Bài giảng Chương 5: Trí thông minh, trí tuệ cảm xúc và năng lực lãnh đạo - PGS.TS. Nguyễn Trường Sơn

TRÍ THƠNG MINH, TRÍ TUỆ CẢM XÚC
VÀ NĂNG LỰC LÃNH ĐẠO

Chương 5

1

PGS.TS Nguyễn Trường Sơn

4/24/2013 4:05 PM


Câu hỏi nghiên cứu
 Trí thơng minh là gì? Trí thông minh ảnh hưởng đến năng lực

lãnh đạo thế nào?
 Trí thơng minh có rèn luyện được hay khơng?
 Trí tuệ cảm xúc là gì?
 Tại sao càng ngày người ta càng nhấn mạnh trí tuệ cảm xúc

trong lãnh đạo?
 Phát triển trí tuệ cảm xúc thế nào?

2

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Trí thơng minh và năng lực lãnh đạo

 Trí thơng minh là gì?
 Thuyết ba nhân tố về trí thơng minh.

 Trí thơng minh và năng lực lãnh đạo.

3

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Trí thơng minh
 Khái niệm
 Trí thơng minh phản ánh tính hiệu quả tồn diện của một người trong các hoạt

động được điều khiển bởi những suy nghĩ.

 Những người thông minh
 Học hỏi nhanh hơn.
 Đưa ra các giả định, suy luận và kết luận tốt hơn.
 Có lối giải thích thuyết phục hơn và có những chiến lược để cách giải thích của họ trở

nên thực tế hơn.

 Có thể đưa ra những giải pháp cho các vấn đề tốt hơn.
 Có thể nhìn thấy mối tương quan giữa những thứ chính yếu và thứ yếu trong các quyết

định của họ.

 Nhanh chân hơn.
 …

4

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Một số biểu hiện quan hệ giữa trí thơng minh
và năng lực lãnh đạo
 Một nhà lãnh đạo thông minh hơn thường sẽ thành công hơn

trong việc ảnh hưởng tới nhóm để hồn thành mục tiêu hơn
những nhà lãnh đạo kém thơng minh.
 Có rất nhiều người thơng minh nhưng lại là những nhà lãnh

đạo kém.
 Có nhiều người kém thông minh hơn những người khác nhưng

lại là những nhà lãnh đạo tuyệt vời!

5

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM

Thuyết ba nhân tố về trí thơng minh
Trí thơng
minh phân
tích

TRÍ
THƠNG
MINH
Trí thơng
minh thực
tiễn

6

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

Trí thơng
minh sáng
tạo

4/24/2013 4:05 PM


Trí thơng minh phân tích
 Khái niệm
 Là khả năng giải quyết các vấn đề nói chung và có thể được đánh giá bằng cách sử

dụng những bài kiểm tra chuẩn về khả năng trí óc. (IQ)

 Một số biểu hiện của người lãnh đạo có trí thơng minh phân tích

cao
 Học tập rất nhanh,
 Học tốt ở trường,

 Có thể nhìn thấy những mối liên kết giữa các vấn đề,
 Có khả năng đưa ra những suy luận, giả thiết và kết luận chính xác dù chỉ dựa vào

những thơng tin mới, lạ.
 …

 Trí thơng minh phân tích quan trọng thế nào đối với nhà lãnh đạo?
7

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Olivia Manning – 12 tuổi - ở Liverpool
 Chỉ số IQ là 162 trong khi mức IQ

trung bình trên thế giới chỉ là 100.
 Không những thế, chỉ số IQ của

Olivia còn cao hơn cả Einstein và
Stephen Hawking đến hai điểm,
đưa Olivia lọt vào nhóm 1% những
người thơng minh nhất thế giới.

8

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Kim Ung-Yong,

IQ 210, được Kỷ lục
Guinness cơng nhận là
người có IQ cao nhất
thế giới. Năm lên 4
ơng đã có thể nói được
4 thứ tiếng. Và cũng
năm 4 tuổi ơng đã
được học dự thính đại
học.

9

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Sir Andrew Wiles

IQ 170, người chứng minh được vấn đề toán nan
giải nhất thế giới, “định lý cuối cùng của

Fermat”.

10

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


 Trí thơng minh phân tích cao ln là một tài sản quý của người lãnh đạo.
 Khi khoảng cách về trí thơng minh phân tích giữa người lãnh đạo và người phục

tùng quá lớn thì giao tiếp giữa họ giảm đi, có thể trở thành vật cản khiến khó hiểu
nhau.
 Mối tương quan giữa trí thơng minh phân tích và sự thành công trong lãnh đạo

không nhiều như chúng ta vẫn nghĩ.
 Những tình huống quen thuộc hoặc ít thay đổi, hoặc những tình huống cần có kiến

thức chun sâu thì trí thơng minh thực tiễn đóng vai trị quan trọng hơn trí thơng
minh phân tích.
 Những tình huống căng thẳng người lãnh đạo có trí thơng minh phân tích cao

nhưng ít kinh nghiệm thường hiệu quả lãnh đạo thấp hơn những người lãnh đạo
kém thông minh hơn nhưng có kinh nghiệm.

