Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng tới chất lượng kiểm toán báo cáo tài chính các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

1
M

ð U

1. Tính c p thi t c a ð tài nghiên c u
Ki m toán ñóng m t vai trò quan tr ng trong vi c duy trì và phát hành
BCTC có ch!t lư$ng cao. Tuy nhiên, v( phá s*n c+a T,p ñoàn Năng lư$ng
Enron, m t trong nh0ng t,p ñoàn năng lư$ng hàng ñ1u c+a Hoa Kỳ năm

2
2. T ng quan các công trình nghiên c u có liên quan
T ng h$p các nghiên c u trong và ngoài nư(c
Nh*ng phương pháp nghiên c u ñã ñư$c áp d/ng
Câu h2i và k t qu4 nghiên c u
Câu h\i cũng như k6t qu* ñ=t ñư$c qua các nghiên cVu t,p trung vào

2001, liên quan ñ6n s7 s(p ñ8 c+a Hãng Ki m toán hàng ñ1u th6 gi:i Arthur
Andersen năm 2002, ñã làm tăng lên s7 lo ng=i v> ch!t lư$ng ki m toán.
Ti6p sau ñó là hàng lo=t các bê bAi khác v> ch!t lư$ng ki m toán c+a các
CTKT ñ c l,p ñã ñư$c phanh phui, liên quan ñ6n vi c ñưa ra ý ki6n không
xác ñáng v> BCTC như v( phá s*n c+a t,p ñoàn Worldcom hay Kmart.

v!n ñ> chính, ñó là ðánh giá nh,n thVc c+a ñAi tư$ng kh*o sát v> mVc ñ

T=i Vi t Nam, s7 ki n c+a Công ty C8 ph1n Bông B=ch Tuy6t năm
2008 ñã trH thành tâm ñi m c+a TTCK Vi t Nam khi nh0ng câu chuy n lãi
lJ trên BCTC năm 2005 và năm 2006 mMc dù ñã ñư$c ki m toán vOn gây
nhi>u tranh cãi. Các trưPng h$p khác liên quan ñ6n ñ tin c,y c+a thông tin
trên các BCTC dù ñã ñư$c ki m toán cũng khi6n nhi>u nhà ñ1u tư ph*i

và c ng s7 (1995); WarmingfRasmussen and Jensen (1998); Chen và

gánh chRu nh0ng t8n th!t kinh t6.
BCTC c+a các DNNY trên TTCK nh,n ñư$c quan tâm tU nhi>u nhóm
ñAi tư$ng khác nhau và khá phVc t=p, trong ñó, nhóm quan tâm ph8 bi6n và
nh=y c*m nh!t ñAi v:i các BCTC là các nhà ñ1u tư. BCTC nhi>u kh* năng
có th bR xuyên t=c vì l$i ích c+a các nhà qu*n lý doanh nghi p và nh0ng
ngưPi l,p BCTC mà không ph*i vì m(c ñích c+a các nhà ñ1u tư. KTV và
các công ty ki m toán ñ c l,p có trách nhi m ñ*m b*o ñ tin c,y c+a các
BCTC. Kh* năng ñ*m b*o này c+a KTV th hi n ch!t lư$ng ki m toán.
Tuy nhiên, ch!t lư$ng ki m toán không dX dàng ñánh giá và nh,n bi6t.
Các thư:c ño k6t qu* ki m toán có th cho bi6t ch!t lư$ng dRch v( ki m
toán nhưng l=i không cho bi6t nhân tA nào khi6n cho ch!t lư$ng ñ=t ñư$c
như v,y và quan tr ng hơn là không cho bi6t cơ sH ñ nâng cao ch!t lư$ng
ki m toán. Do v,y, ñ> tài “Nghiên c u các nhân t nh hư ng ñ n ch t
lư ng ki m toán báo cáo tài chính các doanh nghi p niêm y t trên th$
trư%ng ch ng khoán Vi t Nam” ph*n ánh tính c!p thi6t, làm sáng t\ v!n
ñ> ñư$c quan tâm.

*nh hưHng c+a các nhân tA t:i ch!t lư$ng ki m toán, xác ñRnh ñư$c các
nhân tA quan tr ng *nh hưHng t:i ch!t lư$ng ki m toán, thang ño ñánh giá
thưPng là 5 hoMc 7, tU R!t th!p ñ6n R!t cao. ð=i di n là các nghiên cVu
c+a Schroeder và c ng s7 (1986); Carcello và c ng s7 (1992), Aldhizer
c ng s7 (2001); Augus Duff (2004); Kym Boon (2007), Kym Boon và
c ng s7 (2008).
3. M/c tiêu và câu h2i nghiên c u c a ð tài
M(c tiêu t8ng quát c+a ñ> tài là xác ñ nh các nhân t

nh hư ng ñ6n

ch!t lư$ng ki m toán và ñánh giá mVc ñ *nh hưHng c+a tUng nhân tA ñ6n
ch!t lư$ng ki m toán BCTC c+a DNNY trên TTCK H Vi t Nam hi n nay,
làm cơ s ñ xu t các gi i pháp c1n t,p trung.
Câu h2i nghiên c u: ð ñ=t ñư$c m(c tiêu nghiên cVu trên, các câu
h\i nghiên cVu ñư$c ñưa ra tương xVng (khung nghiên cVu).
4. ð8i tư$ng và ph9m vi nghiên c u c a ñ tài
ð> tài t,p trung nghiên cVu các nhân t

nh hư ng t:i ch!t lư$ng

ki m toán BCTC c+a các DNNY trên TTCK Vi t Nam do các công ty
ki m toán ñ c l,p th7c hi n. ðNY ñư$c nghiên cVu trong ð> tài là lo=i
hình công ty c8 ph1n có chVng khoán (c8 phi6u và trái phi6u) ñư$c niêm
y6t trên SH Giao dRch chVng khoán TP. Hm Chí Minh và Hà N i.
5. Phương pháp nghiên c u c a ð tài
= Phương pháp phân tích và t ng h$p thông tin: TU các ngumn tài
li u snn có trong nư:c và quAc t6 (ch+ y6u tU quAc t6), qua ñó, k6t h$p v:i


3

4

phân tích th7c tr=ng t=i Vi t Nam ñ xác ñRnh các nhân tA/tiêu chí ño lưPng
nhân tA *nh hưHng t:i ch!t lư$ng ki m toán BCTC c+a các DNNY trên
TTCK Vi t Nam.

7. Khung nghiên c u và k t c u c a ð tài
Ngoài MH ñ1u và K6t lu,n, Lu,n án ñư$c thi6t k6 bao gmm 4 chương
th hi n H Sơ ñm Khung nghiên cVu c+a Lu,n án dư:i ñây:

= Phương pháp ñi u tra (kh*o sát, ph\ng v!n, quan sát)

Chương 1:

D7a trên h thAng nhân tA ñã ñư$c xác ñRnh v> mMt lý thuy6t, tác gi*
thi6t k6 B*ng câu h\i ñ kh*o sát các KTV, thu c các công ty ki m toán
ñ c l,p ñư$c ch!p thu,n ki m toán DNNY, v> mVc ñ *nh hưHng c+a các
nhân tA (qua các tiêu chí ño lưPng nhân tA) t:i ch!t lư$ng ki m toán BCTC
DNNY trên TTCK Vi t Nam hi n nay.

