Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Chính sách việc làm cho thanh niên nông thôn vùng thu hồi đất của Hà Nội

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN

NGUY N VĂN TH NG

CHÍNH SÁCH VI"C LÀM CHO THANH NIÊN
NÔNG THÔN VÙNG THU H)I ð*T C+A HÀ N I
Chuyên ngành: QU4N LÝ KINH T
Mã s8: 62340101

LU?N ÁN TI N S@ KINH T
NgưBi hưDng dFn khoa hJc: GS.TSKH. LÊ DU PHONG

Hà NNi O 2014


i

L I CAM ðOAN
Tác gi xin cam ñoan ñây là công trình khoa h c ñ c l p c a mình. Nh ng
s! li"u và n i dung ñư'c ñưa ra trong lu n án là trung th(c. N i dung c a lu n án
chưa t)ng ñư'c công b! + c trong và ngoài nư,c.

NgưBi cam ñoan

NguyRn Văn ThTng

ii

M CL C
L.I CAM ðOAN ............................................................................................................ i
M5C L5C....................................................................................................................... ii
DANH M5C CH8 CÁI VI;T TDANH M5C HÌNH V>, BANG BICU ....................................................................... vii
L.I ME ðFU ................................................................................................................. ii
CHƯƠNG 1: CƠ SE LÝ LUMN VÀ BÀI HOC KINH NGHIQM VR CHÍNH SÁCH
VIQC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN VÙNG THU HWI ðXTError!
Bookmark not defined.
1.1.

VIQC LÀM CYA THANH NIÊN NÔNG THÔN VÙNG THU HWI ðXTError!
Bookmark not defined.

1.1.1. Thanh niên nông thôn .........................................Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Vi"c làm c a thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t .........................................16
1.2.

CHÍNH SÁCH VIQC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN VÙNG THU
HWI ðXT ..........................................................2Error! Bookmark not defined.

1.2.1. Khái ni"m chính sách vi"c làm cho thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t
..........................................................................2Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Mac tiêu và tiêu chí ñánh giá chính sách vi"c làm cho thanh niên nông thôn
vùng thu h]i ñ^t ..................................................................................................22
1.2.3. Các chính sách b ph n ......................................................................................29
1.3.

CÁC Y;U Te ANH HƯENG TfI CHÍNH SÁCH VIQC LÀM CHO THANH
NIÊN NÔNG THÔN VÙNG THU HWI ðXT ....................................................42

1.3.1. Các yhu t! chính tri j pháp lý..............................................................................43
1.3.2. Các yhu t! kinh th ...............................................Error! Bookmark not defined.
1.3.3. Các yhu t! văn hóa xã h i...................................Error! Bookmark not defined.
1.3.4. Toàn cou hóa và h i nh p kinh th qu!c th ..........Error! Bookmark not defined.


iii
1.4.

KINH NGHIQM TRONG NƯfC VÀ NƯfC NGOÀI VR CHÍNH SÁCH VIQC
LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN TRONG QUÁ TRÌNH CÔNG
NGHIQP HÓA, ðÔ THu HÓA...........................................................................46

1.4.1. Kinh nghi"m c a thành ph! H] Chí Minh ........................................................46
1.4.2. Kinh nghi"m c a Bvc Ninh.................................Error! Bookmark not defined.
1.4.3. Kinh nghi"m c a Trung Qu!c ............................Error! Bookmark not defined.
1.4.4. Bài h c rút ra cho chính quyxn thành ph! Hà N iError!

Bookmark

not

defined.
Tiyu kht chương 1...........................................................................................................59
CHƯƠNG 2: T|NG QUAN VR PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C}UError!

Bookmark

not defined.
2.1.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C}U ......................Error! Bookmark not defined.

2.1.1. Khung lý thuyht ñy nghiên c~u ñx tài .................................................................60
2.1.2. Quy trình nghiên c~u tihp c n t) lý lu n ñhn th(c ti€nError!

Bookmark

not

defined.
2.1.3. Phương pháp thu th p tài li"u, d li"u nghiên c~uError!

Bookmark

not

defined.
2.1.4. K• thu t s‚ dang ñy x‚ lý s! li"u .......................Error! Bookmark not defined.
2.2.

ðƒC ðICM ðuA BÀN NGHIÊN C}U .............................................................65

2.2.1. ðixu ki"n t( nhiên, kinh th j xã h i c a Hà N i nh hư+ng ñhn vi"c làm . Error!
Bookmark not defined.
2.2.2. Khái quát tình hình thanh niên và gia ñình thanh niên vùng thu h]i ñ^t trên ñia
bàn Hà N i qua x‚ lý tài li"u ñixu tra kh o sát ..Error! Bookmark not defined.

Tiyu kht chương 2...........................................................Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 3: ðÁNH GIÁ CHÍNH SÁCH VIQC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG
THÔN VÙNG THU HWI ðXT CYA HÀ N„I..Error! Bookmark not defined.
3.1.

TH…C TR†NG THU HWI ðXT VÀ VIQC LÀM CYA THANH NIÊN NÔNG
THÔN VÙNG THU HWI ðXT TRÊN ðuA BÀN HÀ N„IError!
not defined.

Bookmark


iv
3.1.1. Tình hình thu h]i ñ^t và m^t vi"c làm do thu h]i ñ^t trên ñia bàn Hà N i Error!
Bookmark not defined.
3.1.2. Tình hình chuyyn ñ‡i nghx c a thanh niên nông thôn + Hà N i sau khi bi thu h]i
ñ^t ……………………………………………………………………….............78
3.1.3. Kht qu gi i quyht vi"c làm cho thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t trên ñia
bàn Hà N i ..........................................................Error! Bookmark not defined.
3.2.

TH…C TR†NG CHÍNH SÁCH VIQC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG
THÔN VÙNG THU HWI ðXT CYA HÀ N„I QUA ðIRU TRA, KHAO SÁT
............................................................................Error! Bookmark not defined.

3.2.1. Chính sách ñào t‹o nghx .....................................Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Chính sách b]i thưŒng, h• tr' khi thu h]i ñ^t ....................................................95
3.2.3. Chính sách h• tr' tín dang cho thanh niên ñy tìm và t( t‹o vi"c làm ................99
3.2.4. Chính sách khuyhn khích phát triyn doanh nghi"p và làng nghx nông thôn trên
ñia bàn ñy t‹o vi"c làm t‹i ch•............................Error! Bookmark not defined.

3.2.5. Chính sách xu^t khŽu lao ñ ng nh•m gi i quyht vi"c làm cho thanh niên nông
thôn vùng thu h]i ñ^t ..........................................Error! Bookmark not defined.
3.3.

ðÁNH GIÁ TÁC ð„NG CYA CHÍNH SÁCH VIQC LÀM CHO THANH
NIÊN NÔNG THÔN VÙNG THU HWI ðXT CYA HÀ N„I ........................106

3.3.1. ðánh giá kht qu th(c hi"n chính sách vi"c làm cho thanh niên vùng thu h]i ñ^t
c a Hà N i ..........................................................Error! Bookmark not defined.
3.3.2. H‹n chh c a chính sách vi"c làm thanh niên vùng thu h]i ñ^t Hà N i ...... Error!
Bookmark not defined.
3.3.3. Phân tích các yhu t! tác ñ ng ñhn vi"c làm c a thanh niên vùng thu h]i ñ^t qua
s! li"u ñixu tra, kh o sát ...................................................................................113
3.3.4. Nguyên nhân c a nh ng h‹n chh trong chính sách vi"c làm cho thanh niên nông
thôn vùng thu h]i ñ^t ........................................................................................117
Tiyu kht chương 3...........................................................Error! Bookmark not defined.


v
CHƯƠNG 4: PHƯƠNG HƯfNG VÀ GIAI PHÁP HOÀN THIQN CHÍNH SÁCH
VIQC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN VÙNG THU HWI ðXT CYA
HÀ N„I.............................................................................................................126
4.1.

QUAN ðICM VÀ ðuNH HƯfNG HOÀN THIQN CHÍNH SÁCH VIQC LÀM
CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN VÙNG THU HWI ðXT CYA HÀ N„I
ð;N NĂM 2020...............................................................................................126

4.1.1. Quan ñiym c a chính sách vi"c làm cho thanh niên nông thôn vùng thu h]i
ñ^t…………………………………………………………………………......126

4.1.2. ðinh hư,ng hoàn thi"n chính sách vi"c làm cho thanh niên nông thôn vùng thu
h]i ñ^t + Hà N i ñhn năm 2020 .......................................................................126
4.2.