11

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Trí thơng minh thực tiễn
 Khái niệm
 Trí thơng minh thực tiễn chỉ khả năng biết cách thích ứng, định hướng hoặc

chọn lựa những tình huống mới để đáp ứng nhanh nhu cầu. Chỉ khả năng biết
một việc nào đó nên được làm như thế nào và cách để thực hiện chúng.

 Đối với nhà lãnh đạo
 Trí thơng minh thực tiễn là rất quan trọng, giải thích cho khả năng của nhà

lãnh đạo biết làm gì và làm thế nào khi đối mặt với những tình huống lãnh đạo
cụ thể.

12

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Một số điểm lưu ý trí thơng minh thực tiễn
 Trí thơng minh thực tiễn có liên quan nhiều đến kiến thức và

kinh nghiệm hơn trí thơng minh phân tích.
 Trí thơng minh thực tiễn dường như mang tính khoanh vùng.

 Nhà lãnh đạo có trí thơng minh thực tiễn cao có khả năng bù

đắp cho trí thơng minh phân tích thấp của họ.
 Trong những tình huống mới, lạ trí thơng minh phân tích hữu

ích và quan trọng hơn nhiều so với trí thơng minh thực tiễn.

13

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Trí thơng minh sáng tạo
 Khái niệm
 Trí thơng minh sáng tạo là khả năng tạo ra những sản phẩm vừa mới

lại vừa lạ. Sáng tạo những sản phẩm và quy trình mới và hữu ích.

14

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Các thành tố cấu thành trí thơng minh sáng tạo
Khả năng tổng
hợp

Giúp người lãnh đạo nhìn nhận sự việc theo cách mới, hoặc nhận ra
được mối liên hệ mới giữa những khái niệm hoặc những vấn đề có
vẻ khơng liên quan gì với nhau.

Trí thơng minh
phân tích

Giúp người lãnh đạo đánh giá được tính hiệu quả của những giải
pháp có thể có để giải quyết vấn đề

Trí thơng minh
thực tiễn

Những giải pháp mới thường dựa trên những kiến thức, kinh nghiệm
có liên quan.

Cách tư duy

Con người thích điều chỉnh, bổ sung vào những gì vốn đã tồn tại
hoặc bắt đầu lại hoàn toàn mới với những giải pháp mới.

Các đặc điểm tính
cách

Tính thận trọng thấp, tính sẵn sàng trải nghiệm cao và tính tiên
phong đều có liên quan đến khả năng sáng tạo

Động lực bên
trong

Thường có xu hướng đưa ra nhiều giải pháp sáng tạo hơn khi vấn đề
cần giải quyết tỏ ra thú vị đối với họ.

Yếu tố bên ngồi

Áp lực về thời gian, nhóm ổn định, mối quan hệ trong nhóm lỏng
lẻo… có thể dẫn đến khả năng sáng tạo cao.

15

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Một số nhận định từ các kết quả nghiên cứu về
trí thơng minh
 Trí thơng minh phân tích
 Hầu hết những nhà lãnh đạo đều sở hữu trí thơng minh phân tích cao hơn những

người khác.
 Những nhà lãnh đạo thông minh thường là những nhà lãnh đạo giỏi hơn.
 Những nhà lành đạo thông minh hơn thường học hỏi tốt hơn từ những kinh
nghiệm của mình.

 Trí thơng minh thực tiễn
 Cực kỳ quan trọng đối với lãnh đạo.
 Nhà lãnh đạo có trí thơng minh thực tiễn cao thường giải quyết vấn đề hiệu quả

hơn trong những tình huống căng thẳng.

 Thành phần dễ thay đổi nhất

 Trí thông minh sáng tạo
 Đặc biệt quan trọng đối với doanh nghiệp.
 Giúp có những ý tưởng mới để cải thiện tình hình.
 Điều quan trọng của người lãnh đạo là phải biết làm thế nào để kích thích và điều

khiển năng lực sáng tạo của người khác.

16

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Trí thơng minh – Kinh nghiệm – Sự căng thẳng
Trí thông minh

Những mẫu hành vi quen thuộc,
những kiến thức đã học và tích
lũy được, những kỹ năng cần có
trong việc giải quyết vấn đề một
cách hiệu quả

Hiệu quả
Của lãnh
đạo

Kinh

nghiệm

17

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

Là tính hiệu quả tồn diện
của một người trong các
hoạt động được điều khiển
bởi những suy nghĩ.