Cơ sH lý lu,n c+a vi c nghiên
cVu các nhân tA *nh hưHng ñ6n
ch!t lư$ng ki m toán báo cáo
tài chính doanh nghi p niêm
y6t trên thR trưPng
chVng khoán

Th7c hi n ph\ng v!n tr7c ti6p m t sA chuyên gia là ñ=i di n nhà qu*n
lý, lãnh ñ=o công ty ki m toán, ñ=i di n nhà ñ1u tư t8 chVc trong vi c th*o

Chương 2:

lu,n k6t qu* kh*o sát, ñmng thPi k6t h$p quan sát các d0 li u thV c!p ñ

Phân tích th7c tr=ng v:i vi c
xác ñRnh các nhân tA *nh hưHng
ñ6n ch!t lư$ng ki m toán báo
cáo tài chính các doanh nghi p
niêm y6t trên thR trưPng chVng

khoán Vi t Nam

làm rõ hơn k6t qu* kh*o sát và là cơ sH ñ> xu!t các gi*i pháp liên quan.
= Phương pháp x? lý d* liAu: Sau khi có k6t qu* kh*o sát, tác gi* xr
lý d0 li u trên ph1n m>m SPSS 18, phân tích ñ tin c,y c+a các nhân tA
cũng như các tiêu chí ño lưPng nhân tA, ñmng thPi áp d(ng phương pháp

Tr4 lFi câu h2i nghiên c u th 1:
Nh0ng nhân tA nào, cũng như tiêu chí
nào ño lưPng nhân tA, ñư$c xác ñRnh
là có *nh hưHng quan tr ng t:i ch!t
lư$ng ki m toán BCTC doanh nghi p
niêm y6t trên TTCK t=i Vi t Nam
hi n nay?

thAng kê mô t* ñ t8ng h$p, so sánh nhsm lư$ng hóa mVc ñ *nh hưHng
c+a các nhân tA t:i ch!t lư$ng ki m toán BCTC doanh nghi p niêm y6t
trên TTCK Vi t Nam.
NguBn d* liAu gBm d li u sơ c p; d li u th c p.
6. Nh*ng ñóng góp m(i c a ð tài
f Xét v> lý lu,n, ð> tài t8ng h$p lý lu,n theo hư:ng ñi sâu vào h

Chương 3:
K6t qu* nghiên cVu v> các nhân
tA *nh hưHng ñ6n ch!t lư$ng
ki m toán báo cáo tài chính các
doanh nghi p niêm y6t trên thR
trưPng chVng khoán Vi t Nam

Tr4 lFi câu h2i nghiên c u th 2:

Nhân tA nào ñư$c ñánh giá là có mVc
ñ *nh hưHng quan tr ng nh!t, cũng
như thV t7 mVc ñ *nh hưHng c+a
tUng nhân tA, t:i ch!t lư$ng ki m toán
BCTC doanh nghi p niêm y6t trên
TTCK Vi t Nam hi n nay?

th ng hóa các nhân tA (tiêu chí ño lưPng nhân tA) *nh hưHng t:i ch!t lư$ng
ki m toán BCTC c+a DNNY.
f Xét v> th7c tiXn, ð> tài nghiên cVu ñánh giá m c ñ

Chương 4:

nh hư ng c!a

các nhân t t:i ch!t lư$ng ki m toán BCTC các doanh nghi p niêm y6t
trên TTCK Vi t Nam, dư:i góc nhìn c+a KTV, qua ñó ñ xu t các gi i
pháp tr ng tâm phù h$p v:i th7c tiXn H Vi t Nam.

Gi*i pháp và ki6n nghR nhsm
nâng cao ch!t lư$ng ki m toán
báo cáo tài chính các doanh
nghi p niêm y6t trên thR trưPng
chVng khoán Vi t Nam.

Tr4 lFi câu h2i nghiên c u th 3:
Gi*i pháp nào c1n ñư$c chú tr ng
nhsm nâng cao ch!t lư$ng ki m toán
BCTC doanh nghi p niêm y6t trên
TTCK Vi t Nam?

5
CHƯƠNG 1. CƠ S

LÝ LUNN COA VISC NGHIÊN CUU CÁC

NHÂN TX YNH HƯ NG ðZN CH[T LƯ\NG KI]M TOÁN BÁO
CÁO TÀI CHÍNH DOANH NGHISP NIÊM YZT TRÊN THe
TRƯfNG CHUNG KHOÁN

6
mình và h0 có th( ch u thi t h'i r t n1ng n n,u như các thông tin tài
chính mà h0 d2a vào ñó ñ( ra quy,t ñ nh không ñ m b o ñ tin c4y.
1.1.1.3. ChVc năng c+a thR trưPng chVng khoán
ChVc năng c+a TTCK th hi n vai trò c+a TTCK ñAi v:i n>n kinh t6,
c( th : Huy ñ ng vAn; Khuy6n khích ti6t ki m và ñ1u tư; Công c( di

1.1. Thg trưFng ch ng khoán và doanh nghiAp niêm y t trên thg

chuy n ñ1u tư; Khuy6n khích c=nh tranh; Ph*n ánh sVc kh\e c+a n>n

trưFng ch ng khoán

kinh t6; Công c( h i nh,p vào n>n kinh t6 th6 gi:i.

ðMc ñi m TTCK, ñMc ñi m doanh nghi p niêm y6t chi phAi ñMc ñi m
BCTC c+a doanh nghi p niêm y6t, qua ñó cho th!y s7 c1n thi6t, cũng

1.1.1.4. Phân lo=i thR trưPng chVng khoán

Căn cV vào các tiêu chí khác nhau, như: quá trình lưu thông ch ng khoán,

như vai trò quan tr ng c+a ki m toán ñ c l,p ñAi v:i ñ tin c,y c+a các

phương th c giao d ch, kỳ h'n giao d ch, TTCK ñư$c phân lo=i khác nhau.

thông tin trên BCTC, góp ph1n vào s7 minh b=ch c+a TTCK và b*o v

1.1.1.5. ðMc ñi m c+a thR trưPng chVng khoán

nhà ñ1u tư. Nh0ng n i dung dư:i ñây nhsm làm rõ cơ sH lý thuy6t v>

3 ñMc ñi m cơ b*n c+a TTCK ñã t=o nên tính h!p dOn c+a thR trưPng và thu

TTCK, doanh nghi p niêm y6t và BCTC c+a doanh nghi p niêm y6t

hút c ng ñmng các NðT cá nhân cũng như t8 chVc, tuy nhiên, tính minh b'ch

dư:i góc nhìn ki m toán.

c!a thông tin trên TTCK, trong ñó c#n vai trò c!a ki(m toán ñ i v=i ñ tin c4y

1.1.1. Th$ trư%ng ch ng khoán

c!a thông tin, là m t v!n ñ> ñư$c quan tâm hàng ñ1u góp ph1n b*o v NðT.

1.1.1.1. LRch sr hình thành thR trưPng chVng khoán

1.1.1.6. Các ch+ th tham gia thR trưPng chVng khoán

LRch sr TTCK gzn li>n v:i n>n kinh t6 hàng hóa. { Châu Âu, TTCK

Ch+ th ph> bi,n nh t t'o nên s2 sôi ñ ng c!a TTCK chính là các

xu!t hi n tU ñ1u th6 k} thV XVI. ð6n nay, TTCK trH thành thR trưPng tài

công ty c8 ph1n và NðT. Công ty c8 ph1n là ch+ th phát hành và niêm

chính b,c cao, phát tri n m=nh và luôn có sVc h!p dOn ñAi v:i các NðT

y6t c8 phi6uf ngumn hàng hóa quan tr ng và có khAi lư$ng áp ñ*o trên

H c* các quAc gia ñang phát tri n và ñã phát tri n.

TTCK và các NðTf ngưPi th7c hi n giao dRch mua bán trên TTCK.

1.1.1.2. Khái ni m thR trưPng chVng khoán

1.1.2. Doanh nghi p niêm y t trên th$ trư%ng ch ng khoán

TTCK là m t thR trưPng có t8 chVc, nơi diXn ra các ho=t ñ ng mua
bán các lo=i chVng khoán c+a các DNNY trên thR trưPng.

