Điều trị gãy liên mấu chuyển xương đùi ở bệnh nhân lớn tuổi bằng phẫu thuật thay khớp háng lưỡng cực chuôi dài tại bv Thống Nhất

Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 6 * 2016

ĐIỀU TRỊ GÃY LIÊN MẤU CHUYỂN XƯƠNG ĐÙI Ở BỆNH NHÂN LỚN TUỔI
BẰNG PHẪU THUẬT THAY KHỚP HÁNG LƯỠNG CỰC CHUÔI DÀI
TẠI BV THỐNG NHẤT
Ngô Hoàng Viễn*, Ngô Nguyễn Quang Huy*, Võ Thành Toàn*

TÓM TẮT
Mục tiêu: Đánh giá kết quả điều trị gãy liên mấu chuyển xương đùi (GLMCXĐ) ở bệnh nhân (BN) lớn tuổi
(≥ 65 tuổi) bằng phẫu thuật thay khớp háng lưỡng cực chuôi dài tại BV Thống Nhất.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 28 BN GLMCXĐ theo phân loại AO gãy mất vững và loãng
xương nặng với T-score ≤ -2,5 đã được phẫu thuật thay khớp háng lưỡng cực chuôi dài tại BV Thống Nhất từ
tháng 01-2014 đến tháng 01-2016. Phương pháp nghiên cứu tiến cứu, mô tả cắt ngang.
Kết quả: Trong 28 BN, có độ tuổi trung bình 85 tuổi, thời gian theo dõi trung bình 11 tháng, ngắn nhất 4
tháng và dài nhất là 24 tháng. Đánh giá theo thang điểm Harris: có 18 BN rất tốt, 8 BN tốt, 2 BN trung bình,
không có trường hợp trật khớp, lỏng chuôi hay gãy quanh chuôi.
Kết luận: Thay khớp háng lưỡng cực chuôi dài trên BN lớn tuổi gãy LMCXĐ cho kết quả khá tốt, giúp BN
vận động sớm, phục hồi chức năng tốt và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Từ khóa: Thay khớp háng Bipolar chuôi dài.

ABSTRACT
EVALUATE THE RESULTS OF TREATMENT INTERTROCHANTERIC FEMUR FRACTURE IN
ELDERLY PATIENT WITH LONG STEM BIPOLAR HIP HEMIARTHROPLASTY AT THONG NHAT
HOSPITAL
Ngo Hoang Vien, Ngo Nguyen Quang Huy, Vo Thanh Toan
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 6 - 2016: 82 – 85
Objective: To evaluate the results of treatment intertrochanteric femur fracture in elderly patient (≥ 65 year
old) with long stem Bipolar hip hemiarthroplasty at Thong Nhat hospital.
Material and method:28 elderly patients with unstable intertrochanteric fracture and osteoporosis T-score

≤ -2.5 were treated with long stem bipolar hip hemiarthroplasty at Thong Nhat hospital from 01-2014 to 01-2016.
Result: In 28 patients, average age 85, average follow-up period 11 months, the shortest and longest followup time is 4 months and 24 months. The results were evaluated according to Harris Hip Score: excellent in 18
patients, good in 8 patients, average in 2 patient.
Conclusions: long stem bipolar hip hemiarthroplasty in elderly patients with intertrochanteric femur
fracture demonstrated good results, early rehabilitation.
Key word: Long stem bipolar hip hemiarthroplasty.

ĐẶT VẤN ĐỀ
Gãy liên mấu chuyển xương đùi GLMCXĐ
là loại gãy rất thường gặp ở người lớn tuổi (≥ 65

tuổi), loãng xương là một nguyên nhân hàng đầu
dẫn đến chỉ một tai nạn với lực chấn thương nhỏ
cũng gây nên GLMCXĐ. Với chất lượng sống
ngày càng nâng cao, tuổi thọ của người Việt

* Khoa Ngoại CTCH, Bệnh viện Thống Nhất
Tác giả liên lạc: BS. Ngô Hoàng Viễn
ĐT:38642142 - Email:

82

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Thống Nhất năm 2016


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 6 * 2016
Nam cũng tăng theo, điều này kéo theo số lượng
BN lớn tuổi có loãng xương và bị GLMCXĐ
cũng tăng lên.
Các dụng cụ kết hợp xương bên trong: DHS,

đinh PFNa, nẹp khóa… điều trị GLMCXĐ mang
lại kết quả khá tốt, tuy nhiên đối với những BN
lớn tuổi có chất lượng xương kém, các bè xương
còn rất ít thì điều trị bằng các phương pháp này
là cả một thách thức cho phẫu thuật viên và các
nhà phục hồi chức năng. Nguy cơ lỏng vít cổ,
bung vít và nẹp, trượt lún chỏm… rất cao, điều
này dẫn đến thời gian bất động lâu và phục hồi
chức năng sau mổ chậm, thậm chí thất bại.
Ngày nay, với sự tiến bộ của khoa học kỹ
thuật, ngành gây mê hồi sức, nội khoa và ngoại
khoa, đã cho phép thay khớp háng lưỡng cực
chuôi dài trên BN lớn tuổi GLMCXĐ, giúp BN
phục hồi chức năng sớm, tránh các biến chứng
và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu
nhằm mục đích: “Đánh giá kết quả điều trị
GLMCXĐ ở bệnh nhân (BN) lớn tuổi bằng
phẫu thuật thay khớp háng lưỡng cực chuôi
dài tại BV Thống Nhất”.

ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU
Đối tượng nghiên cứu
28 BNGLMXĐ theo phân loại AO gãy mất
vững có T-score ≤ -2,5 được phẫu thuật thay
khớp háng lưỡng cực chuôi dài tại BV Thống
Nhất từ tháng 1/2014 đến tháng 1/2016.

Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu tiến cứu, mô tả cắt ngang.

Thu thập số liệu:
BN thuộc phân loại AO gãy mất vững (A2.2,
A2.3,..)
BN loãng xương nặng T-score ≤ -2,5
Thang điểm Harris sau phẫu thuật (2)
<70: kém

Nghiên cứu Y học

Xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS 16.0.

KẾT QUẢ
Trong 28 BN
Giới tính: 10 nam, 18 nữ.
Độ tuổi trung bình: 85
Thời gian theo dõi trung bình: 11 tháng (thấp
nhất là 4 tháng, dài nhất là 24 tháng)

Phân loại AO
Bảng 1 Phân loại bệnh nhân theo AO (n=28)
Phân loại
Số BN

A 2,2
10

A 2,3
17

A 3,1

1

Đánh giá các chỉ số theo thang điểm Harris
Đau
Bảng 2 Đánh giá mức độ đau sau phẫu thuật (n=28)
Mức độ đau sau 3 tháng
Không đau
Đau, nhưng không đáng kể

Số BN
26
2

Tỉ lệ %
92,86
7,14

Dáng đi sau phẫu thuật
Bảng 3 Dáng đi sau phẫu thuật (n=28)
Dáng đi
Bình thường
Khập khễnh nhẹ
Khập khểnh vừa

Số BN
24
3
1

Tỉ lệ %

85,71
10,71
3,58

Dụng cụ hỗ trợ khi đi lại sau phẫu thuật
Bảng 4 Dụng cụ hỗ trợ khi đi lại sau phẫu thuật
(n=28)
Dụng cụ hỗ trợ
Không cần
Dùng gậy khi đi một quảng đường
dài
Dùng gậy phần lớn thời gian
Dùng 2 nạng (hoặc xe đẩy)

Số BN
20
4

Ti lệ %
71,43
14,29

2
2

7,14
7,14

Khoảng cách BN có thể đi bộ sau phẫu
thuật

Bảng 5 Khoảng cách đi bộ sau phẫu thuật (n=28)
Khoảng cách đi bộ
Không hạn chế
Hạn chế nhẹ (30 phút)
Hạn chế vừa (10 – 15 phút)
Chỉ ở trong nhà

Số BN
20
4
2
2

Tỉ lệ %
71,43
14,29
7,14
7,14

70 – 79: trung bình
80 – 89: tốt
90 – 100: rất tốt

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Thống Nhất năm 2016

83


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 6 * 2016

Nghiên cứu Y học
Đánh giá theo thang điểm Harris
Bảng 6 Tổng kết thang điểm Harris (n=28)
Mức độ

Số BN

Tỉ lệ %

Rất tốt (90 – 100đ)

18

64,29

Tốt (80 – 89đ)

8

28,57

Trung bình (70 – 79đ)

2

7,14

26 BN (92,86%) đạt kết quả rất tốt và tốt hầu
hết có tổng trạng trước mổ tốt, bệnh nội khoa ít,
BN sau mổ tích cực tập VLTL và PHCN tốt.

2 BN (7,14%) đạt kết quả trung bình vì BN
già yếu, trước mổ đã đi lại khó khăn, cần dùng
dụng cụ hỗ trợ, bị Alzheimer, các BN này sau mổ
tập VLTL khá khó khăn, không đi lại sớm, hiện
nay vẫn dùng dụng cụ hỗ trợ và hầu như sinh
hoạt đi lại trong nhà.

BÀN LUẬN
Gãy xương vùng khớp háng gây tỷ lệ tử
vong cao ở người lớn tuổi là không thể bàn cải,
ngày xưa hầu như chỉ điều trị bảo tồn bằng bó
bột, điều này dẫn đến những hậu quả do bất
động lâu: loãng xương, teo cơ, cứng khớp, viêm
phổi… Chỉ định phẫu thuật ở những BN này đã
tạo nên một bước ngoặt lớn, giúp cải thiện tỉ lệ tử
vong, nâng cao chất lượng sống và tránh được
các biến chứng do bất động lâu.
Thay khớp háng trong gãy LMCXĐ đã được
thực hiện từ năm 1971, tuy nhiên vẫn chưa được
chỉ định rộng rãi, vẫn còn nhiều tranh cãi cũng
như những câu hỏi được đặt ra vẫn chưa có lời
đáp.Tuy nhiên đối với BN lớn tuổi, GLMCXĐ
mất vững và loãng xương, thay khớp háng đã
đem lại những kết quả rất khả quan, Tronzo là
người đầu tiên sử dụng chuôi thẳng dài trong
các ca GLMCXĐ (1974). Kể từ đó đến nay, đã có
nhiều nhà chỉnh hình thực hiện những nghiên
cứu đánh giá kết quả thay khớp háng trên
những BN GLMCXĐ.
Tác giả ZhangQ và cộng sự báo cáo 18BN

