Đặc điểm dịch tễ học lâm sàng nhiễm trùng do nấm ở trẻ sơ sinh điều trị tại khoa sơ sinh Bệnh viện Nhi Trung ương từ tháng 02/2016 – 02/2017

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018

Nghiên cứu Y học

ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ HỌC LÂM SÀNG NHIỄM TRÙNG DO NẤM
Ở TRẺ SƠ SINH ĐIỀU TRỊ TẠI KHOA SƠ SINH
BỆNH VIỆN NHI TRUNG ƯƠNG TỪ THÁNG 02/2016 – 02/2017
Thái Bằng Giang*, Khu Thị Khánh Dung**

TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Nhiễm trùng do nấm là một bệnh lý nguy hiểm ở trẻ sơ sinh, triệu chứng lâm sàng và cận lâm
sàng thường không đặc hiệu và dễ nhầm lẫn với các bệnh lý nhiễm trùng do vi khuẩn. Bệnh diễn biến nặng nề, tỷ
lệ tử vong cao.
Mục tiêu: Xác định tỷ lệ mắc bệnh, các đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng và kết quả điều trị, tỷ lệ kháng
thuốc của các bệnh nhân nhiễm trùng do nấm tại khoa Sơ sinh - Bệnh viện Nhi trung ương từ tháng 02/2016 đến
tháng 02/2017.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Tiến cứu, mô tả hàng loạt case bệnh.
Kết quả: Từ tháng 02/2016 đến tháng 02/2017 có 4264 trẻ sơ sinh nhập viện điều trị tại khoa Sơ sinh, Bệnh
viện Nhi trung ương. Có 49 trẻ sơ sinh nhiễm nấm trong thời gian nghiên cứu, chiếm tỷ lệ 1,1%. Tỷ lệ Nam: Nữ
là 4,4:1. Tỷ lệ nhiễm nấm ở các trẻ có cân nặng < 1000gr, 1000 - < 2500gr và ≥ 2500gr lần lượt là 14,3%, 69,3%
và 16,3%. Tỷ lệ tử vong là 42,9%. Nấm gây bệnh chủ yếu là Candida albicans (67,3%) và Candida parapsilosis
(12,2%). Vị trí nhiễm nấm chủ yếu là nhiễm trùng huyết do nấm (85,7%). Triệu chứng lâm sàng và cận lâm
sàng thường gặp là li bì, giảm trương lực cơ, giảm phản xạ sơ sinh, các biểu hiện của suy hô hấp, bỏ bú, nôn trớ
và giảm tiểu cầu, tăng CRP. Fluconazole và Amphotericin B vẫn là các thuốc chủ đạo trong điều trị nhiễm trùng
do nấm, tuy nhiên đã có hiện tượng kháng thuốc và phải điều trị bằng những nhóm thuốc kháng nấm mới như
Caspofungin.
Kết luận: Nhiễm trùng do nấm là bệnh lý nặng ở trẻ sơ sinh, tỷ lệ tử vong còn cao và triệu chứng lâm sàng
và cận lâm sàng thường không đặc hiệu. Các yếu tố nguy cơ bao gồm thời gian điều trị kéo dài, sử dụng nhiều loại
kháng sinh phối hợp, có các can thiệp xâm lấn như thở máy, đặt catheter.
Từ khóa: nhiễm trùng do nấm.

ABSTRACT
EPIDEMIOLOGICAL, CLINICAL FEATURES OF FUNGAL INFECTIONS IN NEONATES TREATED IN
THE NEONATAL DEPARTMENT, VIETNAM NATIONAL CHILDREN HOSPITAL FROM FEBRUARY
2016 - FEBRUARY 2017
Thai Bang Giang, Khu Thị Khanh Dung
* Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 22 - No 4- 2018: 77 – 85
Fungal infections are a serious disease in newborn, clinical and laboratory findings are often
nonspecific and easily confused with bacterial infections. This is severe disease, high mortality.
Objectives: Determining the incidence, clinical and laboratory characteristics and treatment outcomes,
rates of drug resistance of fungal infection patients in the Neonatal Department - National Hospital of
Pediatrics from February 2016 to 02/2017.
Methods: Prospective, case serries.
* Bệnh viện Saint Paul,
** Bệnh viện Nhi Trung Ương
Tác giả liên hệ: ThS. BS Thái Bằng Giang,
ĐT: 01662881470,

Chuyên Đề Nhi Khoa

Email:

77


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018

Results: From Feb 2016 to Feb 2017, 4264 infants were admitted to the neonatal department of the
National Hospital of Paediatrics. There were 49 infants with fungal infection during the study period,

accounting for 1.1%. Male: Female is 4.4: 1. The prevalence of fungal infections in infants weighing <1000
grams, 1000 - <2500 grams and ≥2500 grams is 14.3%, 69.3% and 16.3%, respectively. The mortality rate
was 42.9%. Fungal pathogens are mainly Candida albicans (67.3%) and Candida parapsilosis (12.2%).
Position of fungal infection is mainly fungal sepsis (85.7%). Clinical and laboratory symptoms are parietal,
reduced muscle tone, decreased neonatal reflexes, respiratory distress syndrome, no breastfeeding, vomitting
and thrombocytopenia, elevated CRP. Fluconazole and Amphotericin B are still the mainstay of treatment
for fungal infections. However, there is resistance and treatment with new antifungals such as Caspofungin.
Conclusions: Risk factors include long duration of treatment, use of multiple antibiotic combinations,
invasive interventions such as mechanical ventilation and catheter placement.
Keywords: fungal infection.

ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhiễm trùng do nấm là một trong những
bệnh lý khá phổ biến trên thế giới. Nấm tồn tại ở
khắp mọi nơi: trong môi trường đất, nước,
không khí, trên động thực vật và cả trên cơ thể
người. Ở nước ta với đặc trưng khí hậu nhiệt đới
gió mùa nóng ẩm điều kiện thuận lợi cho vi nấm
phát triển. Bệnh lý do nấm có thể gặp ở cả người
lớn và trẻ em.
Trẻ sơ sinh non tháng có nhiều nguy cơ mắc
nhiễm trùng bệnh viện do nấm như hệ miễn
dịch chưa hoàn chỉnh, tăng tính thấm của hàng
rào da và niêm mạc, trẻ thường được điều trị
kháng sinh phổ rộng kéo dài, đặt catheter nuôi
dưỡng tĩnh mạch dài ngày, sử dụng
corticosteroids sau sinh và các biện pháp hỗ trợ
hô hấp như thở máy, thở nCPAP.
Nhiễm trùng do nấm là một bệnh lý nguy
hiểm ở trẻ sơ sinh, triệu chứng lâm sàng và cận

lâm sàng thường không đặc hiệu và dễ nhầm lẫn
với các bệnh lý nhiễm trùng do vi khuẩn. Bệnh
diễn biến nặng nề, tỷ lệ tử vong cao.
Tỷ lệ mắc và tác nhân gây bệnh
Theo một nghiên cứu tại Mỹ của Rabalais
thực hiện từ năm 1986 - 1993 trên 3033 trẻ sơ
sinh > 2500g vào điều trị tại NICU có 17
trường hợp nhiễm trùng do nấm, chiếm tỷ lệ
0,6%, trong đó 13 trẻ (chiếm tỷ lệ 76%) là
nhiễm nấm bẩm sinh(13).
Ở trẻ đẻ non, tỷ lệ nhiễm trùng do nấm

78

thường cao hơn, theo một nghiên cứu ở Israel
của Makhoul trên 4445 trẻ sơ sinh trong 10 năm
(1989-1998), tỷ lệ nhiễm trùng huyết do nấm ở
trẻ sơ sinh non tháng dao động từ 3,8 – 12,9%.
Tác nhân gây bệnh là Candida albicans chiếm tỷ
lệ 42.8%, Candida parapsilosis chiếm 26,5% và
Candida tropicalis 20,4%(10).
Một nghiên cứu tại Anh của FAY El-Masry
từ năm 1994 - 1998 trên 2983 trẻ sơ sinh nhập
viện tại các đơn vị NICU, có 24 trẻ nhiễm trùng
huyết do nấm với tỷ lệ 0,8%. Trong đó kết quả
cấy máu có 18 trường hợp nhiễm Candida
albicans, 5 trường hợp do Candida parapsilosis và 1
trẻ nhiễm Candida krusei(6).
Montagna và cộng sự nghiên cứu từ tháng
3/2007 - 8/2008 trên 1597 trẻ nhập viện tại 6 đơn

vị NICU ở Italia, kết quả có 21 trẻ nhiễm trùng
do nấm, chiếm tỷ lệ 1,3% trong đó hầu hết là
nhiễm trùng huyết (95,2%). Tác nhân gây bệnh:
12 trường hợp nhiễm trùng huyết do
C.parapsilosis (60%), 7 trường hợp do C.albicans
(35%), 1 trường hợp do C.glabrata (5%) và 1 trẻ
nhiễm C.parapsilosis trên nhiều cơ quan (4,8%)(11).
Tại Canada, nghiên cứu của Barton M và
cộng sự trên các trung tâm NICU ở 9 thành phố
từ năm 2001 - 2006 cho thấy tỷ lệ nhiễm Candida
ở trẻ đẻ non < 750g, < 1000g, < 1500g lần lượt là
4,2%, 2,2% và 1,5%. Cũng trong nghiên cứu này
cho kết quả là nhiễm Candida ở hệ thần kinh
trung ương chiếm 50%, nhiễm Candida bẩm sinh
chiếm 31%(2).

