GIAO TRINH TIN HOC A.doc

Pháưn I
NHÁÛP MÄN TIN HC
I. Khại niãûm Tin hc:
Tin hc l khoa hc nghiãn cỉïu cáúu trục v cạc tênh
cháút chung ca thäng tin v nhỉỵng váún âãư thu tháûp, xỉí l,
tçm kiãúm, biãún âäøi, lỉu trỉỵ, truưn, phäø biãún v sỉí dủng
thäng tin trong cạc lénh vỉûc hoảt âäüng ca con ngỉåìi.
Váûy thäng tin l gç? Thäng tin (Infomation) l ngưn gäúc
ca nháûn thỉïc v hiãøu biãút. Nhçn chung, nhỉỵng gç giụp ta
nháûn biãút âỉåüc sỉû váût v hiãûn tỉåüng trong thỉûc tiãùn
thç âọ chênh l cạc thäng tin. Thäng tin thỉåìng âỉåüc thãø
hiãûn dỉåïi nhiãưu dảng thỉïc khạc nhau nhỉ: sọng ạnh sạng,
sọng ám, sọng âiãûn tỉì, cạc kê hiãûu viãút trãn giáúy hồûc
khàõc trãn gäù, trãn âạ, trãn cạc táúm kim loải v.v...Thäng tin cọ
thãø âỉåüc phạt sinh, âỉåüc lỉu trỉỵ, âỉåüc truưn, âỉåüc
tçm kiãúm, âỉåüc xỉí l, âỉåüc sao chẹp v nhán bn. Thäng
tin cng cọ thãø bë biãún dảng, sai lãûch hồûc bë phạ hu.
Thäng tin thỉåìng âỉåüc biãøu diãùn bàòng cạc dỉỵ liãûu (data).
Mäüt trong nhỉỵng âàûc th quan trng ca Tin hc l
tênh âënh hỉåïng tåïi ỉïng dủng. Cạc váún âãư nghiãn cỉïu
ca Tin hc âãưu âỉåüc phạt sinh tỉì thỉûc tiãùn v mi
thnh qu ca Tin hc âãưu âỉåüc nhanh chọng v trỉûc
tiãúp triãøn khai vo thỉûc tiãùn.
Mäüt säú ỉïng dủng chênh ca Tin hc âỉåüc phán loải
theo låïp cạc bi toạn m ta cáưn gii quút nhỉ sau: Gii cạc
bi toạn khoa hc k thût, Gii cạc bi toạn qun l, Tỉû
âäüng họa v âiãưu khiãøn, Soản tho in áún v lỉu trỉỵ vàn
bn, Trê tû nhán tảo.
Cäng củ phäø biãún, vỉìa l âäúi tỉåüng nghiãn cỉïu ca
Tin hc, vỉìa l phỉång tiãûn dng âãø nghiãn cỉïu v ỉïng
dủng cạc thnh tỉûu ca Tin hc trong cüc säúng l Mạy

tênh âiãûn tỉí.
II. Mạy tênh âiãûn tỉí:
Mạy tênh âiãûn tỉí (MTÂT) l thiãút bë k thût cọ kh
nàng tỉû âäüng hoạ cạc quạ trçnh thu tháûp, lỉu trỉỵ, xỉí l,
tçm kiãúm v truưn tin. Củ thãø nọ l thiãút bë âiãûn tỉí hoảt
âäüng theo ngun tàõc “tỉû âäüng âiãưu khiãøn bàòng
chỉång trçnh”. Âàûc âiãøm ch úu ca MTÂT l kh nàng
tỉû âäüng hoạ cạc quạ trçnh nọi trãn våïi täúc âäü cao, cọ täúc
1
âäü tênh toạn cỉûc låïn cọ thãø lãn âãún hng tè phẹp tênh trãn
mäüt giáy.
MTÂT âáưu tiãn l ENIAC khạnh thnh 15/1/1946 tải M.
Sỉû phạt triãøn ca mạy tênh chia thnh 4 thãú hãû:
+Thãú hãû thỉï nháút(1950-1959): Cạc mạy tênh sỉí dủng
cạc ân âiãûn tỉí â âỉåüc thu nh lải, tiãu thủ êt nàng
lỉåüng, hoảt âäüng tin cáûy.
+Thãú hãû thỉï 2(1959-1963): Mạy tênh thãú hãû ny dng
bọng bạn dáùn, bäü xỉí l trung tám våïi cạc mảch nhanh v
tin cáûy bàòng bạn dáùn, bäü nhåï dung lỉåüng låïn bàòng li
Pherit .
+Thãú hãû thỉï ba(1964-1974): Mạy tênh dng mảch têch
håüp (IC), nhåì âọ kêch thỉåïc váût l v giạ thnh gim. Bäü
nhåï bạn dáùn bàõt âáưu xút hiãûn nhiãưu âãø thiãút kãú bäü
nhåï chênh.
+Thãú hãû thỉï tỉ(1974- cho tåïi nay): Mạy tênh sỉí dủng
mảch têch håüp cåỵ cỉûc låïn (chỉïa trãn mäüt ngn bọng bạn
dáùn). Mảch têch håüp cåỵ cỉûc låïn m láûp trçnh âỉåüc thç
gi l mäüt bäü vi xỉí l. Mạy tênh âỉåüc rạp tỉì vi mảch
têch håüp cåỵ cỉûc låïn bao gäưm bäü vi xỉí l, bäü nhåï v cạc
mảch giao tiãúp vo ra gi l mạy vi tênh. Mạy vi tênh âáưu

tiãn l XT ra âåìi vo âáưu nhỉỵng nàm 80, tiãúp âọ l cạc mạy
vi tênh AT-286, AT-386, AT-486. Cạc mạy vi tênh thäng dủng
hiãûn nay l 586-ATX, Pentium.
Cng våïi mạy vi tênh cạ nhán (PC-Personal Computer),
hiãûn nay cn cọ hai loải mạy tênh:
- Cạc mạy tênh låïn(Mainframe): cọ kh nàng xỉí l cạc
dỉỵ liãûu cỉûc låïn våïi täúc âäü hng triãûu phẹp tênh trong
mäüt giáy.Trong säú ny cọ cạc siãu mạy tênh, nọ cọ thãø lm
viãûc våïi täúc âäü hng tè phẹp tênh trong mäüt giáy.
- Cạc mạy tênh Mini(Minicomputer): loải ny nh hån v
cháûm hån cạc mạy tênh låïn, nọ thỉåìng dng lm cạc mạy
ch tải cạc trung tám tênh toạn phäø dủng.
1. Xỉí l thäng tin bàòng MTÂT:
Hàòng ngy con ngỉåìi ln ln phi tiãún hnh xỉí l thäng
tin. Quạ trçnh xỉí l âọ cọ thãø hçnh dung nhỉ sau: tỉì nhỉỵng
dỉỵ kiãûn cọ âỉåüc v cạc mủc âêch âỉåüc âàût ra, con
ngỉåìi cáưn suy nghé âãø lỉûa chn nhỉỵng tạc âäüng v trçnh
tỉû âãø thỉûc hiãûn cạc tạc âäüng âọ nhàòm âỉa ra âỉåüc
nhỉỵng quút âënh âụng âãø âảt âỉåüc mong mún (mủc
2
âêch). Nhỉ váûy phỉång ạn hnh âäüng chênh l kãút qu ca
xỉí l thäng tin. Quạ trçnh xỉí l thäng tin nọi chung cọ thãø mä
t bàòng så âäư täøng quạt nhỉ sau:
MTÂT chè cọ thãø thỉûc hiãûn cạc chỉïc nàng mäüt cạch
tỉû âäüng khi con ngỉåìi â trao trỉåïc cho nọ mäüt dy cạc
chè dáùn (quy tàõc) gi l cạc cáu lãûnh hay chỉång trçnh.
Chỉång trçnh cho MTÂT do con ngỉåìi láûp ra v nảp vo trong
mạy. Khi nháûn âỉåüc lãûnh thỉûc hiãûn thäng qua viãûc báúm
vo mäüt vi phêm quy âënh, mạy s theo chè dáùn ca
chỉång trçnh , tỉìng bỉåïc thỉûc hiãûn cạc thao tạc â âỉåüc

vảch sàón âãø tiãún hnh xỉí l cạc dỉỵ liãûu âỉåüc nảp
ton bäü hồûc tỉìng pháưn trong mạy. Ta cọ thãø hçnh dung så
âäư xỉí l dỉỵ liãûu trãn MTÂT bàòng lỉåüc âäư sau:
2. Cáúu trục täøng quạt ca MTÂT:
Cáúu trục täøng quạt ca cạc hãû mạy tênh âáưu tiãn
cng nhỉ cạc hãû MTÂT nọi chung v hãû cạc mạy vi tênh nọi
riãng âãưu bao gäưm cạc khäúi chỉïc nàng ch úu sau:
- Khäúi nhåï(Memory).
- Khäúi nháûp-xút.
- Khäúi xỉí l.
2.1. Khäúi nháûp-xút:
Khäúi nháûp xút cọ tạc dủng chuøn dỉỵ liãûu tỉì bãn
ngoi vo bãn trong mạy tênh v ngỉåüc lải.
2.1.1. Thiãút bë vo:
3
Chỉång
trçnh
Dỉỵ liãûu
vo
MTÂT
Kãút
qu
Thäng tin
vo
Quạ trçnh
xỉí l
Kãút qu
Quy tàõc theo âọ quạ
trçnh
xỉí l âỉåüc thỉûc

