưa có 
biện pháp thực 
hiện

Tỷ lệ

Trẻ hứng thú tham gia hoạt động tạo 
hình

15/36

42%

Trẻ tạo được sản phẩm theo yêu cầu 
của cô

12/36

33%

Trẻ có kỹ năng khi tham gia hoạt 

động tạo hình.

13/36

36%

14/36

39%

Những kỹ năng hình thành
 trên trẻ

Trẻ đặt tên được sản phẩm của mình

                 Bảng 1: Những kỹ năng hình thành trên trẻ
­ Trẻ chưa tích cực tham gia vào các hoạt động tạo hình
­ Trẻ  vẽ  chưa đúng theo yêu cầu của cô, trẻ  tô màu còn lem ra ngoài, 
chưa biết phối hợp màu sắc...
­ Trẻ còn nhút nhát, rụt rè chưa thể hiện hết khả năng của mình, chưa 
biết đặt tên cho sản phẩm của mình.
­ Về giáo viên chưa gây hứng thú lôi cuốn trẻ vào hoạt động tạo hình.
6


­ Chưa chú trọng đến sự  sáng tạo của trẻ, còn gò ép trẻ, bắt trẻ  phải  
làm theo yêu cầu của cô
­ Các bức tranh mẫu cho các cháu quan sát, đàm thoại chưa thật sự đẹp  
và hấp dẫn trẻ
­ Đứng trước thực trạng đó tôi đã suy nghĩ, xây dựng và áp dụng. Một 

số  biện pháp giúp trẻ  tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình  ở  trường 
mầm non Sơn Ca, tìm ra những biện pháp triển khai để trẻ  được hoạt động 
cá nhân một cách tích cực, kiến thức của trẻ được bổ sung và củng cố phong  
phú, giúp trẻ phát hiện ra nhiều điều mới lạ để góp phần nhỏ bé vào sự phát  
triển toàn diện nhân cách của trẻ.
III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
Để thực hiện tốt các giải pháp, biện pháp, giáo viên cần có sự cố gắng 
và nỗ lực trong chuyên môn. Luôn dành thời gian cho trẻ và khuyến khích trẻ 
hoạt động tốt hơn đạt hiệu quả cao và tạo cho trẻ học một cách thoải mái, tự 
tin, không gò bó, trẻ luôn hứng thú trong giờ học.
Tạo hình là một phương tiện hiệu quả, nó  ảnh hưởng to lớn đến sự 
phát triển ngôn ngữ, cảm xúc và thẩm mỹ của trẻ, từ những hình tượng liên 
tưởng trong bài vẽ, nặn, cắt, xé dán trẻ  nhận thức được tính rõ ràng, chính 
xác và phong phú của từng sản phẩm. Qua vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống 
và trong tác phẩm nghệ thuật thể hiện trong tạo hình sẽ giáo dục trẻ tình yêu 
Tổ quốc, yêu con người, hành vi, thái độ của trẻ đối với các hiện tượng, đời 
sống xung quanh…  
 Biện pháp 1: Xây dựng nề nếp học tập trong giờ học trên lớp. 
­ Nề  nếp của trẻ  là bước đầu của một tiết học, nếu chúng ta không 
đưa trẻ vào nề nếp thì giờ học không đạt kết quả cao. Khi trẻ có nề nếp tốt  
cùng với sự hướng dẫn khoa học của cô ngay ban đầu trẻ  đã say mê với giờ 
học, luôn thể hiện cảm xúc, trí tưởng tượng cho hoạt đông nghệ thuật.
­ Tôi đã rèn luyện nề  nếp bằng cách: Xếp xen kẽ  cháu mạnh dạn với  
cháu nhút nhát, cháu nam xen cháu nữ. Chia tổ, đặt tên cho tổ “tổ hoa sen, hoa  
cúc, hoa hướng dương” và bầu ra tổ trưởng để tổ trưởng giúp cô quán xuyến,  
nhắc nhở thành viên của mình. Tôi luôn động viên trẻ trong tiết học, uốn nắn 
tác phong ngồi học cho trẻ, trẻ ngồi đúng tư thế, không nói chuyện, không nói 
leo, nói phải xin phép cô, nói rõ ràng, mạch lạc, đủ  câu,…Với những biện  
pháp trên trẻ đã có thói quen tốt trong việc xây dựng nề nếp học tập.
Biện pháp 2: Tạo môi trường hoạt động thuận lợi và sử  dụng nguyên  

vật liệu tạo hình để phát huy tính tích cực, khả năng sáng tạo của trẻ. 
­ Tạo điều kiện để  trẻ  thường xuyên tiếp xúc với môi trường xung 
quanh để từng bước cung cấp các biểu tượng phong phú về đối tượng cho trẻ 
7


tự khám phá bằng cách huy động sự tham gia của các giác quan, các quá trình 
tâm lí khác nhau để lĩnh hội các khía cạnh khác nhau của sự vật.
­ Tạo cơ hội để  trẻ  khám phá đối tượng (quan sát, nghe, hỏi, tiếp xúc  
và miêu tả) và tự diễn đạt nhận thức cảm xúc của mình về đối tượng.
­ Tận dụng các thời điểm hợp lí trong ngày (giờ  đón trẻ, giờ  trả  trẻ) 
cho trẻ tiếp xúc như: chơi với các đồ vật, tri giác tranh ảnh nghệ thuật.
­ Đồng thời thông qua hoạt động ngoài trời trẻ được chơi với lá cây nên  
tôi tận dụng luôn các lá cây đó giúp trẻ  sáng tạo thể  hiện các sản phẩm tạo 
hình để làm giàu vốn kinh nghiệm cho trẻ và kết hợp rèn luyện các kỹ  năng  
về tạo hình cho trẻ.
­ Trong quá trình cung cấp biểu tượng về đối tượng tạo hình tôi chỉ cho 
trẻ thấy được những nét đặc trưng nổi bật, những cái đẹp lý thú gần gũi trẻ.  
Đồng thời giúp trẻ phân tích, so sánh tổng hợp tìm ra những đặc điểm riêng,  
chung của những đồ vật cùng nhóm, cùng loại. Từ đó giúp trẻ tìm ra phương 
thức thể hiện trong những tình huống khác nhau.
      Ví dụ: Vẽ  “Vườn hoa” có bông cao, bông thấp, bông cánh tròn, bông 
cánh nhọn, bông màu vàng, bông màu đỏ… Nếu trẻ đã được ngắm vườn hoa 
trong thực tế thì khi tạo hình trẻ sẽ biết sử dụng phối hợp các kỹ năng vẽ nét 
cong, nét cong tròn khép kín, nét xiên, nét thẳng và tô màu để  vẽ  vườn hoa 
sinh động và đẹp hơn.
­ Với môi trường trong lớp: Các mảng chính trong lớp như  mảng chủ 
đề, các tiêu đề  của các góc. Để  gây  ấn tượng cho trẻ  tôi thường sưu tầm,  
thiết kế các hình ảnh ngộ nghĩnh đáng yêu, có màu sắc đẹp, bố cục hợp lí và 
có tên thật gần gũi với trẻ.

