Quan điểm phân tích tối ưu rủi ro ngập lụt: Từ lý thuyết đến thực tiễn ở Việt Nam

KHOA H C CÔNG NGH

QUAN I M PHÂN TÍCH T I U R I RO NG P L T:
T LÝ THUY T
N TH C TI N
VI T NAM
Nguy n Thi n D ng1, Nguy n V n Tu n1
TÓM T T
Vi t Nam là m t n c n m trong vùng ch u nhi u thi t h i do thiên tai, hàng n m, thiên tai ã và ang gây
ra nhi u thi t h i v ng i, tài s n c ng nh phá h y các c s h t ng, kinh t , xã h i và gây ô nhi m môi
tr ng. Ng p l t là m t trong nh ng thiên tai ngày càng có tính ch t ph c t p v c ng
ng p c ng nh
m c
thi t h i, c bi t i v i các vùng ô th phát tri n. Do ó v n
qu n lý, gi m nh thi t h i ng p
l t ngày càng tr lên c p thi t và òi h i ph i ng b t quy ho ch, thi t k công trình gi i pháp gi m
thi u và qu n lý ng p l t theo ti p c n hi u qu và b n v ng. V n
t ra v i nhà u t , ng i ra quy t
nh là ph i l a ch n gi i pháp u t nào
t hi u qu t i u v r i ro, t
c i m t i u r i ro ( i m
t i u t i ó t ng chi phí và ph n d r i ro còn l i t giá tr nh nh t). Bài báo này ã t ng h p và phân
tích lý thuy t và các ti p c n phân tích t i u r i ro trong các d án u t gi m nh r i ro thiên tai nói
chung và ng p l t nói riêng, ng th i g i m h ng nghiên c u và áp d ng vào th c ti n cho các d án
xây d ng và quy ho ch r i ro thiên tai trong th i gian t i t i Vi t Nam.
T khóa: Thiên tai, r i ro ng p l t, t i u r i ro, chi phí

1. M

U8

Trong nh ng n m v a qua tình tr ng ng p l t
x y ra v i m t xu h ng ngày càng t ng, di n bi n
ph c t p c a th i ti t do bi n i khí h u ã gây ra
nhi u t n th t l n v kinh t , nh h ng nghiêm
tr ng
n các ho t
ng s n xu t c ng nh cu c
s ng c a ng i dân. V n
ng p l t không ch x y
ra
i v i nh ng vùng nông thôn gây thi t h i v
mùa màng mà còn c bi t nghiêm tr ng i v i các
vùng ô th , thành ph l n, c ng nh các vùng có s
phát tri n ô th nhanh, n i có các công trình xây
d ng nhà cao t ng nh : công s , công trình công
c ng.
c bi t nhà
ang m c lên san sát, di n ra
t ng ngày ã làm cho b m t th m ngày càng tr
nên b thu h p, các ao h b san l p d n, h th ng
tiêu thoát n c xu ng c p, không
c nâng c p c i
t o k p th i là m t trong nh ng nguyên nhân gây
nên tình tr ng ng p l t m t s ô th t i Vi t Nam,
i n hình nh m t s ô th quan tr ng nh TP Hà
N i, TP H Chí Minh, TP C n Th , TP V nh Yên
t nh V nh Phúc…Tr n m a k l c di n ra vào n m
2008 ã bi n thành ph Hà N i thành m t bi n n c,
gây thi t h i n ng n v kinh t , theo c tính s b
tr n l t vào ngày 30/10/2008 ã gây thi t h i s b

kho ng 3000 t
ng [1] (ch a k các nh h ng
c a s n xu t công nghi p, d ch v , du l ch và các
thi t h i liên quan
n s n xu t kinh doanh c a
1

Viện Quy hoạch Thủy lợi

120

ut ,

u t gi m nh .