hiãûn.
Gäưm cạc thiãút bë: bn phêm, con chüt, mạy quẹt, bụt
quang,...
*Bn phêm (Keyboard): L thiãút bë nháûp cå bn, dng
âãø âỉa dỉỵ liãûu vo mạy tênh âiãûn tỉí mäüt cạch trỉûc tiãúp
khäng qua giạ mang tin. Tỉång tỉû nhỉ bn phêm âạnh mạy
chỉỵ, trãn bn phêm cọ cạc phêm chỉỵ cại, chỉỵ säú v cạc
phêm kê tỉû âàûc biãût. Cạc phêm chia thnh 3 nhọm: Nhọm
cạc phêm chỉïc nàng cho phẹp truưn cho mạy tênh mäüt säú
lãûnh no âọ, näüi dung cạc lãûnh âỉåüc xạc âënh bàòng tỉìng
pháưn mãưm củ thãø. Nhọm phêm chênh bao gäưm cạc phêm
tỉång tỉû nhỉ phêm mạy âạnh chỉỵ. Nhọm cúi cng l cạc
phêm chỉỵ säú.
Lm quen våïi mäüt säú phêm quan trng:
- Phêm SHIFT: Thay âäøi kiãøu chỉỵ in hay thỉåìng hồûc
chn kê tỉû åí phêa trãn ca phêm cọ hai kê tỉû. (cạch g:
nháún giỉỵ phêm Shift räưi báúm phêm tỉång ỉïng ta s âỉåüc
chỉỵ in hoa hồûc kê tỉû åí phêa trãn ca phêm âọ).
- Phêm CAPSLOCK: Nháún phêm ny thç ân s sạng
dng âãø thiãút láûp chãú âäü g chỉỵ in hoa. Âãø tråí lải chỉỵ
thỉåìng ta nháún phêm ny mäüt láưn nỉỵa.
- Phêm HOME: Âỉa con tr (âiãøm sạng nháúp nhạy trãn
mn hçnh) vãư âáưu dng.
- Phêm END: Âỉa con tr vãư cúi dng.
- Phêm PAGE DOWN (PgDn): Hiãûn tiãúp trang sau ca
mn hçnh.
- Phêm PAGE UP (PgUp): Tråí vãư trang trỉåïc ca mn
hçnh.
-Cạc phêm mi tãn ,,,: Dëch chuøn con tr sang
phi mäüt kê tỉû, sang trại mäüt kê tỉû, lãn mäüt dng, xúng

mäüt dng.
- Phêm ENTER: Con tr xúng dng, thỉûc hiãûn lãûnh.
- Phêm SPACEBAR (thanh ngang di phêa dỉåïi bn
phêm): Âãø biãøu diãùn kê tỉû tràõng.
- Phêm DELETE (DEL): xoạ kê tỉû åí vë trê con tr.
- Phêm BACKSPACE ( phêa trãn phêm Enter): li v xoạ
kê tỉû bãn trại con tr.
- Phêm INSERT: Chuøn âäøi chãú âäü viãút chn (Insert)
thnh viãút â (Overwrite) v ngỉåüc lải.
4
- Phêm NUM LOCK: báût/tàõt ân Num lock. Khi ân sạng
thç khu vỉûc phêm táûn cng bãn tay phi s cho ra cạc säú,
cn khäng s sỉí dủng våïi cạc chỉïc nàng åí dỉåïi.
- Phêm PRINT SCREEN: in näüi dung hiãûn thåìi ca mn
hçnh lãn giáúy hồûc vng âãûm ca Windows.
*Con chüt (Mouse): L thiãút bë vo cọ hçnh dạng con
chüt, màût dỉåïi cọ qu bọng làn âỉåüc trãn màût phàóng
âỉåüc sỉí dủng âãø âënh vë cạc âäúi tỉåüng trãn mn hçnh,
sỉí dủng ch úu cho hãû âiãưu hnh cọ giao diãûn âäư hoả
(Windows,..).
*Mạy quẹt nh(Scanner): l thiãút bë dng âãø chủp
nh in trãn giáúy vo trong bäü nhåï ca mạy tênh.
2.1.2. Thiãút bë xút (Thiãút bë ra):
Gäưm: mn hçnh, mạy in, mạy v(Plotter),...
*Mn hçnh(Monitor/Display): dng âãø hiãøn thë thäng tin
trong mạy tênh, cọ hai loải khạc nhau:
-Mn hçnh âån sàõc (Monochrome): chè cọ hai mu âen
tràõng (Mu nãưn v mu kê tỉû).
-Mn hçnh mu (Color): cọ thãø sỉí dủng nhiãưu mu,
giäúng mn hçnh ca mạy thu hçnh.

Mn hçnh cọ thãø sỉí dủng åí hai chãú âäü vàn bn
hồûc chãú âäü âäư hoả.
*Mạy in(Printer): dng âãø in thäng tin trong mạy tênh ra
giáúy in. Cọ hai loải: Mạy in kim(dot Printer) v mạy in
Lade(Laser).
2.2 Khäúi nhåï (memory): l khäúi thiãút bë dng âãø lỉu trỉỵ
cạc dỉỵ liãûu v chỉång trçnh. Gäưm hai loải: Bäü nhåï trong
v bäü nhåï ngoi.
2.2.1. Bäü nhåï trong hay bäü nhåï chênh(Main memory): l
loải bäü nhåï âỉåüc dng âãø ghi chỉång trçnh v dỉỵ liãûu
trong thåìi gian mạy tênh xỉí l. Gäưm hai loải:
*ROM(Read Only Memory): l bäü nhåï chỉïa cạc thäng tin
do nåi sn xút mạy ghi vo mäüt láưn duy nháút khi chãú tảo
nọ. Chè cho phẹp âc dỉỵ liãûu tỉì ROM m khäng cho phẹp
ghi dỉỵ liãûu vo. Khi tàõt ngưn âiãûn thäng tin trong ROM
khäng bë máút âi. Bãn trong ROM thỉåìng chỉïa cạc chỉång
trçnh cå bn âiãưu khiãøn viãûc nháûp/xút cọ tãn l ROM-
BIOS(Read Only Memory-Basic Input Output System).
5
*RAM(Random Access Memory/Read Write Memory): l
loải bäü nhåï lỉu cạc chỉång trçnh v dỉỵ liãûu ca ngỉåìi sỉí
dủng. Cọ thãø âc dỉỵ liãûu tỉì RAM v ghi dỉỵ liãûu lãn
RAM. Khi måïi báût mạy thäng tin trong RAM coi nhỉ räùng. Nãúu
âang lm viãûc m máút ngưn âiãûn cung cáúp thç thäng tin
trong RAM bë xoạ (máút). Vç váûy cạc thäng tin cáưn dng
nhiãưu láưn cáưn phi ghi trỉỵ lãn mäüt phỉång tiãûn mang tin
vénh cỉíu no âọ nhỉ âéa tỉì, bàng tỉì ,...
2.2.2. Bäü nhåï ngoi: Bäü nhåï RAM chè dng cho viãûc ghi
dỉỵ liãûu v chỉång trçnh khi xỉí l, khäng dng âỉåüc khi
khäng cn ngưn ni. Täúc âäü truy nháûp trãn RAM l nhanh,

nhỉng dung lỉåüng nhåï ca nọ khäng låïn làõm, giạ thnh
tỉång âäúi cao nãn âãø cọ thãø lỉu trỉỵ thäng tin láu di våïi
khäúi lỉåüng låïn ta phi sỉí dủng bäü nhåï ngoi. Våïi bäü nhåï
ngoi, tuy täúc âäü khai thạc cháûm hån nhỉng chi phê cho viãûc
sỉí dủng loải bäü nhåï ny r hån. Cọ thãø âc/ghi thỉåìng
xun âäúi våïi bäü nhåï ngoi v thäng tin khäng bë máút khi tàõt
mạy. Trãn mạy vi tênh bäü nhåï ngoi hay sỉí dủng l âéa
mãưm, âéa cỉïng, âéa quang,...
*Âéa mãưm(floppy disk): L chiãúc âéa hçnh trn lm
bàòng cháút do täøng håüp hồûc kim loải. trãn âọ cọ ph
mäüt låïp váût liãûu cọ tỉì tênh, âỉåüc chỉïa trong v bc hçnh
vng bàòng nhỉûa âãø bo vãû. Cọ cạc loải : âéa cọ âỉåìng
kênh 5.25 inch dung lỉåüng 1.2MB (hiãûn nay khäng cn sỉí
dủng), âéa âỉåìng kênh 3.5 inch dung lỉåüng 1.44MB (âa säú
âang sỉí dủng).
Âãø dãù dng truy xút thäng tin trãn âéa, âéa tỉì âỉåüc
phán thnh cạc màût\ rnh\ trủ\ cung\ liãn cung:
-Hiãûn nay cạc âéa mãưm cọ thãø ghi thäng tin lãn c hai
màût âéa. Mäùi màût (side) cọ mäüt âáưu tỉì (head), âỉåüc âạnh
säú l âáưu 0 v âáưu 1.
-Mäùi màût ca âéa tỉì âỉåüc chia thnh cạc âỉåìng trn
âäưng tám gi l rnh (track). Hai rnh ca hai màût nàòm trãn
cng mäüt hçnh chiãúu âỉïng tảo thnh mäüt trủ (cylinder).
-Mäùi rnh lải âỉåüc chia thnh cạc pháưn bàòng nhau,
mäùi pháưn l mäüt cung (sector). Säú cung trãn mäüt rnh thay
âäøi tu theo loảii âéa. Thäng thỉåìng mäüi cung cọ 512 byte.
*Âéa cỉïng(Harddisk): l mäüt chäưng nhiãưu âéa cọ cáúu
trục v täø chỉïc nhỉ âéa mãưm, âỉåüc bo vãû trong häüp
kên v thỉåìng âàût cäú âënh trong mạy. Dung lỉåüng ca âéa
6