Ví dụ: Mảng chủ đề  thường  ở  vị  trí chính để  trẻ  dễ  nhìn dễ  thấy. Nội  
dung của mảng chủ  đề  thường tổng hợp các hình  ảnh về  chủ  đề: Như  chủ 
đề  trường Mầm non: Có hình  ảnh ngôi trường, đu quay, cầu trượt…có cô 
giáo cùng bé đi dạo…
­ Các góc hoạt động như: Góc gia đình tôi đặt tên là “ Gia đình của bé” 
trong đó có hình ảnh Mẹ và bé mặc tạp dề nấu cơm, có đồ dùng dụng cụ chế 
biến. Hay góc xây dựng tôi lấy tên “Kỹ sư xây dựng” có hình ảnh các bé đang  
chuyển các vật liệu xây dựng, đang làm các bác thợ xây dựng từ các hình ảnh 
ngộ nghĩnh ở phía trên mảng tường. Còn phía mảng tường tôi thường dán các  
túi mở  làm bằng nhựa trong để  trẻ  trưng bày sản phẩm do chính tay trẻ  làm 
gài vào làm tranh trang trí cho góc đó.
­ Để  gây hứng thú cho trẻ  trong góc tạo hình thì tuỳ  theo từng chủ  đề 
tiến hành mà tôi có thể  chuẩn bị  mảng cung cấp kiến thức, các nguyên vật 
liệu phù hợp và phong phú về chủng loại. Ví dụ: Giấy màu, tranh ảnh cũ, báo 
tạp chí sáp màu, màu nước, đất nặn, vải vụn, len sợi, rơm rạ, lá cây, cỏ  hạt  
8


dưa, vỏ trứng… Ở đây nguyên vật liệu thì giáo viên luôn để  ở trạng thái mở 
giúp trẻ dễ lấy để sử dụng khi vào hoạt động. 
­ Nơi trưng bày sản phẩm của trẻ, tôi bố  trí mỗi trẻ  có một ô để  trẻ 
được trẻ tự tay cầm  sản phẩm cài vào ô của mình. Ở đây trẻ được quan sát 
toàn bộ  sản phẩm của mình và của bạn, trẻ  có thể  tự  so sánh, nhận xét và 
học thêm được ý tưởng của những bạn có sản phẩm đẹp, sáng tạo. Từ  kết 
quả đó sẽ kích thích lòng ham muốn say mê học tạo hình của trẻ.
­ Khi thực hiện hoạt động tạo hình, nguyên vật liệu không thể  thiếu 
được. Vậy để hoạt động tạo hình có hiệu quả, việc sử dụng nguyên vật liệu 
tạo hình là vô cùng quan trọng. Nguyên vật liệu là những loại đồ  dùng, dụng 
cụ  dễ  kiếm. Có thể  trẻ  tự  kiếm như  lá cây, phế  liệu hư, vỏ  hộp, thùng 
catong, quần áo cũ, bông, vải vụn… Chúng có thể được sản xuất như: giấy, 

hồ dán, kéo, …
Sự  đa dạng của nguyên vật liệu tạo hình để  lựa chọn để  khuyến khích khả 
năng sáng tạo của trẻ. Hoạt động tạo hình phải thể hiện qua màu sắc như: tô,  
cắt, dán, vẽ, nặn, …
­ Để  đảm bảo khi sử  dụng nguyên vật liệu tạo hình tôi cần cân nhắc 
những điểm sau:
+ An toàn (không nhọn, không có cạnh sắc, không độc hại,…)
+ Rẻ tiền (những nguyên vật liệu mua ở địa phương)
+ Dễ kiếm: Ví dụ: vỏ ốc, sò, hạt na, bưởi, len, …)
+ Dễ bảo quản hay cất giữ
+ Dễ cầm: (phù hợp với tầm tay của trẻ)
+ Dễ cung cấp kinh nghiệm bao gồm cả giác quan.
+ Dễ sửa chữa
­ Tạo cơ hội để lựa chọn và sắp xếp nguyên vật liệu
­ Luôn quan sát sự tưởng tượng và sử dụng trí nhớ linh hoạt
Vì từng đồ  dùng, đồ chơi còn nhiều hạn chế tôi luôn huy động trẻ  tìm  
kiếm nguyên vật liệu, phế thải có sẵn ở địa phương. Ví dụ: Bằng những hạt 
gạo, hạt đỗ, lá cây, vỏ hến, giấy vụn, … tôi có thể tạo ra nhiều con vật nghộ 
nghĩnh, sinh động, những bức vẽ, các đề tài khác nhau.
tâm. 

Biện pháp 3: Phương pháp hướng dẫn phải dựa vào trẻ lấy trẻ làm trung  

­ Trong mọi giờ  học nói chung cũng như  trong giờ  học tạo hình nói 
riêng hãy để  trẻ  tự  thể  hiện, cô luôn là người động viên, khuyến khích trẻ 
sáng tạo. Trẻ cần được động viên để thể hiện ý muốn, tình cảm, cảm xúc và 
9


những hiểu biết của trẻ đối với sự vật, trẻ muốn được lựa chọn.