Chuyên Đề Nhi Khoa


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018
Theo một nghiên cứu tại Mỹ của Brissau O
và cộng sự năm 2011, bằng chứng cho thấy tỷ lệ
nhiễm Candida ở trẻ > 2500g là 0,3%, trong khi đó
tỷ lệ này ở trẻ < 1000g là 20%. Có đến 50% trẻ
nằm tại NICU nhiễm Candida sau 1 tuần nằm
viện, Candida albicans là tác nhân chủ yếu(3).
Cũng tại Anh, nhóm nghiên cứu của Oeser C
tiến hành khảo sát trên 14 đơn vị điều trị sơ sinh
từ 2004 – 2010 cho thấy tỷ lệ nhiễm trùng do nấm
là 0,24%, Tỷ lệ nhiễm cao nhất ở những trẻ <

1000g (1,88%). Tác nhân gây bệnh chính là
Candida albicans (69%) và Candida parapsilosis
(20%)(12).
Tại Trung quốc, Xia H và công sự thực hiện
một nghiên cứu từ 2009 – 2011 tại 11 đơn vị
NICU cho thấy tỷ lệ nhiễm Candida là 0,74%. Ở
trẻ cân nặng thấp, tỷ lệ nhiễm là 3,42%(17).
Từ tháng 10/2009 – 7/2011 tại Ấn độ, Femitha
P và cộng sự nghiên cứu trên 27076 trẻ sơ sinh
sống, kết quả có 36 bệnh nhân nhiễm trùng do
nấm, với tỷ lệ là 1,3%. Kết quả nuôi cấy cho kết
quả Candida glabrata là tác nhân gây bệnh trong
16 trường hợp (44,4%), tiếp theo là C. albicans với
9 trường hợp (25%)(8).
Nghiên cứu trong 7 năm từ 2002 – 2008 tại
bệnh viện Hospital das Clínicas (Brazil), tỷ lệ
nhiễm trùng do nấm Candida theo từng năm dao
động từ 0,14 – 3,45%, trong đó có 36 trẻ sơ sinh
nhiễm trùng do nấm Candida parapsilosis, tỷ lệ
mắc dao động từ 0 - 2% tùy từng năm(4).
Tại Việt Nam, một nghiên cứu tại Bệnh viện
Nhi Đồng 2 từ 10/2004 – 12/2005 có 22 trẻ sơ sinh
nhiễm nấm Candida máu. Tỷ lệ nhiễm trùng
huyết do Candida ở trẻ sơ sinh nhập viện là
1,02%. Tỷ lệ nam: nữ là 1,75:1. Trẻ sơ sinh non
tháng chiếm tỷ lệ 54,5%. Triệu chứng lâm sàng
và cận lâm sàng thường gặp là giảm trương lực
cơ, phản xạ yếu, sốt và giảm hoặc không tăng
cân; tăng CRP và giảm tiểu cầu. Candida albicans
chiếm 50%(5).

Các nhiễm trùng do nấm khác như nhiễm
Aspergillus, Kodamaea ohmeri, Zygomycota,

Chuyên Đề Nhi Khoa

Nghiên cứu Y học

Malasezia hiếm gặp ở trẻ sơ sinh, tuy nhiên tiến
triển thường rất nặng với tỷ lệ tử vong cao(1,3,14,16).
Tỷ lệ tử vong
Trong nghiên cứu tại Anh của FAY ElMasry, tỷ lệ tử vong ở trẻ nhiễm trùng do nấm là
54% và 82% những trẻ được cứu sống tiến triển
thành bệnh phổi mạn tính(6).
Montagna trong nghiên cứu ở Italia, cho thấy
tỷ lệ tử vong chung là 23,8%: trong đó 4 bệnh
nhân tử vong do C. parapsilosis và 1 do C.
glabrata. Thời gian bệnh nhân tử vong thường là
11 ± 4,1 ngày(11).
Theo nghiên cứu của Barton M và cộng sự, tỷ
lệ tử vong chung ở những trẻ sơ sinh nhiễm
trùng do nấm là 45%, trong đó nhiễm Candida ở
hệ thần kinh trung ương có tỷ lệ tử vong lên đến
57%. Viêm ruột hoại tử được coi là yếu tố nguy
cơ độc lập gây nhiễm nấm(2).
Tỷ lệ tử vong sơ sinh liên quan đến nhiễm
trùng do nấm theo nghiên cứu của Brissau O và
cộng sự năm 2011 là 20 – 50%(3).
Theo nghiên cứu của Xia H và công sự từ
2009 - 2011 tỷ lệ tử vong chung ở những trẻ sơ
sinh nhiễm trùng do nấm là 19,3%. Candida

albicans chiếm 57,4% và có 22,4% trẻ bị viêm
màng não do nấm(17).
Phân tích các dữ liệu lâm sàng theo nghiên
cứu Femitha P và cộng sự cho thấy shock
(94,4%), xuất huyết (69,4%), viêm ruột hoại tử
(30,6%) là các nguyên nhân tử vong phổ biến
nhất ở những bệnh nhân sơ sinh nhiễm trùng do
nấm. Tỷ lệ tử vong chung là 0,44%. Với những
trường hợp không phải là albicans tỷ lệ tử vong
cao hơn (55,5% so với 11,1%)(8).
Theo nghiên cứu của Dương Tấn Hải tại
Bệnh viện nhi đồng II năm 2005 tỷ lệ tử vong thô
của nhiễm trùng huyết do nấm ở trẻ sơ sinh là
27,2% trong đó tỷ lệ tử vong do nấm Candida là
13,6%(5).
Các yếu tố nguy cơ
Cũng theo nghiên cứu của Femitha P và
cộng sự tại Ấn độ, ba phần tư trong số các trẻ sơ

79


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018

sinh nhiễm trùng do nấm là trẻ đẻ non với tuổi
thai trung bình 32 tuần và cân nặng là 1622,7 ±
577,2 g. Trẻ sơ sinh rất nhẹ cân có nguy cơ nhiễm
trùng do nấm cao hơn đáng kể so với trẻ lớn hơn