M„T Se GIAI PHÁP HOÀN THIQN CHÍNH SÁCH VIQC LÀM CHO
THANH NIÊN NÔNG THÔN VÙNG THU HWI ðXT CYA HÀ N„I .........132

4.2.1. Hoàn thi"n chính sách ñào t‹o nghx cho thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t
..........................................................................................................................134
4.2.2. Hoàn thi"n chính sách b]i thưŒng, h• tr' khi thu h]i ñ^t ñy t‹o ñixu ki"n gi i
quyht vi"c làm cho thanh niên nông thôn .........................................................141
4.2.3. Hoàn thi"n chính sách h• tr' tín dang cho thanh niên nông thôn tìm và t( t‹o
vi"c làm.............................................................................................................144
4.2.4. Hoàn thi"n chính sách khuyhn khích phát triyn doanh nghi"p và làng nghx nông
thôn trên ñia bàn ñy t‹o vi"c làm t‹i ch• .........................................................146
4.2.5. Hoàn thi"n chính sách xu^t khŽu lao ñ ng nh•m gi i quyht vi"c làm cho thanh
niên vùng thu h]i ñ^t ........................................................................................151
4.3.

KI N NGH[ CÁC ðI\U KI"N ð] TH^C HI"N CÁC GI4I PHÁP ......153

4.3.1. Nâng cao năng l(c và trách nhi"m c a cán b trong b máy chính quyxn ......153
4.3.2. Tăng cưŒng vai trò c a t‡ ch~c ðoàn Thanh niên ...........................................154
4.3.3. S( tham gia tích c(c c a doanh nghi"p trên ñia bànError!

Bookmark

not

defined.

4.3.4. Thái ñ s’n sàng và tính năng ñ ng c a thanh niên nông thôn j ñ!i tư'ng tr(c
tihp c a chính sách vi"c làm .............................................................................155


vi
4.3.5. B o ñ m ñ ngu]n l(c tài chính cho th(c hi"n chính sách vi"c làm ......... Error!
Bookmark not defined.
Tiyu kht chương 4.........................................................................................................156
K T LU?N .................................................................................................................158
DANH M C TÀI LI"U THAM KH4O..................................................................160
PH L C ....................................................................................................................171


vii

DANH M C CHb CÁI VI T T T
ASXH

An sinh xã h i

BCHTƯ

Ban Ch^p hành trung ương

CNH

Công nghi"p hóa

DNNVV

Doanh nghi"p nh” và v)a

ð ng CSVN

ð ng C ng s n Vi"t Nam

ðoàn TNCS

ðoàn Thanh niên c ng s n

ðTH

ðô thi hóa

GQVL

Gi i quyht vi"c làm

GPMB

Gi i phóng m•t b•ng

HðH

Hi"n ñ‹i hóa

HðND

H i ñ]ng nhân dân

ILO

T‡ ch~c Lao ñ ng qu!c tê

KTjXH

Kinh th j xã h i

LLLð

L(c lư'ng lao ñ ng

NðjCP

Nghi ñinh Chính ph

NQ

Nghi quyht

NSDð

NgưŒi s‚ dang ñ^t

NSNN

Ngân sách nhà nư,c

Qð

Quyht ñinh

QLNN

Qu n lý nhà nư,c

TNCS

Thanh niên c ng s n

TP

Thành ph!

UBND

Yy ban nhân dân

XKLð

Xu^t khŽu lao ñ ng


viii

DANH M C HÌNH Vd, B4NG BI]U
HÌNH Vd

Hình 1.1. Cây mac tiêu c a chính sách vi"c làm cho thanh niên vùng thu h]i ñ^tError! Bookm
Hình 1.2. Mô hình Khung logic ñánh giá chính sách .. Error! Bookmark not defined.

Hình 2.1: Khung lý thuyht nghiên c~u ......................... Error! Bookmark not defined.
Hình 2.2

T– l" tham gia LLLð ñ•c trưng theo tu‡i và gi,i tínhError! Bookmark not defined

Hình 3.1: Phương th~c tìm vi"c c a ngưŒi lao ñ ng trong các DN, KCN trên ñia
bàn Hà N i .................................................. Error! Bookmark not defined.

Hình 3.2: Kht qu gi i quyht vi"c làm cho lao ñ ng bi thu h]i ñ^t theo tu‡i...............Error! Bo
Hình 3.3: Tình hình lao ñ ng còn l‹i tham gia ho‹t ñ ng nông nghi"p sau khi thu
h]i ñ^t t‹i 4 huy"n ñixu tra........................... Error! Bookmark not defined.
BANG

B ng 1.1. Các tiêu chí ñánh giá chính sách vi"c làm cho thanh niênError! Bookmark not def
B ng 2.1. T‡ ch~c ñixu tra ph”ng v^n vx chính sách vi"c làm cho thanh niên vùng
thu h]i ñ^t trên ñia bàn Hà N i ....................Error! Bookmark not defined.
B ng 2.2. Th(c tr‹ng s‚ dang ñ^t t‹i Hà N i............... Error! Bookmark not defined.
B ng 2.3

Tình hình lao ñ ng trên ñia bàn Hà N i....... Error! Bookmark not defined.

B ng 2.4. Dân s! thanh niên nông thôn + Hà N i........ Error! Bookmark not defined.
B ng 2.5: Vx trình ñ và vi trí trong gia ñình c a ñ!i tư'ng thanh niên ñư'c ñixu
tra..................................................................................................................70
B ng 2.6: Phân lo‹i h ñixu tra theo ngành nghx và thu nh pError! Bookmark not defined.
B ng 2.7: Tình hình nhân khŽu và lao ñ ng c a gia ñìnhError! Bookmark not defined.
B ng 2.8. Tình hình chăn nuôi c a gia ñình t‹i các huy"n ñixu tra trư,c và sau các
ñ't thu h]i ñ^t .............................................. Error! Bookmark not defined.

B ng 2.9: Tình hình ñxn bù ñ^t thu h]i và s‚ dang tixn ñxn bù c a các gia ñìnhError! Bookm

B ng 3.1: T‡ng h'p kht qu thu h]i ñ^t c a các d( án trên ñia bàn Hà N iError! Bookmark n
B ng 3.2: Tình hình lao ñ ng thanh niên m^t vi"c làm khi bi thu h]i ñ^t nông
nghi"p trên ñia bàn thành ph! Hà N i .........Error! Bookmark not defined.

B ng 3.3: Vi"c làm thanh niên trư,c và sau khi bi thu h]i ñ^t trên ñia bàn ñixu traError! Book


ix

B ng 3.4: Tình tr‹ng chuyyn ñ‡i nghx c a thanh niên trên các ñia bàn ñixu traError! Bookma

B ng 3.5: Tình tr‹ng chuyyn ñ‡i nghx c a nh ng thanh niên t)ng làm nông nghi"pError! Boo
B ng 3.6: Kh năng thành công c a nh ng thanh niên nông thôn khi tham gia ñào
t‹o ñy chuyyn ñ‡i nghx trên ñia bàn ñixu tra Error! Bookmark not defined.
B ng 3.7: Tình tr‹ng tham gia ñào t‹o nghx c a nhóm thanh niên chuyyn ñ‡i t)

nghx nông nghi"p sang ho‹t ñ ng ngành nghx khác + các huy"n ñixu traError! Boo

B ng 3.8: S! thanh niên nông thôn + Hà N i ñư'c GQVL sau khi thu h]i ñ^tError! Bookmar
B ng 3.9. Cơ c^u thanh niên nông thôn làm vi"c trong các ngành nghxError! Bookmark not

B ng 3.10. L(c lư'ng lao ñ ng Hà N i qua các năm 2005, 2009, 2010Error! Bookmark not d

B ng 3.11. T– l" lao ñ ng tr˜ nông thôn Hà N i qua ñào t‹o nghxError! Bookmark not define
B ng 3.12: ðánh giá vx tác ñ ng c a chính sách ñào t‹o nghx ñhn chuyyn ñ‡i vi"c
làm cho thanh niên khi bi thu h]i ñ^t...........Error! Bookmark not defined.
B ng 3.13: ðánh giá tác ñ ng c a chính sách ñào t‹o nghx ñhn vi"c làm trong các

ngành ñ!i v,i thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^tError! Bookmark not defined