+ Cái trẻ muốn làm (nội dung)
+ Làm thế nào để đạt được (quá trình)
+ Cái hoàn thành sẽ như thế nào (kết quả, sản phẩm)
­ Mong muốn của trẻ cần được tự thể hiện với những phương tiện tạo  
hình khác nhau. Sự thể hiện mang tính cá nhân, bởi vì trẻ  luôn tiếp cận theo  
đặc tính riêng của mình. Chẳng hạn sau chuyến đi thăm quan “vườn hoa trong 
trường” một nhóm trẻ  được khuyến khích hoạt động tạo hình, một trẻ  vẽ 
trường vườn hoa, 5 trẻ khác nặn những bông hoa, trẻ thì xé dán hoa... Mỗi trẻ 
tự lựa chọn bằng cách được phản ánh bằng xé dán, vẽ, nặn và các hình thức 
khác nhau để thực hiện cái có ý nghĩa đối với cá nhân trẻ.
­ Cô nên hỏi các câu hỏi gợi ý giúp trẻ củng cố và áp dụng những kinh 
nghiệm đã lĩnh hội trong các hoạt động khác nhau, động viên trẻ  suy nghĩ, 
thăm dò, tìm cách giải quyết vấn đề của trẻ. Hãy để tự trẻ miêu tả những gì  
trẻ biết và có thể làm. Ví dụ: “Hãy cho cô biết vì sao”, “Vì sao con lại biết”,  
“con có suy nghĩ gì”, “con làm như thế nào”, “ Hay có cách nào khác để”,…
­ Không lạm dụng các sản phẩm mẫu và làm mẫu, càng ít làm mẫu và  
càng ít sử  dụng vật mẫu sẽ  càng kích thích trẻ  tư  duy và tìm kiếm cách thể 
hiện. Thực tế  cho thấy các sản phẩm mẫu sẽ  làm giảm tính tích cực hoạt 
động trí tuệ của trẻ, vì các hoạt động cần thiết để tạo hình đã được làm mẫu 
đầy đủ, trẻ  luôn ghi nhớ, bắt chước. Nếu có trường hợp yêu cầu làm mẫu, 
phải gợi ý chứ đừng nên làm ngay. Bắt đầu xé từ đâu, xé hình gì, xé như thế 
nào,… Tạo tình huống để trẻ làm giúp. Ví dụ: “Để  đất mềm ra chúng ta làm 
như  thế  nào?”. Trong khi làm mẫu tôi luôn coi trọng quan điểm của trẻ, làm 
cho trẻ  phát triển khả  năng so sánh, phân tích, suy nghĩ về  nhiệm vụ. Động 
viên kích thích trẻ tự tìm, tự sáng tạo trong khi thể hiện.
Giải pháp 4: Cách thức tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ. 
­ Thiết lập tiết học một cách nhẹ nhàng, linh hoạt
+ Với trẻ, học mà chơi, chơi bằng học sẽ tạo cho các em sự  thích thú 
trong học tập, do đó, thiết lập được tiết học nhẹ  nhàng, linh hoạt sẽ  góp  
phần không nhỏ trong sự thành công.

               +  Đối với tiết mẫu: Đây là một hình thức hoạt động rất quan trọng 
không thiếu được, bởi lẽ nó có vai trò là nền tảng, là môi trường bồi dưỡng  
ở  trẻ  óc quan sát, khả  năng phân tích, nhận biết các đặc điểm đa dạng về 
hình thái, khả  năng cảm thụ  tính thẩm mỹ  và nét độc đáo của các sự  vật, 
hiện tượng xung quanh. Vì vậy việc làm của cô phải chính xác, hình mẫu  
phải đảm bảo cần cho trẻ  tìm hiểu và phân tích các đặc điểm cơ  bản của  
hình mẫu, vừa làm vừa giải thích rõ ràng, kết hợp giữa lời nói và động tác.  
10


Tuy nhiên tránh việc làm mẫu quá lâu sẽ gây sự nhàm chán, làm mất hứng ở 
trẻ. 
          Ví dụ: Trong đề tài “Vẽ con gà trống”. Cô treo 2 ­3 tranh lên cho trẻ 
xem con gà trống có các tư thế khác nhau. Sau đó cô cất tranh để lại một 
tranh làm mẫu. Cô mời một trẻ thực hiện vẽ mẫu, vừa vẽ cô vừa phân tích 
đầu gà là hình tròn, đuôi là nét cong,… Sau đó cô tiến hành cho trẻ vẽ và cô 
vẫn để mẫu cho trẻ quan sát cho đến hết tiết học
+ Đối với tiết đề  tài: Đây là hình thức tạo hình mang tính tự  do ít phụ 
thuộc vào mẫu. Ở hình thức này cô trao đổi với trẻ về nội dung đề  tài, giúp 
trẻ phát triển trí nhớ  hình tượng. Dạy trẻ  biết lựa chọn đối tượng thể  hiện 
phù hợp với đề  tài đã cho để tạo sản phẩm theo ấn tượng của trẻ; củng cố 
những kiến thức kĩ năng đã học. Dạy trẻ những phương thức tạo hình riêng 
biệt để tạo ra một đề tài có kết cấu chặt chẽ mạch lạc. Thông qua đó nó sẽ 
phát trển về năng lực thể hiện màu sắc đường nét. Hình thức này thể hiện ở 
ý tưởng của trẻ  là chủ  yếu, vì thế  tôi chỉ  là người gợi ý và định hướng cho  
trẻ, khuyến khích trẻ nói lên ý tưởng của mình là chính.
Ví dụ: Với đề  tài “Vẽ  hoa mùa xuân”. Cô sẽ  lần lượt đưa từng tranh  
cho trẻ quan sát, phân tích, đàm thoại (tên gọi, màu sắc, đường nét,..). Sau đó  
cất hết tranh và hỏi ý tưởng gợi ý trẻ vẽ sáng tạo.
 

+ Đối với tiết ý thích: Dưới hình thức hoạt động này, trẻ  được chủ 
động tích cực, tự lựa chọn và thể  hiện nội dung miêu tả ( đề  tài cụ  thể  ) mà 
mình thích theo dự định tạo hình của cá nhân. Đối với trẻ nhỏ, đôi lúc sự định  
hình chưa được rõ ràng mơ  hồ  và dễ  mất đi nhanh chóng. Hiểu được những 
hạn chế đó trên trẻ, tôi luôn có những phương pháp để định hướng các đề tài  
tự  chọn trong phạm vi những kinh nghiệm, những xúc cảm, tình cảm mà trẻ 
đã được trải nghiệm. Từ  đó phát huy những khả  năng thế  mạnh  ở  trẻ  một  
cách tự nhiên.
Ví dụ:  Với đề  tài “Xé dán đàn cá” Tôi chỉ  khơi gợi những ý tưở ng  
của trẻ  như  cách xé dán đàn cá, cách chọn giấy làm màu nướ c cho cá bơi.  
Sau đó trẻ xé dán. 
+ Để lôi cuốn được trẻ tham gia vào hoạt động thì người giáo viên cần 
phải tìm tòi những sáng kiến mới, những thủ  thuật sư  phạm và từ  đó dùng  
ngôn ngữ  của mình để  truyền đạt tới trẻ  một cách sinh động và lôi cuốn. 
Điều đó muốn nói đến khả  năng ứng xử  của người giáo viên cũng như  ngôn 
ngữ và phong cách đứng lớp thật tự tin, dí dõm, vui vẻ, ngộ nghĩnh gây sự chú 
ý của trẻ vào hoạt động. Đặc biệt, người giáo viên cũng phải có khả năng tạo 
hình và tạo ra những tác phẩm đẹp, vì trẻ học đa số dựa trên sự bắt chước là  
chủ yếu, vì thế đòi hỏi người giáo viên cũng phải đưa ra những hình mẫu đẹp  
mắt và mang tính nghệ thuật cao. Trong một tiết hoạt động tạo hình tôi cũng 
có thể  tích hợp lồng ghép các bài hát hay những bài thơ, câu đố  hoặc trò  
11