Kết quả của những xung đột, sự
lo lắng về kết quả công việc và
đánh giá thành tích, làm xáo trộn
cảm xúc, làm giảm mức độ tập
trung khi giải quyết vấn đề

Sự căng
thẳng

4/24/2013 4:05 PM


Các tình huống

18

TT

KINH NGHIỆM

TRÍ THƠNG MINH

SỰ CĂNG THẲNG

DỰ DỐN
HIỆU QUẢ

1

Nhiều

Thấp

Cao

Cao

2

Nhiều

Thấp

Khơng cao

Thấp

3

Thấp

Cao

Cao

Thấp

4

Thấp

Cao

Khơng cao

Cao

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Một số dự đoán
 Dự đoán thứ nhất
 Những nhà lãnh đạo dày dạn kinh nghiệm nhưng trí thơng minh thấp thì vẫn có

khả năng tác động đến nhóm với hiệu quả cao trong những tình huống căng thẳng
cao.
 Kinh nghiệm của nhà lãnh đạo có thể trở thành rào cản đối với thành tích của

nhóm trong những tình huống căng thẳng thấp.

 Dự đoán thứ hai
 Nhà lãnh đạo có kinh nghiệm cao, có xu hướng cố chấp, áp dụng sai những giải

pháp cũ cho các vấn đề mới mặc dù những vấn đề mới này cần các giải pháp mới
sáng tạo hơn.

 Kinh nghiệm rất có ích trong những tình huống căng thẳng nhưng

lại trở thành vật cản của nhóm trong tình huống khơng căng thẳng.
19

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Phát triển trí tuệ của một nhà lãnh đạo
Tư duy độc lập

Tư tưởng cởi mơƱ

Tư duy hêƲ thống

Ưu thế cá nhân

20

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Tư duy độc lập
 Tư duy độc lập
 Nghi vấn các giả định và cách giải thích,
 Làm sáng tỏ các dữ liệu, sự kiện theo niềm tin, ý tưởng, tư duy của

người đó,
 Không theo quy tắc, thủ tục, cách phân hạng… đã được người khác

xác định trước.

21

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Rèn luyện tư duy độc lập
 Hoài nghi khoa học, hồi nghi chân lý, tìm ra cách nhìn nhận,

đánh giá mới về một sự vật, hiện tượng cũ hay quyết tâm đẩy
lùi thêm giới hạn của sự chưa hiểu biết.
 Thường xuyên đặt ra các câu hỏi nghi vấn các vấn đề mặc dù

nó đã trở nên quen thuộc.

 Khơng bao giờ mặc nhiên cơng nhận!

22

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Tư tưởng cởi mở
 Tư tưởng cởi mở
 Phá vỡ các giới hạn tinh thần,
 Thoát khỏi sự phụ thuộc những khuôn khổ tư duy đã được chấp nhận.

 Tư tưởng cởi mở và người lãnh đạo
 Vượt ra khỏi những giới hạn đã được hình thành từ kinh nghiệm để

tiếp nhận cái mới,

 Thích nghi nhanh với sự thay đổi.

 Phát triển tư tưởng cởi mở
 Khuyến khích tính hiếu kỳ,
 Hành động như những người bắt đầu,
 Thơ ca, học tập …
23

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM

Tư duy hệ thống
 Hệ thống
 Hệ thống là một nhóm các cấu phần độc lập, có quan hệ, có tương tác

với nhau, tạo nên một toàn thể phức tạp và thống nhất.

 Tư duy hệ thống
 Phương pháp tư duy hướng đến mở rộng tầm nhìn để nhận ra sự cộng

hưởng của hệ thống như một khối thống nhất và để tăng cường hoặc
thay đổi tồn bợ khn khở hệ thống, nhận thức được nguyên nhân sâu
xa ẩn dưới bề nổi của những hiện tượng riêng rẽ.

24

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM


Ưu thế cá nhân
 Ưu thế cá nhân
 Những giá trị đặc thù của cá nhân được hình thành nhằm tạo ra sự

thuận lợi cho việc lãnh đạo.

 Các yếu tố của ưu thế cá nhân trong lãnh đạo
 Tầm nhìn cá nhân,

 Khả năng đối mặt với sự thật,
 Khả năng sáng tạo để giảm khoảng cách giữa sự thật và tầm nhìn.

25

Chương 4 – Trí thơng minh , trí tuệ cảm xúc và lãnh đạo

4/24/2013 4:05 PM