ng i dân). Ngoài nh ng thi t h i tr c ti p trên còn
có nh ng thi t h i gián ti p nh chi phí ph c h i s n
xu t sau ng p l t, chi phí v sinh môi tr ng, chi phí
s c kh e, chi phí do ình tr ho t ng s n xu t và
nh h ng n kh n ng thu hút v n u t tr c ti p
t bên ngoài do môi tr ng u t nhi u r i ro cao.
Do ó v n qu n lý ng p l t, gi m thi u r i ro b n
v ng là h t s c c n thi t và ph i mang tính ng b
t quy ho ch, thi t k và công tác qu n lý ng p l t.
u t gi m thi u r i ro thi t h i c a ng p l t th c
ch t là th c hi n các quy t nh l a ch n các gi i
pháp t i u nh t sao cho r i ro thi t h i là nh nh t.
Các quy t nh này ph i
c xem xét c n th n t
khâu quy ho ch, khâu thi t k và khâu gi i pháp

qu n lý. i u này th c ch t là a ra các gi i pháp
d a trên tiêu chí hi u qu kinh t làm th c o cho
gi m thi u r i ro.
V n
quy ho ch, thi t k gi i pháp gi m thi u
r i ro thiên tai nói chung và ng p l t nói riêng Vi t
Nam hi n nay ch a th c s quan tâm n hi u qu
kinh t , n u có thì m i m t m c
n gi n nh t:
trong giai o n quy ho ch ph n kinh t ch là ph n
i sau gi i pháp k thu t
ánh giá gi i pháp cu i
cùng
c l a ch n có hi u qu kinh t hay không?
Nh v y t tr c t i nay chúng ta ã b qua m t m t
khâu kinh t quan tr ng, ó là phân tích kinh t
i n l a ch n gi i pháp ( a v n
kinh t lên
hàng u song song v i v n
gi i pháp k thu t),
i u này c bi t quan tr ng i v i các d án liên

N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - Th¸ng 1/2016


KHOA H C CÔNG NGH
quan n r i ro thiên tai (ti p c n d a trên t i u r i
ro). h u h t các d án liên quan n gi m nh r i
ro thiên tai ng p l t, ch
u t , ng i ra quy t nh

m i ch t p trung vào các gi i pháp k thu t (gi i
pháp c ng) nh xây d ng các h th ng công trình
ng n n c, tr n c và tiêu thoát n c, p ê, nâng
cao trình ê
phòng ch ng r i ro ng p l t…V n
c t ra là li u các gi i pháp ó ã là phù h p và
kinh t hay ch a? V n
kinh t
c xem xét và
c p nh th nào trong bài toán quy ho ch phòng
ch ng ng p l t hi n nay t i Vi t Nam?. Các gi i pháp
phòng ng p l t có
c xây d ng d a trên các ti p
c n t ng th kinh t , xã h i và môi tr ng theo
h ng ti p c n b n v ng? Trong b i c nh Vi t Nam
là m t n c ang phát tri n, ngu n l c kinh t còn
nhi u gi i h n do ph i phân b cho nhi u v n
u
tiên khác n a. Do ó bài báo này ánh giá và g i m
h ng ti p c n d a trên phân tích r i ro và t p trung
nghiên c u gi i quy t v n
ra quy t nh u t
gi m thi u thi t h i ng p l t d a trên phân tích t i
u r i ro. Ti p c n phân tích t i u r i ro (Risk
Based Optimization-RBO)
c hi u là phân tích
i n l a ch n m t gi i pháp, công c gi m thi u t i
u nh t, hi u qu nh t gi a các gi i pháp và l a ch n
có th
t ra. Trong m c tiêu b o v và gi m nh

thi t h i do ng p l t gây ra, các công c gi m thi u
t ng ng v i t ng c p
ng p l t bao g m: các gi i
pháp k thu t công trình hay g i là các gi i pháp
c ng (xây ê, p ng n n c, phân vùng tr n c,
tiêu n c, các công trình ng n và d n tiêu n c) và
các gi i pháp phi công trình hay gi i pháp m m (h
th ng d báo, c nh báo s m, ào t o k n ng, nâng
cao n ng l c ng phó, các quy t nh trong tr ng
h p r i ro và có xem xét n quá trình phát tri n
kinh t và quy ho ch s d ng t). Nh ng gi i pháp
gi m nh r i ro này
c xây d ng v i nh ng chi phí
khác nhau và m c
an toàn khác nhau (hi u theo
cách
n gi n là có m c
thi t h i, r i ro khác
nhau). Gi i pháp t i u ã
c xác nh d a trên
hi u qu kinh t , xã h i và an toàn môi tr ng.
c
bi t i v i m t s n c có i u ki n ngu n l c h n
ch , các n c ang phát tri n nh Vi t Nam, thì l a
ch n các gi i pháp t i u này ph i phù h p v ngu n
l c kinh t , v n m b o
c các ch s và gi i h n
an toàn c n thi t i v i t ng l nh v c, t ng ngành,
t ng lo i thiên tai r i ro, trong ó có r i ro ng p l t.
V n