1.1.2.1. Khái ni m doanh nghi p niêm y6t
DNNY là t8 chVc niêm y6t trên TTCK, là công ty c8 ph1n (thu c

TTCK là thR trưPng tài chính b,c cao, nơi mà các NðT luôn c#n

ñơn vR có l$i ích công chúng) có ñ+ ñi>u ki n v> vAn, ho=t ñ ng kinh

có các thông tin tài chính minh b'ch ñ( ra các quy,t ñ nh kinh t, c!a

doanh, kh* năng tài chính, sA c8 ñông hoMc sA ngưPi sH h0u và ñư$c
niêm y6t trên TTCK (SH GDCK hoMc Trung tâm GDCK).


7
1.1.2.2. ðMc ñi m c+a doanh nghi p niêm y6t
5 ñMc ñi m cơ b*n c+a DNNY ñã ñư$c phân tích dư:i góc nhìn c+a

8
l$i ích tU k6t qu* ki m toán; giúp các DNNY nâng cao trình ñ qu*n lý và uy
tín; giúp các cơ quan chVc năng ñ> ra các văn b*n lu,t phù h$p.

ki m toán viên và NðT có *nh hưHng t:i ñMc ñi m BCTC c+a DNNY mang

1.2.3. Các lo2i báo cáo ki m toán báo cáo tài chính doanh nghi p

ñMc trưng c+a công ty c8 ph1n, ñAi tư$ng sH h0u (c8 ñông), lĩnh v7c ngành

niêm y t trên th$ trư%ng ch ng khoán

ngh>, qui mô và tính ch!t nghi p v(, ñmng thPi chRu s7 qu*n lý chMt ch€ bHi

1.2.3.1. Quy trình ki m toán BCTC các DNNY trên TTCK

h thAng pháp lu,t.
Qui trình ki m toán BCTC DNNY trên TTCK ñ*m b*o tuân th+ qui
1.1.3. ð.c ñi m báo cáo tài chính c/a doanh nghi p niêm y t

trình ki m toán chung.

Th nh t, BCTC DNNY ñòi h\i ñ tin c,y cao và r!t nh=y c*m;
Th hai, BCTC theo dõi và ph*n ánh nhi>u ch• tiêu ñMc thù;
Th ba, BCTC ph*n ánh khAi lư$ng nghi p v( l:n và phVc t=p;
Th tư, BCTC c+a DNNY ph*i tuân th+ các qui ñRnh khzt khe hơn
c+a TTCK, trong ñó có yêu c1u bzt bu c ph*i ki m toán.
1.2. Kiim toán báo cáo tài chính c a doanh nghiAp niêm y t

1.2.3.2. Các lo=i báo cáo ki m toán BCTC DNNY trên TTCK
BCKiT có các d=ng ý ki6n gmm Ý ki6n ch!p nh,n toàn ph1n và Ý
ki6n không ph*i ch!p nh,n toàn ph1n: (i) Ý ki6n ngo=i trU; (ii) Ý ki6n
ki m toán trái ngư$c; (iii) Ý ki6n tU chAi ñưa ra ý ki6n.
Trong các lo=i ý ki6n ki m toán, ý ki6n ch!p nh,n toàn ph1n ñư$c

1.2.1. Khái ni m và phân lo2i ki m toán

DNNY và NðT trên TTCK mong ñ$i nh!t.

1.2.1.1. Khái ni m ki m toán

1.3. Các nhân t8 4nh hưkng ñ n ch t lư$ng kiim toán báo cáo tài chính

Ki m toán ñ c l,p ñAi v:i BCTC c+a DNNY là vi c KTV thu c các
công ty ki m toán ñ c l,p ñáp Vng các yêu c1u ki m toán DNNY, ki m
tra và ñưa ra ý ki6n v> tính trung th7c và h$p lý xét trên các khía c=nh
tr ng y6u c+a BCTC doanh nghi p niêm y6t.
1.2.1.2. Phân lo=i ki m toán

c a doanh nghiAp niêm y t

1.3.1. ð i tư ng quan tâm t6i ch t lư ng ki m toán báo cáo tài chính
c/a doanh nghi p niêm y t
Các nghiên cVu v> ch!t lư$ng ki m toán cũng cho th!y, ch!t lư$ng ki m

Ki m toán ñư$c phân lo=i theo chVc năng, ch+ th và tính ch!t bzt

toán BCTC nh,n ñư$c s7 quan tâm bHi nhi>u ñAi tư$ng, ñMc bi t là nhà ñ1u

bu c, cho th!y ưu, như$c ñi m c+a tUng lo=i hình ki m toán. Ki m toán

tư t8 chVc (công ty chVng khoán, các quĩ ñ1u tư…) và nhà ñ1u tư cá nhân

ñ c l,p ñAi v:i BCTC DNNY trên TTCK là hình thVc ki m toán bzt

(thu c m i t1ng l:p dân cư trong xã h i). ðây là nhóm quan tâm mang tính

bu c do KTV và CTKT ñ c l,p th7c hi n.

ñMc trưng nh!t trên TTCK t:i ch!t lư$ng ki m toán. Nhóm này thưPng ph*i

1.2.2. Vai trò c/a ki m toán ñ4c l5p ñ i v6i báo cáo tài chính doanh nghi p
niêm y t: Ki m toán BCTC DNNY giúp tăng ñ tin c,y c+a thông tin trên
BCTC và tính minh b=ch c+a TTCK; nhsm b*o v NðT và các ñAi tư$ng có

ñAi mMt v:i r+i ro tU các BCTC thi6u tin c,y, do v,y luôn mong muAn nh,n
ñư$c BCTC và BCKiT có ch!t lư$ng tU phía KTV/CTKTf là cơ sH cho các
quy6t ñRnh ñ1u tư c+a mình và h có quy>n ki n KTV/CTKT n6u các BCTC


9

10

ñã ñư$c ki m toán còn chVa ñ7ng cái sai ph=m tr ng y6u gây thi t h=i cho
các quy6t ñRnh ñ1u tư c+a h .

MVc ñ chuyên sâu

1.3.2. Quan ñi m ch t lư ng ki m toán báo cáo tài chính doanh nghi p
Kinh nghi m

niêm y t
ð6n nay, t8ng h$p tU các nghiên tU nư:c ngoài, có hai quan ñi m
chính v> ch!t lư$ng ki m toán ñ c l,p ñAi v:i BCTC, ñư$c hình thành

Trình ñ

Nhóm nhân t8 thulc v
KTV/nhóm kiim toán

ð c l,p

tU quan ñi m th7c hành, nh@m thAa mãn ñ i tưCng sD dEng d ch vE ki(m
toán và quan ñi m khoa h c v> ki m toán, là kh năng phát hi n và báo
cáo các sai ph'm tr0ng y,u trên các BCTC ñư$c ki m toán.

Ý thVc tuân th+ chu…n m7c
Thái ñ th,n tr ng

ðánh giá ch!t lư$ng ki m toán theo mVc ñ th\a mãn c+a ñAi tư$ng

sr d(ng là không hoàn toàn ñơn gi*n, vì ngưPi sr d(ng k6t qu* ki m
toán không th quan sát m t cách tr7c ti6p ho=t ñ ng ki m toán. Vì th6,

Chuyên nghi p
Nhân tA khác

ñ ñánh giá ch!t lư$ng ki m toán, các nhà nghiên cVu thưPng ñánh giá
kh* năng phát hi n và báo cáo v> các sai sót tr ng y6u c+a các KTV

Giá phí ki m toán

thông qua vi c xác ñRnh và ño lưPng các nhân tA *nh hưHng ñ6n chúng.