chuyện cùng trẻ để làm cho giờ hoạt động diễn ra một cách nhẹ nhàng hơn.
­ Đổi mới hình thức, phương pháp cho trẻ hoạt động tạo hình 
+ Để  tổ  chức giờ  hoạt động chung về  bộ  môn tạo hình đạt hiệu quả 
cao, người giáo viên cần phải có được các thủ  thuật vào bài khác nhau, phù 
hợp với từng tiết dạy để  gây được hứng thú và thu hút sự  chú ý cho trẻ  vào 
giờ  học. Trong quá trình tổ  chức cho trẻ  tham gia hoạt động tạo hình trong  

giờ  hoạt động chung, giáo viên phải có được hình thức tổ  chức tiết học sao  
cho thật thoải mái, không gò ép, mọi phương pháp đưa ra phải phù hợp với  
khả  năng, với nhận thức của trẻ  và phải có tác dụng phát huy tính tích cực 
chủ động ở trẻ 
Ví dụ: Trong giờ  dạy trẻ  xé dán thuyền trên biển. Khi vào giới thiệu  
bài, giáo viên cho trẻ xem một số hình ảnh các loại tàu, thuyền đang lưu thông 
trên biển qua màn hình ti vi, sau đó thông báo sắp tới có một chương trình thi  
làm tranh về  biển, ban tổ  chức chương trình có giấy mời lớp tham dự  (Giáo 
viên đọc nội dung giấy mời cho trẻ  nghe) để  tạo hứng thú cho trẻ. Tiếp đó 
giáo viên đặt các câu hỏi để trẻ nói lên lời nhận xét của mình về các hình ảnh 
mà trẻ vừa được quan sát trên màn hình như: Các con thấy biển như thế nào? 
Trên biển có phương tiện giao thông nào ? Để  xé dán được thuyền trên biển 
thì làm những gì? Sau khi gợi ý để  trẻ  nói lên nhận xét của mình, giáo viên  
cho trẻ quan sát một số bức tranh xé dán thuyền trên biển do giáo viên chuẩn 
bị rồi mới tiến hành cho trẻ thực hiện các hoạt động tiếp theo
+ Khi thực hiện đề  tài với các phương pháp giáo dục không được áp 
đặt, gò bó, mà cần phải tạo điều kiện cho trẻ  để  có nhiều sáng tạo khi tiếp 
nhận bài mới. Giáo viên cần có nhiều hoạt động gợi mở linh hoạt để trẻ cảm 
nhận nhẹ nhàng. Vì vậy hoạt động tạo hình ở các hoạt động chung phải thật 
sự là nguồn cảm hứng của trẻ.
Ví dụ: Với đề tài “Vẽ vườn cây” Cô tổ chức cho trẻ hoạt động ngoài 
trời ngắm cây xung quanh sân trườ ng để  trẻ  có cảm hứng thể  hiện sản 
phẩm của mình.
+ Vào những ngày có lễ hội, tôi luôn lồng ghép vào trong các tiết dạy. 
Như vậy giúp trẻ ấn tượng về những ngày lễ đó.
­ Tích hợp dạy tạo hình thông qua hoạt động góc
+ Bên cạnh việc tích hợp dạy tạo hình qua môn học khác, giáo viên có 
thể  rèn kỹ  năng tạo hình của trẻ  thông qua giờ  hoạt động góc. Qua hoạt 
động góc giúp trẻ  đượ c củng cố  và làm quen kiến thức mới làm tăng thêm 
vốn kiến thức, kỹ năng hơn trong giờ hoạt động chung. Ví dụ: Với chủ đề: 

“Thế  giới động vật”  ở góc tạo hình trẻ  nặn một số  con vật (gà, mèo, trâu, 
voi…) bày  ở  giá hoặc tranh một số  con v ật b ằng các thể  loại như  vẽ, xé  
dán, tô màu…để  cung cấp kiến thức cho tr ẻ. Khi tr ẻ vào góc chơi lôi cuốn 
12


sự thu hút hứng thú tạo ra những sản phẩm đó:
Ví dụ:  Đây là con gì? Con nặn như thế nào?
                     Đây là bức tranh gì? Tranh làm bằng gì?
+ Khi thực hiện các đề  tài “ Nặn con vật, vẽ con gà…” trẻ  đã có vốn 
kiến thức hiểu biết qua các sản phẩm thì trẻ  sẽ  tự  tin hơn và thực hiện tốt  
hơn.
Hoặc ví dụ: Với chủ đề: “Thế giới thực vật” đề tài “Các loài hoa”  tôi chuẩn 
bị  một số  tranh vẽ, xé, chấm màu về  các loại hoa làm tranh cung cấp kiến 
thức cùng với các nguyên vật liệu phù hợp với tranh tôi cung cấp cho trẻ…  
Khi trẻ vào góc chơi tôi gây hứng thú tạo tình huống cho trẻ bằng cách:
+ Đố trẻ cô có bức tranh gì?
+ Các bông hoa được làm như thế nào?
Sau đó cho trẻ kể về bức tranh đó cuối cùng cô khái quát về một số đặc  
điểm chung cơ  bản của một số  loại hoa đó và chất liệu cô đã sử  dụng để 
làm.
Với những nhóm trẻ chưa thể hiện được cô có thể hướng dẫn trẻ một cách tỉ 
mỉ hơn về cách (Vẽ, xé, chấm màu…) hoặc cô kết hợp làm chung với trẻ về 
bức tranh đó kết hợp với lời động viên khuyến khích giúp trẻ có tâm thế hơn.
Như vậy với đề tài về “Hoa” khi giáo viên tiến hành cho trẻ thực hiện  
theo nhiều hình thức khác nhau sẽ  tạo cho trẻ  cảm giác thoải mái, không gò 
bó, chán nản giúp trẻ sẽ tích cực hoạt động sâu hơn trong góc chơi từ đó đối 
tượng cô định cung cấp hoặc củng cố  cho trẻ  sẽ  dần dần được hình thành 
trong tâm trí của trẻ. Từ  đó sẽ  giúp trẻ  phát triển khả  năng, kỹ  năng về  tạo  
hình. Không những chỉ  có góc tạo hình mới phát huy khả  năng tạo hình của 

trẻ  mà  ở  các góc chơi khác giáo viên cũng có thể  rèn luyện kỹ  năng về  tạo 
hình cho trẻ. Cụ thể:
   

+ Góc học tập:

Trong góc học tập luôn có nội dung cung cấp cho trẻ cung cấp về toán  
và môi trường xung quanh thông qua các môn học đó giáo viên thiết kế  lựa  
chọn các trò chơi, nội dung để  củng cố cung cấp cho trẻ. Từ đó giáo viên có 
thể lồng ghép rèn luyện kỹ năng tạo hình cho trẻ.
Ví dụ: Với nội dung toán: “Tô màu theo yêu cầu của cô” thì giáo viên kết hợp 
rèn luyện cho trẻ kỹ năng cầm bút và kỹ năng tô màu.
Ví dụ: Với nội dung môi trường xung quanh: Cô cho trẻ  được cắt dán tranh 
ảnh, đồ  dùng, con vật theo chủ  đề  tiến hành, cô kết hợp rèn luyện kỹ  năng 
cầm kéo, cắt và phết hồ cho trẻ.
+  Góc xem sách: Là một góc yên tĩnh nhất, khi vào góc xem sách trẻ 
13


được xem các loại sách, tô vẽ, làm tranh chuyện, kể chuyện sáng tạo cùng cô  
kể về các đồ dùng có liên quan tới chủ đề  đang thực hiện thì giáo viên củng  
có thể nhẹ nhàng đưa kiến thức, kỹ năng hoạt động tạo hình rèn thêm cho trẻ.
Ví dụ: Cô hướng dẫn trẻ  tô tranh truyện, hướng dẫn cách tô màu cho bức  
tranh thêm đẹp, vẽ tranh về các nhân vật trong câu truyện…
Như  vậy  ở  trong mỗi góc chơi, nhóm chơi chỉ  có một nhóm trẻ  hoặc  
một cá nhân tham gia hoạt động sẽ  tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên  
muốn rèn trẻ cá biệt yếu kém hoặc củng cố kỹ năng cho trẻ. Từ  đó giúp trẻ 
phát triển hơn về khả năng tạo hình.
­ Tích hợp dạy tạo hình thông qua các môn học khác và dạy trẻ mọi lúc 
mọi nơi

Tích hợp là phương pháp đòi hỏi  ở  giáo viên sự  sáng tạo linh hoạt và 
khéo léo khi vận dụng, qua tích hợp kiến thức tạo hình đến với trẻ  rất nhẹ 
nhàng không gò ép mà lại hiệu quả. Song quá trình vận dụng tích hợp, cần 
lựa chọn nội dung phù hợp, logic, tránh quá trình hoạt động trở  nên rời rạc,  
chắp vá.
+ Môn làm quen với toán: tôi tận dụng vở bé làm quen với biểu tượng  
toán  để  rèn trẻ  kĩ năng tạo hình. Ví dụ: Cho trẻ trang trí hình vuông và hình 
chữ nhật trong vở bé làm quen với các biểu tượng toán,…
+ Môn văn học: Ví dụ  sau khi học xong bài thơ  “cây dừa” cho trẻ  vẽ 
cây dừa.
+ Môn làm quen với môi trường xung quanh: Ví dụ  cho trẻ vẽ các con  
vật, các loại quả  hay các phương tiện giao thông, và người thân trong gia 
đình,….
Trẻ  được làm quen với môi trường xung quanh khi  đi dạo chơi trẻ 
được ngắm nhìn vật thật, đựơc sờ  nắm, khi cho trẻ  họat động ngoài trời cô 
có thể phát phấn để trẻ có thể vẽ lên nền.
Ví dụ: trẻ  dùng phấn để  in cánh hoa, lá hoa, vẽ  những biểu tượng mà 
trẻ thích.
Khi hoạt động ngoài trời tôi yêu cầu trẻ lượm lá khô, cành khô để làm  
vật liệu cho trẻ hoạt động tạo hình.
+ Giờ sinh hoạt chiều: Ví dụ: Tôi cho trẻ kể về những con vật mà trẻ 
thích và cho trẻ vẽ những con vật đó.
+  Ở  các hoạt động góc: Góc học tập trẻ  có thể  chơi dạy vẽ, nặn, xé,  
dán.
+ Góc nghệ  thuật: Ví dụ: Một nhóm trẻ  có thể  tạo nên một bức tranh  
xé dán “ Ngôi nhà của bé”.
14


Bên cạnh dạy tạo hình  ở  lớp tôi thường gợi ý cho trẻ  tạo hình  ở  nhà 

bằng cách trao đổi với phụ  huynh để  cùng nhắc nhở, động viên trẻ, hướng 
dẫn trẻ  thực hiện một vài bài tập  ở  nhà như  vẽ  tranh theo đề  tài, nặn theo 
mẫu, vẽ theo ý thích, hay xé dán một hình ảnh nào đó, theo các đề tài mà trẻ 
đã được làm quen ở lớp.
Biện pháp 5: Dạy tạo hình qua hướng dẫn trẻ làm đồ chơi
­ Như chúng ta đã biết hoạt động làm đồ dùng đồ  chơi với trẻ là dạng  
hoạt động tạo hình đặc biệt. Trong sản phẩm nó chứa đựng tâm hồn, cảm 
hứng, ngôn ngữ riêng để biểu đạt tình cảm của người sáng tạo ra. Vì vậy tôi 
đã tận dụng các học liệu có sẵn để dạy trẻ làm đồ chơi.
Ví dụ: Dạy trẻ làm đồ chơi bằng các loại lá cây.
­ Trong giờ  hoạt  động ngoài trời tôi cho trẻ  nhặt các loại lá  ở  sân 
trường, cô chuẩn bị  một ít lá xanh các loại để  vào giờ  hoạt động tạo hình 
hoặc hoạt động góc hướng cho trẻ làm.
Ví dụ: Chủ đề bản thân cho trẻ làm nhà tạo mẫu làm ra các trang phục 
ngộ nghĩnh bằng lá cây (chủ yếu là lá vàng và lá khô). Dạy trẻ tự xé hoặc sắp 
xếp những chiếc lá thành bộ sưu tập thời trang giành cho trẻ.
Chủ đề phương tiện giao thông: dạy trẻ làm những chiếc tàu, thuyền buồm…
Chủ đề thế giới động vật: Dạy trẻ lấy cái bồng bèo tây làm con gà, cái đuôi 
là lá bèo, chân gà là 2 cái tăm cắm vào hay cái bồng dài làm con chó. Lá chuối 
làm con mèo. Lá dừa làm chong chóng, con châu chấu, bẹ  bắp ngô lá chuối  
khô làm búp bê…
­ Hay tận dụng giấy gói quà sinh nhật và những hạt sỏi hoặc cắt xốp ra  
cho trẻ gói kẹo (sản phẩm này trẻ vừa làm đồ  chơi ở góc bán hàng, vừa làm  
đồ  dùng học toán: so sánh kẹo to kẹo nhỏ, so sánh số  lượng nhiều – ít, phân 
biệt kẹo màu xanh – màu đỏ – màu vàng, phân biệt về hình dạng, kích thước 
…).
­ Hay vỏ hạt dưa, giấy màu vụn, vỏ trấu, cọng rơm cho trẻ cùng trang 
trí hình ảnh cùng cô làm chủ đề.
­ Tận dụng giấy báo cũ, giấy in phô tô…cho trẻ vo giấy, mỗi trẻ một ít 
xếp chồng lên nhau có sự giúp đỡ của cô (dùng hồ gắn kết giấy vo lại để tạo 