c thêm vào các n i dung l a ch n là
chúng ta s ph i bi t cân nh c các gi i pháp u t

mang tính hi u qu cao nh t trong ngu n l c tài
chính h n h p, chúng ta có th
a ra các chi n l c
ng b t quy ho ch vùng b o v c ng, vùng b o
v m m và vùng s n sàng ánh
i r i ro
t p
trung cho giai o n ph c h i, i u này là c n thi t
khi mà ch a
các i u ki n b o v toàn b vùng
nghiên c u tr c r i ro ng p l t.
Trong bài toán phân tích t i u r i ro ã xem xét
y
c v n
l i ích c a vi c gi m thi u r i ro và
giá thành u t c a gi i pháp hay nói cách khác d a
trên tiêu chu n kinh t . Thông th ng, các chi phí
u t xây d ng
c tính toán s b trên t su t
u t và giá thành các công trình, c ng nh chi phí
d ki n u t cho gi i pháp ó. Trong nghiên c u
này s d ng khái ni m v “t i u r i ro”
c hi u
theo ngh a là m t quy trình, liên quan n r i ro,
nh m t i thi u các tác ng tiêu c c hay t i thi u các
t n th t và chi phí t ng h p d a trên c ba ph ng
di n: kinh t , xã h i và môi tr ng và th ng nh t g i

là thi t h i, r i ro. R i ro
c c l ng t ng ng
v i các t n su t, hay xác su t xu t hi n c a r i ro ó
[2]. Khi nói n thi t h i r i ro thì ngoài thi t h i
kinh t tr c ti p, nó còn gián ti p gây ra nh ng h u
qu lâu dài nh làm m t c h i giáo d c, gia t ng
b nh t t, gi m s c c nh tranh c a môi tr ng u t
và có th kìm hãm các m c tiêu phát tri n kinh t xã h i.
R i ro ng p l t
c coi là m t trong nh ng r i
ro thiên tai. T t c các y u t nh : tài s n, c s h
t ng, các ho t ng s n xu t công nông nghi p và
d ch v , môi tr ng u b nh h ng tr c ti p ho c
gián ti p b i r i ro ng p l t. R i ro thiên tai nói
chung và r i ro ng p l t nói riêng
c xem nh là
m t hàm c a t n su t, tính d b t n th ng và các
nhân t b nh h ng t i m c
r i ro [3] [4].
Nhìn chung, khi nghiên c u, ánh giá v r i ro
ng p l t có r t nhi u cách ti p c n khác nhau, nó
ph thu c vào quan i m c ng nh ph thu c vào
m c
yêu c u an toàn c a các n c. Nh ng v n
u t gi m nh r i ro i v i các n c ang phát
tri n nh Vi t Nam thì s khác, ngoài các v n
tiêu
chu n và m c
an toàn ph i t
c, thì v n

kinh t ph i
c xem xét và ph i
c coi là nhân
t quan tr ng nh h ng n các quy t nh u t ,
b i vì các nhà u t (Nhà n c, chính quy n a
ph ng) v i gi i h n v ngân sách và ngu n l c c n
ph i cân nh c l a ch n gi i pháp u t h p lý, cân
nh c gi a chi phí u t và hi u qu mang l i, ngoài

N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - Th¸ng 1/2016

121


KHOA H C CÔNG NGH
ra còn có các v n
chi phí c h i khác, do ó v n
l a ch n gi i pháp gi m nh
u t s ph i khác
và ph i d a trên c s hi u qu t i u r i ro (r i ro
bao g m các chi phí và r i ro d th a ph i là nh
nh t). i u này có ngh a là t n th t c a xã h i là nh
nh t mà v n th a mãn m t s ràng bu c v
an
toàn và gi i h n ngân sách u t .
Bài báo này t p trung vào t ng quan cách th c
ti p c n t i u r i ro ng p l t, nh ng lý thuy t và
ph ng pháp lu n trên th gi i ã làm và nh ng ti p
c n này ã
c th hi n nh th nào trong các