B ng 3.14: T‡ng h'p kht qu chi tr tixn b]i thưŒng GPMB các d( án trên ñia bàn
Hà N i t) năm 2005j 2009........................... Error! Bookmark not defined.
B ng 3.15. ðánh giá vx tác ñ ng c a chính sách b]i thưŒng, h• tr' khi thu h]i ñ^t
ñhn GQVL cho thanh niên ........................... Error! Bookmark not defined.
B ng 3.16: ðánh giá tác ñ ng c a chính sách h• tr' tín dang ñ!i v,i tìm và t( t‹o

vi"c làm cho thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^tError! Bookmark not defined.
B ng 3.17: ðánh giá tác ñ ng c a chính sách phát triyn DN và làng nghx ñ!i v,i thu
hút thanh niên vào làm vi"c sau khi thu h]i ñ^tError! Bookmark not defined.
B ng 3.18. ðánh giá c a thanh niên vx tác ñ ng c a chính sách ñhn vi"c làm trong
các ngành...................................................... Error! Bookmark not defined.
B ng 3.19. T‡ng h'p ñánh giá c a thanh niên và cán b qu n lý vx tác ñ ng c a các

chính sách b ph n vi"c làm cho thanh niên vùng thu h]i ñ^tError! Bookmark not
B ng 3.20. S! thanh niên ñư'c GQVL sau khi thu h]i ñ^tError! Bookmark not defined.

B ng 3.21: Tình hình thu nh p c a h gia ñình trư,c và sau bi thu h]i ñ^tError! Bookmark no
B ng 3.22: Tình hình chi tiêu c a h gia ñình năm 2010Error! Bookmark not defined.


x

B ng 3.23: Khó khăn c a thanh niên vx chuyyn ñ‡i nghx sau khi bi thu h]i ñ^tError! Bookmar
B ng 3.24. ðánh giá tình hình ñŒi s!ng v t ch^t và tinh thon c a gia ñình thanh niên
sau khi bi thu h]i ñ^t .................................... Error! Bookmark not defined.
B ng 3.25: M t s! v^n ñx c a thanh niên sau khi gia ñình bi thu h]i ñ^tError! Bookmark not

B ng 3.26: ðánh giá vx hi"u l(c, hi"u qu c a chính sách vi"c làmError! Bookmark not defin
B ng 3.27: T™ l" chuyyn ñ‡i nghx c a thanh niên ñã t)ng làm nông nghi"p sang các
lĩnh v(c khác ................................................ Error! Bookmark not defined.

B ng 3.28. Khó khăn c a thanh niên nông thôn trong h c t p nâng cao trình ñ nghx
nghi"p ........................................................... Error! Bookmark not defined.
B ng 3.29: M~c ñ ñáp ~ng yêu cou c a các chương trình ñào t‹o b]i dư›ng ñư'c
th(c hi"n t‹i các trung tâm d‹y nghx và gi,i thi"u vi"c làm thanh niên
c a Hà N i.................................................... Error! Bookmark not defined.
B ng 3.30: ðánh giá tác ñ ng c a các hình th~c t‡ ch~c t‹o vi"c làm c a ðoàn
Thanh niên..................................................................................................121
B ng 3.31: Tác ñ ng c a các bi"n pháp mà xã h i ñã th(c hi"n ñ!i v,i thanh niên
vùng thu h]i ñ^t............................................ Error! Bookmark not defined.
B ng 3.32: ðánh giá tình hình ph!i h'p c a Nhà nư,c, doanh nghi"p và ðoàn thanh
niên trong GQVL cho thanh niên vùng thu h]i ñ^tError! Bookmark not defined.
B ng 4.1. D( báo di"n tích ñ^t nông nghi"p và phi nông nghi"p ñhn 2020 khi
chuyyn ñ‡i mac ñích s‚ dang ñ^t...............................................................129

B ng 4.2. Mong mu!n c a thanh niên nông thôn vx chính sách vi"c làmError! Bookmark no
B ng 4.3. M t s! ý kihn c a cán b qu n lý trên ñia bàn Hà N i vx hoàn thi"n
chính sách vi"c làm cho thanh niên nông thônError! Bookmark not defined.
B ng 4.4. Các ch– tiêu quy ho‹ch s‚ dang ñ^t Hà N i ñhn năm 2020 .......................142


1

L I Mf ðgU
1. Tính cip thikt cla ñm tài luon án
Thu h]i ñ^t nông nghi"p phac va mac ñích CNH, HðH và ðTH di€n ra
m‹nh mœ ñã mang ñhn nh ng thay ñ‡i l,n + các vùng nông thôn Vi"t Nam. Báo cáo
t) nh ng ñx tài nghiên c~u c a nhixu nhà khoa h c trong nư,c cho th^y sau khi thu
h]i ñ^t nông nghi"p, ngân sách c a ñia phương tăng lên, cơ s+ h‹ tong nông thôn
ñư'c c i thi"n, thu nh p bình quân ñou ngưŒi c a ñia phương tăng lên hàng năm, t–
l" h nghèo gi m ñi ñáng ky. Tuy nhiên thu h]i ñ^t làm gi m ñi nhanh chóng di"n

tích ñ^t s n xu^t nông nghi"p, nh hư+ng tr(c tihp ñhn vi"c làm c a các h nông
dân và ñe d a an ninh lương th(c. Trong 10 năm t) năm 2001 ñhn 2010, trung bình
m•i năm khu v(c nông thôn nư,c ta ph i nhưŒng 50 nghìn ha ñ^t nông nghi"p.
Theo tính toán c a các nhà phân tích, m•i ha ñ^t nông nghi"p bi thu h]i sœ làm cho
kho ng 10 ngưŒi lao ñ ng m^t vi"c làm; và v,i n‚a tri"u ha ñ^t bi thu h]i t) năm
2001j2010, s! lao ñ ng m^t vi"c làm lên ñhn hàng tri"u ngưŒi.
Hà N i có t‡ng di"n tích ñ^t lên ñhn 334.852 ha, trong ñó di"n tích ñ^t nông
nghi"p chihm t,i gon 52% di"n tích ñ^t c a toàn Thành ph!. ðy phac va cho quá
trình CNHj HðH thì vi"c thu h]i ñ^t nông nghi"p là ñixu không thy tránh kh”i và
ñang di€n ra r^t m‹nh mœ. Trong giai ño‹n 5 năm t) 2008 j 2012, Thành ph! Hà
N i ñã ra quyht ñinh thu h]i ñ^t c a hơn 2000 d( án v,i t‡ng di"n tích ñ^t thu h]i là
16 382.8 ha, trong ñó ñ^t nông nghi"p chihm kho ng 80%. Tính trung bình hàng
năm trên ñia bàn Hà N i di"n tích ñ^t thu h]i kho ng 3200 ha trong ñó 80% là ñ^t
nông nghi"p, kéo theo kho ng 30 nghìn lao ñ ng nông nghi"p m^t vi"c làm trong ñó
phon l,n là lao ñ ng tr˜, nhưng ch– kho ng 13% lao ñ ng thu c h có ñ^t bi thu h]i
tìm ñư'c vi"c làm phi nông nghi"p t‹i ñia bàn, 20% th^t nghi"p hoàn toàn, 67% th^t
nghi"p t)ng phon ho•c ch– có vi"c làm nông nghi"p vào thŒi va. Làm vi"c t‹i các
doanh nghi"p trên ñia bàn và ñi lao ñ ng nư,c ngoài luôn luôn là mơ ư,c c a thanh
niên vùng thu h]i ñ^t. Tuy nhiên, yêu cou cao vx trình ñ , ñ•c bi"t là h c v^n, ñixu
ki"n và k™ lu t lao ñ ng ch•t chœ là nh ng nguyên nhân ch yhu c a vi"c r^t ít lao
ñ ng trong các h nông dân vùng thu h]i ñ^t tìm ñư'c vi"c làm trong các doanh