trên 72 tuổi bị GLMCXĐ được thay khớp háng
chuôi dài từ 3/2000 – 8/2003, kết quả 17/18 BN
đạt không đau, vận động sớm tốt(7)

84

Tác giả Khaldoun Sinno và cộng sự đã
thực hiện một nghiên cứu so sánh trên 102 BN
GLMCXĐ, chia làm 2 nhóm, một nhóm thay
khớp háng lưỡng cực, một nhóm được kết hợp
xương bên trong từ năm 2002 đến 2007. Kết
quả nhóm thay khớp háng lưỡng cực tốt hơn,
thời gian đi lại được chỉ sau trung bình 1.26
tuần, còn nhóm kết hợp xương bên trong
trung bình là 9,6 tuần(6).
Tác giả Nguyễn Đình Phú và cộng sự nghiên
cứu 26BN GLMCXĐ được thay khớp háng chuôi
dài tại BV Nhân Dân 115 từ năm 2013 – 2015 đã
cho kết quả rất khả quan, trong đó có 13 BN đạt
kết quả rất tốt và tốt (54,17%), 9 BN đạt kết quả
trung bình (37,5%)(4).
Với những kết quả khả quan trên cho thấy
vai trò ngày càng hiệu quả của phẫu thuật thay
khớp háng lưỡng cực ở những BN lớn tuổi
GLMCXĐ. Đặc biệt là tác dụng giảm đau, vận
động và đi lại sớm sau mổ đã mang lại những
tác dụng rất lớn giúp cải thiện chất lượng sống
và hồi phục lại gần hoàn toàn vận động trước
khi gãy xương.

KẾT LUẬN
Bước đầu nghiên cứu, số liệu còn ít, tuy
nhiên kết quả điều trị thay khớp háng trên BN
lớn tuổi gãy LMCXĐ rất khả quan. Trong số 28
BN, có 26 BN đạt kết quả tốt và rất tốt (92,86%).
Vì vậy chức năng vận động và chất lượng sống
sau phẫu thuật thay khớp háng được cải thiện
đáng kể.
Tóm lại, thay khớp háng lưỡng cực trên BN
lớn tuổi bị GLMCXĐ có thể là một phương pháp
lựa chọn và hứa hẹn đem lại kết quả tốt trong
tương lai.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

2.

Green S, Moore T, Proano F 1987), “Bipolar prosthetic
replacement for the management of unstable intertrochanteric
hip fractures in the elderly”. Clin Orthop Relat Res, 224, p 169–
177.
Harris WH (1969), “Traumatic arthritis of the hip after
dislocation and acetabular fractures: treatment by mold
arthroplasty. An end-result study using a new method of
result evaluation”. J Bone Joint Surg Am, 51(4), p 737-55.

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Thống Nhất năm 2016

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 6 * 2016
3.

4.

5.

6.

Kim S, Kim Y, Hwang J (2005), “Cementless CalcarReplacement
Hemiarthroplasty
Compared
with
Intramedullary Fixation of Unstable Intertrochanteric
Fractures”, J Bone Joint Surg Am, 87, p 2186–2192.
Nguyễn Đình Phú và CS (2015), “Điều trị gãy mất vững liên
mấu chuyển xương đùi ở bệnh nhân lớn tuổi bằng phẫu thuật
thay khớp háng lưỡng cực chuôi dài”, Tạp chí CTCH Việt Nam
số đặc biệt, tr 134 – 138.
Nguyễn Văn Quang (2005), “Giải phẫu học đầu trên xương
đùi”, Nghiên cứu y học thành phố Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Y
học, thành phố Hồ Chí Minh.
Sinno K et al. (2010), “The effectiveness of primary bipolar
arthroplasty in treatment of unstable intertrochanteric
fractures in elderly patients”, Articles from North American
Journal of Medical Sciences, p 234 - 245

7.

Nghiên cứu Y học

Zhang Q et al. (2005), “The Clinical effect of bipolar long-Stem
prosthetic replacement on the treatment of communated
intertrochanteric fracture of hip in the elderly osteoporotic
patients”, Zhongguo Xiu Fu Chong Jian Wai Ke Za Zhi. 19(3), p
198-200.

Ngày nhận bài báo:

08/09/2016

Ngày phản biện nhận xét bài báo:

18/09/2016

Ngày bài báo được đăng:

01/11/2016

Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Thống Nhất năm 2016

85