Giải pháp giếng trời trong chung cư cao tầng ở Hà Nội

KHOA H“C & C«NG NGHª

GiÀi ph¾p giäng trñi

trong chung cõ cao tßng ò H¿ Nîi
ThS. Trßn VÝn Anh

Hình 12. Thư viện Liyuan, Bắc Kinh, Trung Quốc

Tóm tắt
Giếng trời trong chung cư cao tầng đã được sử
dụng từ lâu trên thế giới và trong khu vực nhưng
chỉ xuất hiện ở Việt Nam trong những năm gần
đây, đặc biệt chỉ gặp ở Hà Nội giai đoạn 20102015,như một giải pháp điều hoà vi khí hậu cho
các căn hộ chỉ có một mặt thoáng, chiều sâu căn
hộ lớn, các lớp phòng phía trong khó tiếp xúc với
ánh sáng và không đảm bảo thông gió giúp nâng
cao hiệu quả tiết kiệm năng lượng.

Hình 13. Thư viện giải trí Koh Kood, Thái Lan

được làm bằng tre, loại vật liệu xây dựng truyền thống
của người Thái, từ dàn khung, cột kèo, mái vòm, đến
khung cửa, cầu thang, kệ sách. Các bậc thang uốn lượn
điệu nghệ với chất liệu mây, tre... Ngoài ra phần nội thất
còn có các loại vật liệu khác cũng là những loại thực vật
bản địa như gỗ cây keo đỏ và mây. Với thiết kế cùng kết
cấu ấn tượng và độc đáo, công trình được xem là hình
mẫu cho kiểu xây dựng hoàn toàn không gây ô nhiễm
môi trường. Đó là sự kết hợp giữa kỹ thuật môi trường
với những nguyên vật liệu xây dựng không độc hại, đem

lại một trải nghiệm hoàn toàn mới cho du khách [Hình 13]
Kết luận:
Trong nền kinh tế tri thức, nếu coi thông tin là tiền tệ
thì thư viện sẽ là ngân hàng, nơi cấp tiền để đầu tư. Hình
thức kiến trúc và không gian đọc trong công trình thư viện
không đơn giản chỉ phản ánh chức năng hoạt động của
ngân hàng dữ liệu và nơi giao dịch các thông tin, mà quan
trọng hơn, ý nghĩa sâu xa hơn là nó mang lại giá trị tinh
thần, thể hiện trình độ văn hóa-nghệ thuật, khoa học-kỹ
thuật, các đặc điểm lịch sử và bản sắc văn hóa của từng
vùng miền, dân tộc, quốc gia, là nơi góp phần khơi gợi
động lực và cảm hứng học tập nâng cao hiểu biết và tri

28

thức cho quần chúng... Bởi vậy, công tác thiết kế kiến
trúc thể loại công trình này ngoài việc cần phải thỏa mãn
hàng loạt những yêu cầu phức tạp về công năng như: dây
chuyền phục vụ các hình thức đọc (trực tiếp, gián tiếp,
theo chuyên đề, đặc biệt...) cho các loại đối tượng độc
giả (nhà nghiên cứu, người dân, học sinh sinh viên, thiếu
nhi, người khiếm thị...); dây chuyền phục vụ cho mượn,
thuê sách, tài liệu; dây chuyền nhập, xử lý sách, hệ thống
kho lưu trữ; dây chuyền hoạt động của bộ phận quản lý
và phục vụ; v.v... còn đặc biệt cần quan tâm và giải quyết
những kỹ năng chuyên môn về hình thức và không gian
kiến trúc công trình như: sự độc đáo, sáng tạo mới mẻ
trong quá trình hình thành ý tưởng và tạo lập hình khối
công trình; sự hòa nhập với cảnh quan môi trường; sự
tinh tế trong xử lý vật liệu; sự phong phú, linh hoạt, sáng

tạo trong tổ chức không gian nội thất phòng đọc; sự thuận
tiện cho độc giả tìm kiếm tài liệu và tiện nghi có không
gian riêng tư để nghiên cứu; việc nâng cao chất lượng
chiếu sáng tự nhiên và khai thác cảnh quan thiên nhiên
cho các phòng đọc; việc ứng dụng những tiến bộ khoa
học-kỹ thuật và công nghệ mới; việc vận dụng các tiêu chí
của kiến trúc xanh v.v... nhằm góp phần tạo ra những thư
viện mới hướng tới tương lai.