2

nghi"p và thông qua XKLð. M t s! lao ñ ng ñư'c nh n vào làm nhưng do không
ch^p hành k™ lu t lao ñ ng ho•c do công ty bi phá s n, ch^m d~t h'p ñ]ng lao ñ ng
ph i quay tr+ l‹i v,i nghx nông ho•c tìm vi"c làm thuê; m t s! thanh niên không tìm
ñư'c vi"c làm dính líu ñhn t" n‹n xã h i.
Trong nh ng năm tihp theo, khi mà các KCN như Bvc ThưŒng Tín, Phang

Hi"p, Nam Phú Cát… ñư'c hoàn thành và ñi vào ho‹t ñ ng thì di"n tích ñ^t giành
cho ho‹t ñ ng nông nghi"p sœ còn gi m, t™ l" lao ñ ng tham gia làm vi"c trong khu
v(c nông nghi"p t^t yhu cũng gi m theo và có nguy cơ th^t nghi"p. V^n ñx vi"c làm
cho hơn 1,2 tri"u thanh niên nông thôn mà phon không nh” nh ng ñ!i tư'ng này có
trình ñ văn hóa, chuyên môn th^p, chưa ñáp ~ng ñư'c nh ng yêu cou ngày càng
cao c a thi trưŒng lao ñ ng ñang tr+ thành v^n ñx b~c xúc. Có thy nói, chính sách
vi"c làm cho thanh niên nông thôn t‹i các vùng thu h]i ñ^t nói chung và thành ph!
Hà N i nói riêng còn nhixu b^t c p làm cho kht qu c a chương trình chưa cao, cơ
c^u, ch^t lư'ng và tính bxn v ng trong vi"c làm còn r^t h‹n chh, như: (i) Chính
sách ñào t‹o nghx cho thanh niên nông chưa phù h'p, tác dang còn th^p. Công
tác truyxn thông, tư v^n, hư,ng nghi"p cho thanh niên tuy có làm nhưng chưa
hi"u qu ; (ii) Chính sách h• tr' tín dang cho thanh niên ñy tìm và t( t‹o vi"c làm chưa
ñ m‹nh và trên th(c th triyn khai r^t khó khăn. Các ngu]n v!n cho thanh niên nông
thôn vay v,i lãi su^t ưu ñãi ñy phát triyn s n xu^t kinh doanh còn bé nh”, th tac vay
khá ph~c t‹p; (iii) Chính sách phát triyn DN và làng nghx nông thôn ñy t‹o vi"c làm t‹i
ch• ít phát huy tác dang, s! thanh niên ñia phương ñư'c tuyyn dang vào làm vi"c t‹i
các KCN, DN còn h‹n chh, cơ c^u lao ñ ng chuyyn dich ch m; (iv) Chính sách xu^t
khŽu lao ñ ng ñã ñư'c triyn khai nhưng kht qu vi"c làm và thu nh p c a thanh niên
qua XKLð còn th^p…
Xu^t phát t) th(c ti€n ñó, tác gi l(a ch n ñx tài “Chính sách vi c làm cho
thanh niên nông thôn vùng thu h i ñ t c a Hà N i” ñy làm ñx tài lu n án tihn sĩ.
2. Tqng quan các kkt qus nghiên ctu u trong và ngoài nưDc có liên quan
ñkn ñm tài luon án
Cho ñhn nay ñã có khá nhixu công trình + nư,c ngoài cũng như trong nư,c
nghiên c~u vx vi"c làm nói chung và vi"c làm c a thanh niên nói riêng.


3

2.1.

nư c ngoài: Các công trình có liên quan có thy chia thành 2 nhóm, ñó

là các nghiên c~u mang tính lý thuyht vx vi"c làm nói chung và các nghiên c~u vx
vi"c làm c a thanh niên.
V vi c làm nói chung: Nghiên c~u vx vi"c làm thưŒng ñư'c các tác gi
nư,c ngoài ñx c p ñhn trong các lý thuyht kinh th c a mình trong m!i quan h" v,i
thi trưŒng và Nhà nư,c:
* Các tác phŽm kinh th h c c‡ ñiyn ñx c p ñhn vi"c làm trong nxn kinh th ñã
ñưa ra hai ñinh ñx: (1) Tixn công b•ng s n phŽm biên c a lao ñ ng; (2) Khi m t
kh!i lư'ng lao ñ ng nh^t ñinh ñư'c s‚ dang, ñ th”a dang c a tixn công b•ng ñ
phi th”a dang biên c a s! lư'ng vi"c làm ñó.
ðinh ñx th~ nh^t cho chúng ta m t ñưŒng cou vi"c làm. ðinh ñx th~ hai cho
chúng ta m t ñưŒng cung và s! lư'ng vi"c làm ñư'c xác ñinh + ñiym mà t‹i ñó, ñ
th”a dang c a s n phŽm biên cân b•ng v,i ñ phi th”a dang c a vi"c làm biên. Do
ñó, có b!n phương th~c có thy làm tăng s! vi"c làm: (i) C i tihn vx m•t t‡ ch~c
ho•c vx m•t d( báo nh•m gi m b,t s( th^t nghi"p do “không ăn kh,p”; (ii) H‹ th^p
ñ phi th”a dang biên c a lao ñ ng ñư'c thy hi"n qua tixn lương th(c th mà v,i
m~c lương ñó thì có thêm lao ñ ng ñư'c nh n vào làm vi"c, như v y sœ gi m b,t
th^t nghi"p “t( nguy"n”; (iii) Tăng thêm năng su^t biên v t ch^t c a lao ñ ng trong
các ngành công nghi"p s n xu^t hàng hóa cho ngưŒi ăn lương (là nh ng hàng hóa
mà ñ th”a dang c a tixn lương danh nghĩa căn c~ vào giá c c a nó); (iv) Tăng giá
các hàng hóa không dành cho ngưŒi ăn lương so v,i giá các hàng hóa dành cho
ngưŒi ăn lương; kht h'p v,i s( chuyyn hư,ng tiêu dùng c a nh ng ngưŒi không
làm công ăn lương t) các lo‹i hàng hóa dành cho ngưŒi ăn lương sang các lo‹i hàng
hóa không dành cho ngưŒi ăn lương.[117]
* Jhon Moynard Keynes trong General Theory on Employment, Interes and
(1936). Tác phŽm ñã ñư'c dich ra tihng Vi"t là Lý thuy*t t+ng quát v- vi c làm, lãi
su t và ti-n t [115]
Vx cơ b n h c thuyht Keynes xem xét vi"c xác ñinh s n lư'ng qu!c dân và

vi"c làm trên cơ s+ t‡ng m~c cou ñ!i v,i các hàng hóa, dich va và m t nxn kinh th
có tixm năng s n xu^t trong ñixu ki"n ca thy vx ngu]n l(c và công ngh" c a chính


4

nó. Gi i pháp nh•m làm gi m ho•c lo‹i tr) th^t nghi"p c a Keynes là: Tăng t‡ng
cou thông qua vi"c tăng tr(c tihp chi tiêu c a chính ph ho•c thông qua các chính
sách c a Chính ph khuyhn khích gián tihp ñou tư tư nhân (lãi su^t cho vay th^p, tr'
giá cho ñou tư, gi m thuh...).
Nhưng mô hình vi"c làm c a Keynes có m t s! h‹n chh: M t là nó ñư'c d(a
trên nh ng gi ñinh, ñúng cho các nư,c, nhưng l‹i không ñúng v,i các nư,c ñang
phát triyn; Hai là vi"c t‹o thêm công ăn vi"c làm cho khu v(c thành thi b•ng cách
tăng m~c t‡ng cou sœ có thy thu hút thêm nhixu di cư t) các vùng nông thôn b” ra
thành thi kihm s!ng, gây áp l(c lên công tác qu n lý ñô thi.
* Mô hình “hai khu v(c c‡ ñiyn” c a A.Lewis [117] gi i thích m!i quan h"
gi a nông nghi"p và công nghi"p trong quá trình tăng trư+ng. Mô hình nghiên c~u
s( di chuyyn lao ñ ng t) khu v(c nông nghi"p sang khu v(c công nghi"p. Trong
khu v(c nông nghi"p, năng su^t lao ñ ng và thu nh p c a ngưŒi lao ñ ng nông
nghi"p th^p, lư'ng lao ñ ng trong xã h i ngày càng tăng, nên có s( di chuyyn
ngu]n lao ñ ng dư th)a t) khu v(c nông nghi"p sang khu v(c công nghi"p. Chính
vì khu v(c nông nghi"p mang tính trì tr" nên con gi m don quy mô và t™ tr ng ñou
tư, thay vào ñó, con xây d(ng và ñou tư vào khu v(c công nghi"p ñy thu hút ngưŒi
lao ñ ng. Mô hình ñư'c ñx ra d(a trên các gi ñinh: (1) T™ l" lao ñ ng thu hút sang
khu v(c công nghi"p tương ~ng v,i t™ l" v!n tích lũy + khu v(c này (thâm dang
v!n, ho•c ñou tư nơi khác); (2) Khu v(c thành thi không có th^t nghi"p; (3) Có thy
gi i quyht vi"c làm cho ngưŒi lao ñ ng + nông thôn mà không con ph i chuyyn ra
thành ph!; (4) Tixn lương công nghi"p không tăng (th(c th v«n tăng do nhu cou vx
lao ñ ng có tay nghx và áp l(c t) các t‡ ch~c công ñoàn).
* Mô hình kinh th tân c‡ ñiyn [8] coi công ngh" là yhu t! tr(c tihp quyht ñinh