Qui mô công ty

1.3.3. Các nhân t

Phương pháp ki m toán

nh hư ng t6i ch t lư ng ki m toán báo cáo tài

chính c/a các doanh nghi p niêm y t

Nhóm nhân t8 thulc v
Công ty kiim toán

H thAng ki m soát ch!t lư$ng

Sơ ñm dư:i ñây cho th!y, các k6t qu* nghiên cVu là có s7 khác
nhau v> mVc ñ *nh hưHng c+a các nhân tA, tuy nhiên h thAng l=i, có ba

Nhân tA khác

nhóm nhân tA *nh hưHng t:i ch!t lư$ng ki m toán BCTC c+a DNNY.
N i dung chi ti6t các nhân tA/nhóm nhân tA qua các nghiên cVu ñư$c
làm rõ như sau:

Môi trưPng pháp lý
Khách hàng ki m toán (DNNY)

Nhóm nhân t8 bên ngoài

Nhân tA bên ngoài khác

Sơ ñB Các nhóm nhân t8 4nh hưkng ñ n ch t lư$ng kiim toán BCTC
c a doanh nghiAp niêm y t


11

12

1.3.3.1. Nhóm nhân tA thu c v> ki m toán viên/Nhóm ki m toán
Nhân t8 th

nh t: M c ñl chuyên sâu (Chuyên sâu= Industry

Expertise): V:i vai trò ñMc trưng riêng c+a ki m toán trên TTCK, nhân tA

toán v:i ch!t lư$ng cao, vì h có kh* năng phát hi n và báo cáo các lJi và các

v!n ñ> b!t thưPng mà h phát hi n ñư$c, và ít có kh* năng th\a hi p trong
quá trình ki m toán.

chuyên sâu thưPng ñư$c ñòi h\i cao hơn và có mVc ñ *nh hưHng quan

Nhân t8 th sáu: Thái ñl thun trwng (Due Care): Do mVc ñ *nh

tr ng hơn t:i ch!t lư$ng ki m toán BCTC c+a DNNY do tính ch!t phVc

hưHng r ng l:n c+a ch!t lư$ng ki m toán BCTC c+a DNNY t:i các NðT

t=p c+a BCTC c+a DNNY, cũng như sA lư$ng và trình ñ ñAi tư$ng quan

trên TTCK, thái ñ th,n tr ng c+a KTV ñư$c ñánh giá là nhân tA quan

tâm t:i các BCTC ñã ñư$c ki m toán s€ làm tăng r+i ro ki m toán.

tr ng, nh!t là s7 th,n tr ng c+a KTV trong các cu c ki m toán BCTC chVa

Nhân t8 th hai: Kinh nghiAm c a KTV/nhóm kiim toán ñ8i v(i

ñ7ng nhi>u các kho*n ư:c tính k6 toán, hay khi có nghi ngP v> tính ho=t

khách hàng (Kinh nghiAm= Council Experience): ðMc trưng c+a BCTC

ñ ng liên t(c c+a DNNY, hơn n0a mVc ñ r+i ro ki m toán BCTC DNNY

DNNY trên TTCK khi6n cho r+i ro ki m toán BCTC c+a DNNY thưPng

thưPng là cao hơn, dOn ñ6n KTV c1n th,n tr ng hơn khi xác ñRnh mVc sai

cao hơn so v:i doanh nghi p không niêm y6t, do v,y, tương t7 như ñAi v:i

sót ñư$c coi là tr ng y6u.

nhân tA chuyên sâu, nhân tA kinh nghi m cũng *nh hưHng cao t:i ch!t lư$ng

Nhân t8 th b4y: Tính chuyên nghiAp c a KTV/nhóm kiim toán

ki m toán, do v,y, ñAi v:i các cu c ki m toán phVc t=p, r+i ro cao nên ñư$c

(Chuyên nghiAp= field work conduct): MMc dù nhân tA Chuyên nghi p

giao cho các KTV/nhóm ki m toán có nhi>u kinh nghi m th7c hi n.

thưPng không ñư$c ñánh giá là nhân tA quan tr ng nh!t trong các nghiên

nghiAp (Trình ñl=Technical

cVu, tuy nhiên, ñAi v:i cu c ki m toán BCTC DNNY vi c b*o ñ*m tính

Competence): Nhân tA trình ñ ñư$c coi như yêu c1u tAi thi u ñAi v:i

chuyên nghi p c1n ñư$c chú tr ng do công vi c ki m toán ñAi v:i BCTC

KTV/nhóm KT khi ñư$c giao th7c hi n m t cu c ki m toán BCTC t=i

DNNY ñòi h\i áp l7c và chuyên môn cao.

Nhân t8 th

ba: Năng ltc ngh

khách hàng nói chung cũng như khách hàng là DNNY nói riêng..
Nhân t8 th tư: Tuân th tính ñlc lup (ðlc lup= Independence):
Các nghiên cVu ñ>u kh†ng ñRnh, KTV/nhóm ki m toán ñ c l,p v:i khách

Nhóm nhân t8 khác thulc KTV/nhóm kiim toán (Other factors).
1.3.3.2. Nhóm nhân tA thu c công ty ki m toán
Nhân t8 th

nh t, Giá phí kiim toán (Audit fee): TTCK ñòi h\i

hàng nghĩa là s€ có kh* năng cung c!p m t cu c ki m toán có ch!t lư$ng

ch!t lư$ng ki m toán cao hơn, trong khi r+i ro ki m toán cũng cao hơn, do

cao hơn. Nh!t là ñAi v:i v:i vi c ñ*m b*o ch!t lư$ng ki m toán BCTC c+a

ñó chi phí ki m toán s€ là nhân tA có *nh hưHng quan tr ng t:i ch!t lư$ng

các doanh nghi p có l$i ích công chúng (trong ñó có DNNY trên TTCK),

ki m toán, nh!t là ñAi v:i BCTC c+a DNNY.

tuân th+ tính ñ c l,p càng trH nên quan tr ng, n6u không, các sai ph=m

Nhân t8 th hai, Qui mô công ty kiim toán (Firm’ size): H1u h6t

tr ng y6u trên các BCTC c+a DNNY dù ñã ñư$c KTV phát hi n, nhưng có

các nghiên cVu ñ>u cho th!y qui mô CTKT là nhân tA *nh hưHng t:i ch!t

th không ñư$c báo cáo do thông ñmng v:i khách hàng, hoMc ph(c v( l$i

lư$ng ki m toán. Các DNNY trên TTCK cũng thưPng ch!p nh,n mVc phí

ích nhóm c8 ñông hay cá nhân c+a KTV/CTKT.

ki m toán cao hơn ñ mPi KTV c+a CTKT l:n ki m toán BCTC nhsm

Nhân t8 th

năm: Ý th c tuân th

chuvn mtc ñ9o ñ c ngh

tăng uy tín c+a chính DNNY.

nghiAp (Chuvn m c ñ9o ñ c= Ethical Standards): Các KTV/nhóm KT

Nhân t8 th ba: Phương pháp kiim toán (Audit Approach): ðAi

c+a các CTKT ñáp Vng các tiêu chu…n ñ=o ñVc cao nghĩa là th7c hi n ki m

v:i ki m toán BCTC c+a DNNY, do r+i ro ki m toán cao hơn, nên c1n có


13

14

m t phương pháp ki m toán hi u qu* nhsm hJ tr$ KTV th7c hi n ki m

CHƯƠNG 2. PHÂN TÍCH TH•C TR€NG V•I VISC XÁC ðeNH

toán chuyên nghi p hơn cũng như ñánh giá tAt hơn r+i ro c+a DNNY, do

CÁC NHÂN TX YNH HƯ NG ðZN CH[T LƯ\NG KI]M TOÁN

ñó nhân tA này ñư$c coi là nhân tA quan tr ng *nh hưHng ñ6n ch!t lư$ng

BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÁC DOANH NGHISP NIÊM YZT TRÊN

ki m toán BCTC nói chung cũng như c+a DNNY nói riêng.