T„P CHŠ KHOA H“C KI¦N TR”C - XŸY D¼NG

Tuy nhiên giếng trời trong chung cư cũng còn
khá nhiều vấn đề cần phải khắc phục: Vấn đề thất
thoát nhiệt vào mùa lạnh; Vấn đề năng lượng
mặt trời làm tăng nhiệt độ trong nhà vào mùa
nóng; Vấn đề tiếng ồn ảnh hưởng đến những căn
hộ; Tạo thành những giếng hút gió bất lợi trong
trường hợp hỏa hoạn

Abstract
Skywells in high-rise apartment buildings have been
used for years in the world and in the region, but only
appeared in Vietnam in recent years, particularly in
Hanoi in the period of 2010-2015, as a microclimate
solution for flats which have only one elevation, deep
internal space, the deep internal room hardly exposed to
natural lighting and air ventilation to enhance effective
saving energy.
However skywells in apartment buildings also have
many problems to be solved: heat lost in winter; heat

gain in the summer; noise; disadvantage in the case of
fire.
Keywords: Skylights, solution, regulate microclimate, improve the
efficiency of energy saving, heat loss, increased temperature.
Từ khóa: Giếng trời, giải pháp, điều hòa vi khí hậu, nâng cao
hiệuq ủa tiết kiệm năng lượng, thất thoát nhiệt, tăng nhiệt độ.
ThS.Trần Vân Anh
Bộ môn Kiến trúc Nhà ở, Khoa Kiến Trúc
ĐT: 0912286606
Email:

1. Đặt vấn đề
Nhìn qua một số dự án chung cư ở Hà nội khoảng
10 năm trở về trước có thể nhận thấy rất ít, nếu không
muốn nói là hầu như không thấy nhà chung cư có giếng
trời. Giếng trời chỉ xuất hiện nhiều trong giai đoạn 20102015. Qua nghiên cứu một số dự án chung cư tiêu biểu
như Royal City, Vinhome Nguyễn Chí Thanh, D’.Palais
de Louis - số 6 Nguyễn Văn Huyên thường có bố cục
nhà kiểu hành lang giữa, và căn hộ có một mặt thoáng,
nên giải pháp giếng trời là cần thiết để tăng cường ánh
sáng và thông gió cho căn hộ.
Giếng trời như một giải pháp điều hoà vi khí hậu cho
nhà chung cư với những đặc điểm như hành lang dài,
các căn hộ bám xung quanh với một mặt thoáng,chiều
sâu của căn hộ lớn (trên 10m), các lớp phòng phía trong
khó tiếp xúc với ánh sáng và không đảm bảo thông gió
đồng thời có ít nhất một phòng ngủ tiếp giáp với hành
lang chung. Trong phạm vi bài viết đề cập chủ yếu đến
giải pháp giếng trời trong nhà chung cư có những đặc
điểm trên nhằm giảm thông gió chiếu sáng cưỡng bức

nâng cao hiệu quả tiết kiệm năng lượng.
2. Giải pháp giếng trời - cách sử lý không gian
căn hộ nhằm nâng cao hiệu quả tiết kiệm năng
lượng hỗ trợ tăng cường thông gió trong chung cư
2.1. Giải pháp thông thoáng cho nhà chung cư
kiểu hành lang giữa
Với những căn hộ có phòng ngủ phải bố trí nằm sát
với hành lang công cộng thì giải pháp bố trí lô-gia sâu
không có hiệu quả lấy sáng chỉ có thể thông gió việc
đưa ra giải pháp giếng trời lấy sáng khu vực hành lang
công cộng khu bếp bên trong (Hình 1 - vị trí đánh dấu
mầu vàng) không có cửa sổ, chiếu sáng nhân tạo và
không được thông gió tự nhiên. Phòng bếp và ăn lấy
ánh sáng gián tiếp qua phòng sinh hoạt chung (SHC)
nên chủ yếu cũng sử dụng nguồn sáng nhân tạo và
thông gió bằng quạt ảnh hưởng đến thoát mùi trong
bếp, vì vậy cùng với giải pháp xẻ khe, tạo ban công sâu
thì giếng trời như một giải pháp điều hoà vi khí hậu cho
điều kiện nhà chung cư với hành lang dài các căn hộ
bám xung quanh chỉ một mặt thoáng.
2.2. Tạo khoảng thông tầng, tạo giếng trời - giải
pháp xử lý không gian cho những căn hộ có chiều
sâu lớn hơn chiều tiếp xúc ánh sáng trực tiếp
Những căn hộ có từ 2 đến 3 phòng ngủ có chiều
sâu lớn được bố trí từ 2 đến 3 lớp phòng. Phòng khách,
phòng ngủ lớn được ưu tiên bố trí tiếp xúc với mặt
thoáng, phòng ăn và bếp được thông gió chiếu sáng
xuyên phòng (qua phòng khách). Các phòng ngủ còn
lại sẽ được hưởng lợi từ những giải pháp xử lý không
S¬ 24 - 2016