tăng trư+ng và giúp t!i ña hóa l'i nhu n. ð!i v,i khu v(c nông nghi"p, nhu áp dang
các tihn b công ngh", lao ñ ng có thy c i thi"n, nâng cao ch^t lư'ng ru ng ñ^t,
giúp tăng c vx ch^t lư'ng và s! lư'ng s n phŽm. ðou tư làm tăng năng su^t nông
nghi"p khihn vi"c dich chuyyn lao ñ ng kh”i nông nghi"p không làm tăng giá nông
s n, do ñó ñy tránh b^t l'i nên ñou tư vào c nông nghi"p ngay t) ñou. ð!i v,i khu


5

v(c công nghi"p, vi"c áp dang các tihn b công ngh" d«n ñhn ch ng lo‹i và ch^t
lư'ng s n phŽm làm ra ngày càng tăng, vì v y, các ch lao ñ ng ph i tr tixn công
cho ngưŒi lao ñ ng cao hơn. ðixu này bu c các nhà s n xu^t ph i l(a ch n công
ngh" phù h'p (công ngh" s‚ dang nhixu v!n hay công ngh" s‚ dang nhixu lao
ñ ng). Theo mô hình này, vi"c hình thành vi"c làm thưŒng là s( tác ñ ng ñ]ng thŒi
c a ba yhu t!: (1) nhu cou thi trưŒng; (2) yhu t! con thiht ñy s n xu^t ra s n phŽm,
dich va: s~c lao ñ ng (s~c l(c và trí l(c), công ca s n xu^t, ñ!i tư'ng lao ñ ng; (3)
môi trưŒng xã h i xét c góc ñ kinh th, chính tri, pháp lu t, xã h i.
Có thy mô hình hoá quy mô t‹o vi"c làm theo phương trình sau:
Y = f (C, V, X)
Trong ñó, Y: S! lư'ng vi"c làm ñư'c t‹o ra; C: V!n ñou tư; V: S~c lao ñ ng;
X: Thi trưŒng tiêu tha s n phŽm.
Công th~c trên, quan tr ng nh^t là các yhu t! v!n ñou tư (C) và s~c lao ñ ng
(V). M!i quan h" gi a C và V pha thu c vào tình tr‹ng công ngh" và t]n t‹i dư,i
d‹ng kh năng. ðy chuyyn hoá kh năng ñó thành hi"n th(c ñòi h”i nh ng ñixu ki"n
kinh thj xã h i nh^t ñinh thông qua h" th!ng chính sách nhà nư,c.
* Mô hình Harry T. Oshima [59]
Harry T.Oshima là nhà kinh th ngưŒi Nh t, ông nghiên c~u m!i quan h" gi a
hai khu v(c d(a tren nh ng ñ•c ñiym khác bi"t c a cac nư,c Châu Á so v,i cac
nư,c Âu – M•, ñó là nxn nông nghi"p có tính thŒi va cao. Ông ñ]ng ý v,i Lewis
r•ng khu v(c nông nghi"p có dư th)a lao ñ ng, nhưng theo ông thì ñixu ñó không

ph i lúc nào cũng xŽy ra, ñ•c bi"t là lúc thŒi va căng th°ng thì khu v(c nông nghi"p
còn thihu lao ñ ng. Oshima ñã ñưa ra các bi"n pháp h• tr' c a Nhà nư,c nh•m tăng
trư+ng kinh th và tăng trư+ng vi"c làm cho ngưŒi lao ñ ng. Theo mô hình này, các
n i dung h• tr' t‹o vi"c làm ch yhu là: Th0 nh t, t‹o vi"c làm cho lao ñ ng nhàn r•i
theo hư,ng tăng cưŒng ñou tư phát triyn nông nghi"p, ña d‹ng hóa s n xu^t nông
nghi"p, xen canh, tăng va, tr]ng thêm rau qu , m+ r ng chăn nuôi, tr]ng cây lâm
nghi"p. ðy nâng cao năng su^t trong nông nghi"p, Nhà nư,c con h• tr' phát triyn h"
th!ng tư,i nư,c, v n t i nông thôn, giáo dac và ñi"n khí hóa nông thôn; c i tihn các t‡
ch~c dich va, t‡ ch~c tín dang; tăng xu^t khŽu nông s n thu ngo‹i t", nh p khŽu máy


6

móc phac va nông nghi"p. Th0 hai, Nhà nư,c con hư,ng t,i t‹o vi"c làm ñoy ñ cho
lao ñ ng b•ng cách ñou tư phát triyn ñ]ng thŒi nông nghi"p và công nghi"p (theo
chixu r ng) như: phát triyn các ngành s‚ dang nhixu lao ñ ng ñy GQVL; phát triyn
ngành công nghi"p chh bihn nông s n hàng hóa; phát triyn ngành tiyu th công
nghi"p (nông ca c i tihn); phát triyn ngành công nghi"p s n xu^t phân bón, gi!ng và
các yhu t! ñou vào; phát triyn logistic ñ]ng b t) khâu s n xu^t, v n chuyyn, bán
hàng; phát triyn nông nghi"p t‹o nhu cou tăng quy mô công nghi"p và dich va. Các
bi"n pháp này hư,ng t,i tăng trư+ng vi"c làm nhanh hơn tăng trư+ng lao ñ ng,
khihn thu nh p th(c th c a ngưŒi lao ñ ng tăng lên.
V vi c làm c a thanh niên:
T) sau năm 1970 c a thh k™ XX, nhixu qu!c gia trên thh gi,i nhŒ tihp c n
kip thŒi v,i nh ng tihn b khoa h c và công ngh" nên ñã ñ‹t ñư'c nh ng thành t(u
khá r(c r› trong quá trình CNH, HðH và phát triyn KTj XH c a ñ^t nư,c, trong ñó
n‡i b t là Nh t B n, Hàn Qu!c, Singapore. S( phát triyn nhanh chóng ñó cũng ñ]ng
thŒi bu c ngưŒi lao ñ ng ph i không ng)ng h c h”i, nâng cao trình ñ chuyên môn
nghi"p va. NgưŒi lao ñ ng nào (ky c già và tr˜) không theo kip ñư'c s( bihn ñ‡i
c a công ngh" sœ bi lo‹i ra kh”i quá trình ho‹t ñ ng c a nxn kinh th, tr+ thành

nh ng ngưŒi th^t nghi"p; ñây là áp l(c r^t l,n ñ!i v,i lao ñ ng thanh niên. Chính vì
thh, t) năm 1980 tr+ ñi ñã có khá nhixu công trình khoa h c nghiên c~u vx lao ñ ng
vi"c làm trong ñixu ki"n phát triyn m,i, trong ñó có nh ng công trình dành riêng
nghiên c~u vx l(c lư'ng lao ñ ng tr˜. M t s! công trình nghiên c~u tiêu biyu như:
j Năm 1980, Makeham. P ñã cho ra mvt cu!n sách “Youth unemployment”,
nói vx tình tr‹ng th^t nghi"p c a gi,i tr˜ + các qu!c gia, ky c các qu!c gia có nxn
kinh th ch m phát triyn, ñang phát triyn hay ñã phát triyn, và khuyhn cáo m•i qu!c
gia con có chính sách ñào t‹o nghx cho gi,i tr˜ phù h'p v,i ñixu ki"n, hoàn c nh ca
thy vx kinh th j xã h i c a qu!c gia mình. [120]
j Năm 1982, Lynch L.M và Richardson R ñã xu^t b n quyyn sách
“Unemployment of young workers in Britain” [119], nói vx tình tr‹ng th^t nghi"p
c a nh ng lao ñ ng tr˜ + Anh, nh^t là trong ñixu ki"n ñ‡i m,i k• thu t và công ngh"
s n xu^t theo hư,ng hi"n ñ‹i. Công trình nghiên c~u cũng ñã kihn nghi v,i Chính