thành hòn non bộ trang trí ở góc tạo hình rất đẹp).
­ Tận dụng giấy thừa, các tờ  lịch cũ cô giúp trẻ  đóng thành các quyển  
sách, sau đó cho trẻ  sưu tầm tranh  ảnh cắt hoặc xé dán vào, mỗi trẻ  cảm 
nhận cái đẹp riêng về  quyển sách mình được cô hướng dẫn làm, từ  đó có 
cảm hứng sáng tạo ra những câu chuyện kể cho cô và các bạn nghe. Cách làm 
này có tác dụng rất tích cực trong quán trình hình thành tình cảm thẩm mỹ và 
phát triển ngôn ngữ độc thoại của trẻ mẫu giáo.
15


  Biện pháp 6: Kết hợp tuyên truyền, phối hợp với gia đình học sinh để 
bồi dưỡng các đối tượng yếu kém và có năng khiếu tạo hình. 
­ Trẻ  rất dễ nhớ  và cũng rất mau quên. Để  cho trẻ  khắc sâu những gì 
đã học được ở trường, lớp. Tôi kết hợp với cha mẹ các cháu khi có điều kiện 
như  họp cha mẹ  trẻ  đầu năm, giờ  đón trả  trẻ, ... để  hiểu được tính cách trẻ 
và để luyện thêm cho trẻ khi ở nhà.
­ Trao đổi, hướng dẫn phụ huynh cách rèn cho trẻ tại nhà và giải thích 
cho phụ huynh hiểu rõ tầm quan trọng của hoạt động tạo hình đối với sự phát  
triển và hình thành nhân cách cho trẻ.
­ Vận động các bậc phụ huynh, hỗ trợ về nguyên vật liệu, phế liệu sẵn  
có để trẻ tham gia vào hoạt động tạo hình.
­ Tạo góc trưng bày sản phẩm của trẻ   ở  trong lớp, ngoài cửa lớp để 
phụ  huynh nắm được tình hình học tập của con em mình và có những biện  
pháp phối kết hợp cùng giáo viên đạt hiệu quả cao.
­ Khuyến khích và yêu cầu các phụ huynh thay phiên nhau dự  các hoạt 
động của trẻ  để  họ  thấy được các con đi học  ở  trường mẫu giáo không chỉ 
được chăm sóc giáo dục chu đáo mà còn được tiếp thu những kiến thức kỹ 
năng, kỹ xảo qua từng chủ đề, đề tài của từng môn học nhất là hoạt động tạo 
hình.
­ Ngoài việc giảng dạy trên tiết học, tôi còn thường xuyên chia đối 

tượng giỏi, khá, trung bình, yếu để tập luyện ở mọi lúc, mọi nơi.
    
Ví dụ 1: Những trẻ yếu tôi thường hướng dẫn cho trẻ xem tranh và gợi  
ý cho trẻ vẽ những bức tranh từ đơn giản đến phức tạp.
   
Ví dụ  2: Đối với trẻ  nhút nhát, tôi thường phối hợp với gia đình động  
viên trẻ vẽ về những bức tranh mà trẻ yêu thích để tặng ông bà, cha mẹ.
Những trẻ khá, giỏi tôi gợi ý, yêu cầu cao hơn để trẻ phát huy khả năng sáng 
tạo. 
   
Ví dụ: Trẻ đang vẽ ngôi nhà gợi hỏi “Con sẽ vẽ ngôi nhà ở đâu?” Nhà  
ở thành phố hay thôn quê, miền núi, trên bầu trời có gì?
Qua quá trình nghiên cứu và thực tế ở lớp, tôi thấy điều quan trọng đầu 
tiên đối với trẻ là chuẩn bị tri thức cho trẻ, kết hợp với việc soạn giáo án đầy 
đủ, sáng tạo và có thủ  thuật lên lớp. Say mê không chưa đủ  mà đòi hỏi môn 
tạo hình phải phát huy hết khả năng của mình để dẫn dắt gợi mở.
­ Làm đồ  dùng kết hợp tham mưu bổ xung ý kiến nâng cao cơ  sở  vật  
chất phục vụ cho hoạt động của trẻ.
­ Lên kế hoạch tìm kiếm nguyên vật liệu phế thải để làm đồ  dùng, đồ 
chơi, tuyên truyền kết hợp giữa gia đình và nhà trường.
16


  ­ Đưa môn học tạo hình, lồng ghép vào các hoạt động và các môn học 
khác.
­ Trong quá trình đổi mới phương pháp giáo dục thường xuyên lấy trẻ làm 
trung tâm, “Cô giáo là người gợi mở dẫn dắt trẻ vào thế giới đầy màu sắc của tạo  
hình”.
­ Để có được sản phẩm đẹp do trẻ tạo ra cô giáo phải là người kiên trì 
không nóng vội trước kết quả  của trẻ tạo ra, mà dẫn dắt bằng cả  tấm lòng  