(3,1% so với 0,43%, OR 7,41, 95% CI 3,82, 14,39, p
<0,0001)(8).
Theo nghiên cứu của Montagna ở Italia,
cho thấy tỷ lệ nhiễm trùng do nấm ở trẻ có cân
nặng ≤ 1000, ≤ 1500, ≤ 2500 g lần lượt là 4,7%,
4% và 0,2%. Điều này cho thấy trẻ có cân nặng
càng thấp thì tỷ lệ mắc nhiễm trùng do nấm
càng cao(11).
Nghiên cứu của Barton M và cộng sự tại
Canada cũng cho các kết quả tương tự như trên
với tỷ lệ nhiễm Candida ở trẻ đẻ non có cân nặng

ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU
Đối tượng nghiên cứu

Tiêu chuẩn lựa chọn
Là những trẻ sơ sinh nhập viện tại khoa Sơ
sinh Bệnh viện Nhi trung ương.
Có sự tự nguyện tham gia vào nghiên cứu
của bố mẹ trẻ sơ sinh.

Tiêu chuẩn loại trừ
Bố mẹ trẻ không đồng ý và tự nguyện tham
gia vào nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu

Thiết kế nghiên cứu
Là một nghiên cứu mô tả cắt ngang.

trẻ sơ sinh thấy rằng việc đặt catheter tĩnh mạch

Phương pháp chọn mẫu thuận tiện: tất cả các
bệnh nhân sơ sinh vào điều trị tại0 khoa Sơ sinh
Bệnh viện Nhi trung ương được chẩn đoán là
nhiễm nấm trong 1 năm từ tháng 02/2016 đến
tháng 02/2017.

trung tâm để truyền lipid nuôi dưỡng là yếu tố

Các phương pháp được thực hiện trên lâm sàng

nguy cơ gây nhiễm trùng do nấm(15).

Đánh giá các dấu hiệu lâm sàng
Thăm khám lâm sàng, đánh giá toàn diện tất
cả những trẻ sơ sinh vào điều trị tại khoa sơ sinh
Bệnh viện Nhi trung ương và có thời gian điều
trị tại bệnh viện ≥ 48 giờ (có thể đã điều trị tại các
đơn vị sơ sinh tại các bệnh viện tuyến trước).

< 750g, < 1000g, và < 1500g lần lượt là 4,2%, 2,2%
và 1,5%(2).
Nghiên cứu của Saiman và cộng sự trên 2157

Tại Hy lạp năm 2007, Evangelia Farmaki và
cộng sự nghiên cứu trên 781 trẻ sơ sinh vào khoa
NICU ngay ngày đầu tiên sau khi sinh, trong đó
có 593 trẻ có thời gian nằm điều trị > 1 tuần. Kết
quả có 72 trẻ nhiễm nấm, với tỷ lệ 12,1%. Cân
nặng < 1500gr được xác định là yếu tố nguy cơ

độc lập gây nhiễm trùng do nấm(7).
Trong nghiên cứu tại Bệnh viện Nhi đồng II,
tất cả các bệnh nhân đều được điều trị bằng
Amphotericin B. Thời gian điều trị trung bình
23,11 ± 4,17 ngày. Các yếu tố nguy cơ bao gồm sử
dụng kháng sinh, nuôi ăn tĩnh mạch, thời gian
nằm viện kéo dài và phẫu thuật(5).
Mục tiêu
Xác định tỷ lệ mắc bệnh, các đặc điểm lâm
sàng và cận lâm sàng và kết quả điều trị, tỷ lệ
kháng thuốc của các bệnh nhân nhiễm trùng do
nấm tại khoa Sơ sinh - Bệnh viện Nhi trung
ương từ tháng 02/2016 đến tháng 02/2017.

80

Kèm theo trẻ có các biểu hiện lâm sàng nghi
ngờ nhiễm trùng:
Hội chứng nhiễm trùng: sốt cao hoặc hạ thân
nhiệt, ngừng thở, nhịp tim chậm, xanh tái, giảm
tưới máu da, vàng da, gan lách to, chướng bụng.
Dấu hiệu thần kinh: li bì hoặc hôn mê, co
giật, thóp phồng, nôn trớ, trương lực cơ giảm
hoặc tăng.
Dấu hiệu suy hô hấp: thở nhanh (> 60 lần/
phút), co rút lồng ngực, tím tái, ngừng thở.
Các dấu hiệu nhiễm trùng nơi khác trêm lâm
sàng: tiêu hóa, da, mô mềm.

Các xét nghiệm cận lâm sàng

Công thức máu.
Sinh hóa máu: C reactive protein (CRP), chức

Chuyên Đề Nhi Khoa


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018
năng gan, thận.
Xét nghiệm nước dịch (dịch não tủy (DNT),
nước tiểu…): protein, tế bào, phản ứng Pandy
trong DNT, soi tươi nước tiểu…
Cấy máu, cấy dịch nội khí quản, nước tiểu,
dịch não tủy, cấy dịch tại vị trí tổn thương...
X quang phổi có hình ảnh tổn thương viêm phổi.