7

ph và gi,i tr˜ Anh nh ng ñinh hư,ng ch yhu ñy khvc phac tình tr‹ng trên.
j Cũng trong năm 1982, Layard. R ñã cho xu^t b n quyyn sách “Youth
unemployment in Britain and the United States compared”[118 ]. Công trình này ñã
nghiên c~u, so sánh tình tr‹ng th^t nghi"p c a gi,i tr˜ + hai qu!c gia có nxn kinh th
phát triyn cao và cũng khá lâu ñŒi + hai châu lac khác nhau là Anh và M•. Công
trình nghiên c~u này ñã cho th^y, nxn kinh th càng hi"n ñ‹i, vi"c thu hút lao ñ ng
vào các lĩnh v(c s n xu^t j kinh doanh càng ñòi hòi khvt khe, do ñó, mu!n cho gi,i
tr˜ có vi"c làm phù h'p, có thu nh p cao, ph i quan tâm ñúng m~c ñhn ñào t‹o
nghiêm túc, ñào t‹o có bài b n ñ!i v,i h .
j Năm 1995 O’Higgin ñã cho ra ñŒi tác phŽm “Young people in and out of
the labour market”. Công trình này ñã ñi sâu phân tích nh ng thu n l'i và khó
khăn, thách th~c c a gi,i tr˜ trong vi"c tìm kihm nh ng vi"c làm và gi v ng vi trí
vi"c làm ñã có trong ñixu ki"n tác ñ ng m‹nh mœ c a khoa h c công ngh" và xu thh

h i nh p ñhn s( phát triyn kinh th c a các qu!c gia trên thh gi,i.[122]
j Năm 1997 O’Higgin l‹i cho xu^t b n công trình nghiên c~u “The
challenges of youth unemployment”, nói vx tình tr‹ng th^t nghi"p c a gi,i tr˜, m t
thách th~c l,n ñ!i v,i nhixu qu!c gia hi"n nay, nh^t là các qu!c gia có nxn kinh th
ch m phát triyn và ñang phát triyn.[123]
j Năm 1998 Manning.C ñã xu^t b n ^n phŽm “Choosy Youth or unwanted
youth < a survey or unemployment” [121] nói vx s( l(a ch n, s( mong mu!n c a
gi,i tr˜ hi"n nay trong vi"c tìm kihm vi"c làm phù h'p, nh•m tránh kh”i tình tr‹ng
th^t nghi"p ñang ñe d a thưŒng xuyên do nh ng bihn ñ ng khó lưŒng c a s( phát
triyn nxn kinh th thh gi,i, cũng như nxn kinh th c a t)ng nư,c…
Các công trình nghiên c~u c a các h c gi nói trên ñx c p vx vi"c làm c a
ñ!i tư'ng lao ñ ng thanh niên trong b!i c nh khoa h c, công ngh" phát triyn nhanh
chóng và toàn cou hóa là m t xu thh t^t yhu không thy ñ o ngư'c, ñem l‹i nhixu bài
h c kinh nghi"m cho Vi"t Nam trong ban hành chính sách vi"c làm cho thanh niên,
nh^t là thanh niên nông thôn m^t vi"c làm do bi thu h]i ñ^t phac va CNH, HðH.
2.2. Nghiên c u

trong nư c

E Vi"t Nam thŒi gian qua cũng ñã có khá nhixu công trình nghiên c~u và bài


8

viht ñx c p ñhn v^n ñx vi"c làm, trong ñó có thy phân thành nhóm 3 n i dung ch
yhu sau: Vi"c làm và chính sách vi"c làm nói chung; Vi"c làm cho thanh niên; Vi"c
làm cho ngưŒi nông dân có ñ^t bi thu h]i.
(i) V vi c làm và chính sách vi c làm nói chung.
N‡i b t là công trình nghiên c~u "V- chính sách gi?i quy*t vi c làm @ Vi t
Nam” (1997), NXB Chính tri qu!c gia) c a hai tác gi Nguy€n H u Dũng và Tron

H u Trung. Nghiên cúu này phân tích toàn di"n các chính sách gi i quyht vi"c làm
trong nxn kinh th Vi"t Nam nh ng năm cu!i thh k– 20. Tác gi trình bày r ng hou
hht các v^n ñx liên quan ñhn các chính sách gi i quyht vi"c làm và ñx xu^t các gi i
pháp. Tuy nhiên công trình này không ñx c p riêng chính sách vi"c làm cho nhóm
ñ!i tư'ng thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t.[45]
(ii) V vi c làm và chính sách vi c làm cho thanh niên.
Năm 2005, Nhà xu^t b n Lao ñ ng j Xã h i ñã cho ra mvt quyyn sách “ThA
trưCng lao ñ ng và ñAnh hưDng ngh- nghi p cho thanh niên” c a Nguy€n H u
Dũng. Công trình nghiên c~u này ñã phân tích sâu svc các n i dung có liên quan
ñhn lý lu n vx thi trưŒng lao ñ ng, ñinh hư,ng nghx nghi"p cho thanh niên và m!i
quan h" v,i thi trưŒng lao ñ ng; th(c tr‹ng thi trưŒng lao ñ ng + nư,c ta cũng như
th(c tr‹ng ñinh hư,ng nghx nghi"p cho thanh niên thŒi gian qua; d( báo cung cou
c a thi trưŒng lao ñ ng, ñinh hư,ng nghx nghi"p và gi i quyht vi"c làm cho thanh
niên. Có thy nói ñây là công trình nghiên c~u khá toàn di"n vx thi trưŒng lao ñ ng
và ñinh hư,ng nghx nghi"p cho thanh niên c a nư,c ta.[44]
Ngô Quỳnh An v,i lu n án tihn sĩ “Tăng cưCng kh? năng tF tGo vi c làm
cho thanh niên Vi t Nam” b o v" năm 2012 t‹i trưŒng ð‹i h c KTQD, ñã phân tích
và ñánh giá th(c tr‹ng t( t‹o vi"c làm c a thanh niên Vi"t Nam trong b!i c nh nxn
kinh th thi trưŒng ñang h i nh p quôc th, ñưa ra kht lu n là kh năng này + thanh
niên Vi"t Nam còn chưa cao, t) ñó ñx xu^t các phương hư,ng và gi i pháp nh•m
tăng cưŒng kh năng t( t‹o vi"c làm cho thanh niên.[42]
iii) V vi c làm và chính sách vi c làm cho nông dân b) thu h*i ñ,t.
Sau ð‹i h i ð ng Toàn qu!c lon th~ VIII (1986), ñ^t nư,c ta bvt ñou thŒi kỳ


9

phát triyn m,i. Vi"c thu h]i ñ^t nông nghi"p phac va mac ñích CNH, HðH và ñô
thi hóa di€n ra r^t m‹nh mœ. Gvn lixn v,i thu h]i ñ^t, m t b ph n không nh” lao
ñ ng nông nghi"p, trong ñó có lao ñ ng thanh niên m^t vi"c làm. Trư,c tình hình