nghiên c u và th c ti n t i Vi t Nam ?
g i m
h ng nghiên c u ti p theo.
2. GI I THI U CÁC NGHIÊN C U TI P C N PHÂN TÍCH T I U
R I RO
2.1. Các nghiên c u trên th gi i
Ng p l t là hi n t ng th ng xuyên nh t trong
s t t c các th m h a t nhiên x y ra trên th gi i
và c bi t là khu v c châu Á, c tính có t i h n
90% t ng s dân toàn c u ch u nh h ng c a ng p
l t sinh s ng t i châu Á. Châu Á c ng là n i t p
trung c a h u h t các n c ang phát tri n. ang
di n ra quá trình ô th hóa cao và m t
dân s l n
gây ra nhi u thách th c cho v n
ng p l t nói
chung và ng p l t ô th nói riêng.
Phân tích t i u r i ro
c b t ngu n t nh ng
nghiên c u l a ch n gi i pháp t i u nh t i u
trong thi t k hay t i u gi a l a ch n các gi i pháp
t ng ng v i các chi phí u t cho các gi i pháp
gi m thi u này... M t mô hình t i u phi tuy n
c
nghiên c u b i A. Danandehmehr [5]; t i u phi
tuy n
c l p trình i v i các v n
liên quan n
kinh t , ã cung c p m t c s kinh t rõ ràng trong
phát tri n k ho ch qu n lý t ng h p ng p l t. Trong

nghiên c u này ã
c p n gi m thi u r i ro s
t i thi u các thi t h i c a ng p l t và chi phí t ng
ng v i m i gi i pháp t i các tr ng thái ng p l t khác
nhau. Theo ph ng pháp này t i m i m t tr ng thái
ng p l t s có gi i pháp (công trình và phi công
trình) và chi phí kèm theo, l a ch n gi i pháp và
m c
ng p l t nào s có t ng thi t h i và chi phí
nh nh t. Trong nghiên c u này ch a th hi n rõ
quan i m t i u trong thi t k công trình, v i m i
tr ng thái ng p l t s l a ch n các gi i pháp công
trình khác nhau sao cho chi phí và thi t h i là nh
nh t ng v i t n su t c a tr ng thái ó. Gi a các
tr ng thái khác nhau c ng s có các u t khác

122

nhau và thi t h i khác nhau, nh v y v n
t ra là
s l a ch n tr ng thái ng p l t nào là t i u?, v a
m b o kh n ng t i thi u thi t h i v a m b o
gi i h n chi phí trong i u ki n h n ch v ngân
sách u t . Trong nghiên c u này m i ch ra phân
tích t i u r i ro cho ng p l t ng b ng khi mà o
l ng thi t h i còn
n gi n do s n xu t nông
nghi p.
i v i các thi t h i ng p l t trong ô th , thì
òi h i c n ph i có nhi u ph ng pháp

c l ng
thi t h i kinh t và ánh giá c l ng thi t h i gián
ti p và vô hình s c n ph i có các ph ng pháp c
l ng kinh t riêng bi t nh kinh t môi tr ng, kinh
t xã h i, kinh t tài nguyên
c l ng
c các
thi t h i cho kinh t , xã h i c a vùng nghiên c u.
M t s nghiên c u t i u trong qu n lý [6], quy
ho ch ng p l t theo h ng ti p c n s d ng mô hình
ra quy t nh cho nhi u m c tiêu và các quy t nh
này là thay th nhau trong quá trình l a ch n (A
non-compensatory multicriteria decision- making
(MCDM) model). S l a ch n t i u các v n
liên
quan n ng p l t xét theo bài toán phân tích a m c
tiêu và b i v y s d ng mô hình tr nên c n thi t,
liên quan n các c tính k thu t, xã h i và i u
ki n kinh t c a vùng nghiên c u. S d ng bài toán
này mang tính ch t l a ch n t c th i, s phù h p v i
l a ch n t i m t th i i m nh t nh, nh ng xét v
m c tiêu lâu dài, các y u t a m c tiêu s
c tính
toán và cân nh c l a ch n t i u phù h p h n v i bài
toán phòng ng p l t và mang tính dài h n.
2.2. Các nghiên c u trong n