Xác định tình trạng nhiễm nấm
Tình trạng nhiễm nấm được xác định khi
cấy máu, nước tiểu hoặc dịch não tủy dương
tính với nấm.
Cấy máu: từ máu ngoại vi.

Nghiên cứu Y học

Đặc điểm
<1000
1000 - <2500
>=2500

Số lượng trẻ
7

34
8
Cân nặng lúc vào viện
<1000
6
1000 - <2500
35
>=2500
8

Đặc điểm

N

Mean ± SD Min Max

Tuổi lúc nhập viện (ngày)

49

13,2 ± 11,2

1

42

Tuổi thai (tuần)

49

30,5 ± 4,2

25

40

Triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng
Bảng 3. Triệu chứng lâm sàng

Cấy dịch não tủy.
Quy trình nuôi cấy và phân tích kết quả
được thực hiện theo một quy trình chuẩn áp
dụng tại khoa Vi sinh Bệnh viện Nhi trung ương.
Các xét nghiệm huyết học và sinh hóa giúp
chẩn đoán theo dõi diễn biến điều trị được thực
hiện tại khoa Huyết học và Sinh hóa của Bệnh
viện Nhi trung ương.
Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh giúp
chẩn đoán được thực hiện tại khoa Chẩn đoán
hình ảnh Bệnh viện Nhi trung ương.
Xử lý số liệu bằng phần mềm STATA 9.0

KẾTQUẢ

Số lượng trẻ

Tỷ lệ %

Thân nhiệt
Sốt

2

4,4

Hạ thân nhiệt

1

2,2

Li bì

20

40,8

Tăng trương lực cơ

2

4,1

Giảm trương lực cơ

31

63,3

Co giật

1

2,0

Giảm phản xạ sơ sinh

31

63,3

Da tái

44

89,8

Nổi vân tím

8

16,33

Tím, lạnh đầu chi

2

4,08

Thần kinh

Tuần hoàn

Refill >= 3s

1

2,04

Nhịp tim < 100 chu kỳ/phút

1

2,04

Tình trạng shock

1

2,04

Thở rên

40

81,63

Co rút lồng ngực

44

89,8

Thở nhanh

47

95,92

Cơn ngừng thở > 20s

23

46,94

Giảm oxy máu

12

24,49

Tỷ lệ mắc bệnh

Hô hấp

Từ tháng 02/2016 đến tháng 02/2017 có 4264
trẻ sơ sinh nhập viện điều trị tại khoa Sơ sinh,
Bệnh viện Nhi Trung Ương. Có 49 trẻ sơ sinh
nhiễm nấm trong thời gian nghiên cứu, chiếm tỷ
lệ 1,1%.

Tiêu hóa

Các đặc điểm chung
Bảng 1. Giới tính và cân nặng lúc sinh, cân nặng lúc
vào viện

Nam
Nữ

12,2
71,4
16,3

Bảng 2. Tuổi thai và tuổi lúc nhập viện

Cấy nước tiểu: qua đặt sonde bàng quang
hoặc chọc dò trên xương mu.

Đặc điểm

Tỷ lệ %
14,3
69,4
16,3

Số lượng trẻ
Giới
40
9

Cân nặng lúc sinh

Chuyên Đề Nhi Khoa

Tỷ lệ %
81,6
18,4

Bú kém

44

89,8

Bỏ bú

33

67,35

Nôn trớ

34

69,39

Nôn dịch vàng bẩn

21

42,86

Chướng bụng

20

40,82

Tiêu chảy

1

2,04

Gan to

3

6,12

81


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018

Nghiên cứu Y học

Bảng 4. Giá trị trung bình của các thông số liên quan
đến công thức máu của các trẻ bị nhiễm nấm trong
quá trình điều trị

Thông số Vào Nhiễm Sau điều trị Sau 1
viện
nấm
3 ngày
tuần
HC
3,9
3,6
3,6
3,7
Hb
127,8 109,8
104,7
111,4
HCT
39,3
32,4
32,1
33,4
BC
15,9
13,4
12,8
13,7
%N
56,9
54,3
48,7
48,6
%L

26
27,1
31
31,5
%M
11
12,1
11,7
11,7
%E
1,7
2,4
3,6
4,2
Basophile 0,9
0,8
0,9
0,6
TC
165,5
122
138,9
188

Sau 2
tuần
3,9
118,5
49,5
12,4

49,1
31,7
10,8
4,8
0,6
192

Bảng 5: Số lượng tiểu cầu trung bình của các trẻ
nhiễm nấm trong quá trình điều trị
Số Số lượng Độ
Số
Số
lượng tiểu cầu lệch lượng lượng
trẻ trung bình chuẩn tiểu cầu tiểu cầu
tối thiểu tối đa
Vào viện
49
165,5
114,4
2,8
412
Nhiễm nấm
49
122,0
120,5
2,8
572
Sau điều trị 3
43
138,9

121,8
6
535
ngày
Sau 1 tuần
39
188,0
134,0
9
601
Sau 2 tuần
30
192,0
140,5
2,2
625

Bảng 6: Giá trị trung bình của các thông số đông
máu của các trẻ nhiễm nấm trong quá trình điều trị
Thông số
PT
PT (giây)
PT (inr)
APTTa
APTT b/c
Fibrinogen