THe TRƯfNG CHUNG KHOÁN VIST NAM

Nhân t8 th tư: HA th8ng kiim soát ch t lư$ng nli bl (Quality
Control): Nhân tA này H h1u h6t các quAc gia ñ>u ñư$c coi tr ng, ñư$c qui

2.1. T ng quan thg trưFng ch ng khoán ViAt Nam và các doanh nghiAp

ñRnh bzt bu c th7c hi n theo chu…n m7c ki m toán, ñư$c coi là m t tiêu chí

niêm y t

ñánh giá tiêu chu…n CTKT ñ+ ñi>u ki n ki m toán DNNY trên TTCK.
Nhóm nhân t8 khác thulc CTKT.
1.3.3.3. Nhóm nhân tA bên ngoài:

Các nhân tA bên ngoài thưPng mang ñMc trưng tùy tUng quAc gia, gmm
Môi trưPng pháp lý, DNNY, ki m soát tU ngoài và khác.

Th7c tr=ng ñMc ñi m TTCK và DNNY trên TTCK Vi t Nam ñư$c làm
rõ theo hư:ng tác ñ ng t:i vi c xác ñRnh các nhân tA *nh hưHng t:i ch!t
lư$ng ki m toán BCTC c+a DNNY.
2.1.1. S; phát tri n c/a th$ trư%ng ch ng khoán Vi t Nam và các doanh
nghi p niêm y t: Chia làm hai giai ño=n chính; TU năm 2000 ñ6n năm

K t luun Chương 1

2005 và tU năm 2006 ñ6n nay.

Chương 1 ñã khái quát các v!n ñ> lý lu,n chung nh!t v> TTCK, doanh

2.1.2. ði=u ki n niêm y t c/a doanh nghi p trên th$ trư%ng ch ng khoán

nghi p niêm y6t, ñMc ñi m BCTC c+a DNNY *nh hưHng t:i ki m toán

Vi t Nam: ðư$c qui ñRnh t=i NghR ñRnh SA 58/2012/NðfCP ngày

BCTC. K6t qu* n8i b,t c+a Chương 1 ñó là ñã h thAng hóa các nhân tA

15/9/2012 Hư:ng dOn th7c hi n Lu,t ChVng khoán.

*nh hưHng t:i ch!t lư$ng ki m toán theo hư:ng ñi sâu ñAi v:i BCTC c+a

2.1.3. ð.c ñi m doanh nghi p niêm y t trên th$ trư%ng ch ng khoán Vi t

DNNY trên TTCK. Theo ñó, có 3 nhóm nhân tA *nh hưHng t:i ch!t lư$ng

ki m toán gmm nhóm thu c v> KTV, thu c v> CTKT và nhóm bên ngoài.
CH sH lý lu,n và t8ng quan v> các nhóm nhân tA này s€ là ti>n ñ> quan
tr ng trong vi c nghiên cVu kh*o sát th7c nghi m ñ xác ñRnh các nhân tA
*nh hưHng, cũng như ñánh giá mVc ñ tác ñ ng c+a chúng t:i ch!t lư$ng
ki m toán BCTC DNNY trên TTCK Vi t Nam.

Nam nh hư ng t6i ki m toán
Xét trên góc ñ ki m toán, các DNNY trên TTCK Vi t Nam, ngoài vi c
mang ñMc trưng chung, còn có nh0ng ñMc ñi m riêng c+a m t TTCK non tr‡
như H Vi t Nam, do ñó *nh hưHng t:i vai trò cũng như các nhân tA *nh hưHng
t:i ch!t lư$ng ki m toán BCTC. Các minh chVng th hi n trên các ñi m
chính sau: M t là, các DNNY là các công ty c> ph#n ñã có ñ! ñi u ki n niêm
y,t theo qui ñ nh; Hai là, DNNY kinh doanh ña ngành ngh , tính ch t nghi p
vE ph c t'p, phát sinh nhi u; Ba là, DNNY thưNng có qui mô l=n và t> ch c
phân tán; B n là, h th ng ki(m soát n i b DNNY còn nhi u ñi(m y,u; Năm
là, DNNY ph i ñáp ng yêu c#u khOt khe hơn v công b thông tin BCTC.


15

16

2.2. Kiim toán báo cáo tài chính doanh nghiAp niêm y t trên thg

2.3. Xác ñgnh các nhân t8 4nh hưkng t(i ch t lư$ng kiim toán BCTC

trưFng ch ng khoán ViAt Nam
2.2.1. ð.c ñi m công ty ki m toán ñ4c l5p ñư c ch p thu5n ki m toán

c a doanh nghiAp niêm y t trên TTCK ViAt Nam

Qua phân tích th7c tr=ng Vi t Nam, 16 nhân tA (thu c 3 nhóm) cùng v:i

doanh nghi p niêm y t

62 tiêu chí thu c nhân tA ñư$c xác ñRnh là có mVc ñ *nh hưHng quan tr ng

Th7c tr=ng ki m toán ñư$c phân tích theo hư:ng nhsm xác ñRnh các

t:i ch!t lư$ng ki m toán BCTC DNNY trên TTCK Vi t Nam hi n nay.

nhân tA *nh hưHng t:i ch!t lư$ng ki m toán BCTC DNNY trên TTCK Vi t

2.3.1. Nhóm nhân t bên ngoài

Nam, gmm các minh chVng ñư$c h thAng hóa v>: S7 hình thành và phát

2.3.1.1. Môi trưPng pháp lý cho ho=t ñ ng ki m toán BCTC DNNY (Môi

tri n c+a ki m toán ñ c l,p t=i Vi t Nam; Cơ sH pháp lý c+a ho=t ñ ng

trưFng pháp lý): 3 tiêu chí ño lưPng nhân tA Môi trưPng pháp lý cho ho=t

ki m toán ñ c l,p báo cáo tài chính doanh nghi p niêm y6t và ðMc ñi m

ñ ng ki m toán gmm: (1) S7 ñ#y ñ!; (2) S7 phù hCp; (3) Ch6 tài xD ph't.

công ty ki m toán BCTC DNNY trên TTCK Vi t Nam.

2.3.1.2. Nhân tA khách hàng là doanh nghi p niêm y6t (DNNY): v:i 6 tiêu

2.2.2. Vai trò c/a ki m toán báo cáo tài chính doanh nghi p niêm y t

chí ño lưPng nhân tA khách hàng DNNY (liên quan ñ6n s7 hi u bi6t và ý

trên th$ trư%ng ch ng khoán Vi t Nam
Minh chVng v> chênh l ch sA li u BCTC trư:c và sau ki m toán năm
cũng như soát xét BCTC bán niên, phân tích v> các lo=i ý ki6n ki m toán c+a
KTV ñAi v:i BCTC c+a DNNY trên TTCK Vi t Nam thPi gian qua ñã cho
th!y rõ vai trò tr7c ti6p c+a ki m toán nhsm giúp các thông tin trên BCTC
c+a DNNY trH nên trung th7c và minh b=ch hơn; giúp NðT tin c,y và có
nh0ng th,n tr ng khi sr d(ng thông tin trên BCTC; là căn cV cho các quy6t
ñRnh chia c8 tVc, phát hành thêm; phát hi n ñi m y6u v> môi trưPng pháp lý.

thVc c+a ban lanh ñ=o DNNY, ñMc trưng qui mô, ngành ngh> và ch!t lư$ng
c+a h thAng ki m soát n i b c+a DNNY).
2.3.1.3. Nhân tA bên ngoài khác (Ngoài khác): Gmm 3 tiêu chí ño lưPng: (1)
Môi trưNng kinh t, vĩ mô; (2) Môi trưNng văn hóa, thói quen c!a ngưNi sD
dEng d ch vE ki(m toán; (3) Vai trò ki(m soát ch t lưCng ki(m toán BCTC
DNNY tX bên ngoài.
2.3.2. Nhóm Nhân t thu4c v= ki m toán viên
8 nhân tA và 32 tiêu chí ño lưPng nhân tA thu c v> KTV/nhóm ki m
toán ñư$c xác ñRnh *nh hưHng ñ6n ch!t lư$ng ki m toán BCTC DNNY

2.2.3. Th;c tr2ng ñánh giá ch t lư ng ki m toán báo cáo tài chính c/a

trên TTCK Vi t Nam hi n nay gmm:

doanh nghi p niêm y t

2.3.2.1. ð*m b*o tính ñ c l,p (ðlc lup): Có 4 tiêu chí ño lưPng.