ñó, ð ng và Nhà nư,c ñã có khá nhixu chính sách nh•m giúp ngưŒi dân có ñ^t bi
thu h]i tìm kihm vi"c làm, nhanh chóng ‡n ñinh cu c s!ng. ð]ng thŒi nhixu công
trình ñã t p trung nghiên c~u sâu v^n ñx này.
Năm 2007 Nhà xu^t b n Chính tri Qu!c gia ñã cho xu^t b n công trình
nghiên c~u do Chính ph giao TrưŒng ð‹i h c Kinh th Qu!c dân ch trì, GS.TSKH
Lê Du Phong là ch nhi"m ñx tài c^p nhà nư,c: “Thu nhHp, ñCi sIng, vi c làm c a
nhJng ngưCi có ñ t bA thu h i ñL xây dFng các khu công nghi p, khu ñô thA, k*t c u
hG tOng kinh t* < xã h i, các công trình công c ng phQc vQ lRi ích quIc gia”. Công
trình nghiên c~u này ñã trình bày khá rõ cơ s+ lý lu n và th(c ti€n có liên quan ñhn
thu nh p, ñŒi s!ng, vi"c làm c a nh ng ngưŒi có ñ^t bi thu h]i ñy xây d(ng các
KCN, khu ñô thi, kht c^u h‹ tong KTjXH, các công trình công c ng phac va l'i ích
qu!c gia. ð•c bi"t, công trình nghiên c~u ñã t p trung phân tích m t cách sâu svc và
toàn di"n th(c tr‹ng thu nh p, ñŒi s!ng và vi"c làm c a ngưŒi có ñ^t bi thu h]i trên
ph‹m vi c nư,c. Trên cơ s+ ñó ñã ñưa ra các quan ñiym và m t h" th!ng gi i pháp
toàn di"n, ñ]ng b , có cơ s+ khoa h c và có tính kh thi ñy gi i quyht vi"c làm, b o
ñ m thu nh p và ñŒi s!ng c a nh ng ngưŒi có ñ^t bi thu h]i, trong ñó có s( quan
tâm th”a ñáng ñhn ñ i ngũ lao ñ ng + l~a tu‡i thanh niên. [33]
Nguy€n Văn NhưŒng (2011) ñã b o v" Lu n án tihn sĩ t‹i trưŒng ð‹i h c
KInh th qu!c dân Hà N i v,i ñx tài: ''Chính sách an sinh xã h i vDi ngưCi nông dân
sau khi thu h i ñ t ñL phát triLn các khu công nghi p (nghiên c0u tGi BUc Ninh)"
ðx tài ñi sâu phân tích nh ng n i dung lý lu n vx chính sách ASXH ñ!i v,i nông
dân bi thu h]i ñ^t ñy xây d(ng các KC, ñ]ng thŒi ñánh giá th(c tr‹ng ñŒi s!ng
ngưŒi nông dân bi thu h]i ñ^t nông nghi"p qua nghiên c~u tình hu!ng c a t–nh Bvc
Ninh. Kht qu nghiên c~u c a ñx tài ñã cho th^y s( con thiht ph i b o ñ m ASXH
trong ñó có vi"c làm cho ngưŒi nông dân bi thu h]i ñ^t trong quá trình CNH. B•ng
mô hình SWOT ñx tài ñã t‡ng h'p nh ng ñiym m‹nh, nh ng ñiym yhu và nguyên


10

nhân, t) ñó ñx xu^t các gi i pháp xây d(ng và hoàn thi"n chính sách ASXH ñ!i v,i
ngưŒi nông dân bi thu h]i ñ^t nông nghi"p ñy xây d(ng các KCN. [48]
ðx tài khoa h c c^p B (2009) “Vi c làm c a nông dân trong quá trình
CNH, HðH vùng ñ ng bXng sông H ng ñ*n năm 2020” do Vi"n Kinh thj Vi"n
Khoa h c Xã h i Vi"t Nam th(c hi"n, TS Tron Minh Ng c ch nhi"m. ðx tài ñã
phân tích th(c tr‹ng vi"c làm c a nông dân vùng ñ]ng b•ng sông H]ng t) năm
2000j2007, ñánh giá tác ñ ng c a quá trình CNH, HðH ñhn thay ñ‡i cơ c^u vi"c
làm; tác ñ ng c a thi trưŒng ñhn vi"c làm c a nông dân vùng ñ]ng b•ng sông sông
H]ng; vai trò c a Nhà nư,c, các ch thy t‹o vi"c làm và ngưŒi lao ñ ng trong
GQVL vùng ñ]ng b•ng sông H]ng. ð•c bi"t ñã phân tích tác ñ ng c a m t s! chính
sách liên quan ñhn t‹o vi"c làm cho nông dân; d( báo t!c ñ tăng cungj cou lao
ñ ng c a vùng ñ]ng b•ng sông H]ng dư,i tác ñ ng c a CNH, HðH và h i nh p
kinh th qu!c th. T) ñó khuyhn nghi các gi i pháp và chính sách nh•m GQVL, tăng
thu nh p cho nông dân cho ñhn năm 2020 như: ñixu ch–nh cơ c^u ñou tư; phát triyn
các ngành kinh th nh•m GQVL; các gi i pháp nâng cao năng l(c cho ngưŒi lao
ñ ng ñy tăng cơ h i tìm kihm vi"c làm; ñ•c bi"t là các gi i pháp hoàn thi"n chính
sách c a Nhà nư,c vx vi"c làm cho ngưŒi nông dân. [88].
Báo Nhân dân t) ngày 10j13/5/2005 có lo‹t bài c a Trung Chính j Trom Khê
vx: “ðCi sIng và vi c làm c a nhJng ngưCi nông dân vùng bA thu h i ñ t”. Tác gi
ñã kh o sát bư,c ñou tình hình ñŒi s!ng và vi"c làm c a ngưŒi nông dân vùng thu
h]i ñ^t + m t s! t–nh có t!c ñ CNH nhanh như Bình Dương, Vĩnh Phúc, Hưng
Yên...; nêu lên nh ng khó khăn, b~c xúc c a ngưŒi nông dân sau khi Nhà nư,c thu
h]i ñ^t. Tác gi kh°ng ñinh CNH, ðTH là xu thh phát triyn t^t yhu, tuy nhiên trong
quá trình th(c hi"n do chưa có kinh nghi"m nên ñã n y sinh m t s! h‹n chh, nh^t là
vi"c ‡n ñinh ñŒi s!ng và vi"c làm cho nông dân vùng bi thu h]i ñ^t. Nhóm tác gi
này nêu 4 kihn nghi, trong ñó ñáng lưu tâm là hai kihn nghi sau: (1) ðx nghi ð ng,
Nhà nư,c có ch trương, chính sách ca thy hơn vx ñŒi s!ng và vi"c làm cho nông
dân vùng thu h]i ñ^t. (2) Con có nh ng cu c ñixu tra, nghiên c~u trên di"n r ng m t
cách t™ m™, chi tiht, lvng nghe nh ng kihn nghi chính ñáng c a ngưŒi dân sau khi bi

11

thu h]i ñ^t, t) ñó có ñx xu^t chính sách phù h'p. Cũng theo nhóm tác gi , vi"c xây
d(ng và ban hành chính sách vi"c làm c a nông dân sau khi thu h]i ñ^t con ñư'c
th o lu n r ng rãi, dân ch . Các ñx xu^t nêu trên c a tác gi là hư,ng m+ mà NCS
th^y r•ng con ph i tihp tac nghiên c~u.
Kkt luon: Sau khi nghiên c~u t‡ng quan, tác gi lu n án rút ra kht lu n sau:
(1) H" th!ng các mô hình lý thuyht vx vi"c làm cho chúng ta m t cách nhìn
t‡ng quan vx v^n ñx vi"c làm c a m t nxn kinh th. Ý nghĩa c a vi"c nghiên c~u các
mô hình nêu trên cũng cho th^y con ph i xây d(ng ñư'c mô hình nghiên c~u chính
sách vi"c làm cho thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t rút ra t) các lý thuyht này.
(2) Các công trình và bài viht nêu trên ñxu ñx c p ñhn v^n ñx vi"c làm,
chính sách vi"c làm cho lao ñ ng nói chung, cho lao ñ ng thanh niên và cho ngưŒi
nông dân vùng thu h]i ñ^t nói riêng; ñó là ngu]n tài li"u phong phú ñy tác gi lu n
án kh th)a và tihp tac nghiên c~u. Tuy nhiên tính ñhn thŒi ñiym th(c hi"n nghiên
c~u, tác gi lu n án nh n th^y chưa có m t nghiên c~u nào trong nư,c và qu!c th,
ñx c p chính sách vi"c làm c^p chính quyxn ñia phương cho nhóm ñ!i tư'ng thanh
niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t. ðây chính là “kho ng tr!ng” cho nghiên c~u này.
3. Myc tiêu nghiên ctu cla luon án
Mac tiêu cu!i cùng c a lu n án là ñx xu^t ñinh hư,ng và gi i pháp hoàn
thi"n chính sách vi"c làm cho thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t c a Hà N i.
ðy ñ‹t ñư'c mac tiêu này, các mac tiêu ca thy c a lu n án là:
j Xác ñinh khung lý thuyht ñy nghiên c~u chính sách vi"c làm cho thanh niên
nông thôn vùng thu h]i ñ^t.
j Phân tích th(c tr‹ng vi"c làm c a thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t
trên ñia bàn Hà N i; ñánh giá chính sách vi"c làm thanh niên nông thôn vùng thu
h]i ñ^t c a Hà N i và tác ñ ng c a nó lên vi"c th(c hi"n các mac tiêu.
j ðx xu^t phương hư,ng và gi i pháp hoàn thi"n chính sách vi"c làm cho
thanh niên nông thôn vùng bi thu h]i ñ^t + Hà N i ñhn năm 2020.