Vào
viện
60,7

18,4
1,6
44,1
1,3
3

Nhiễm Sau điều Sau 1 Sau 2
nấm trị 3 ngày tuần tuần
64,9
75,5
74,8 71,5
17,1
14,7
14
13,9
1,5
1,3
1,3
1,3
39,6
38,6
41
48,8
1,3
1,2
1,3
1,6
3
3,5
2,2

2,8

12
4

8

10

Bảng 7: Giá trị trung bình của các thông số sinh hóa
máu của các trẻ nhiễm nấm trong quá trình điều trị
Thông số

Vào
viện

Nhiễm Sau điều Sau 1 Sau 2
nấm trị 3 ngày tuần tuần

CRP

17,2

30,7

30,9

17,8

13,2

Glucose

5,6

5,1

4,5

4,1

4

Ure

6,8

5

3,6

3,8

3,7

Creatinin

73

55,5

50,3

50,7

50

Protein

44,9

45,4

44

45,6

45

Albumin

30,1

28,9

28,1

29,6

28,7

SGOT

129,3

98,1

60,3

53,4

88,3

SGPT

33,6

32,2

18,9

22,3

25,5

Natri

134,2

132,1

133,2

134,1

133

Kali

4,2

3,8

6,4

4,1

4

Clo

95,7

94,6

99,9

Magie

0,9

0,8

0,7

0,5

0,8

Canxi ion

1,3

1,4

1,4

1,5

1,4

pH

7,4

7,4

7,3

7,4

7,4

pCO2

43,9

45,2

48,4

43,8

41,4

103,4 100,2

pO2

111,5

98,2

74,1

111,7

99,6

HCO3-

24,5

25,7

25,4

26,4

25,4

BE

-0,4

1

0,3

2,7

1,7

Lactat

3,4

2,7

2,9

1,9

1,2

Bảng 8. Kết quả điều trị
Kết quả điều trị
Ra viện
Tử vong

N
28
21

Tỷ lệ %
57.1
42.9

Đặc điểm trẻ sơ sinh nhiễm nấm
Bảng 9. Thời gian điều trị thuốc kháng nấm
Fluconazole

14,2 ± 6,3 (n=20) (ngày)

Amphotericin

17,3 ± 5,7 (n=28) (ngày)

Caspofungin

14 (n=1) ngày

12
3

NHIỄM
< 1 1 TUẦN - 2 TUẦN - 3 TUẦN - 4 TUẦN
NGAY TUẦN
<2
< 3
<4
KHI VÀO
TUẦN TUẦN TUẦN
VIỆN

Hình 1: Thời gian trẻ bị nhiễm nấm

82

Chuyên Đề Nhi Khoa


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018

4%

Nghiên cứu Y học

6%
4%

Nấm phổi
Nấm máu

86%

Nấm đường tiêu hóa
nấm đường tiết niệu

Hình 2: Vị trí nhiễm nấm
KODAMEA OHMERI

2

CANDIDA TROPICALIS

1

CANDIDA PELLICULOSA

1

C. ALBICAN S + KODAMEA OHMERI

1

CANDIDA KRUSEI

2

CANDIDA GUILLIERMONDII

3

CANDIDA PARAPSILOSIS

6

CANDIDA ALBICANS

33
0

5

10

15

20

25

30

35

Hình 3: Chủng nấm gây bệnh
Bảng 12. Thời gian điều trị kháng sinh

Các yếu tố nguy cơ

Bảng 10. Các can thiệp
Các can thiệp
(n=49)
Thở máy
Thở NCPAP
Đặt catheter rốn
Đặt catheter động
mạch quay
Long-line

Số trẻ

Tỷ lệ %

48
38
39
39

98,0
77,6
79,6
79,6

37

Thời gian trung
bình (ngày)
19,5 ± 11
8,1 ± 3,2

5,9 ± 1,1
9,2 ± 5,8

75,5

19 ± 7,9

Bảng 11. Các can thiệp
Các can thiệp

N

Thở máy
Thở NCPAP
Đặt catheter rốn
Đặt catheter động
mạch quay
Long-line

48
38
39
39
37

Số ngày
Thời
Thời gian
trung bình
gian dài

ngắn nhất
(Mean ± SD)
nhất
19,5 ± 11
5
56
8,1 ± 3,2
4
14
5,9 ± 1,1
4
7
9,2 ± 5,8
19 ± 7,9

Chuyên Đề Nhi Khoa

3
1

30
42

Số ngày
Thời
trung bình Thời gian gian dài
ngắn nhất
nhất
(Mean ± SD)

Kháng sinh

N

Celphalosporin
3rd
Carbapenem

28

12,1 ± 5,9

6

26

41

17,2 ± 6,2

5

31

Quinolone

13

14,5 ± 9

1

30

Metronidazole

17

12,4 ± 3,5

7

18

Vancomycin

9

11,6 ± 5,3

5

18

Colistin

14

15,3 ± 7,9

1

30

Kháng sinh khác

24

8,2 ± 4,3

5

23

Bảng 13. Thời gian nằm viện
Kết quả
điều trị
Ra viện
Tử vong
Chung

Số
trẻ
(N)
28
21
49

Số ngày nằm
Số ngày Số ngày

viện trung bình nằm viện nằm viện
(Mean ± SD)
ít nhất nhiều nhất
50,3 ± 17,7
16
95
45,3 ± 35,9
1
128
48,2 ± 26,8
1
128