Th7c t6 t=i Vi t Nam, vi c ñánh giá ch!t lư$ng ki m toán báo cáo tài
chính c+a doanh nghi p niêm y6t ñư$c th7c hi n bHi chính các công ty ki m
toán (thông qua h thAng ki m soát ch!t lư$ng n i b ) và tU các cơ quan có
th…m quy>n (ch+ y6u là VACPA) thông qua các ho=t ñ ng ki m soát ch!t
lư$ng tU ngoài, tuy nhiên các ñánh giá ch!t lư$ng ch+ y6u d7a trên tuân th+
qui trình và chu…n m7c ki m toán c+a KTV và công ty ki m toán; NðT
không t7 ñánh giá ñư$c mà ch• có th tin tưHng vào ý ki6n ki m toán cho ñ6n
khi h,u qu* x*y ra.

2.3.2.2. Trình ñ chuyên môn ngh> nghi p c+a KTV/nhóm KT (Trình ñl):
Có 3 tiêu chí ño lưPng.
2.3.2.3. Kh* năng chuyên sâu (tinh thông ngh> nghi p) c+a KTV/nhóm
ki m toán (Chuyên sâu): Có 3 tiêu chí ño lưPng.
2.3.2.4. Kinh nghi m ki m toán ñAi v:i khách hàng c+a KTV/nhóm ki m
toán (Kinh nghiAm): Có 2 tiêu chí ño lưPng.


17

18

2.3.2.5 Thái ñ ngh> nghi p (S7 th,n tr ng, hoài nghi ngh> nghi p) c+a

CHƯƠNG 3. KZT QUY NGHIÊN CUU Vƒ CÁC NHÂN TX YNH
HƯ NG ðZN CH[T LƯ\NG KI]M TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
CÁC DOANH NGHISP NIÊM YZT TRÊN THe TRƯfNG
CHUNG KHOÁN VIST NAM

KTV/nhóm KT (Thái ñl ngh nghiAp): có 6 tiêu chí ño lưPng.

2.3.2.6. Nhân tA chuyên nghi p c+a KTV/nhóm KT khi th7c hi n ki m
toán t=i khách hàng (Chuyên nghiAp): có 6 tiêu chí ño lưPng.
2.3.2.7. Ý thVc tuân th+ chu…n m7c ñ=o ñVc ngh> nghi p c+a các thành
viên trong nhóm ki m toán (Ý th c): có 3 tiêu chí ño lưPng.
2.3.2.8. Áp l7c mùa v( ki m toán ñAi v:i KTV/nhóm ki m toán (Áp ltc):
Có 4 tiêu chí ño lưPng.
2.3.3. Nhóm Nhân t thu4c v= công ty ki m toán
5 nhân tA v:i 18 tiêu chí ño lưPng nhân tA thu c CTKT sau ñây ñư$c
xác ñRnh *nh hưHng quan tr ng t:i ch!t lư$ng ki m toán BCTC các DNNY
trên TTCK Vi t Nam hi n nay như sau:
2.3.3.1. Quy mô c+a các CTKT (Qui mô): Có 4 tiêu chí ño lưPng.
2.3.3.2 Danh ti6ng c+a CTKT (Danh ti ng): Có 3 tiêu chí ño lưPng.
2.3.3.3 ði>u ki n làm vi c c+a Công ty ñAi v:i KTV/Nhóm ki m toán
(ði u kiAn làm viAc): Có 5 tiêu chí ño lưPng.
2.3.3.4. Phí ki m toán /thPi gian hoàn thành BCKiT (Phí kiim toán): Có 2

3.1. Thu thup và x? lý s8 liAu nghiên c u
3.1.1. Thi t k câu h@i kh o sát
3.1.2. L;a chCn ñ i tư ng kh o sát
3.1.3. Phương pháp kh o sát và thu hFi phi u kh o sát
3.1.4. Mô t ñ i tư ng tr l%i phi u kh o sát
3.1.5. NguFn dJ li u sK dLng
3.1.6. Mô t các bư6c hình thành dJ li u nghiên c u
Bư(c 1: Mã hóa d0 li u, khai báo, nh,p d0 li u trên SPSS.
Bư(c 2: Mã hóa l=i thang ño thành 3 mVc ñ chính: 1. TU R!t th!pf>
Th!p; 3. Bình thưPng; 5. Caof> R!t cao.
Bư(c 3: Ki m tra thang ño cho k6t qu* các tiêu chí thu c nhân tA là phù h$p.
Bư(c 4: Ki m tra thang ño theo tUng nhóm nhân tA, sau xr lý trên
SPSS, cho k6t qu* 14 nhân tA, v:i 60 tiêu chí ño lưPng, *nh hưHng t:i ch!t
lư$ng ki m toán BCTC DNNY trên TTCK Vi t Nam.

Bư(c 5: Mô t* thAng kê (k6t qu* ñư$c trình bày t=i M(c 3.2)

tiêu chí ño lưPng.
2.3.3.5. H thAng ki m soát ch!t lư$ng c+a công ty ki m toán (HTKSCL):
Có 5 tiêu chí ño lưPng nhân tA.
K t luun Chương 2
D7a vào các nghiên cVu trong nư:c và quAc t6 ñã ñư$c bàn lu,n H
trên, 16 nhân tA ñư$c xác ñRnh *nh hưHng t:i ch!t lư$ng ki m toán BCTC
DNNY trên TTCK Vi t Nam hi n nay, thu c 3 nhóm: Nhóm nhân tA bên
ngoài; Nhóm nhân tA thu c KTV/nhóm ki m toán và Nhóm nhân tA thu c
v> công ty ki m toán. Nghiên cVu cũng ñã gi*i thích chi ti6t n i hàm c+a
16 nhân tA thông qua 62 tiêu chí ño lưPng. 62 tiêu chí này ñư$c k6 thUa tU
các nghiên cVu quAc t6 và phát tri n m:i d7a trên phân tích th7c tr=ng,
ñư$c coi là phù h$p v:i tình hình th7c t6 t=i Vi t Nam.