ðy th(c hi"n các mac tiêu ñó, lu n án con tr lŒi các câu h”i nghiên c~u sau:
j Thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t c a Hà N i ñang g•p ph i nh ng
v^n ñx gì vx vi"c làm?


12

j Hà N i ñã có nh ng chính sách gì ñy gi i quyht v^n ñx vi"c làm ñó? Chính
sách vi"c làm cho thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t c a Hà N i ñã tác ñ ng thh
nào ñhn vi"c th(c hi"n các mac tiêu vx vi"c làm? Kht qu , h‹n chh và nguyên nhân
c a nh ng h‹n chh trong chính sách ñó là gì?
j Hà N i con có ñinh hư,ng và gi i pháp hoàn thi"n chính sách vi"c làm cho
thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t như thh nào ñy gi i quyht các v^n ñx trên?
4. ð8i tưzng và ph{m vi nghiên ctu
ðIi tưRng nghiên c0u: chính sách vi"c làm cho thanh niên nông thôn vùng thu
h]i ñ^t + Hà N i, trong ñó t p trung nghiên c~u chính sách c a thành ph!.
PhGm vi nghiên c0u:
j Vx n i dung: có r^t nhixu chính sách khác nhau có tác ñ ng tr(c tihp ho•c
gián tihp ñhn vi"c làm cho thanh niên nông thôn t‹i các vùng bi thu h]i ñ^t, nhưng
lu n án t p trung vào chính sách c^p thành ph! v,i 5 chính sách b ph n ch yhu
hư,ng vào mac tiêu vi"c làm cho thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t + Hà N i, ñó
là các chính sách ñào t‹o nghx; b]i thưŒng, h• tr' khi thu h]i ñ^t; h• tr' tín dang cho
thanh niên tìm và t( t‹o vi"c làm; khuyhn khích phát triyn doanh nghi"p và làng nghx
nông thôn ñy t‹o vi"c làm t‹i ch•; xu^t khŽu lao ñ ng thanh niên nông thôn.
S( khác bi"t vx ph‹m vi c a nghiên c~u này v,i các nghiên c~u trư,c ñây là:
(i) nghiên c~u chính sách vi"c làm c a chính quyxn c^p thành ph!; (ii) ñ!i tư'ng
chính sách là thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t.
j Vx không gian: nghiên c~u ñia bàn các huy"n ngo‹i thành Hà N i.
j Vx thŒi gian: s! li"u th~ c^p ñư'c thu th p ch yhu trong giai ño‹n t) năm
2005 ñhn 2010; s! li"u sơ c^p thu th p vào năm 2012; các gi i pháp chính sách

ñư'c ñx xu^t cho ñhn năm 2020.
5. Phương pháp nghiên ctu (sœ ñư'c trình bày ca thy + chương 2)
6. Nh}ng ñóng góp mDi chl yku cla luon án
Vx lý lu n
j Lu n án ñã xác ñinh ñư'c khung lý thuyht nghiên c~u chính sách vi"c làm
cho thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t, trong ñó quan tr ng nh^t là n i dung và


13

các tiêu chí ñánh giá chính sách, các ch– s! giám sát ñánh giá các chính sách b ph n.
j Lu n án ñã h" th!ng hóa các yhu t! cơ b n nh hư+ng ñhn chính sách vi"c
làm cho thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t.
Vx th(c ti€n
j Lu n án ñã làm rõ th(c tr‹ng thu h]i ñ^t và m^t vi"c làm do thu h]i ñ^t; kht
qu gi i quyht vi"c làm cho thanh niên vùng thu h]i ñ^t c a Hà N i;
j Lu n án ñã phân tích, ñánh giá th(c tr‹ng 5 chính sách b ph n có tác ñ ng
m‹nh mœ ñhn mac tiêu vi"c làm cho thanh niên vùng thu h]i ñ^t c a Hà N i.
j Lu n án ñã ñx xu^t ñư'c m t s! ñinh hư,ng và gi i pháp hoàn thi"n chính
sách vi"c làm cho thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t c a Hà N i.
7. Kkt ciu luon án
Ngoài phon m+ ñou, kht lu n và pha lac, lu n án chia thành 4 chương:
Chương 1: Cơ s+ lý lu n và bài h c kinh nghi"m vx chính sách vi"c làm cho
thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t.
Chương 2: T‡ng quan vx phương pháp nghiên c~u.
Chương 3: ðánh giá chính sách vi"c làm cho thanh niên nông thôn vùng thu
h]i ñ^t c a Hà N i.
Chương 4: Phương hư,ng và gi i pháp hoàn thi"n chính sách vi"c làm cho
thanh niên nông thôn vùng thu h]i ñ^t c a Hà N i.

14

CHƯƠNG 1
CƠ Sf LÝ LU?N VÀ BÀI H C KINH NGHI"M V\
CHÍNH SÁCH VI"C LÀM CHO THANH NIÊN
NÔNG THÔN VÙNG THU H)I ð*T
1.1. VI"C LÀM C+A THANH NIÊN NÔNG THÔN VÙNG THU H)I ð*T
1.1.1. Thanh niên nông thôn
1.1.1.1 Khái ni m thanh niên
Thanh niên là nhóm nhân khŽu xã h i có ñ•c thù nh^t ñinh vx ñ tu‡i, thy
ch^t, trí tu" và phŽm ch^t. Tùy thu c vào n i dung và góc ñ tihp c n mà ngưŒi ta
ñưa ra khái ni"m vx thanh niên.
Dư,i góc ñ pháp lý, thanh niên là công dân có ñ tu‡i t) ñ 16 tu‡i ñhn 30
tu‡i, có ñoy ñ nh ng ñixu ki"n con thiht ñy tham gia các ho‹t ñ ng h c t p, lao
ñ ng s n xu^t, kinh th, chính tri, xã h i ñ‹t hi"u qu cao [63].
Dư,i góc ñ kinh th h c, thanh niên ñư'c xem là l(c lư'ng lao ñ ng xã h i
tr˜ tu‡i, ngu]n b‡ sung cho ñ i ngũ lao ñ ng trên t^t c các lĩnh v(c ho‹t ñ ng c a
nxn kinh th.
Tùy thu c vào trình ñ phát triyn kinh th, văn hóa, xã h i mà m•i qu!c gia
quy ñinh ñ tu‡i thanh niên khác nhau. Hou hht các nư,c trên thh gi,i ñxu th!ng
nh^t ñ tu‡i thanh niên bvt ñou t) 16, còn kht thúc + tu‡i nào thì có s( khác bi"t,
nhưng xu hư,ng chung là nâng don gi,i h‹n kht thúc tu‡i thanh niên do ngày nay
ñixu ki"n kinh th xã h i phát triyn, thŒi gian ñào t‹o cơ b n c a tu‡i tr˜ dài thêm.
Trong ñx tài này, thanh niên ñư'c nghiên c~u ch yhu dư,i góc ñ kinh th
h c và phù h'p v,i ñ tu‡i lao ñ ng ñư'c quy ñinh theo pháp lu t c a Vi"t Nam.
Tuy nhiên do nh ng ñixu ki"n khách quan c a công tác th!ng kê t p h'p s! li"u nên
trong lu n án, tùy n i dung phân tích, có ch• s‚ dang s! li"u theo cách hiyu truyxn
th!ng, có ch• s‚ dang s! li"u ñư'c cung c^p b+i các t–nh, ngành, ho•c ðoàn Thanh
niên, song ñxu nh•m mac ñích ñánh giá tình hình vi"c làm thanh niên m t cách

khách quan, khoa h c.