Bài thuyết trình: Tìm hiểu về vùng văn hóa của vùng châu thổ Bắc Bộ

TÌM HIỂU VỀ VÙNG VĂN HÓA
CỦA VÙNG CHÂU THỔ BẮC
BỘ

GVGD: LÊ THỊ THANH GIAO

NHÓM 7 – K44 TC & QLSK


NỘI DUNG
KHÔNG GIAN VĂN HÓA CỦA
VÙNG
LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ CHỦ
THỂ VĂN HÓA CỦA VÙNG
MỘT SỐ NÉT ĐẶC TRƯNG
VĂN HÓA CỦA VÙNG


KHÔNG GIAN VĂN HÓA CỦA
VÙNG
Vị trí Địa Lý

Vùng nằm
ở phía
châu
thổBắc đất
nước,Bộ
phíalàBắctâm
giáp Vùng
Bắc
văn hóacủa

Việt con
Bắc, Phía
điểm
Nam giáp
vùnglưuvăn hóa
đường
giao
Trung tế
Bộ,theo
phíahai
Tây giáp
quốc
vùng chính:
văn hóa
trục
Tây Tây
- Bắc,
phía Đông
Đông
và Bắcgiáp
- biển
Đông.
Nam.


KHÔNG GIAN VĂN HÓA CỦA
VÙNG
Vị trí này khiến cho nó trở thành là mục tiêu
xâm lược đầu tiên của tất cả bọn xâm lược
muốn bành trướng thế lực vào lãnh thổ Đông

Nam Á.
Nhưng cũng tạo điều kiện cho cư dân có thuận
lợi về giao lưu và tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân
loại.


KHÔNG GIAN VĂN HÓA CỦA
VÙNG
Về mặt địa hình

Châu thổ Bắc Bộ là địa
hình núi xen kẽ đồng bằng
hoặc thung lũng, thấp và
bằng phẳng, dốc thoải từ
Tây Bắc xuống Đông Nam,
từ độ cao 10 – 15m giảm
dần đến độ cao mặt biển.


KHÔNG GIAN VĂN HÓA CỦA
VÙNG
Vị trí Khí hậu

Khí hậu bốn mùa với mỗi mùa
tương đối rõ nét.
Đồng bằng Bắc Bộ có một
mùa đông thực sự với ba
tháng có nhiệt độ trung bình
dưới 18 độ, khiến vùng này
cấy được vụ lúa ít hơn các

vùng khác.


KHÔNG GIAN VĂN HÓA CỦA
VÙNG
Về môi trường nước
Mạng lưới sông ngòi khá dày, gồm
các dòng sông lớn như sông
Hồng, sông Thái Bình, sông Mã,
cùng các mương máng tưới tiêu
dày đặc. Thủy chế các dòng sông
cũng có hai mùa rõ rệt.
Ngoài khơi, thủy triều vịnh Bắc
Bộ theo chế độ nhật triều, mỗi
ngày có một lần nước lên và một
lần nước xuống.


LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ CHỦ
THỂ VĂN HÓA CỦA VÙNG
Chủ thể văn hóa

Trongdân
quá nguyên
trình phát thuỷ
triển, dần
Cư
dần trên
nhómcácViệt
Mường

sống
vùng
đồng phát
triển mạnh
nhóm kia
bằng
Bắc hơn
ViệtcácNam
và trở thành
chủ thể
văn hóa
đương
thời đều
thuộc
chínhchủng
của vùng.
các
tộc Nam Á
(Việt - Mường, Môn Khơ me, Hán – Thái).
Những giá trị văn hóa của vùng là những sản phẩm từ
sự sáng tạo, cần cù của nhóm Việt Mường, trong đó
dân tộc Kinh đóng vai trò cốt lỏi.


LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ CHỦ
THỂ VĂN HÓA CỦA VÙNG
Về lịch sử

Vùng văn hóa Bắc Bộ là vùng
đất lịch sử lâu đời nhất của

người Việt, nơi khai sinh của
vương triều Đại Việt, đồng thời
cũng là quê hương của các nền
văn hóa Đông Sơn, Thăng
Long- Hà Nội.
Vùng cũng là nơi bắt nguồn của văn hóa Trung Bộ và
Nam Bộ.


LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ CHỦ
THỂ VĂN HÓA CỦA VÙNG
Về kinh tế

Nông nghiệp lúa nước trên vùng châu thổ các con
sông lớn (Hồng, Mã, Cả, Chu) đã trở thành ngành
kinh tế chủ yếu


LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ CHỦ
THỂ VĂN HÓA CỦA VÙNG

Người nông
dân Việt Bắc Bộ Nghề khai thác
là người dân
hải sản không
đồng bằng đắp mấy phát triển.
đê lấn biển
trồng lúa.

Các làng ven

biển thực ra chỉ
là các làng làm
nông nghiệp, có
đánh cá và làm
muối.

Người nông
dân Việt Bắc
Bộ là những
cư dân “xa
rừng nhạt
biển”.


LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ CHỦ
THỂ VĂN HÓA CỦA VÙNG
Để tận dụng thời gian nhàn
rỗi của vòng quay mùa vụ,
người nông dân đã làm
thêm nghề thủ công.
Hàng trăm nghề thủ công,
các làng phát triển thành
chuyên nghiệp với những
người thợ có tay nghề cao.


LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ CHỦ
THỂ VĂN HÓA CỦA VÙNG
Tổ chức Làng, Xã

Làng là đơn vị xã hội cơ sở
của nông thôn Bắc Bộ, tế
bào sống của xã hội Việt.
Làng, xã Bắc Bộ là những
làng xã điển hình của của
nông thôn Việt với sự khép
kín rất cao: lũy tre dày,
cổng làng đóng mở sáng
tối,…


LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ CHỦ
THỂ VĂN HÓA CỦA VÙNG
Sự gắn bó giữa con người và con người trong
cộng đồng làng Bắc Bộ, không chỉ là quan hệ sở
hữu trên đất làng, trên những di sản hữu thể
chung như đình làng, chùa làng v.v…, mà còn là
sự gắn bó các quan hệ về tâm linh, về chuẩn
mực xã hội, đạo đức. Đảm bảo cho những quan
hệ này là các hương ước, khoán ước của làng
xã.


MỘT SỐ NÉT ĐẶC TRƯNG
VĂN HÓA CỦA VÙNG


MỘT SỐ NÉT ĐẶC TRƯNG
VĂN HÓA CỦA VÙNG
•

I

Sự phân chia thành các tiểu vùng văn hóa của
vùng


Tiểu vùng trung tâm Đồng bằng sông Hồng

Có ranh giới phía Tây là Sông Đáy, phía Đông tới Hải
Phòng, phía Bắc từ sông Hồng, sông Đuống thoải dần
về phía duyên hải. Châu thổ này được hình thành bởi
sự bồi tụ phù sa của hệ thống sông Hồng là chính.
Người dân tiểu vùng trung
tâm châu thổ, đặc biệt là
những người dân Thăng Long
- Hà Nội vốn rất nổi tiếng là
thanh lịch về vốn văn hóa tinh
thần, về cách ăn mặc trang
nhã, các món ăn chế biến tinh
vi, khéo léo.


Tiểu vùng duyên hải Vùng đồng bằng sông
Hồng

Tiểu vùng duyên hải bao gồm các khu vực ven biển
phía đông nam của vùng Đồng bằng Sông Hồng, giáp
với vịnh Bắc Bộ
Đặc điểm văn hóa nổi bật nhất

của vùng chính là sự phân trộn
văn hóa do cư dân từ các khu
vực khác dồn đến và gắn bó
chặt chẽ với quá trình khai
hoang các vùng bãi triều.
Trong đó độc đáo hơn cả là sự
phát triển rộng rãi của đạo
Thiên chúa trong khu vực.


Tiểu khu vực rìa đồng bằng sông Hồng

Ranh giới của tiểu vùng có thể giới hạn thuộc địa
bàn các huyện giáp ranh với vùng trung du và miền
núi phía Bắc
Đây là nơi tập trung
nhiều lễ hội nhất của
cả nước với nhiều
hoạt động vừa có ý
nghĩa vừa thú vị và
sôi nổi.


Tiểu vùng văn hóa Thanh – Nghệ - Tĩnh

Nét đặc trung nhất của vùng đó là tính hai mang, có
Ranh giới
của trưng
vùng cơ
baobản

gồm
bằng
và
những
nét đặc
củavùng
vùngđồng
văn hóa
châu
trungnhưng
du cácphát
tỉnh Thanh
Hóavùng
– Nghệ
– Hàtrung
Tỉnh. dài
thổ
triển trên
đấtAn
miền
hẹp, đầy thiên tai và khắc nghiệt nên mang nét đặc
Do vị của
trí địa
lý nên
tiểu Trung Bộ để thích nghi với
trưng
vùng
văn hóa
vùngtrường
đất này

cókhắc
những
môi
sống
nghiệt.
đặc điểm tách biệt so
với các tiểu vùng khác.


MỘT SỐ NÉT ĐẶC TRƯNG
VĂN HÓA CỦA VÙNG


Đặc điểm văn hoá vật chất
Văn hoá cư trú (nhà ở)

Nhà
Một số
của
nơingười
ở Bắc dân
Bộ (ví
Bắc
dụ như
Bộ thường
Nghệ An)
cóthiết
máikếcong
ngôi
truyền

nhà của
thống.
mình theo kiểu nhà sàn để đối phó với lũ lụt,
độ ẩm và ngăn côn trùng
Ngoài ra, các đầu đao ở
bốn góc đình chùa, cung
điện cũng được làm cong
vút như con thuyền rẽ
sóng lướt tới.


Đặc điểm văn hoá vật chất
Cấu trúc nhà ở
Tiêu chuẩn ngôi nhà Việt
Nam nói chung và của
vùng Bắc Bộ nói riêng là
“nhà cao cửa rộng”, cấu
trúc mở.
Nhà cao gồm hai yếu tố: sàn (nền) cao so với mặt
đất và mái cao xo với sàn (nền).
Hướng nhà tiêu biểu ở Bắc Bộ là hướng Nam.


Đặc điểm văn hoá vật chất
Cách thức kiến trúc
Nhà ở của người Bắc Bộ có
đặc điểm là rất rông và linh
hoạt, thường là loại nhà
không có chái, hình thức nhà
vì kéo phát triển. Bộ khung

của nhà thường được liên kết
với nhau theo một không gian
ba chiều: đứng, ngang, dọc.
Ngôi nhà Bắc bộ phản ánh truyền thống văn hoá của
vùng. Tính cộng đồng thể hiện ở việc không chia
phòng biệt lập.


Đặc điểm văn hoá vật chất
Văn hoá ẩm thực

Văn hóa ẩm thực của cư dân
Việt trên châu thổ Bắc Bộ vẫn
như mô hình bữa ăn của
người Việt trên các vùng đất
khác : cơm + rau + cá, nhưng
thành phần cá ở đây chủ yếu
hướng tới các loại cá nước
ngọt.