cỉïng låïn hån nhiãưu so våïi âéa mãưm, thäng thỉåìng l 120MB,
250MB, 1.2GB, 40GB,...täúc âäü truy xút dỉỵ liãûu tỉì âéa
cỉïng nhanh hån âéa mãưm ráút nhiãưu, máût âäü tỉì tênh ph
trãn màût cng ráút dy.
ÄØ âéa: Giạ âàût âéa gi l äø âéa. Thäng thỉåìng mạy
vi tênh cọ mäüt hồûc hai äø âéa mãưm, äø âéa mãưm âáưu tiãn
gi l äø âéa A, äø cn lải (nãúu cọ) l B. Âãø âc/ghi thäng
tin trãn âéa mãưm thç ta phi âàût âéa mãưm vo trong äø âéa.
Tỉång tỉû mạy tênh cng cọ thãø cọ nhiãưu âéa cỉïng hồûc
khäng cọ. Âãø dãù qun l cọ thãø chia mäüt âéa cỉïng váût l
ra nhiãưu khu vỉûc v âỉåüc âàût tãn theo thỉï tỉû C, D, ...
2.3 Khäúi xỉí l: Gäưm mäüt bäü pháûn duy nháút gi l âån
vë xỉí l trung tám (Central Processing Unit, viãút tàõt l CPU), l
bäü pháûn quan trng nháút ca mäüt mạy tênh. Cọ chỉïc nàng
tênh toạn v xỉí l dỉỵ liãûu dỉåïi sỉû âiãưu khiãøn ca mäüt
chỉång trçnh â âỉåüc lỉu trỉỵ trong bäü nhåï, âiãưu khiãøn v
phäúi håüp táút c cạc bäü pháûn ca mạy tênh. CPU gäưm cạc
thnh pháưn:
- Âäưng häư (Clock): tảo cạc xung thåìi gian chênh xạc âãø
âäưng bäü hoạ cạc thnh pháưn khạc ca CPU.
- Khäúi tênh toạn säú hc v logic (ALU: Arithmetic Logic
Unit) thỉûc hiãûn háưu hãút cạc phẹp toạn cå såí, cạc phẹp
tênh quan trng ca hãû thäúng: âọ l cạc phẹp tênh säú hc
(cäüng, trỉì, nhán, chia,...), cạc phẹp tênh logic (AND, OR, XOR,
NOT), v cạc phẹp tênh quan hãû (so sạnh låïn hån, nh hån,...)
âäúi våïi cạc dỉỵ liãûu m mạy tênh xỉí l.
- Khäúi âiãưu khiãøn (Viãút tàõt CU: Control Unit): l khäúi
chỉïc nàng âiãưu khiãøn sỉû hoảt âäüng ca MTÂT theo
chỉång trçnh âënh sàơn, quút âënh cạc thao tạc cáưn lm âäúi
våïi hãû thäúng bàòng cạch tảo ra cạc tên hiãûu âiãưu khiãøn

mi cäng viãûc.
-Cạc thanh ghi (Register): Ngoi bäü nhåï trong, CPU cn
dng cạc thanh ghi nhỉ l cạc khäúi ghi chẹp âãø âáøy nhanh
viãûc thỉûc hiãûn cạc phẹp toạn.
3. Âån vë âo dung lỉåüng bäü nhåï: Dung lỉåüng bäü nhåï
chè khäúi lỉåüng thäng tin m bäü nhåï cọ thãø lỉu trỉỵ âäưng
thåìi. Bit l âån vë nh nháút dng âãø do dung lỉåüng bäü nhåï,
trong mäùi bit cọ thãø lỉu trỉỵ hồûc chỉỵ säú 0 hồûc chỉỵ säú
1 (m củ thãø l cọ âiãûn têch hay khäng: cọ mang giạ trë 1,
7
khọng mang giaù trở 0). Ta thổồỡng duỡng caùc õồn vở dỏựn xuỏỳt
cuớa bit sau õỏy:
1 byte (õoỹc laỡ bai) = 8bit
1KB (õoỹc laỡ kilọbai hoỷc kabai) = 1024byte
1MB (õoỹc laỡ mógabai) = 1024KB = ...byte
1GB (õoỹc laỡ Gigabai) = 1024MB = ...KB = ...byte
III. Khaùi nióỷm phỏửn cổùng, phỏửn móửm:
Trong Tin hoỹc thuỏỷt ngổợ phỏửn móửm (Software) õổồỹc
duỡng õóứ noùi vóử caùc chổồng trỗnh duỡng õóứ õióửu khióứn
hoaỷt õọỹng cuớa maùy tờnh, xổớ lyù dổợ lióỷu phuỷc vuỷ cho mọỹt
ổùng duỷng cuỷ thóứ trong hoaỷt õọỹng kinh tóỳ, saớn xuỏỳt, kinh
doanh, dởch vuỷ, an ninh hoỷc quọỳc phoỡng,.v.v. Thờ duỷ caùc
chổồng trỗnh naỷp sụn trong ROM, caùc chổồng trỗnh tờnh
lổồng cho mọỹt xờ nghióỷp, chổồng trỗnh soaỷn thaớo vn baớn,
chổồng trỗnh õióửu tra dỏn sọỳ, chổồng trỗnh daỷy toaùn bũng
MTT,.v.v.
Phỏửn móửm õổồỹc chia thaỡnh 3 loaỷi: Phỏửn móửm hóỷ
thọỳng, caùc ngọn ngổợ lỏỷp trỗnh vaỡ caùc chổồng trỗnh ổùng
duỷng.
Nóỳu ta loaỷi boớ khoới MTT toaỡn bọỹ caùc chổồng trỗnh

naỷp sún trong noù, kóứ caớ caùc chổồng trỗnh ghi sụn trong
ROM thỗ nhổợng gỗ coỡn laỷi õổồỹc goỹi laỡ phỏửn cổùng
(Hardware). Thuỏỷt ngổợ phỏửn cổùng duỡng õóứ chố caùc linh
kióỷn, chi tióỳt, thióỳt bở lừp raùp thaỡnh MTT. Thờ duỷ caùc õióỷn
trồớ, dỏy dỏựn, caùc maỷch vi õióỷn tổớ, tuỷ õióỷn, caùc õọỹng cồ
õióỷn õióửu khióứn ọứ õộa,.v.v.
Sổỷ phaùt trióứn cuớa phỏửn cổùng coù lión quan nhióửu õóỳn
kộ thuỏỷt vaỡ õióỷn tổớ hoỹc, õỷc bióỷt laỡ vỏỷt lyù chỏỳt rừn. Caùc
chuyón gia phỏửn cổùng tỏỷp trung vaỡo vióỷc thu nhoớ kờch thổồùc
caùc linh kióỷn õióỷn tổớ, cồ khờ, bọỹ nhồù nhũm giaớm nng
lổồỹng tióu hao cho MTT; tng khaú nng lổu trổợ vaỡ tọỳc õọỹ
tờnh toaùn cuớa maùy tờnh. Caùc chuyón gia phỏửn móửm tỏỷp trung
vaỡo vióỷc xỏy dổỷng caùc chổồng trỗnh hoaỷt õọỹng chờnh xaùc,
khoa hoỹc vaỡ tióỷn lồỹi trón cồ sồớ phỏửn cổùng coù sún nhũm
khai thaùc tọỳi õa khaớ nng cuớa maùy tờnh phuỷc vuỷ cho lồỹi ờch
cuớa con ngổồỡi. Sổỷ phọỳi hồỹp chỷt cheợ giổợa hai lộnh vổỷc
8
phỏửn cổùng vaỡ phỏửn móửm chờnh laỡ õọỹng lổỷc thuùc õỏứy
sổỷ phaùt trióứn cuớa Tin hoỹc.
IV. Hóỷ õióửu haỡnh:
Tỏỳt caớ nhổợng gỗ nhỗn thỏỳy trón maỡn hỗnh maùy tờnh
õóửu õổồỹc thổỷc hióỷn thọng qua mọỹt phỏửn móửm õỷc bióỷt
õoù laỡ hóỷ õióửu haỡnh. Hóử õióửu haỡnh cuợng chố laỡ mọỹt phỏửn
móửm, nhổng laỡ phỏửn móửm õỷc bióỷt, khọng thóứ thióỳu trón
caùc maùy tờnh hióỷn õaỷi.
Hóỷ õióửu haỡnh laỡ mọỹt hóỷ thọỳng caùc chổồng trỗnh
quaùn xuyóỳn toaỡn bọỹ caùc hoaỷt õọỹng cuớa MTT, coù nhióỷm
vuỷ quaớn lyù vaỡ tọỳi ổu vióỷc sổớ duỷng caùc taỡi nguyón phỏửn
cổùng, phỏửn móửm cuớa maùy vaỡ õoùng vai troỡ giao dióỷn giổợa
ngổồỡi vaỡ maùy. Hóỷ õióửu haỡnh laỡ cồ sồớ õóứ xỏy dổỷng caùc