c

Các d án quy ho ch liên quan n r i ro ng p

l t hi n nay h u nh ch d a trên quan i m công
trình, các quan i m tích h p toàn di n trong qu n
lý r i ro có xem xét n các y u t v kinh t , chi phí
và l i ích c a các gi i pháp hoàn toàn b xem nh [7]
[8] [9]. Hi n nay c ng có m t s nghiên c u b t u
quan tâm n v n
phân tích r i ro theo khái ni m
chi phí t i thi u, bao g m chi phí u t và thi t h i
cho thi t k các công trình phòng ch ng ng p l t
nh thi t k cao trình ê [10]. Nghiên c u này m i
ch tính toán t i u r i ro t i m t th i i m, ch a xác
nh
c t i u theo m t chu i th i gian dài, khi mà
thi t h i s thay i và c bi t i v i các d án c n
ph i có nhi u chi phí v n hành và s a ch a nh m
gi m nh r i ro thì c n ph i s d ng ph ng pháp
t i u và quy i giá tr v giá tr hi n t i dòng. Bên
c nh ó vi c tính toán l i ích kinh t
m tm c n

N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - Th¸ng 1/2016


KHOA H C CÔNG NGH
gi n nh t, s không m b o tính xác th c và s l a
ch n gi a các ph ng án u t xây d ng.
Trong nghiên c u c a các tác gi liên quan n
r i ro ng p l t cho thành ph H Chí Minh [11]
c ng có
c p

n
c l ng thi t h i, nh ng
nh ng c l ng thi t h i này m i ch d ng l i tính
toán t n th t thi t h i v c s h t ng, ch a
c p
n các lo i thi t h i kinh t khác nh thi t h i do
ho t ng s n xu t và d ch v b gián o n, thi t h i
do chi phí ph c h i s n xu t, thi t h i do ình tr
công vi c, chi phí ph c h i môi tr ng sau ng p l t,
c ng nh nh h ng n s c thu hút u t .
H u h t các nghiên c u liên quan n r i ro c a
Vi t Nam hi n nay u ch a xem tr ng v n
phân
tích kinh t và t i u kinh t , t giai o n quy ho ch,
giai o n thi t k và tính toán y
các r i ro
có
th l ng hóa kinh t m t cách y
và xác th c.
i u này ngày càng th hi n t m quan tr ng trong
i u ki n phát tri n kinh t hi n nay, chúng ta v a
ph i gi i quy t v n
gi i h n ng n v n
u t ,
ngu n l c xã h i, v a ph i m b o có t m nhìn lâu
dài phù h p v i xu h ng phát tri n c a n n kinh t xã h i trong t ng lai. T n th t r i ro thiên tai, c
bi t là t n th t do ng p l t s i kèm và t l v i s
phát tri n kinh t , dân s và t c
ô th hóa, khi
mà tài s n xã h i có nguy c d b t n th ng càng

l n tr c di n bi n ph c t p c a thiên tai, c bi t
trong i u ki n bi n i khí h u hi n nay. Vì v y c n
ph i có m t h ng ti p c n mang tính phù h p và
toàn di n h n. Thông th ng v n
kinh t trong
bài toán quy ho ch qu n lý r i ro hi n nay n c ta
th ng là v n
t ra trong giai o n sau khi ã có
ho c i kèm v i gi i pháp công trình, do ó tính toán
kinh t th ng bó h p trong m t ph m vi nh l gi a
l a ch n các gi i pháp công trình, nó ch a mang tính
toàn di n bao quát t ng th c a m t h ng ti p c n
quy ho ch
y
. Theo h ng nghiên c u này
chúng ta s
tv n
c a bài toán qu n lý và quy
ho ch r i ro thiên tai nh sau: Hi n t ng thiên tai
r i ro -> ánh giá r i ro, các thi t h i liên quan -> l a
ch n t i u t h p các gi i pháp gi m thi u (gi i
pháp công trình và gi i pháp phi công trình). Trong
ó m i m t gi i pháp s t ng ng v i m t k ch b n
v thi t h i, chi phí u t th c hi n kèm theo v i
m t xác su t x y ra k ch b n ó. L a ch n t i u s
là l a ch n gi i pháp, t h p gi i pháp
t
c
i m t i thi u t ng thi t h i c a toàn xã h i (bao
g m thi t h i v r i ro và chi phí u t ).