3.2. Phân tích k t qu4 v m c ñl 4nh hưkng c a các nhân t8 t(i ch t
lư$ng kiim toán báo cáo tài chính doanh nghiAp niêm y t
B4ng T ng h$p m c ñl 4nh hưkng c a 3 nhóm nhân t8 t(i ch t lư$ng
kiim toán
Mã

Ký hiAu

1.Nhóm B NhomKTV
2.Nhóm A Nhombenngoai
3.Nhóm C NhomCTKT

Nhóm nhân t8 4nh
S8 Giá trg
hưkng t(i ch t lư$ng quan trung

kiim toán
sát
bình
Nhóm Ki m toán viên
138 4,2375
Nhóm nhân tA bên ngoài
138 3,9710
Nhóm Công ty ki m toán 138 3,9504

ðl lAch
chuvn
0,63702
0,70978
0,70491

(NguYn: K,t qu kh o sát m c ñ nh hư ng c!a các nhân t t=i ch t
lưCng ki(m toán BCTC DNNY trên TTCK Vi t Nam)


19

20

N i dung dư:i ñây phân tích chi ti6t mVc ñ *nh hưHng c+a các nhân
tA (tiêu chí ño lưPng nhân tA) t8ng h$p ñư$c tU k6t qu* kh*o sát theo 3
nhóm: Nhóm nhân tA Bên ngoài, nhóm KTV và nhóm công ty ki m toán.
Các b*ng dư:i ñây ñư$c szp x6p theo c t giá trR trung bình th hi n mVc ñ
*nh hưHng gi*m d1n c+a các nhân tA.
3.2.1. Nhóm Nhân t bên ngoài
Có 3 nhân tA thu c nhóm Bên ngoài (nhóm A) *nh hưHng t:i ch!t

lư$ng ki m toán, tương Vng v:i 12 tiêu chí ño lưPng nhân tA.
B4ng T ng h$p m c ñl 4nh hưkng c a nhân t8 Nhóm Bên ngoài t(i
ch t lư$ng kiim toán BCTC DNNY trên TTCK ViAt Nam
S8 quan
Giá trg ðl lAch
TT Mã
Ký hiAu
Nhân t8 bên ngoài
sát
trung bình chuvn
1 BC2 DNNY
Nhân tA thu c v> DNNY
138
4,1401
0,81730
Môi trưPng pháp lý ki m
2 BC1 MoitruongPL
138
4,0628
0,96201
toán BCTC DNNY
3 BC3 Ngoaikhac
Nhân tA bên ngoài khác
138
3,7101
1,00350
Nhóm A Nhombenngoai Nhóm nhân t8 bên ngoài
138
3,9710
0,70978

(NguYn: K,t qu kh o sát m c ñ nh hư ng c!a các nhân t t=i ch t
lưCng ki(m toán BCTC DNNY
3.2.2. Nhóm Nhân t thu4c v= ki m toán viên
6 nhân tA thu c Nhóm KTV v:i 30 tiêu chí ño lưPng nhân tA.
B4ng T ng h$p m c ñl 4nh hưkng c a nhân t8 thulc Nhóm KTV t(i
ch t lư$ng kiim toán BCTC DNNY trên TTCK ViAt Nam
STT Mã

Ký hiAu

Nhân t8 Nhóm KTV

S8 quan Giá trg
ðl lAch
sát
trung bình chuvn

Kinh nghi m chuyên sâu c+a
138
4,4551
0,74550
KTV/nhóm KT
Ý thVc và thái ñ ngh> nghi p
2 BC10
Ythuc
138
4,4251
0,79001
c+a KTV/nhóm KT
Tính chuyên nghi p c+a

3 BC9 Chuyennghiep
138
4,3768
0,86187
KTV/nhóm KT
Áp l7c mùa v( ñAi v:i
4 BC11
Apluc
138
4,2754
1,05863
KTV/nhóm KT
5 BC4
Doclap
Tính ñ c l,p c+a KTV/CTKT
138
4,2065
0,88319
6 BC5
Trinhdo
Trình ñ KTV/nhóm KT
138
3,6860
1,08948
Nhóm B NhomKTV Nhóm Kiim toán viên
138
4,2375
0,63702
(NguYn: K,t qu kh o sát m c ñ nh hư ng c!a các nhân t t=i ch t lưCng
ki(m toán BCTC DNNY

1

BC6

Chuyensau

3.2.3. Nhóm Nhân t thu4c v= công ty ki m toán
K6t qu* thV t7 mVc ñ *nh hưHng c+a 5 nhân tA v:i 18 tiêu chí ño
lưPng nhân tA thu c nhóm công ty ki m toán ñư$c th*o lu,n và th hi n
trong B*ng dư:i ñây:
B4ng T ng h$p m c ñl 4nh hưkng c a nhân t8 thulc Nhóm CTKT t(i
ch t lư$ng kiim toán BCTC DNNY trên TTCK ViAt Nam
STT
1

Mã

Ký hiAu

BC16 KiemsoatCL
2

BC14

DKLV

3

BC15

Phi

4

BC13

Danhtieng

5

BC12

Quimo

Nhân t8 Nhóm CTKT

S8 Giá trg
quan trung
sát
bình

H thAng ki m soát ch!t
138 4,2870
lư$ng c+a CTKT
ði>u ki n làm vi c c+a
138
4,0145
KTV/nhóm KT
Phí ki m toán và thPi gian 138
3,9420

hoàn thành BCKiT
Danh ti6ng CTKT
138
3,8309
Qui mô CTKT

138

ðl lAch
chuvn
0,89343
0,85209
1,18240
1,10389

3,6775 1,02131

Nhóm CTKT Nhóm Nhân t8 thulc v
138
3,9504 0,70491
Công ty kiim toán
(NguYn: K,t qu kh o sát m c ñ nh hư ng c!a các nhân t t=i ch t lưCng
ki(m toán BCTC DNNY

Nhóm C

K t luun Chương 3.
Chương 3 ñã mô t* quá trình thu th,p và xr lý sA li u d7a trên ph1n
m>m SPSS 18, k6t qu* phân tích thAng kê mô t* cho th!y nhân tA và thV
t7 mVc ñ *nh hưHng c+a 14 nhân tA thu c 3 nhóm t:i ch!t lư$ng ki m

toán BCTC c+a DNNY trên TTCK Vi t Nam hi n nay. Theo ñó, 5 nhân
tA ñư$c xác ñRnh có *nh hưHng quan tr ng theo thV t7 gi*m d1n thu c
nhóm KTV gmm: Kinh nghi m Chuyên sâu, Ý thVc và Chuyên nghi p,
Áp l7c và Trình ñ . 5 nhân tA có mVc ñ *nh hưHng quan tr ng gi*m
d1n thu c nhóm Công ty ki m toán là H thAng ki m soát ch!t lư$ng,
ði>u ki n làm vi c (trong ñó chú tr ng phương pháp và qui trình ki m
toán), Phí, Danh ti6ng và Qui mô; 3 nhân tA thu c nhóm bên ngoài, nhân
tA DNNY và Môi trưPng pháp lý ñư$c nh,n thVc là có mVc ñ *nh
hưHng quan tr ng hơn nhân tA bên ngoài khác.


21

4.3.1. Tăng cư%ng vai trò qu n lý c/a các cơ quan có thSm quy=n:
UBCKNN, VACPA, B Tài chính.
B Tài
chính

4.1 St cˆn thi t nâng cao ch t lư$ng kiim toán báo cáo tài chính
doanh nghiAp niêm y t trên thg trưFng ch ng khoán ViAt Nam
Dư:i góc nhìn c+a KTV, k6t qu* cho th!y, 65,9% sA KTV ñư$c
kh*o sát cho rsng, ch!t lư$ng ki m toán BCTC các DNNY H Vi t Nam
hi n nay ch• ñư$c ñ*m b*o H mVc bình thưPng, 26,1% cho rsng ñư$c
ñ*m b*o H mVc th!p và r!t th!p. ðmng thPi, k6t qu* ý ki6n kh*o sát tU

Công ty
kiim toán

KTV cũng cho th!y còn tmn t=i v> th7c tr=ng các nhân tA *nh hưHng t:i
ch!t lư$ng ki m toán, do v,y c1n thi6t có các gi*i pháp tác ñ ng vào các

nhân tA nhsm nâng cao ch!t lư$ng ki m toán BCTC các DNNY trên
TTCK Vi t Nam hi n nay.

vào k6t qu* kh*o sát, quan sát th7c t6 và ph\ng v!n thêm chuyên gia, gmm:

1.H thAng
ki m soát ch!t
lư$ng

2.ðK làm vi c
(phương pháp,
công c( ki m
toán)

4.2. Gi4i pháp nâng cao ch t lư$ng kiim toán báo cáo tài chính các
doanh nghiAp niêm y t trên thg trưFng ch ng khoán ViAt Nam
Sơ ñm dư:i ñây cho th!y 3 nhóm gi*i pháp ñư$c ñ> xu!t c1n t,p trung d7a