ổùng duỷng.
Hóỷ õióửu haỡnh õoùng vai troỡ õióửu khióứn maùy tờnh tổỡ luùc
bỏỷt cho tồùi khi từt maùy. Hồn thóỳ nổợa, caùc hóỷ õióửu haỡnh
bỏỷc cao coỡn coù khaớ nng laỡm cho vióỷc sổớ duỷng maùy õổồỹc
tọỳi ổu.
Caùc chổùc nng chuớ yóỳu cuớa hóỷ õióửu haỡnh:
+ióửu khióứn vióỷc thổỷc hióỷn mọỹt chổồng trỗnh trón
maùy tờnh.
+Quaớn lyù toaỡn bọỹ taỡi nguyón cuớa hóỷ thọỳng maùy
tờnh: Bọỹ nhồù, bọỹ xổớ lyù, caùc thióỳt bở ngoaỷi vi, caùc chổồng
trỗnh,...
+Coù nhổợng maùy tờnh lồùn vaỡ cổỷc lồùn phuỷc vuỷ cuỡng
mọỹt luùc haỡng chuỷc chổồng trỗnh vióỳt bũng nhióửu ngọn ngổợ
lỏỷp trỗnh bỏỷc cao khaùc nhau. Hóỷ õióửu haỡnh cuớa nhổợng maùy
naỡy quaớn ly vióỷc thổỷc hióỷn caùc chổồng trỗnh, phỏn phọỳi
mióửn nhồù, thồỡi gian vaỡ caùc thióỳt bở duỡng chung nhổ maùy in,
ọứ õộa cho tổỡng chổồng trỗnh.
Hóỷ õióửu haỡnh thổồỡng laỡ mọỹt bọỹ chổồng trỗnh rỏỳt lồùn
vaỡ phổùc taỷp, chổùa haỡng vaỡn õóỳn haỡng trm vaỷn cỏu lóỷnh
do nhổợng nhoùm lỏỷp trỗnh vión xuỏỳt sừc lỏỷp ra.
Hióỷn nay hóỷ õióửu haỡnh thọng duỷng nhỏỳt laỡ caùc phión
baớn Windows (Windows 95, 98, 2000, XP,...) cuớa haợng Microsoft
duỡng cho caùc maùy PC tổồng thờch IBM, coỡn hóỷ õióửu haỡnh
MS-DOS cuớa Microsoft õaợ õổồỹc lọửng vaỡo trong caùc phión baớn
cuớa Windows. Hóỷ õióửu haỡnh MAC/OS duỡng cho caùc maùy
Macintosh cuớa Apple. Ngoaỡi ra coỡn mọỹt sọỳ hóỷ õióửu haỡnh
9
khạc cọ cạc chỉïc nàng chun dủng khạc, thỉåìng l ỉïng
dủng mảng nhỉ Windows NT, UNIX, Novel Netware,...
Giao diãûn giỉỵa ngỉåìi dng v mạy l mäüt trong

nhỉỵng âàûc th quan trng ca hãû âiãưu hnh.
Pháưn II
HÃÛ ÂIÃƯU HNH WINDOWS 98
I. Khåíi âäüng mạy v âàng nháûp vo Windows, thoạt mạy:
1. Khåíi âäüng mạy v âàng nháûp vo Windows:
Khi báût mạy (áún nụt ngưn Power trãn thng mạy) nãúu
mạy tênh â ci hãû âiãưu hnh Windows 98 thç nọ s tỉû
âäüng khåíi âäüng v hon ton nàõm quưn âiãưu khiãøn mạy
tênh.
Hãû âiãưu hnh Windows 98 qun l tåïi tỉìng ngỉåìi sỉí
dủng, nghéa l nãúu cáưn thiãút thç mäùi ngỉåìi sỉí dủng âãưu
âỉåüc âàng k tãn v máût kháøu. Trỉåìng håüp ny nãúu âàng
k âụng tãn v máût kháøu thç måïi âỉåüc phẹp sỉí dủng
mạy dụng u cáưu. Do váûy, khi khåíi âäüng Windows, ngỉåìi
sỉí dủng cọ thãø bë u cáưu nháûp vo Windows tãn v máût
kháøu (hay nãúu ta âang näúi mảng thç âàng nháûp vo mảng )
bàòng cạch cho tãn vo ä User name (tãn ngỉåìi sỉí dủng) v
máût kháøu vo ä Password (máût kháøu) trong häüp thoải Log
on. Cúi cng nháúp chüt trại lãn nụt OK. Nãúu cho cạc
thäng tin khäng âụng, Windows s hiãøn thë häüp thoải ny.
Nãúu khäng mún âàng nháûp vo våïi tãn v máût kháøu â
âàût thç nháúp chn nụt Cancel (b qua). Ta váùn âàng nháûp
vo Windows våïi tãn v máût kháøu ca ngỉåìi sỉí dủng
ngáưm âënh. Trong trỉåìng håüp ny ta s âỉåüc cung cáúp
mäüt mn hçnh lm viãûc â âỉåüc thiãút âàût ngáưm âënh.
(nãn chn Cancel)
10
Coù thóứ nhỏỳn phờm Enter thay cho OK vaỡ phờm ESC cho
Cancel.
Sau khi õng nhỏỷp vaỡo Windows thaỡnh cọng, maỡn hỗnh

cuớa Windows 98 xuỏỳt hióỷn vồùi nuùt Start, thanh cọng vióỷc vaỡ
caùc bióứu tổồỹng trón maỡn hỗnh tổồng tổỷ nhổ hỗnh veợ ta goỹi
laỡ maỡn hỗnh nóửn Desktop cuớa Windows (ngổồỡi sổớ duỷng coù
thóứ thay õọứi caùch trỗnh baỡy maỡn hỗnh naỡy nón khọng nhỏỳt
thióỳt moỹi maùy õóửu coù nóửn Desktop giọỳng nhau).
Hỗnh veợ sau laỡ mọỹt daỷng maỡn hỗnh Desktop cuớa
Windows:
2. Thoaùt khoới Windows vaỡ từt maùy :
Khi muọỳn kóỳt thuùc mọỹt phión laỡm vióỷc, cỏửn õoùng
Windows trổồùc khi từt maùy hay khồới õọỹng laỷi maùy tờnh. ỏy
laỡ caùch chừc chừn õóứ kóỳt quaớ cọng vióỷc õaợ õổồỹc lổu
giổợ vaỡo õộa cổùng vaỡ õóứ hóỷ õióửu haỡnh quaớn lyù nhổợng
ngổồỡi sổớ duỷng khaùc nhau. Caùc bổồùc thổỷc hióỷn nhổ sau:
11
Bióứu
tổồỹng
(Icon/Shortcu
t)
Thanh cọng
vióỷc
+ oùng tỏỳt caớ caùc chổồng trỗnh ổùng duỷng õang chaỷy
trong Windows.
+ Nhỏỳp chuọỹt traùi vaỡo nuùt Start rọửi di con troớ chuọỹt
õóỳn nuùt Shut down (từt maùy) . Luùc naỡy mọỹt baớng họỹi thoaỷi
coù caùc tuyỡ choỹn hióỷn ra.
+ Coù thóứ nhỏỳp chuọỹt traùi vaỡo mọỹt trong caùc tuyỡ choỹn
sau (mọựi tuyỡ choỹn õóửu coù yù nghộa khaùc nhau):
- Shut down the computer ? (Từt maùy tờnh) õóứ từt maùy
tờnh.
- Restart the computer ? (Khồới õọỹng laỷi maùy tờnh) õóứ