nhiệt tình, sự yêu nghề của mình với vốn kiến thức đã được học đem đến cho  
trẻ  những gì cần thiết nhất, giúp trẻ  tiến bộ  ngoài ra còn phải tích luỹ  kinh  
nghiệm học hỏi đồng nhiệp, tham khảo tài liệu, tất cả sẽ đem lại thành công 
cho mình. Tạo điều kiện cho trẻ  hoạt động  ở  mọi lúc, mọi nơi, động viên 
khích lệ trẻ tích cực tham gia vào các hoạt động.
­ Để  trẻ  học tốt môn tạo hình thì trước hết cô giáo phải thực sự  là 
người bạn lớn của trẻ, luôn kịp thời lắng nghe ý kiến, giải thích, động viên  
giúp đỡ trẻ khi trẻ còn lúng túng. Cô luôn tham gia đầy đủ các buổi thao giảng 
của ngành, của trường tổ chức.
­ Quá trình giảng dạy cô phải quan tâm đến khả  năng từng trẻ  để  có  
biện pháp bồi dưỡng phù hợp.
­ Ngoài chuyên môn vững cô còn phải thực hiện sự  hoà nhập với thế 
giới của trẻ  thơ. Cô hiểu và cùng trẻ  thể  hiện, tạo cho trẻ  cảm giác tự  tin, 
thoải mái và đạt hiệu quả cao trong giờ học.
IV. Tính mới của giải pháp
Với những biện pháp cũ, phương pháp dạy học không thay đổi, cô giáo  
áp đặt các hình thức hoạt động, trẻ chỉ thụ động, nhàm chán, làm cho trẻ càng 
ngày càng ít hứng thú, không tích cực tham gia vào hoạt động.
Còn   với   những   biện   pháp   mới,   giáo   viên   tìm   hiểu,   nắm   rõ   tâm   tư 
nguyện vọng của từng trẻ, cho trẻ  hoạt động một cách tích cực, chú trọng 
thay đổi hình thức để  tăng tính kích thích, sáng tạo, hứng thú cho trẻ  với 
nhiều hình thức, thông qua giờ  khám phá khoa học, làm quen với văn học, 
hoạt động góc, phối hợp với gia đình và cộng đồng trong giáo dục phát triển 
thẩm mỹ  cho trẻ. Mang lại hiệu quả thiết thực,  giúp trẻ  hứng thú với hoạt  
động, trẻ được phát huy tính tích cực, chủ động của bản thân và mang lại kết 
quả trên trẻ cao hơn.
Thực hiện chuyên đề giáo dục lấy trẻ làm trung tâm giáo viên đã hướng 
dẫn trẻ làm đồ  dùng tự  tạo từ các nguyên vật liệu có sẵn xung quanh trẻ để 
tạo ra những sản phẩm phục vụ trong việc dạy và học, qua đó giúp trẻ  phát  
triển tính sáng tạo.

 Lên kế  hoạch tìm kiếm nguyên vật liệu phế  thải để  làm đồ  dùng, đồ 
17


chơi tuyên truyền kết hợp giữa gia đình và nhà trường,  vận động các bậc phụ 
huynh, hỗ  trợ  về  nguyên vật liệu, phế  liệu sẵn có để  trẻ  tham gia vào hoạt  
động tạo hình.
Đưa môn học tạo hình, lồng ghép vào các hoạt động và các môn học khác 
như lồng ghép vào các trò chơi hoạt động ngoài trời, hoạt động góc, môn làm quen 
văn hoc, làm quen với toán, khám phá khoa học...cho trẻ  tạo ra các sản phẩm 
thông qua các môn học vừa phát triển kỹ năng tạo hình, phát triển kỹ năng sáng  
tạo của trẻ.
Trong quá trình đổi mới phương pháp giáo dục thường xuyên lấy trẻ  làm 
trung tâm, “Cô giáo là người gợi mở dẫn dắt trẻ vào thế giới đầy màu sắc của tạo  
hình”.
Để  có được sản phẩm đẹp do trẻ tạo ra cô giáo phải là người kiên trì 
không nóng vội trước kết quả  của trẻ tạo ra, mà dẫn dắt bằng cả  tấm lòng  
nhiệt tình, sự yêu nghề của mình với vốn kiến thức đã được học đem đến cho  
trẻ  những gì cần thiết nhất, giúp trẻ  tiến bộ  ngoài ra còn phải tích luỹ  kinh  
nghiệm học hỏi đồng nhiệp, tham khảo tài liệu, tất cả sẽ đem lại thành công 
cho mình. Tạo điều kiện cho trẻ  hoạt động  ở  mọi lúc, mọi nơi, động viên 
khích lệ trẻ tích cực tham gia vào các hoạt động.
Để trẻ học tốt môn tạo hình thì trước hết cô giáo phải thực sự là người  
bạn lớn của trẻ, luôn kịp thời lắng nghe ý kiến, giải thích, động viên giúp đỡ 
trẻ  khi trẻ  còn lúng túng. Cô luôn tham gia đầy đủ  các buổi thao giảng của  
ngành, của trường tổ chức.
Thông qua hoạt động tạo hình giúp trẻ  đượ c mở  rộng vốn hiểu biết  
của mình, phát triển khả  năng tri giác, hình thành khả  năng tư  duy phát  
triển cảm xúc, tình cảm, nhân cách, tính kiên trì, nhất là phát triển về thẩm 
mỹ ­ nghệ thuật.

Trẻ tạo ra sản phẩm tạo hình muốn giới thiệu về hoạt động đó, qua đó  
làm tăng thêm vốn từ và ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ, giúp trẻ  có thói quen tự 
giác làm việc, ngoài ra còn tạo tiền đề  cho trẻ  trước khi bước vào cấp học  
phổ thông.
V. Hi u qu s ng ki n kinh nghi m
Như đã trình bày ở  mặt hạn chế, do giới hạn của phạm vi nghiên cứu, 
những giải pháp đề  tài mới chỉ được áp dụng tại lớp Lá 1 trường mầm non 
Sơn Ca,  chưa có   điều kiện khảo nghiệm,  áp dụng rộng rãi  ở  nhiều  đối  
tượng. Chính vì vậy để mang lại hiệu quả cao nhất trong việc giúp trẻ 5 tuổi 
tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình, góp phần  nâng cao chất lượng, 
hiệu quả công tác chăm sóc giáo dục cho trẻ  mầm non. Cần phải triển khai 
đồng bộ, thường xuyên tất cả các giải pháp nêu trên.
Qua một thời gian tôi sử  dụng các biện pháp trên áp dụng cho các cháu ở 
18


lớp lá 1, tôi thấy có sự chuyển biến một cách rõ rệt và kết quả có sự chênh lệch 
giữa tỉ lệ trước khi thực hiện đề tài và sau khi thực hiện đề tài như sau:
Kết quả thu được sau khi khảo nghiệm 36 trẻ như sau: 

Những kỹ 
năng hình 
thành
trên trẻ

Trước khi 
thực hiện
Tháng 
9/2016

Tỷ lệ

Sau khi thực 
hiện
Tháng 9/2018

Tỷ lệ % 
Tỷ  tăng so với 
trước khi 
lệ
áp dụng 
biện pháp

Trẻ hứng thú 
tham gia hoạt 
động tạo hình

15/36

42%

35/36

97%

55%

Trẻ tạo được 
sản phẩm theo 
yêu cầu của cô

12/36

33%

32/36

89%

56%

Trẻ có kỹ năng 
khi tham gia 
hoạt động tạo 
hình.