i v i lo i hình thiên tai ng p l t chúng ta c n
ph i t p trung nghiên c u các lo i hình ng p l t, bao
g m c ng p l t vùng nông thôn, vùng ô th và
vùng quy ho ch ô th hay vùng có t c
ô th hóa
cao. L a ch n các ph ng pháp
c l ng các
thi t h i do ng p l t theo các k ch b n s d ng t,
k ch b n phát tri n kinh t , dân c và lo i hình s n
xu t kinh doanh t ng ng v i các t n su t r i ro ó.
Chi phí v gi i pháp công trình s c g ng
c c
l ng hóa theo các su t u t công trình d ki n.
T
ó hoàn thi n ph ng pháp lu n ph c v quy
ho ch r i ro ng p l t t i Vi t Nam. Theo h ng
nghiên c u này s có các
xu t v phân vùng r i
ro và thích ng: vùng
c bi t ph i
c b o v ,
vùng thích ng m m d o, vùng có th
ng u v i
r i ro và t p trung vào ph c h i sau ng p l t.
3. TH O LU N
3.1. Qu n lý
lý r i ro ng p l t
Gi ng nh m t s n c trong khu v c trên th
gi i, Vi t Nam c ng s d ng các tiêu chu n an toàn

ng p l t cho tính toán thi t k công trình b o v
ng p l t (tính toán d a trên l th i o n và m a th i
o n, ví d nh tính cho th i o n 20 n m, 50 n m).
Thi t k các công trình b o v và tiêu thoát gi m r i
ro ng p l t th ng d a trên tiêu chu n c a các c p
ng p l t t ng ng v i các t n su t l , t n su t
m a mà thi t k , nh ng v n
i v i các gi i pháp
phi công trình thì s không có các tiêu chu n
ánh giá ch tiêu hay tiêu chu n thi t k . M t ti p
c n qu n lý r i ro ng p l t theo h ng t ng h p h n,
r ng h n,
l a ch n và thi t k các công c ki m
soát ng p l t bao g m c gi i pháp công trình và gi i
pháp phi công trình.
3.2. Các thành ph n c a r i ro ng p l t
c l ng và gi m thi u r i ro c a ng p l t
t ib tk
a i m nào thì i u quan tr ng là ph i
hi u các thành ph n c b n r i ro và hi u
c vai
trò c n ph i gi m thi u các r i ro ó. M c dù r i ro
ã
c xác nh m t cách rõ ràng trong các tài li u,
r i ro
c hi u là m t khái ni m bao g m tính d b
t n th ng và nguy c r i ro. Nguy c r i ro
c
th hi n theo m c
và xác su t. Tính d t n

th ng ph thu c vào kh n ng ch ng ch u và tính
ph i bày. Hi u rõ v c ch r i ro là i u quan tr ng
l a ch n các công c qu n lý ng p l t phù h p v i
yêu c u t i u.
xác nh
c y
các y u t
r i ro c a ng p l t ph i d a trên ph ng pháp và
cách ti p c n ánh giá r i ro ng p l t.

N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - Th¸ng 1/2016

123


KHOA H C CÔNG NGH
3.3. Phân tích chi phí l i ích
Công c phân tích chi phí l i ích (CBA) c n thi t
ánh giá r i ro. Phân tích a m c tiêu (MCA) có
th
c coi nh là m t ph n c a CBA cho m c ích
t i u. Trong phân tích chi phí l i ích thì v n
c
l ng giá tr kinh t
i v i các thành ph n không có
th tr ng, c l ng kinh t
i v i xã h i và môi
tr ng là không h d dàng, òi h i ph i có ph ng
pháp c l ng phù h p, i u tra s li u, phân tích
s li u và l ng hóa thành giá tr kinh t . Nh ng

thành ph n s d ng phân tích trong ph ng pháp
CBA là t su t l i ích chi phí (B/C), giá tr hi n t i
ròng (PV), t su t n i hoàn (IRR) và tô kinh t (ER).
Nh ng nhân t này quan tr ng trong ánh giá hi u
qu
u t , nh ng nó s không th hi n
c tính
ch t t i u trong qu n lý ng p l t.
3.4. Thi t h i trung bình hàng n m
Ph ng pháp ánh giá r i ro giúp cho các nhà ra
quy t nh v ch ra, t ng t ng ra các phân b r i
ro theo không gian và th i gian c a m t tr n ng p
l t. T n th t ng p l t tr c ti p ho c gián ti p th ng
liên quan n các tr n ng p l t ã x y ra, bao g m
u t cho gi i pháp công trình bao g m c chi phí
u t xây d ng và chi phí v n hành trong su t vòng
i c a công trình. T n th t
c l ng thi t h i
trung bình hàng n m (EAD) s bao g m c t n th t
do ng p l t và ph n chi phí u t hàng n m (bao
g m chi phí kh u hao hàng n m và chi phí v n
hành) trong su t th i gian vòng
i c a d án.
ng quan h thi t h i và b n
phân b thi t h i
trung bình hàng n m s cung c p cho chúng ta m t
cái nhìn t ng th v b c tranh thi t h i và phân b
r i ro c a vùng nghiên c u.
3.5. i m t i u r i ro
Ngày nay theo quan i m qu n lý ng p l t là t i