khồới õọỹng laỷi maùy tờnh.
- Restart the computer in MS-DOS mode ? (Khồới õọỹng
laỷi maùy tờnh trong chóỳ õọỹ MS-DOS) õóứ khồới õọỹng laỷi maùy
trong chóỳ õọỹ MS-DOS.
- Close all programs and log on as a different user ? (oùng
tỏỳt caớ moỹi chổồng trỗnh ổùng duỷng vaỡ õng nhỏỷp vaỡo
Windows vồùi tón vaỡ mỏỷt khỏứu khaùc) õóứ kóỳt thuùc phión laỡm
vióỷc cuớa ngổồỡi sổớ duỷng hióỷn thồỡi.
+ Nhỏỳp chuọỹt traùi vaỡo nuùt Yes/OK õóứ thổỷc thi lóỷnh,
nhỏỳp vaỡo nuùt No/Cancel õóứ trồớ laỷi Windows vaỡ nuùt Help õóứ
xem phỏửn thọng tin trồỹ giuùp. Sau õoù chồỡ coù doỡng chổợ "Its
now safe to turn off the computer" thỗ ta nhỏỳn nuùt Power õóứ
từt maùy.
Lổu yù: Mọỹt sọỳ maùy õồỡi mồùi ra hióỷn nay õóửu coù thóứ
tổỷ õọỹng từt maùy (từt nguọửn) maỡ khọng cỏửn ta phaới nhỏỳn
nuùt Power õóứ từt maùy. Caùc muỷc trón họỹp thoaỷi Shut Down
khọng hoaỡn toaỡn giọỳng nhau maỡ chố tổồng tổỷ nón tuỡy theo
tỗnh huọỳng cuỷ thóứ maỡ ta choỹn.
II. Tọứ chổùc thọng tin trón õộa tổỡ:
12
Kờch chuọỹt lón
mọỹt trong caùc
muỷc naỡy
õóứ choỹn
Chỉïc nàng chênh ca mạy tênh l xỉí l thäng tin. Thäng
tin âỉåüc lỉu trỉỵ trãn cạc thiãút bë lỉu trỉỵ ca mạy tênh nhỉ
âéa cỉïng, âéa mãưm,...Trong quạ trçnh xỉí l, mạy tênh cáưn
phi truy cáûp tåïi thäng tin (tçm, âc, ghi) v viãûc thỉûc hiãûn
quạ trçnh truy cáûp thäng tin s nhanh chọng nãúu thäng tin
âỉåüc täø chỉïc täút nháút l khi khäúi lỉåüng thäng tin låïn. Âãø

gii quút váún âãư ny , hãû âiãưu hnh täí chỉïc thäng tin
theo mäüt cáúu trục hçnh cáy våïi âån vë thäng tin cå bn l tãûp.
1. Tãûp (File):
Tãûp l táûp håüp cạc thäng tin cọ cng bn cháút v
âỉåüc lỉu trỉỵ nhỉ mäüt âån vë lỉu trỉỵ âỉỵ liãûu trãn cạc váût
mảng thäng tin(âéa tỉì, bàng tỉì,...)
Cạc tãûp âỉåüc phán biãût våïi nhau bàòng tãn tãûp. Tãn
tãûp âỉåüc âàût theo quy âënh ca hãû âiãưu hnh. Tãn tãûp
gäưm hai pháưn: Pháưn chênh (pháưn tãn) v pháưn måí räng
(pháưn âi) âỉåüc näúi våïi nhau båíi dáúu cháúm. Tãn tãûp bàõt
büc phi cọ pháưn chênh, cn pháưn måí räüng (âàûc trỉng
cho mäüt dảng tãûp no âọ) cọ thãø cọ hồûc khäng.
Âäúi våïi Windows 98 cạc tãn tãûp âỉåüc phẹp di täúi âa
tåïi 255 kê tỉû. Thäng thỉåìng tãn tãûp chỉïa gåüi vãư näüi
dung hay chỉïc nàng ca tãûp. Tãn tãûp khäng âỉåüc chỉïa cạc
kê tỉû nhỉ: \ / : * ? “ < > v |. Tãn tãûp khäng phán biãût chỉỵ hoa
hay chỉỵ thỉåìng. Thäng thỉåìng cạc chỉång trçnh, cạc vàn
bn, dỉỵ liãûu,...âãưu âỉåüc qun l trãn âéa tỉì dỉåïi dảng
cạc tãûp. Tãûp cn âỉåüc gi l häư så hay tãûp tin.
Vê dủ:
- Cạc tãn âàût âụng: Bang_luong.xls; Don xin viec.doc; bai
tap;.v.v.
- Cạc tãn tãûp sai: Baitap:1.pas; bai/tap;.v.v.
2. Kẻp, thỉ mủc (Folder):
Trãn mäüt âéa cọ thãø ghi hng tràm tháûm chê hng ngn
tãûp. Âãø qun l cạc tãûp âỉåüc dãù dng, cạc hãû âiãưu
hnh täø chỉïc thäng tin trãn âéa theo thỉ mủc theo quy cạch
sau:
- Trãn mäùi âéa bao giåì cng cọ mäüt thỉ mủc âỉåüc
tảo tỉû âäüng gi l thỉ mủc gäúc. Kê hiãûu: dáúu \ âáưu tiãn

trong âỉåìng âáùn.
-Trong mäùi thỉ mủc ngỉåìi sỉí dủng cọ thãø tảo cạc
thỉ mủc khạc gi l thỉ mủc con. Cạc thỉ mủc con cng
âỉåüc âàût tãn theo quy âënh ca hãû âiãưu hnh, tỉång tỉû
13
nhổ phỏửn chờnh trong tón tóỷp. Thổ muỷc chổùa thổ muỷc con
goỹi laỡ thổ muỷc meỷ cuớa thổ muỷc con õoù.
-Mọựi tóỷp lổu trón õộa õóửu phaới thuọỹc vóử mọỹt thổ
muỷc naỡo õoù.
Thổ muỷc õổồỹc tọứ chổùc phỏn cỏỳp, mổùc trón cuỡng laỡ
thổ muỷc gọỳc, do õoù caùch tọứ chổùc naỡy coỡn goỹi laỡ tọứ chổùc
cỏy.
Trong hóỷ õióửu haỡnh Windows 98 thổ muỷc õổồỹc goỹi laỡ
keỷp họử sồ (Folder). Coù thóứ hỗnh dung mọỹt caùch tổỷ nhión
rũng khi laỡm vióỷc vồùi tóỷp vaỡ thổ muỷc nhổ ta õang laỡm vióỷc
vồùi caùc họử sồ (caùc tóỷp) õổồỹc õỷt trong caùc keỷp họử sồ
(thổ muỷc). Caùc keỷp họử sồ nhoớ laỷi coù thóứ õổồỹc õỷt trong
caùc keỷp họử sồ lồùn hồn...
ióửu naỡy mang laỷi hai lồỹi ờch chuớ yóỳu:
+Giaớm thồỡi gian tỗm kióỳm thọng tin trón õộa.
+Ngổồỡi sổớ duỷng coù thóứ tọứ chổùc caùc thọng tin cuớa
mỗnh mọỹt caùch khoa hoỹc.
Hỗnh sau laỡ mọỹt minh hoaỷ vóử tọứ chổùc cỏy thổ muỷc
trón õộa:
3. ổồỡng dỏựn:
ổồỡng dỏựn laỡ daợy lión tióỳp tón caùc thổ muỷc lọửng nhau
õổồỹc phỏn caùch bũng dỏỳu \, thổ muỷc coù tón õổùng sau laỡ
thổ muỷc con trổỷc tióỳp cuớa thổ muỷc coù tón õổùng ngay
trổồùc tón cuớa noù.
Vờ duỷ: \TAILIEU\VANBAN

III. Caùc thao taùc vồùi chuọỹt:
14
Thổ muỷc
gọỳc (\)
DOS
TAILIEU
COMMAND.COM
CONFIG.SYS
GIAOAN
VANBAN
WINDOWS
Bangluong.doc
Danhsach.txt
Khi lm viãûc våïi hãû âiãưu hnh Windows, bãn cảnh bn
phêm, chüt l cäng củ âỉåüc sỉí dủng thỉåìng xun,
thỉûc hiãûn pháưn låïn cạc thao tạc giao tiãúp våïi mạy tênh.
Thäng thỉåìng chüt cọ hai phêm báúm (nụt báúm), phêm
trại v phêm phi. Phêm ngáưm âënh l phêm trại, tuy nhiãn ta
cọ thãø thay âäøi phêm ngáưm âënh thnh phêm phi cho
nhỉỵng ngỉåìi thûn tay trại. Mäüt säú loải chüt cọ 3 phêm
v nụt giỉỵa thỉåìng âỉåüc sỉí dủng âãø thỉûc hiãûn cạc
thao tạc âàûc biãût.
Cạch thỉûc hiãûn: Chn Start\Settings\Control
Panel\Mouse\Buttons\ chn Left button hồûcRight button.
Trãn mn hçnh Windows 98 ta tháúy con tr chüt cọ hçnh
mi tãn. Tuy nhiãn ta cọ thãø thay âäøi hçnh dạng ca con tr
v tu tỉìng ỉïng dủng củ thãø m hçnh dạng ca nọ khạc
nhau.
Mäüt säú hçnh dạng con tr chüt trong mäüt säú trỉåìng
håüp âàûc biãût:

Hçnh dạng thỉåìng gàûp ca con tr chüt, lục kêch chüt âãø
chn âäúi tỉåüng
Khi con tr cọ dảng ny, cọ thãø kêch chüt âãø nháûn tråü giụp
Cạc ỉïng dủng âang chảy dỉåïi nãưn v ta cọ thãø lm viãûc tiãúp
tủc
Khi con tr chüt cọ hçnh dảng ny thç hãû thäúng âang báûn (ta
phi chåì)
Khi con tr cọ dảng ny thç nghéa l lục ta âang v mäüt âäúi
tỉåüng âäư ha
Kẹo th chüt âãø chn cạc däúi tỉåüng kê tỉû
 rã chüt âãø thay âäøi kêch thỉåïc âäúi tỉåüng theo chiãưu cao
 rã chüt âãø thay âäøi kêch thỉåïc âäúi tỉåüng theo chiãưu ngang
 rã chüt âãø thay âäøi kêch thỉåïc âäúi tỉåüng theo âỉåìng chẹo
 rã chüt âãø thay âäøi kêch thỉåïc âäúi tỉåüng theo âỉåìng chẹo
 rã chüt lãn trãn âäúi tỉåüng âãø thay âäøi vë trê
Âãø di chuøn chüt cáưn phi âàût chüt trãn mäüt
màût phàóng tiãúp xục. Khi âọ viãn bi bãn trong chüt chuøn
âäüng v con tr chüt cng di chuøn theo. Sau âáy l cạc
thao tạc khi dng chüt:
15
- Di chüt: Di chuøn con tr chüt âãún mäüt vë trê
no âọ trãn mn hçnh.
- Click (kêch chüt/nhạy chüt/nháúp chüt): nháún mäüt
láưn phêm chüt trại (ngáưm âënh) räưi th ra.
- Double click (kêch âụp/nháúp âụp chüt/nhạy âụp
chüt): Click chüt hai láưn liãn tiãúp.
- Drag (â rã chüt/di th chüt/kẹo th chüt): Nháún
giỉỵ phêm chüt v di chuøn chüt sang mäüt vë trê måïi.
IV. Nhỉỵng thnh pháưn cå bn trong mäi trỉåìng Windows:
Giao diãûn âäư hoả trong Windows bao gäưm nhiãưu thnh

pháưn khạc nhau, trong âọ cọ cạc cỉía säø, cạc thanh bng
chn, cạc bng chn tri xúng, cạc thanh cäng củ v cạc
biãøu tỉåüng,...Mi thnh pháưn trong Windows âãưu âỉåüc
gi våïi tãn chung l cạc âäúi tỉåüng.
1. Bng chn Start v thanh cäng viãûc:
Khi khåíi âäüng Windows xong, ta vo mn hçnh lm viãûc
ca Windows (mn hçnh Desktop), trãn âọ nụt Start v thanh
cäng viãûc nàòm åí âạy mn hçnh. Theo ngáưm âënh chụng ln
âỉåüc hiãøn thë khi Windows hoảt âäüng.
1.1. Bng chn Start:
Khi kêch chüt trại lãn nut Start, mäüt bng chn (menu)
gi l bng chn Start xút hiãûn. Bng chn ny chỉïa
cạc lãûnh cáưn thiãút âãø bàõt âáưu sỉí dủng Windows (Säú
lỉåüng cạc mủc cọ thãø thay âäøi tu theo ta thiãút âàût).
Tỉång ỉïng våïi tỉìng mủc cọ thãø cọ bng chn cáúp dỉåïi
ca nọ nãúu ta dỉìng con tr chüt åí mủc âọ (mủc m
cúi dng chỉỵ cọ mi tãn). Trong âọ, mủc Program chỉïa
cạc chỉång trçnh m ta â ci âàût.
1.2. Thanh cäng viãûc:
Thanh nàòm åí cúi mn hçnh theo màûc âënh, bãn trại l
nụt Start, bãn phi thỉåìng l nụt hiãøn thë thåìi gian ca hãû
thäúng mạy tênh (cọ thãø nháúp âụp chüt vo biãøu tỉåüng
ny âãø thiãút láûp thåìi gian nãúu thåìi gian ca hãû thäúng
khäng âụng). Vç Windows 98 l mäüt hãû âiãưu hnh âa nhiãûm,
cọ nghéa l nọ cho phẹp thỉûc hiãûn nhiãưu nhiãûm vủ
(chỉång trçnh) cng mäüt lục. Hån nỉỵa nãúu mäüt chỉång trçnh
no âọ âang gàûp läùi thç cng cọ thãø khäng lm nh hỉåíng
âãún cạc chỉång trçnh khạc. Nhỉ váûy mäüt lục cọ thãø måí
nhiãưu ca säø (mäùi chỉång trçnh s âỉåüc måí trãn mäùi ca
säø riãng biãût). Khi ny pháưn giỉỵa nụt Start v nụt thåìi gian

s chỉïa cạc âãư mủc chỉång trçnh âang måí.
16
Lỉu : Khi mäüt cỉía säø âang måí nãúu ta thu nh cỉûc
tiãøu thç biãøu tỉåüng ca nọ váùn hiãøn thë åí thanh cäng
viãûc. Do âọ, nãúu ta mún sỉí dủng lải chỉång trçnh thç ta
chè viãûc kêch chüt lãn biãøu tỉåüng ny thç cỉía säø s
âỉåüc phủc häưi ngun trảng.
2. Cỉía säø (Window):
Trong mäi trỉåìng Windows, ngỉåìi sỉí dủng thỉûc hiãûn
cạc cäng viãûc thäng qua cạc cỉía säø, v chçnh chụng gåüi
cho tãn gi ca hãû âiãưu hnh ny. Khi chảy trãn nãưn
Windows, mäùi chỉång trçnh âãưu cọ cỉía säø riãng v ngỉåìi
sỉí dủng giao tiãúp (ra lãûnh hay nháûn thäng tin) våïi chỉång
trçnh thäng qua cỉía säø tỉång ỉïng ca nọ. Mäùi lục chè cọ
mäüt cỉía säø âỉåüc chn lm viãûc gi l cỉía säø hat
âäüng (lm viãûc).
Mäüt chỉång trçnh ỉïng dủng cọ mäüt cỉía säø lm viãûc
våïi hãû thäúng bng chn riãng, nhỉng táút c cạc cỉía säø
âãưu cọ nhiãưu thnh pháưn chung. Hçnh sau minh hoả mäüt
säú thnh pháưn chung âọ.
2.1. Thanh tiãu âãư (Titlebar):
Dng trãn cng ca cỉía säø gi l thanh tiãu âãư. Gọc
trại ca thanh tiãu âãư l biãøu tỉåüng ca ỉïng dủng chảy
trong cỉía säø âọ v tãn ca cỉía säø. Tải gọc phi mäùi
cỉía säø l cạc nụt Minimize (thu täúi thiãøu) -, Maximize
(phọng cỉûc âải)  v nụt Close (âọng) . Chụng âỉåüc dng
17
Thanh cún dc
Cạc biãøu tỉåüng
ca cạc tãûp v

kẻp
Thanh cún
ngang
Thanh bng
chn
Thanh trảng
thại
Thanh tiãu âãư
Thanh cäng củ
Cạc nụt lãûnh
Thäng tin
vãư âäúi
tỉåüng
âỉåüc
chn
âãø thu gn cỉía säø lãn thanh cäng viãûc, phọng to cỉía säø
lãn ton mn hçnh hay âọng cỉía säø (âäưng thåìi kãút thục
sỉû hoảt âäüng ca chỉång trçnh ỉïng dủng).
Thanh tiãu âãư:
Lỉu : Trỉåìng håüp khi cỉía säø âang åí chãú âäü
Maximize thç nụt ny cọ chỉïc nàng Restore (Phủc häưi lải
kêch thỉåïc c) . Âãø thỉûc hiãûn cạc thay âäøi åí trãn ta chè
viãûc kêch chüt vo cạc nụt tỉång ỉïng.
2.2 Thanh bng chn (Menu/thanh trçnh âån):
Mi cỉía säø âãưu cọ thanh bng chn bãn dỉåïi thanh
tiãu âãư, thanh bng chn chỉïa tãn ca cạc bng chn khạc
nhau. Bng chn l nhọm cạc lãûnh m ngỉåìi sỉí dủng cọ
thãø chn âãø thỉûc hiãûn. Khi nhạy chüt tải mäüt tãn bng
chn, mäüt bng chn tri xúng hiãûn ra v ta nhạy chüt
tải mäüt dng lãûnh âãø ỉïng dủng thỉûc hiãûn lãûnh tỉång