29


KHOA H“C & C«NG NGHª

Hình 1. Mặt bằng điển hình chung cư Vinhome - Nguyễn Chí Thanh
- Các phòng ngủ lấy thông gió những ban công sâu, không có hiệu quả lấy sáng (các vị trí đánh dấu màu đỏ)
- Phòng bếp và ăn lấy ánh sáng gián tiếp qua phòng khách nên chủ yếu cũng sử dụng nguồn sáng nhân tạo
và thông gió bằng quạt (các vị trí đánh dấu màu vàng)

Hình 3. Mặt bằng điển hình chung cư R6 dự án Royal city
- Các phòng ngủ và bếp lấy sáng gián tiếp qua hành lang và sảnh tầng (các vị trí đánh dấu mầu đỏ)
- Các phòng ngủ lấy sáng,thông gió trực tiếp qua giếng trời (các vị trí đánh dấu mầu xanh)

Với những nhà cao 20 - 30 tầng trở lên thì giếng trời
còn tiềm ẩn nhiều những nguy hiểm bởi tầm nhìn cũng
như độ sâu của giếng.
Giếng trời trong chung cư có khả năng gây ra gió lùa
trên khu vực sảnh tầng (nếu thông gió bằng giếng ở sảnh
tầng – hình 1,2) hoặc trong các phòng ngủ (nếu giếng trời
giải quyết thông gió cho các phòng ngủ - hình 3), dễ tạo
thành ống hút gió nếu trong trường hợp hỏa hoạn. Chúng
có thể bị mưa hắt trong thời tiết mưa và tổn thất nhiệt
không mong muốn.
• Vấn đề thất thoát nhiệt của giếng trời trong nhà
chung cư
Một giếng trời trong nhà chung cư sẽ mất nhiệt 35%
đến 45% trong thời tiết lạnh so với cùng một cửa sổ đặt
trên tường của ngôi nhà.

Hình 2. Mặt bằng điển hình chung cư Tân Hoàng Minh D’.Palais de Louis - số 6 Nguyễn Văn Huyên
- Các phòng ngủ lấy thông gió từ khoảng thông tầng (các vị trí đánh dấu màu đỏ)
- Các phòng ngủ lấy thông gió, chiếu sáng từ giếng trời (các vị trí đánh dấu màu xanh)

Mất nhiệt qua đối lưu không phải là do thông qua
các cửa sổ đặt ở mặt bên của một ngôi nhà. Đó là bởi vì
hướng đó nhiệt đi qua chủ yếu là theo chiều ngang, không
theo chiều dọc.
• Vấn đề của năng lượng mặt trời tăng nhiệt

gian thông tầng và tạo giếng trời. Với giải pháp này thì
khả năng thông gió tốt, các phòng ngủ nằm ở lớp phía
trong ít phải sử dụng đến điều hòa không khí cũng như
thông gió cưỡng bức.
2.3. Tạo đối lưu gió cho sảnh tầng,tăng bề mặt
chiếu sáng tự nhiên thông gió trực tiếp cho các lớp
phòng nằm phía trong tòa nhà
Căn hộ một phòng ngủ một mặt thoáng với phòng
ngủ hưởng toàn bộ ánh sáng thông gió trực tiếp sẽ làm
những không gian công cộng nằm phía sau như bếp, ăn
và phòng khách hoàn toàn tối không có cửa sổ nhất thiết
phải dùng đến ánh sáng và thông gió cưỡng bức.
Các loại căn hộ có 3 phòng ngủ, những phòng ngủ
nằm phía trong không được tiếp xúc với ánh sáng tự
nhiên phải thông gió chiếu sáng thông qua hành lang
hoặc sảnh tầng tuy nhiên do thông gió yếu nên phải dùng
đến thông gió cưỡng bức (dùng điều hòa,quạt …) (Hình