a l i ích dòng c a công tác qu n lý ng p l t. Theo
quan i m này, m t ph ng pháp t i a l i ích
c
xây d ng và phát tri n. Hi u theo m t cách chung
nh t là, t n th t do ng p l t s gi m t ng ng v i s
gia t ng u t trong bi n pháp gi m thi u r i ro
ng p l t. Chi phí u t gi m thi u càng cao thì càng
t ng kh n ng ch ng ch u và ng phó
c v i các
l ho c m a có t n su t nh (chu k l p c a m a
ho c l gây ra ng p l t) i u này d n n thi t h i s
gi m i (thi t h i d th a sau khi u t gi m thi u)
và v n
t ra là chúng ta c n ph i cân nh c l a
ch n ph ng án u t gi m thi u t hi u qu t i
u và i m t i u chính là ph ng án u t gi m

124

thi u ng v i r i ro. Theo hình 1 i m t i u r i ro
s là i m có giá tr r i ro nh nh t.

Hình 1.
3.6.

i m t i u trong phân tích r i ro

xu t công c tính toán

i m t i u r i ro th c t không d dàng

c
xác nh vì còn nhi u lý do liên quan n các ràng
bu c ra quy t nh nh : m c
an toàn cho phép,
m c
yêu c u an toàn, m c
ng ng r i ro cho
phép ph i t
c t i thi u sau khi u t , gi i h n
ngân sách u t . Sau khi tính toán các k ch b n r i
ro thi t h i k t h p v i các chi phí u t , chi phí v n
hành c a h th ng công trình và qu n lý i u hành,
các hàm m c tiêu t i u
c tính toán v i các ràng
bu c b i quy t nh u t thay th gi a các ph ng
án, th i gian quy i giá tr . L i gi i c a bài toán s là
i m t i u r i ro và ph ng án
c l a ch n u t
gi m thi u r i ro. Bài toán t i u r i ro th ng ph i
s d ng các hàm t i u phi tuy n, t i u ng nên
c n thi t ph i có các công c h tr tìm l i gi i tính
toán cho nhi u k ch b n khác nhau và có th s
d ng m t vài công c h tr tính toán t i u nh
Gams Lingo
4. K T LU N
V n
kinh t c n ph i
c quan tâm nhi u
h n trong công tác quy ho ch và qu n lý gi m thi u
r i ro ng p l t. Các ti p c n nghiên c u, ph ng

pháp nghiên c u, c l ng giá tr thi t h i v kinh
t c a hi n t ng thiên tai nói chung và ng p l t nói
riêng còn nhi u v n
c n ph i
c p và hoàn
thi n. Nh ng c n thi t ph i có m t cách ti p c n
mang tính y
và hi u qu h n, k t h p các gi i
pháp k thu t và c s kinh t
a ra
c các
quy t nh u t gi m thi u r i ro k p th i và mang
l i hi u qu cao nh t cho xã h i. Theo k t qu t ng
h p các nghiên c u thì c n thi t ph i k t h p nghiên
c u phân tích t i u r i ro ng p l t trong i u ki n
bài toán l a ch n u t gi i pháp gi m thi u r i ro
ng p l t là ph i k t h p ng b gi a các ph ng
pháp: ph ng pháp ánh giá r i ro, ph ng pháp chi
phí l i ích, ph ng pháp phân tích a m c tiêu và