83


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018

Nghiên cứu Y học
Bảng 14. Tình trạng kháng thuốc
Loại
nấm/Kháng
sinh

C.
(19)
Albicans
Amphotericin B 0,5 → 8
Micafungin
<=0,06

Caspofungin
<=0,25
Voriconazole <=0,12 → 1
Fluconazole
<=0,1 → 4
Kháng
C.
(19)
Albicans
sinh/MIC
Fluconazole
2
2
32
0
4
1
8
0
<=0.1
1
<=1
15
Voriconazole
0.25
1
1
2
<=0.12
16

<=0.5
0
Caspofungin
1
0
<=0.25
19
<=0.5
0
AmphotericinB
0.5
3
1
14
2
0
8
1
<=0.25
0
<=0.5
0
<=1
1
Micafungin
0.12
0
0.5
0
1

0
<=0.06
19
<=0.5
0

MIC
(1)

C.sp

<=0,5
<=0,5
<=0,5
<=0,5
<=1
(1)

C.sp

C.
C. guilluier
C.
C.
(2)
C. Krusei
(6)
(3)
(1)
(1)

Parapsilosis
mondii
Pelliculosa
Tropicalis
<=0,5 → 1
0,5 → 1
2
0,5
<=0,25
<=0,5 → 1
0,5
0,12
<=0,06
<=0,06
<=0,5 → 1
<=0,25
<=0,25
<=0,25
<=0,25
<=0,12
0,25
<=0,12
<=0,12
1
<=1 → 4
4→8
8
<=1
32
C.

C. guilluier
C.
C.
(2)
C. Krusei
(6)
(3)
(1)
(1)
Parapsilosis
mondii
Pelliculosa
Tropicalis

<=0,5 → 8
<=0,06 → 1
<=0,25 → 1
<=0,12 → 1
<=0,1 → 32
Total (33)

0
0
0
0
0
1

1
0

1
0
0
4

0
0
1
2
0
0

0
0
0
2
0
0

0
0
0
0
0
1

0
1
0
0

0
0

3
1
3
4
1
21

0
0
0
1

0
0
6
0

3
0
0
0

0
0
2
0

0
0
1
0

0
1
0
0

4
3
25
1

0
0
1

5
0
1

0
3
0

0
2
0

0
1
0

0
1
0

5
26
2

0
0
0
0
0
1
0

4
1
0
0
0
1
0

2

1
0
0
0
0
0

0
0
2
0
0
0
0

1
0
0
0
0
0
0

0
0
0
0
1
0
0

10
16
2
1
1
2
1

0
0
0
0
1

0
3
2
0
1

0
3
0
0
0

2
0
0

0
0

0
0
0
1
0

0
0
0
1
0

2
6
2
21
2

BÀN LUẬN
Từ tháng 02/2016 đến tháng 02/2017 có 4264
trẻ sơ sinh nhập viện điều trị tại khoa Sơ sinh,
Bệnh viện Nhi trung ương. Có 49 trẻ sơ sinh
nhiễm nấm trong thời gian nghiên cứu, chiếm tỷ
lệ 1,1%. Tỷ lệ Nam: Nữ là 4,4: 1. Tỷ lệ nhiễm nấm
ở các trẻ có cân nặng <1000gr, 1000 - <2500gr và
≥2500gr lần lượt là 14,3%, 69,3% và 16,3%. Tỷ lệ

84

Total (33)

tử vong là 42,9%. Nấm gây bệnh chủ yếu là
Candida albicans (67,3%) và Candida parapsilosis
(12,2%). Vị trí nhiễm nấm chủ yếu là nhiễm
trùng huyết do nấm (85,7%).
Triệu chứng lâm sàng thường gặp là li bì,
giảm trương lực cơ, giảm phản xạ sơ sinh, các
biểu hiện của suy hô hấp, bỏ bú, nôn trớ.
Triệu chứng cận lâm sàng chủ yếu là biểu

Chuyên Đề Nhi Khoa


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018
hiện tăng CRP và giảm tiểu cầu. Các dấu hiệu
này cũng thường gặp trong các bệnh cảnh nhiễm
trùng do vi khuẩn.

5.

Các yếu tố nguy cơ của nhiễm nấm
Hầu hết các bệnh nhân có thời gian điều trị
kéo dài, trung bình là 48,2 ± 26,8 ngày, bệnh
nhân nằm viện lâu nhất là 128 ngày.
Sử dụng nhiều loại kháng sinh phối hợp,
thời gian kéo dài do bệnh nhân nằm điều trị lâu
và có các bệnh lý khác phối hợp, kháng sinh sử

dụng nhiều nhất là nhóm Carbapenem với 41/49
bệnh nhân, thời gian điều trị trung bình là 17,2 ±
6,2 ngày.

6.

7.

8.

9.

