Tóm tắt Khóa luận tốt nghiệp khoa Thư viện - thông tin: Sản phẩm và dịch vụ thông tin tại Trung tâm Thông tin Thư viện trường Đại học Giao thông Vận tải

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO, BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA HÀ NỘI
NGUYỄN THỊ HƯƠNG LIÊN

SẢN PHẨM VÀ DỊCH VỤ THÔNG TIN THƯ VIỆN TẠI
TRUNG TÂM THÔNG TIN THƯ VIỆN
ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Giáo viên hướng dẫn : Ths. Phạm Phương Liên

HÀ NỘI- 2013


2

LỜI CẢM ƠN
Đầu tiên em xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Thạc sỹ Phạm Phương
Liên người đã hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ em rất nhiều trong quá trình viết
khóa luận tốt nghiệp này
Tiếp đó em xin chân thành cảm ơn các anh chị trong Trung tâm Thông
tin Thư viện Đại học Giao thông Vận tải đặc biệt là Thạc sỹ Hồ Sỹ DiệpGiám đốc Trung tâm đã nhiệt tình giúp đỡ, sẵn sàng cung cấp cho em tư liệu
để viết khóa luận, luôn sẵn lòng chia sẻ những ý kiến, kinh nghiệm của mình
Do thời gian có hạn và kinh nghiệm còn hạn chế nên chắc chắn rằng
khóa luận không tránh khỏi những sai sót. Em rất mong nhận được những ý
kiến đóng góp quý báu của thầy cô giáo, của bạn bè để khóa luận của em
được hoàn chỉnh hơn.
Mọi ý kiến đóng góp xin gửi về địa chỉ:
Xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên thực hiện

Nguyễn Thị Hương Liên


3

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................2
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................5
Chương 1: TRUNG TÂM THÔNG TIN THƯ VIỆN ĐẠI HỌC
GIAO THÔNG VẬN TẢI TRƯỚC YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ..............8
1.1.

Khái quát chung về Trung tâm Thông tin Thư viện Đại học Giao

thông Vận tải ......................................................................................................... 8
1.1.1.

Quá trình hình thành và phát triển, chức năng, nhiệm vụ................ 8

1.1.2.

Cơ cấu tổ chức, nguồn nhân lực ....................................................... 11

1.1.3.

Nguồn lực thông tin ........................................................................... 12

1.1.4.

Đặc điểm người dùng tin và nhu cầu tin .......................................... 14

1.2.

Ý nghĩa của sản phẩm và dịch vụ thông tin trong hoạt động của Trung

tâm Thông tin Thư viện Đại học Giao thông Vận tải ...................................... 17
1.2.1.

Khái niệm, đặc điểm của sản phẩm và dịch vụ thông tin ................ 17

1.2.1.1.

Sản phẩm thông tin ....................................................................17

1.2.1.2.

Dịch vụ thông tin thư viện .........................................................18

1.2.2.

Các yếu tố tác động đến chất lượng sản phẩm và dịch vụ thông tin

thư viện ............................................................................................................. 23
1.2.3.

Vai trò của các sản phẩm thông tin đối với sự phát triển của Trung

tâm thông tin thư viện Đại học Giao thông Vận tải ....................................... 26
Chương 2: THỰC TRẠNG SẢN PHẨM VÀ DỊCH VỤ THÔNG TIN THƯ
VIỆN TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN THƯ VIỆN ĐẠI HỌC GIAO

THÔNG VẬN TẢI ..................................................................................................30
2.1.

Sản phẩm thông tin thư viện ................................................................... 30

2.1.1.

Cơ sở dữ liệu ...................................................................................... 30

2.1.2.

Mục lục điện tử .................................................................................. 32

2.1.3.

Thư mục thông báo sách mới ............................................................ 36


4

2.2.

Dịch vụ thông tin thư viện ....................................................................... 37

2.2.1.

Dịch vụ lưu thông tài liệu .................................................................. 37

2.2.2.

Dịch vụ đào tạo người dùng tin......................................................... 42

2.2.3.

Dịch vụ hỏi đáp thông tin: ................................................................. 46

2.2.4.

Dịch vụ tra cứu thông tin .................................................................. 47

2.2.5.

Các dịch vụ khác: ............................................................................... 53

2.3.

Nhận xét về sản phẩm và dịch vụ thông tin ........................................... 55

Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ ............................................66
3.1.

Tăng cường bồi dưỡng, đào tạo nguồn nhân lực ................................... 66

3.2.

Xây dựng kế hoạch phát triển các sản phẩm và dịch vụ thông tin ...... 68

3.3.

Xây dựng chiến lược giới thiệu, quảng bá các sản phẩm và dịch vụ

thông tin thư viện ................................................................................................ 71
3.4.

Nâng cao chất lượng đào tạo người dùng tin và nghiên cứu

nhu cầu tin ........................................................................................................... 74
3.5.