N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - Th¸ng 1/2016


KHOA H C CÔNG NGH
công c t i u hóa
tìm ra gi i pháp u t hi u
qu nh t t i th i i m quy t nh u t .
iv ir i
ro ng p l t i v i m i vùng b o v s có nh ng l a
ch n gi i pháp khác nhau, m c

u t và quan
tâm khác nhau, g i m cho chúng ta c n ph i có m t
chi n l c quy ho ch và qu n lý r i ro ng p l t h p
lý và m m d o, phân thành nh ng vùng c n ph i b o
v cao nh khu ô th quan tr ng, khu trung tâm
hành chính, khu công nghi p công ngh cao, vùng
quy ho ch m m vùng ven ô th ho c vùng nông
thôn. Ngoài ra c ng có th có khái ni m nh ng vùng
quy ho ch có th ánh i, t c là chúng ta s n sàng
ch p nh n r i ro
có th t p trung vào giai o n
ph c h i s n xu t khi mà
an toàn yêu c u không
quá cao ho c v n u t quá l n liên quan n hi u
qu kinh t trong quy t nh có nên
u t hay
không và u t
m c
nào là h p lý?.
TÀI LI U THAM KH O

1. [Online]. Available: https:// dulieudiali.
wordpress.com/lu-lut-2/cac-tran-lu-lich-su/.
2. Safety and Environent Case Guidelines for
Offshore
Drilling
Contractors.
International
Association of Drilling Contractors, vol. Appendix 2
to health, no. Issue 3.3.2, February 2010.

3. Varnes D., Landslide hazard zonation: a review
of principles and practice. Paris: Unied Nations
Scientific and Cultural Organization, pp. pp1-6.
4. Associated programme on flood management,
Environmental Aspects of Integrated Flood
Management. Geneva, Switzerland, 2006.

5. Danandehmehr A., Flood control system
optimization based on risk analysis in floodplain.
Water engineering department, Power and Water
University of Technology. Tehran, Iran.
6. Mohammar E. B. et al., Multicriteria Decision
- Making for Flood Management Based on
Sustainable Development Criteria. International

Environmental Modeling and Software Society.

7. Viet Trinh et al., (2010). Flood risk
assessment for the Thach Han river basin, Quang
Tri province, Vietnam. In Proc. of the sixth World

friend conference: Global Change: Facing Risks and
Threats to Water Resources in Fez, Morocco.
October 2010, IAHS Publ. 340.
8. Integrated flood risk assessment for the Day

river flood diversion area in the Red river, Vietnam.

[Sound Recording]. Doctoral dissertation, AIT,
Bankok, Thailand, 2010.

9. Anh, N. T. et nnk. ánh giá nguy c ng p l t
các khu v c tr ng t nh H ng Yên. T p chí Khoa h c
- HQGHN. T p Khoa h c T nhiên và Công ngh
28, no. s 38, trang. 1-8, 2012.
10. Quy N. B., Nguy n V n Tu n. ng d ng
phân tích r i ro vào vi c l a ch n tiêu chu n an toàn
cho ê bi n Vi t Nam. Báo cáo khoa h c tr ng
HTL k ni m 55 n m, Hà N i, 2009.
11. Ho Phi Long, Chau Nguyen Xuan Quang and
Nguyen Kim Dan. Integrated Urban Flood Risk
Management Approach in context of uncertainties:
Case study Ho Chi Minh City. La Houille BlancheInternational Water Journal, in press., 2013.

NUNDATION RISK OPTIMIZATION ANALYSIS: OVERVIEW FROM THEORY TO REALITY
IN VIETNAM
Nguyen Thien Dung, Nguyen Van Tuan
Summary

Vietnam is a country located in the serious region by natural disaster which has been annual losses of lifes,
property, infrastructures, economic, social and environmental devastation. Inundation risk is one of most
natural disaster by increasing intensity and damages, especially, effect to developed urban areas.
Therefore, inundation mitigation and management are more and more become necessary. It would be
required synchronization from planning to mitigation measures design, and management by sustainable
approachs. The given question, how investors and decision makers are to choose mitigation solutions to
achieve optimal efficiency of risk, how to reach optimal risk point (optimal point there the total of measures
cost and risk residual peaks of the minimum value). This paper will focus on integrated and analysis
theoritical and optimal approach on risk how to carry out decisions to invest mitigated projects for natural
disaster in generaly and inundation in particularly. There are suggestions the research strengthen and
reality of mitigation measures on the next time in Vietnam.
Keywords: Natural disaster, flood risk, investment cost, optimal risk, mitigation investment.

Ng i ph n bi n: PGS.TS. Nguy n Tr ng Hà
Ngày nh n bài: 25/9/2015
Ngày thông qua ph n bi n: 26/10/2015
Ngày duy t ng: 02/11/2015

N¤NG NGHIÖP Vµ PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N - Th¸ng 1/2016

125