ỉïng. Khi mäüt bng chn âang âỉåüc måí v mún hiãøn thë
bng chn khạc, chè cáưn di chüt (khäng nháúp chüt) âãún
tãn ca bng chn âọ.
Trãn bng chn cọ thãø mäüt vi dng lãûnh cọ kê hiãûu
åí bãn phi. Âiãưu ny cọ nghéa ràòng khi tr chüt vo dng
lãûnh âọ s cọ mäüt bng chn con xút hiãûn, cn nãúu l
dáúu 3 cháúm thç nãúu chn s xút hiãûn häüp häüi thoải,
cn nãúu l ty chn (cọ hai trảng thại chn hồûc khäng)
thç nãúu nọ âỉåüc chn s tỉû âäüng thãm dáúu  åí trỉåïc.
Säú bng chn trãn thanh bng chn phủ thüc vo tỉìng
ỉïng dủng. Nọi chung, thanh bng chn ca cạcc cỉía säø
thỉåìng cọ bng chn File (tãûp) chỉa cạc lãûnh liãn quan
âãún cạc thao tạc våïi tãûp, trong âọ cọ lãûnh Close , nháúp
chüt åí lãûnh ny tỉång âỉång nháúp nụt Close. Bng chn
View (xem) chỉïa cạc lãûnh liãn quan âãún cạch thỉïc hiãøn thë
cạc thnh pháưn ca cỉía säø trãn mn hçnh hồûc bng
chn Edit (soản tho/biãn táûp) gäưm cạc lãûnh lãn quan âãún
cạc thao tạc biãn táûp näüi dung ca cỉía säø.
Lỉu : Ngoi bng chn trãn cỉía säø ta cn cọ cạc
bng chn khạc: bng chn tàõt (menu shortcut), bng chn
Start,...Nãúu dng lãûnh hay ty chn bë måì âi thë thåìi âiãøm
18
Minimize Maximiz
e
Close
hiãûn tải khäng thãø thỉûc hiãn âỉåüc lãûnh tỉång ỉïng våïi
cạc âäúi tỉåüng âỉåüc chn.
2.3 Thanh cäng củ (Toolbars):
Pháưn låïn cạc cỉía säø thỉåìng cọ mäüt hay nhiãưu thanh
cäng củ, nåi cọ cạc nụt lãûnh âải diãûn cho cạc lãûnh thỉûc

hiãûn nhỉỵng cäng viãûc thỉåìng lm nháút nhỉ: càõt (Cut), dạn
(Paste), sao chẹp (Copy), måí kẻp häư så mẻ (Up),...
Nụt lãûnh cho phẹp truy cáûp nhanh tåïi cạc lãûnh tỉång
ỉïng thỉåìng dng trong cạc bng chn m khäng cáưn måí
chụng. Nháúp chüt åí nụt lãûnh tỉång âỉång våïi viãûc måí
bng chn tỉång ỉïng v kêch hoảt mäüt lãûnh hay mäüt dy
cạc lãûnh thêch håüp.
Hçnh ny minh ha thanh cäng củ ca cỉía säø Windows
Explorer
Hy lỉu âãún tạc dủng ca nụt lãûnh Undo (khäi
phủc) trãn thanh cäng củ. Nụt ny âàûc biãût cọ êch khi thỉûc
hiãûn nháưm mäüt thao tạc no âọ v cọ thãø dáùn âãún kh
nàng máút thäng tin, nháút l trong trỉåìng håüp xọa tãûp. Trong
trỉåìng håüp nhỉ thãú ny nãn sỉí dủng ngay nụt ny ngay
láûp tỉïc.
Âãø hiãøn thë cạc thanh cäng củ nãúu nọ chỉa âỉåüc
hiãøn thë trãn cỉía säø ta thỉûc hiãûn nhỉ sau: chn
View\Toolbars\kêch chüt chn thanh cäng củ cáưn thiãút.
2.4 Cạc thanh cún (Scroll):
Nãúu kêch thỉåïc khäng hiãøn thë âáưy â thäng tin, cạc
thanh cún (thanh cún ngang, thanh cún dc hồûc c hai)
s xút hiãûn mäüt cạch tỉû âäüng v cọ tạc dủng nhåì nọ
m ta cọ thãø xem cạc thäng tin m trong thåìi âiãøm hiãûn tải
khäng âỉåüc hiãøn thë trãn mn hçnh bàòng cạch kêch chüt
tải vng träúng thêch håüp trãn âọ (xem tỉìng trang mn hçnh)
hay â rã chüt trãn cạc nụt giỉỵa thanh cún.
19
 rã chüt lãn nụt
ny
âãø xem pháưn thäng

tin bë khút
Kêch chüt
lãn nụt ny
âãø cün
mn hçnh
âãø xem
2.5. Thanh trảng thại:
Nàòm åí cúi mn hçnh, hiãøn thë cạc trảng thại hiãûn
thåìi ca cạc âäúi tỉåüng trãn cỉía säø.
2.6. Thay âäøi kêch thỉåïc cỉía säø:
Âãø thay âäøi vë trê ca cỉía säø ta â rã chüt trãn thanh
tiãu âãư âãí di chuøn vë trê, mún thay âäøi âäü räüng theo
chiãưu ngang hồûc chiãưu âỉïng ca cỉía säø thç ta di chuøn
chüt âãún âỉåìng biãn ca cỉía säø âãún khi con tr chüt
cọ dảng ↕, ↔, hồûc chẹo,...räưi â rã chüt âãø thay âäøi
kêch thỉåïc.
2.7. Cạc cỉía säø häüi thoải:
Âa säú lãûnh cáưn cạc tham säú âãø thỉûc hiãûn, cạc tham
säú ny âỉåüc âỉa vo qua cạc cỉía säø âàûc biãût dng cho
mủc âêch ny. Cạc cỉía säø âọ âỉåüc gi l cạc cỉía säø
häüi thoải (häüp thoải). Trãn cỉía säø ny thỉåìng chỉïa cạc
âäúi tỉåüng sau:
* Cạc ä âạnh dáúu:
Cọ dảng hçnh vng nh
v thỉåìng âỉåüc nhọm
thnh tỉìng nhọm cọ tãn
åí bãn phi. Âãø chn
ty chn ta kêch chüt
trong ä tỉång ỉïng v khi
âọ trong ä xút hiãûn

dáúu  (nghéa l âỉåüc
âạnh dáúu-âỉåüc chn)
v khi â âỉåüc âạnh
dáúu kêch chüt tải âọ
ta s xọa âạnh dáúu ty
chn âọ. Trong nhọm cạc ä âạnh dáúu, ta cọ thãø âạnh dáúu
nhiãưu ä hồûc khäng âạnh ä no.
*Cạc ä lỉûa chn:
Cọ dảng khun trn nhỉ hçnh bãn,
cng nhỉ cạc ä âạnh dáúu, chụng âỉåüc
nhọm thnh tỉìng nhọm, cọ tãn åí bãn
phi. Ta cng cọ thãø kêch chüt âãø
chn ty chn tỉång ỉïng, khi âọ trong ä
s cọ dáúu cháúm (âỉåüc chn), ngỉåüc lải ta kêch chüt
20
Häüp Combo
box
láưn nỉỵa s b âạnh dáúu chn. Trong nhọm cạc ä lỉûa
chn phi âạnh dáúu v chè cọ thãø âạnh dáúu mäüt ä duy
nháút.
* Cạc ä âãø nháûp thäng tin:
Cạc ä âãø nháûp thäng tin cọ mäüt vi dảng khạc nhau
nhỉ hçnh v chụng âỉåüc sỉí dủng âãø g thäng tin trỉûc
tiãúp tỉì bn phêm hồûc kêch chüt âãø chn trong danh
sạch âỉåüc liãût kã.
Âãø nháûp thäng tin vo mäüt
ä no âọ ta kêch chüt vo trong
ä âọ v g thäng tin tỉì bn phêm.
Våïi nhỉỵng ä cọ hçnh mi tãn
xúng | (häüp Combo Box) bãn

phi thç ta kêch chüt tải nụt âọ s hiãøn thë mäüt
danh sạch lỉûa chn ngáưm âënh v khi
kêch chüt chn mäüt dng thç näüi
dung dng âọ âỉåüc nháûp vo ä.
Hçnh bãn thãø hiãûn khi ta kêch
chüt vo nụt mi tãn, cn bãn phi l mäüt âäúi tỉåüng khạc
ta gi l nụt Spinner
dng âãø nháûp giạ trë
säú (kêch chüt lãn nụt
mi tãn lãn hồûc xúng
thç giạ trë trong ä s tỉû âäüng tàng thãm hồûc gim xúng
mäüt hồûc nhiãưu âån vë ty theo quy âënh ca chỉång trçnh
v ta cng cọ thãø g tỉì bn phêm giạ trë säú trỉûc tiãúp).
*Cạc nụt lãûnh:
Kêch chüt trãn nụt lãûnh no âọ cọ nghéa l chè thë cho
windows thỉûc hiãûn mäüt lãûnh no âọ, thäng thỉåìng chỉïc
nàng cu lãûnh âọ âỉåüc mä t ngàõn gn bàòng tãn (Tiãúng
Anh) ca nụt lãûnh. Mäüt säú nụt lãûnh thỉåìng gàûp:

Ok Cancel Apply Close Remove Brown...
Trong âọ:
- Nụt Ok âỉåüc sỉí dủng âãø cháúp nháûn cạc thay âäøi
v âọng cỉía säø häüi thoải
-Nụt Close dng âãø âọng cỉía säø
-Nụt Cancel dng âãø b qua cạc thay âäøi (hy lãûnh)
-Nụt Apply dng âãø thỉûc hiãûn cạc thay âäøi nhỉng
váùn hiãøn thë häüp thoải,
21
.....
Kêch chüt lãn cạc nụt lãûnh cọ dáúu 3 cháúm âi km s

xút hiãûn häüp thoải måïi. Cạc nụt cọ khung viãưn cháúm âen
xung quanh cọ nghéa ràòng nháún phêm Enter tỉång âỉång våïi
kêch chüt.
2.8. Cạc häüp cnh bạo:
Khi cọ nhỉỵng sai sọt nháút âënh thç Windows s phn
ỉïng lải nhỉỵng sai sọt ny bàòng cạch hiãøn thë cạc cỉía säø
nh våïi biãøu tỉåüng cnh bạo nãn âỉåüc gi l häüp cnh
bạo.
V. Lm viãûc våïi tãûp, thỉ mủc :
Âãø lm viãûc våïi tãp hồûc thỉ mủc Windows cung cáúp
cho ta mäüt pháưn mãưm âa dủng qun l ton bäü ti ngun
ca hãû thäúng âọ l Windows Explorer (bản cng cọ thãø sỉí
dủng My Computer (mạy tênh ca täi) tỉång tỉû tuy khäng
phi trçnh by dảng hçnh cáy).
1.Giåïi thiãûu Windows Explorer:
1.1. Khại niãûm : Explorer l mäüt pháưn mãưm ỉïng
dủng âa dủng, nhanh v hiãûu qu trãn Windows. Explorer giụp
bản quan sạt v täø chỉïc cạc file trãn âéa. Nãúu åí DOS cọ
pháưn mãưm tiãûn êch NC thç åí trãn windows cọ pháưn mãưm
ỉïng dủng Explorer.
1.2. Khåíi âäüng Explorer .
Cạch 1: Tỉì biãøu tỉåüng (Nãúu cọ): Kêch âụp chüt trại
vo biãøu tỉåüng Windows Explorer trãn mn hçnh Desktop.
Cạch 2: Tỉì Menu Start: Chn Start /Program/Windows
Explorer.
22
Cáúu trục hçnh cáy ca cạc kẻp häư så âỉåüc hiãøn thë
trãn mäüt cỉía säø gäưm hai pháưn. Bãn trại l cáúu trục täøng
thãø ca cạc kẻp häư så trãn âéa, bãn phi l cạc thäng tin chi
tiãút vãư cạc thnh pháưn trong kẻp häư så tỉång ỉïng (âỉåüc

chn) bãn trại. Dỉåïi âáy l biãøu tỉåüng ca mäüt thỉ mủc
(Folder) cọ tãn l My documents:
My documents
Dáúu + åí bãn trại biãøu tỉåüng thỉ mủc chỉïng t ràòng thỉ
mủc âọ chỉïa êt nháút mäüt thỉ mủc con v ta cọ thãø kêch
chüt vo dáúu ny âãø måí tiãúp v hiãøn thë cạc thỉ mủc
con chỉïa bãn trong nọ åí cỉía säø bãn phi, lục ny dáúu +
âäøi thnh dáúu -. Âãø chuøn vãø thỉ mủc mẻ ta chè viãûc
kêch chüt vo dáúu -, lục ny dáúu trỉì âäøi thnh dáúu +.
2. Cạc thao tạc cå bn våïi Explorer:
2.1. Chn cạc âäúi tỉåüng:
Cạc tãûp, thỉ mủc, biãøu tỉåüng âỉåüc gi chung l
cạc âäúi tỉåüng.
Âãø chn mäüt âäúi tỉåüng âãø lm viãûc ta thỉûc hiãûn
nhỉ sau:
- Chn 1 âäúi tỉåüng: Kêch chüt lãn âäúi tỉåüng âọ
- Chn nhiãưu âäúi tỉåüng:
+ Chn cạc âäúi tỉåüng råìi rảc: Nháún giỉỵ phêm
Ctrl v kêch chüt lãn cạc âäúi tỉåüng cáưn chn.
+ Chn cạc âäúi tỉåüng liãn tủc: Nháún giỉỵ Shift
âäng thåìi kêch chüt lãn vë trê âäúi tỉåüng âáưu räưi âäúi
tỉåüng cúi. Cọ thãø sỉí dủng phêm Shift cng våïi cạc phêm
mi tãn. Nháún Ctrl + A âãø chn ton bäü.
2.2 Tảo thỉ mủc måïi (Folder):
• Cạc bỉåïc:
+Kêch chüt chn thỉ mủc mún tảo thỉ mủc con.
+Chn File\New\Folder\G tãn thỉ mủc cáưn tảo\nháún
Enter.
• Vê dủ: Cạch tảo thỉ mủc Tailieu tải thỉ mủc My
documents:

+ Kêch chüt vo thỉ mủc My documents åí cỉía säø bãn
trại.
+ Chn File\New\Folder\G Tailieu vo ä cọ dáúu
nhàõc\nháún Enter
2.3. Xem näüi dung thỉ mủc hồûc tãûp:
• Cạc bỉåïc:
- Chn thỉ mủc hồûc tãûp cáưn xem.
23
- Kêch âụp bãn trại lãn vng âỉåüc chn hồûc kêch
âụp chüt trại lãn biãøu tỉåüng ca thỉ mủc hồûc
tãûp
• Vê dủ : Bản cáưn xem näüi dung thỉ mủc My Documents.
Cạch lm : Chn v kêch âụp chüt trại lãn thỉ mủc My
Documents.
2.4. Xoạ thỉ mủc hồûc tãûp:
• Cạc bỉåïc :
- Chn thỉ mủc hồûc tãûp cáưn xoạ.
- Chn File\Delete\Yes.
Cọ thãø thay thãú thao tạc Chn File\Delete\Yes bàòng cạch
nháún vo biãøu tỉåüng X trãn thanh cäng củ räưi chn Yes
hồûc kêch chüc phi, chn Delete räưi chn Yes, hồûc
nháún phêm Delete räưi chn Yes.
• Vê dủ: Cạch xoạ thỉ mủc tailieu trong thỉ mủc My
documents:
- Chn thỉ mủc Tailieu.
- Nháún Delete\chn Yes.
2.5. Sao chẹp tãûp hồûc thỉ mủc (Copy):
• Cạc bỉåïc:
- Chn thỉ mủc hồûc tãûp cáưn sao chẹp.
- Chn lãûnh Copy tỉì Edit\Copy hồûc biãøu tỉåüng

copy trãn thanh cäng củ hồûc nháún Ctrl + C.
- Chn thỉ mủc lỉu trỉỵ .
- Chn lãûnh Paste tỉì Edit\Paste hồûc biãøu tỉåüng
dạn trãn thanh cäng củ hồûc nháún Ctrl + V.
• Vê dủ :
Sao chẹp thỉ mủc Tailieu trong thỉ mủc My documents
sang thỉ mủc Windows:
- Chn thỉ mủc Tailieu
- Chn Edit\Copy
- Chn thỉ mủc Windows
- Chn Edit\Paste
2.6. Di chuøn thỉ mủc hồûc tãûp (Move).
* Cạc bỉåïc:
- Chn thỉ mủc hồûc tãûp cáưn di chuøn
- Chn lãûnh Edit\Cut hồûc nháún Ctrl+X
- Chn thỉ mủc lỉu trỉỵ.
- Chn lãûnh Edit\Paste.
Lỉu : Cọ thãø â rã chüt lãn âäúi tỉåüng cáưn sao chẹp
hồûc di chuøn âãún vë trê måïi (thỉ mủc måïi).
24
Vờ duỷ : Di chuyóứn thổ muỷc tailieu tổỡ thổ muỷc
Documents õóỳn thổ muỷc Windows:
- Choỹn thổ muỷc Tailieu\Documents
- Choỹn Edit\Cut
- Choỹn thổ muỷc Windows
- Choỹn Edit\Paste.
2.7. ọứi tón thổ muỷc hoỷc tóỷp (Rename):
* Caùc bổồùc :
- Choỹn thổ muỷc hoỷc tóỷp cỏửn õọứi tón.
- Choỹn lóỷnh õọứi tón tổỡ File\Rename.

- Goợ tón mồùi vaỡo dỏỳu nhừc rọửi nhỏỳn phờm Enter.
*Vờ duỷ : ọứi tón thổ muỷc Tailieu thaỡnh tón Tai lieu on thi:
Caùch laỡm :
- Choỹn thổ muỷc Tailieu.
- Choỹn File\Rename.
- Goợ tón Tai lieu on thi vaỡo dỏỳu nhừc rọửi nhỏỳn
Enter.
2.8. Tỗm kióỳm thổ muỷc hoỷc tóỷp (Find):
*Caùc bổồùc :
- Choỹn lóỷnh tỗm kióỳm tổỡ Tools\Find\Files or Folders...
- Goợ tón tóỷp hoỷc thổ muỷc cỏửn tỗm vaỡo ọ coù õỏỳu
nhừc (ọ Named).
- Choỹn nồi tỗm ồớ muỷc Look in .
- Choỹn Find now.
* Vờ duỷ :
Tỗm xem thổ muỷc Tailieu coù trong ọứ õộa C hay khọng :
- Choỹn lóỷnh tỗm kióỳm tổỡ Tools\Find\Files or Folders...
- Goợ tón Tailieu ồớ ọ Named.
- Choỹn nồi tỗm ồớ muỷc Look in laỡ ọứ õộa C.
- Choỹn Find now.
Nóỳu tỗm thỏỳy thỗ maùy seợ thọng baùo ồớ mọỹt cổớa sọứ
phờa dổồùi.
VI. Laỡm vióỷc vồùi chổồng trỗnh:
1. Khồới õọỹng vaỡ kóỳt thuùc mọỹt chổồng trỗnh:
a. Khồới õọỹng: Coù nhióửu caùch õóứ khồới õọỹng mọỹt
chổồng trỗnh.
C1: Start\Program\chổồng trỗnh cỏửn khồới õọỹng (mồớ)
C2: Kờch õuùp bióứu tổồỹng trón maỡn hỗnh Desktop
25