VACPA

NIÊM YZT TRÊN THe TRƯfNG CHUNG KHOÁN VIST NAM

4.3. Mlt s8 ki n nghg nh‰m tăng cưFng các gi4i pháp

UBCKNN

CHƯƠNG 4. GIYI PHÁP VÀ KIZN NGHe NH‡M NÂNG CAO CH[T
LƯ\NG KI]M TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÁC DOANH NGHISP

22

fð1y ñ+
fPhù h$p
fCh6 tài

Doanh
nghiAp niêm
y t

Môi trưFng
pháp lý

4.2.1. Nhóm gi i pháp nâng cao ch t lư ng KTV/nhóm ki m toán, gYm:
Nâng cao kinh nghi m chuyên sâu c+a KTV/nhóm ki m toán; Nâng
cao ý thVc và thái ñ ngh> nghi p c+a KTV/nhóm KT (Ý thVc); Nâng
cao tính chuyên nghi p c+a KTV/nhóm KT khi th7c hi n cu c ki m toán
t=i khách hàng (Chuyên nghi p); nhóm gi*i pháp nhsm gi*m áp l7c và
ñ*m b*o tính ñ c l,p c+a KTV/nhóm ki m toán.
4.2.2 Nhóm gi i pháp nâng cao ch t lư ng các công ty ki m toán: M t
là, hoàn thi n H thAng ki m soát ch!t lư$ng c+a CTKT; Hai là, c*i
thi n ñi>u ki n làm vi c, trong ñó chú tr ng khâu thi6t k6 m t phương
pháp và công c( th7c hi n ki m toán chuyên nghi p.

1.Kinh
nghi m
chuyên sâu

3.Chuyên
nghi p

4.Áp l7c

KTV/
nhóm KT

2.Ý thVc

5.ð c l,p

f T7 giác/Ý thVc
f Tuy n d(ng/ñào t=o
f Khuy6n khích/Xr ph=t

4.2.3 Nhóm gi i pháp c i thi n môi trư%ng pháp lý: Th nh t, ti6p t(c
hoàn thi n chu…n m7c ki m toán m:i; Th hai, ti6p t(c hoàn thi n chu…n
m7c và ch6 ñ k6 toán.

Sơ ñB ð xu t nhóm gi4i pháp nâng cao ch t lư$ng kiim toán BCTC
DNNY trên TTCK ViAt Nam


23

24
Nghiên cVu cũng ñã gi*i thích chi ti6t n i hàm c+a 16 nhân tA này thông

4.3.2. ð i v6i doanh nghi p niêm y t: Ki6n nghR nhsm gi*m *nh hưHng
x!u tU phía DNNY t:i ch!t lư$ng ki m toán.

qua 62 tiêu chí ño lưPng.

f D7a vào các nhân tA ñã ñư$c xác ñRnh, tác gi* th7c hi n kh*o sát và

4.3.3. Lưu ý ñ i v6i nhà ñTu tư khi sK dLng các báo cáo ki m toán báo

thu hmi ý ki6n ñánh giá tU 138 KTV ñ+ ñi>u ki n ki m toán BCTC DNNY

cáo tài chính: M t sA lưu ý ñAi v:i NðT ñã ñư$c ñ> xu!t liên quan ñ6n

trên TTCK Vi t Nam. K6t qu* sau kh*o sát cho th!y, có 14 nhân tA (v:i 60

các d=ng ý ki6n c+a KTV v> BCTC c+a DNNY.

tiêu chí) ñư$c chia thành ba nhóm *nh hưHng t:i ch!t lư$ng ki m toán

K t luun Chương 4.

BCTC c+a DNNY trên TTCK, v:i các mVc ñ *nh hưHng là khác nhau, c(

Chương 4 ñã th*o lu,n v> th7c tr=ng các nhân tA *nh hưHng t:i ch!t
lư$ng ki m toán BCTC DNNY trên TTCK Vi t Nam hi n nay dư:i góc
nhìn c+a các KTV, theo ñó, d7a trên k6t qu* nghiên cVu tU Chương 3, Lu,n
án ñ> xu!t 3 nhóm gi*i pháp ñư$c ñ> xu!t c1n t,p trung. ð tăng cưPng tính
kh* thi c+a các gi*i pháp, tác gi* ki6n nghR ñAi v:i các cơ quan có th…m
quy>n, ki6n nghR ñAi v:i DNNY. Ngoài ra là m t lưu ý ñAi v:i NðT v>
nh0ng kh* năng x*y ra r+i ro khi sr d(ng các BCTC ñã ñư$c ki m toán.

th : 6 nhân tA thu c v> nhóm KTV có mVc ñ *nh hưHng gi*m d1n, gmm:
Kinh nghi m chuyên sâu, Ý thVc, Chuyên nghi p, Áp l7c, ð c l,p, Trình
ñ ; 3 nhân tA thu c nhóm bên ngoài có mVc ñ *nh hưHng gi*m d1n, gmm:
Doanh nghi p niêm y6t, Môi trưPng pháp lý và Ki m soát bên ngoài; 5

nhân tA thu c v> nhóm CTKT có mVc ñ *nh hưHng gi*m d1n, gmm: H
thAng ki m soát ch!t lư$ng, ði>u ki n làm vi c (ch+ y6u là Phương pháp
và qui trình ki m toán), Phí ki m toán, Danh ti6ng và Qui mô CTKT.
f K6t qu* ñánh giá mVc ñ *nh hưHng c+a các nhân tA này k6t h$p v:i
quan sát th7c t6 và ph\ng v!n m t sA chuyên gia, ñã ñ> xu!t 3 nhóm gi*i

KZT LUNN
Nh0ng ñóng góp chính c+a ð> tài như sau:
f T8ng h$p và phát tri n lý lu,n theo hư:ng ñi sâu vào các nhân tA *nh
hưHng t:i ch!t lư$ng ki m toán BCTC c+a các DNNY. Qua phân tích chi
ti6t công trình nghiên cVu trong nư:c và ngoài nư:c ñã giúp hình thành
khung lý thuy6t, h thAng hóa và phân lo=i 3 nhóm nhân tA *nh hưHng t:i
ch!t lư$ng ki m toán BCTC c+a DNNY.
f K6t h$p v:i phân tích th7c tr=ng t=i Vi t Nam, 16 nhân tA ñư$c xác
ñRnh có *nh hưHng t:i ch!t lư$ng ki m toán BCTC DNNY trên TTCK Vi t
Nam hi n nay, thu c 3 nhóm: Nhóm nhân tA bên ngoài; Nhóm nhân tA
thu c KTV/nhóm ki m toán và Nhóm nhân tA thu c v> công ty ki m toán.

pháp c1n t,p trung, gmm tăng cưPng ch!t lư$ng KTV, ch!t lư$ng công ty
ki m toán và c*i thi n môi trưPng pháp lý; ñmng thPi ki6n nghR ñAi v:i các
cơ quan có th…m quy>n, ñAi v:i DNNY và m t sA lưu ý ñAi v:i NðT. Các
gi*i pháp là h0u ích ñAi v:i KTV và CTKT; h0u ích ñAi v:i các nhà qu*n
lý ch!t lư$ng ki m toán BCTC; và ñMc bi t h0u ích ñAi v:i ngưPi sr d(ng
BCKiT, góp ph1n phát tri n lành m=nh TTCK, giúp NðT nâng cao hi u
bi6t v> r+i ro cũng như quy>n l$i sr d(ng BCTC ñư$c ki m toán.
Nghiên cVu c+a ñ> tài s€ là ti>n ñ> quan tr ng cho vi c xác ñRnh các
thu c tính ñánh giá ch!t lư$ng ki m toán BCTC trên TTCK Vi t Nam.