Các can thiệp xâm lấn: hầu hết bệnh nhân có
các can thiệp như đặt nội khí quản thở máy, đặt
catheter rốn, catheter động mạch quay, long line.
Tình trạng kháng thuốc
Fluconazole và Amphotericin B vẫn là các
thuốc chủ đạo trong điều trị nhiễm trùng do
nấm, tuy nhiên đã có hiện tượng kháng thuốc và
phải điều trị bằng những nhóm thuốc kháng
nấm mới như Caspofungin.

10.

11.

12.

KẾT LUẬN
Nhiễm trùng do nấm là bệnh lý nặng ở trẻ sơ

sinh, tỷ lệ tử vong còn cao và triệu chứng lâm
sàng và cận lâm sàng thường không đặc hiệu.
Các yếu tố nguy cơ bao gồm thời gian điều trị
kéo dài, sử dụng nhiều loại kháng sinh phối hợp,
có các can thiệp xâm lấn như thở máy, đặt
catheter.

13.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

16.

1.

2.

3.

4.

Al-Sweih N, Ahmad Sl, Joseph L, Khan S, Khan Z (2014).
Malassezia pachydermatis fungemia in a preterm neonate
resistant to fluconazole and flucytosine. Medical Mycology Case
Reports, 5: 9–11.
Barton M et al (2014). Invasive candidiasis in low birth weight
preterm infants: risk factors, clinical course and outcome in a
prospective multicenter study of cases and their matched
controls. Bmc Infectious Diseases, 14: p. 10.
Brissaud O, Tandonnet O and. Guichoux J (2011). Invasive

candidiasis in neonatal intensive care units. Arch Pediatr. 18(1):
S22-32.
Das Neves Miranda L, Rodrigues ECA, Costa SF, van der
Heijden IM, Dantas KC, Lobo RD, Basso M, Varkulja GF, Krebs

Chuyên Đề Nhi Khoa

14.

15.

17.

Nghiên cứu Y học

VLJ, Maria ABCG, Criado PR, Levin AS (2012). Candida
parapsilosis candidaemia in a neonatal unit over 7 years: a case
series study. BMJ Open; 000992
Dương Tấn Hải, Nguyễn Thị Thanh Lan, Huỳnh Thị Duy
Hương (2007). Đặc điểm nhiễm nấm Candida huyết ở trẻ sơ
sinh tại Bệnh viện Nhi đồng 2 từ tháng 10/2004 đến tháng 12/
2005. Tạp chí y học Thành phố Hồ Chí Minh, tập 11, số 1.
El-Masry FAY, Neal TJ, Subhedar NV (2002). Risk factors for
invasive fungal infection in neonates. Acta Pædiatr; 91: 198–202.
Stockholm. ISSN 0803-5253
Farmaki E, Evdoridou J, Pouliou T et al (2007). Fungal
colonization in the neonatal intensive care unit: risk factors, drug
susceptibility, and association with invasive fungal infections.
Am J Perinatol. 24: 127.
Femitha P, Rojo J, Adhisivam B, Vishnu Bhat B, Prasad K,

Bahubali DG, Rakesh S (2013). Candidemia in neonatal ICUexperience from a tertiary care hospital. Curr Pediatr Res; 17 (1):
44-48.
Groll AH, Jaeger G, Allendorf A, Schloesser R và Loewenich VV
(1998). Invasive Pulmonary Aspergillosis in a Critically Ill
Neonate: Case Report and Review of Invasive Aspergillosis
During the First 3 Months of Life. Clinical Infectious Diseases; 27:
437–52.
Makhoul I.R et al (2001). Review of 49 neonates with acquired
fungal sepsis: Further characterization. Pediatrics, 107(1): p. 6166.
Montagna MT, Lovero G, De Giglio O, Iatta R, Caggiano G,
Montagna O, Laforgia N (2010). Invasive fungal infections in
Neonatal Intensive Care Units of Southern Italy: a multicentre
regional active surveillance (AURORA Project). J Prev Med Hyg;
51: 125-130
Oeser C et al (2014). Neonatal invasive fungal infection in
England 2004-2010. Clinical Microbiology and Infection, 20(9): p.
936-941.
Rabalais G.P et al (1996). Invasive candidiasis in infants
weighing more than 2500 grams at birth admitted to a neonatal
intensive care unit. Pediatric Infectious Disease Journal, 15(4): p.
348-352.
Roilides E., Zaoutis TE. & Walsh TJ (2009). Invasive
zygomycosis in neonates and children. Clin Microbiol Infect; 15
(5): 50–54
Saiman L, Ludington E, Dawson JD et al (2001). Risk factors for
Candida species colonization of neonatal intensive care unit
patients. Pediatr Infect Dis J, 20:1119.
Taj-Aldeen SJ, Doiphode SH. và Han XY (2006). Kodamaea
(Pichia) ohmeri fungaemia in a premature neonate. Journal of
Medical Microbiology, 55: 237–239.

Xia H.P et al (2014). Invasive Candidiasis In Preterm Neonates
In China A Retrospective Study From 11 Nicus During 20092011. Pediatric Infectious Disease Journal, 33(1): p. 106-109.

Ngày nhận bài báo:

14/06/2017

Ngày phản biện nhận xét bài báo:

14/07/2018

Ngày bài báo được đăng:

30/08/2018

85