30

3 - các vị trí đánh dấu mầu đỏ).
Giải pháp tạo giếng trời giảm thông gió chiếu sáng
cưỡng bức cho những lớp phòng phía trong tăng khả
năng thông gió và ánh sáng trực tiếp xuống phòng ngủ
giảm thiểu việc sử dụng đến nguồn chiếu sáng nhân tạo
và điều hòa không khí. (Hình 3 - các vị trí đánh dấu mầu
xanh). Đồng thời cũng tăng đối lưu gió cho sảnh tầng,đảm
bảo sảnh tầng luôn có thông gió tự nhiên.
3. Nhược điểm của giếng trời trong chung cư cao
tầng
Tuy nhiên bên cạnh những ưu điểm thì giếng trời trong
chung cư cũng còn khá nhiều vấn đề phải bàn cãi.
Giếng trời trong chung cư cao tầng thông xuống
những không gian công cộng nên vấn đề tiếng ồn sẽ ảnh
hưởng đến những căn hộ có phòng ngủ mở cửa trực tiếp
ra giếng trời hay hành lang công cộng,hoặc sảnh tầng.

T„P CHŠ KHOA H“C KI¦N TR”C - XŸY D¼NG

Diện tích tiếp xúc với ánh nắng mặt trời mùa hè cao
hơn so với các cửa sổ theo chiều dọc, thiết kế giếng trời
trong chung cư nhiệt lượng có thể tăng lên bốn lần so với
lượng nhiệt một cửa sổ. Trừ khi chúng ta có thể quản lý
được nhiệt này thì tòa nhà của chúng ta sẽ mát và thoáng
hơn, điều hòa không khí sẽ không phải làm việc thêm giờ.
• Khắc phục những nh ược điểm của giếng trời trong
chung cư cao tầng
Nhưng giếng trời trong các chung cư cao tầng có thể
tận hưởng những lợi ích tối đa từ ánh sáng mặt trời cũng
như giảm thiểu những hạn chế. Để làm như vậy, chúng ta

cần xem xét vị trí của nó.
Bằng cách lựa chọn vị trí của giếng trời trong chung
cư cao tầng, chúng ta có thể kiểm soát được lượng nhiệt
– cũng như ánh sáng – mà nó cung cấp. Ánh sáng bầu
trời có thể là một nguồn quan trọng của hệ thống sưởi, hệ
thống nước nóng và pin năng lượng mặt trời.

Khi được quay về hướng Bắc, một giếng trời sẽ cung
cấp tương đối ổn định nguồn ánh sáng. Khi quay về
hướng đông – phải đối mặt sẽ cung cấp tối đa ánh sáng
và sức nóng mặt trời vào buổi sáng. Khi quay về hướng
Tây – phải đối mặt với ánh sáng mặt trời buổi chiều, nó
có thể sản xuất số lượng lớn nhiệt không mong muốn vào
cuối buổi chiều cũng tạo ra nhiệt nóng trong mùa hè, trừ
khi chúng che nó bằng cách nào đó và hướng nam là sự
lựa chọn tốt nhất.
Giếng trời có thể dùng các thiết bị che di động, chẳng
hạn như cửa chớp, mái giếng trời di động thì có thể dễ
dàng kiểm soát được những bất lợi của giếng trời trong
những điều kiện thời tiết xấu.
4. Giải pháp
Thiết kế chung cư cao tầng, ngoài những thủ pháp
như xẻ khe, tạo giếng hở, mở những ban công sâu, cửa
sổ giúp điều hòa không khí thì giải pháp giếng trời có
hiệu quả giúp sảnh tầng và những căn hộ có thêm nhiều
khoảng giao tiếp với không gian bên ngoài.
Giếng trời là nơi lưu thông, trung chuyển khí cho cả
tòa nhà. Do đó để có một giếng trời hiệu quả, nên tìm
cách để không khí được lưu thông từ ngoài vào trong và
đảm bảo lưu thông không bị cản trở.

Khí lưu thông trong tòa nhà là luồng khí tuần hoàn và
phải được thay thế liên tục. Có như vậy mới đạt được sự
thông thoáng, giảm thiểu thông gió cưỡng bức tiết kiệm
năng lượng trong các căn hộ cũng như toàn tòa nhà.
Vị trí đặt giếng trời phổ biến là cầu thang, sảnh tầng,
điều này hợp lý và hiệu quả trong việc sử dụng diện tích
sàn. Các phòng trong các căn hộ tiếp xúc với giếng trời
bằng cửa sổ mở trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua hành
lang của các căn hộ.
Giếng trời sẽ tăng hiệu quả hơn nếu đủ lớn để gió từ
các phòng trong căn hộ lưu thông từ trước hoặc sau ra
giếng trời và được hút lên trên. Sự chênh lệch áp suất ở
miệng giếng trời và phần thân khiến tòa nhà “tự động có
gió”.
(xem tiếp trang 51)
S¬ 24 - 2016

31