Một số các giải pháp bổ trợ khác ............................................................ 76

KẾT LUẬN ..............................................................................................................79
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................81
PHỤ LỤC KHÓA LUẬN .......................................................................................82


5

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ra đời vào năm 1986, đến nay thuật ngữ “bùng nổ thông tin” của Derek
de la Solla Price đã trở nên quen thuộc và phổ biến trên toàn thế giới. Bùng nổ
thông tin là thuật ngữ đặc trưng cho sự gia tăng mạnh mẽ, nhanh chóng của
các sản phẩm thông tin tư liệu trên thế giới. Bên cạnh việc đem lại cho con
người cơ hội tiếp cận với một nguồn tri thức vô cùng rộng lớn bùng nổ thông
tin lại đặt ra yêu cầu đối với con người phải có khả năng tìm kiếm, đánh giá
và lựa chọn thông tin giữa một “rừng” thông tin vô tận.
Ngay từ thời xa xưa thư viện đã được hình thành với vai trò là một thiết
chế văn hóa –xã hội nhằm mục đích lưu trữ và phổ biến tài liệu, thư viện ngày
nay còn là nơi lưu trữ thông tin. Khi thông tin trở thành một loại hàng hóa,

một loại tài nguyên có giá trị lớn đối với mỗi cá nhân, mỗi tổ chức, mỗi quốc
gia thì thư viện cũng không còn là người “canh giữ” những tài liệu vượt thời
gian mà đã trở thành nơi thu thập thông tin và đưa những thông tin đó ra phục
vụ cộng đồng, phục vụ nhu cầu của con người. Các sản phẩm và dịch vụ
thông tin trong thư viện cũng xuất hiện nhằm đáp ứng với sự thay đổi đó và
làm tăng giá trị của thư viện. Đó còn là công cụ cơ bản để thỏa mãn nhu cầu
của người dùng tin, là tiêu chí quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động của
các cơ quan thông tin thư viện. Một trong những tiêu chí đánh giá hoạt động
của thư viện chính là khả năng cung cấp các sản phẩm, dịch vụ thông tin hấp
dẫn, tiện ích và được nhiều người sử dụng.
Được quốc tế đánh giá là loại hình thư viện hàn lâm( Academic
Library), thư viện trường đại học là nơi phục vụ cho việc học tập và nghiên
cứu của sinh viên cũng như cán bộ giảng dạy các trường đại học. Đứng trước


6

sự thay đổi to lớn của xã hội cũng như thay đổi phương thức đào tạo, thư viện
là nơi đầu tiên cần phải thay đổi cả về chất và lượng để có thể đáp ứng nhu
cầu học tập, nghiên cứu ngày càng cao của xã hội đồng thời khẳng định vai
trò của mình đối với công cuộc đào tạo nhân tài cho đất nước.
Trường đại học Giao thông Vận tải( ĐHGTVT) là một trong những
trung tâm hàng đầu trong cả nước đào tạo ra nguồn nhân lực cho ngành giao
thông vận tải. Nhận thức được vai trò quan trọng của mình trong việc nâng
cao chất lượng đào tạo, giảng dạy của Nhà trường, Trung tâm Thông tin Thư
viện trường ĐHGTVT đã triển khai một số sản phẩm và dịch vụ thông tin để
phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dùng tin. Tuy nhiên thực tế cho thấy trong
quá trình hoạt động, các sản phẩm và dịch vụ này vẫn còn nhiều hạn chế cần
khắc phục. Chính vì vậy việc nâng cao chất lượng các sản phẩm và dịch vụ
thông tin tại Trung tâm là điều cần thiết không thể chậm trễ. Nhận thức được

tầm quan trọng và thiết thực của vấn đề này em đã lựa chọn đề tài “ Sản phẩm
và dịch vụ thông tin tại Trung tâm Thông tin Thư viện trường Đại học Giao
thông Vận tải” làm khóa luận tốt nghiệp. Với đề tài này em mong muốn sẽ
góp một phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng các sản phẩm và dịch vụ thư
viện, từ đó nâng cao vai trò, vị thế của Trung tâm Thông tin Thư viện
ĐHGTVT trước sự nghiệp đào tạo của Nhà trường trong tương lai.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu thực trạng các sản phẩm và dịch vụ thông tin- thư viện tại
Trung tâm Thông tin Thư viện trường Đại học Giao thông Vận tải nhằm tìm
ra những ưu điểm và hạn chế cần khắc phục. Từ đó đưa ra những giải pháp
kiến nghị giúp Trung tâm nâng cao chất lượng những sản phẩm và dịch vụ
thông tin thư viện, đáp ứng tốt hơn nữa nhu cầu tin của bạn đọc trong Trung
tâm.


80

hệ thống dịch vụ và sản phẩm thông tin tại đây đã đáp ứng được nhu cầu của
sinh viên, giảng viên trong trường.
Ngày nay, sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin và truyền
thông đã làm thay đổi hoàn toàn bộ mặt ngành thư viện trên toàn thế giới. Hòa
chung không khí đó Trung tâm Thông tin Thư viện ĐHGTVT cũng cần phải
có sự thay đổi mạnh mẽ để đáp ứng lại với sự thay đổi của xã hội và ngày
càng khẳng định hơn nữa vai trò của mình trong việc cung cấp và chuyển giao
thông tin. Các sản phẩm và dịch vụ thông tin cần phải đa dạng hơn, chuyên
sâu hơn. Trung tâm phải chủ động đem khách hàng đến với mình, tránh tình
trạng thụ động, quan liêu bao cấp. Trong tương lai Trung tâm không chỉ dừng
lại ở một thư viện như hiện nay mà phải hướng tới một hình thức thư viện
mới- thư viện số, thư viện điện tử.