13/36

36%

33/36

92%

56%

Trẻ đặt tên 
được sản phẩm 
của mình

14/36

39%

33/36

92%

53%

    Bảng 2: Bảng so sánh kết quả trẻ đạt được sau khi thực hiện các biện 
pháp
Như  vậy kết quả  được nâng lên rõ rệt so với số  lượng điều tra trước 
và kết quả thu được khả quan. Hầu hết số trẻ trong lớp đã nắm chắc kỹ năng 
cơ bản về môn tạo hình 
Tôi đã chọn ra những cháu có năng khiếu để  bồi dưỡng thêm và kết 
hợp với phụ huynh có hướng bồi dưỡng năng khiếu của trẻ. 
Một số cháu tuy chưa học qua mẫu giáo nhỡ nhưng cũng đã theo kịp các  
bạn trong lớp và thậm chí có khả năng tạo hình tốt hơn một số bạn đi trước. 
Góc tạo hình đã có nhiều tranh của nhiều cháu và các sản phẩm bằng 
đất nặn làm cho phụ huynh phấn khởi và yên tâm hơn. Vì thế mà phụ huynh 
19


đã có những cách nhìn nhận tốt hơn về năng lực của con em mình. Từ đó, có  
những đóng góp tích cực đối với các hoạt động của lớp, sưu tầm đồ dùng, đồ 
chơi giúp đỡ và phối hợp với giáo viên chủ nhiệm để giúp trẻ ngày càng tiến 
bộ hơn.
Phần thứ ba: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
I. Kết luận:

Qua quá trình nghiên cứu và thực tế ở lớp, tôi đã rút ra cho mình những  
bài học bổ  ích giúp tôi có nhiều kinh nghiệm hơn khi cho trẻ hoạt động tạo 
hình. 
­ Điều đầu tiên là tạo cho trẻ  một nề  nếp khi tham gia vào các hoạt  
động nói chung, hoạt động tạo hình nói riêng, quan trọng hơn nữa là chuẩn bị 
vốn tri thức cho trẻ.
­ Cần cho trẻ hoạt động trong môi trường nghệ thuật phong phú.
­ Giáo viên phải có khả  năng tìm tòi, sáng tạo ra những cái mới để tạo 
ra những sản phẩm đẹp mắt mang tính thẩm mĩ cao và phù hợp với nhận thức 
của trẻ, qua đó thu hút sự  chú ý của trẻ và tạo nguồn cảm hứng cho trẻ làm 
theo.
­ Làm đồ  dùng kết hợp tham mưu bổ xung ý kiến nâng cao cơ  sở  vật  
chất phục vụ  cho hoạt động của trẻ, tạo môi trường tốt cho trẻ  được hoạt  
động.
­ Giáo viên lên kế hoạch tìm kiếm nguyên vật liệu phế thải để  làm đồ 
dùng, đồ chơi, tuyên truyền kết hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường.
­ Luôn tìm tòi học hỏi qua sách báo, qua các phương tiện thông tin đại 
chúng, qua chị em đồng nghiệp.
­ Luôn tự  học hỏi để  nâng cao trình độ  chuyên đề  thông qua dự  giờ 
đồng nghiệp và việc tiếp thu chuyên đề do nhà trường tổ chức.
­ Đưa môn học tạo hình, lồng ghép vào các hoạt động và các môn học khác.
­ Trong quá trình đổi mới phương pháp giáo dục thường xuyên lấy trẻ 
làm trung tâm, cô giáo là người gợi mở dẫn dắt trẻ.
­ Quá trình giảng dạy cô phải quan tâm đến khả  năng từng trẻ  để  có  
biện pháp bồi dưỡng phù hợp.
­ Ngoài chuyên môn vững cô còn phải gần gũi, thân thiện, hiểu và cùng 
trẻ thể hiện, tạo cho trẻ cảm giác tự tin, thoải mái và đạt hiệu quả cao trong giờ 
học.
Từ việc áp dụng các biện pháp trên vào giảng dạy đạt kết quả tôi rút ra một 
số bài học kinh nghiệm sau:

20


­ Xây dựng môi trường hoạt động tạo hình phong phú phù hợp với đặc 
điểm thực tế của lớp để phát huy tính tích cực, khả năng sáng tạo của trẻ.
­ Tích lũy vốn kinh nghiệm về tạo hình cho trẻ
­ Phương pháp hướng dẫn phải dựa vào trẻ lấy trẻ làm trung tâm.
­ Sử dụng nguyên vật liệu tạo hình. Sưu tầm, làm đồ chơi sáng tạo cho 
trẻ hoạt động từ một số nguyên liệu sẵn có trong thiên nhiên để dạy trẻ.
­ Tích hợp dạy tạo hình thông qua các môn học khác
­ Tích hợp dạy tạo hình thông qua hoạt động góc là biện pháp rèn kỹ 
năng tạo hình rất hiệu quả, chú ý rèn luyện kỹ năng cho trẻ, cần tiến hành từ 
dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp.
­ Hướng dẫn trẻ  học tạo hình mọi lúc, mọi nơi là cách dạy trẻ  hoạt 
động tạo hình rất nhẹ nhàng, trẻ được học mà như không học.
­ Bồi dưỡng các đối tượng yếu kém và có năng khiếu tạo hình
­ Xây dựng nề nếp học tập trong giờ học trên lớp.
bộ.

­ Phối kết hợp với phụ  huynh và nhà trường để  có sự  giáo dục đồng  
II. Kiến nghị

Để giúp trẻ tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình, tôi xin kiến nghị 
một số vấn đề sâu đây:
­ Tổ chức thêm chuyên đề hoạt động tạo hình cụ thể theo từng thể loại  
và 
hoạt động trọng tâm của từng tiết dạy theo chương trình mầm non mới để 
giáo viên xác định được khi lên tiết dạy hoạt động tạo hình. 
­ Tạo điều kiện cho giáo viên được dự  giờ  đồng nghiệp, giao lưu một  
số trường khác và tạo điều kiện cho giáo viên trường mầm non đi thăm quan,  

học tập những đơn vị mầm non điển hình về chất lượng để giáo viên học tập  
kinh nghiệm của họ,  để  trao đổi kinh nghiệm giảng dạy phục vụ  cho bản  
thân để giáo viên kịp thời cập nhập với sự thay đổi của thời đại.
Trên đây là “Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuôi  tích cực tham gia vào 
hoạt động tạo hình” mà bản thân tôi  tự đúc rút ra. Tuy nhiên vẫn không tránh 
khỏi sự thiếu sót, rất mong sự đóng góp ý kiến của các cấp lãnh đạo để sáng  
kiến của tôi được hoàn thành tốt hơn.                        
                                     
     Dray sáp, ngày 10 tháng 03 năm 2019.
                                                             Người viết
21


                                                            H Dinh Byă

 NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CẤP TRƯỜNG
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
                                                    CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CẤP HUYỆN
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................

.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
22