Đề cương Luận văn Thạc sĩ: Quản lý thuế giá trị gia tăng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ ở thành phố Huế - tỉnh Thừa Thiên Huế
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1006.26 KB, 110 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN HÀNH
CHÍNH
…………/………… …………/…………
ĐỀ CƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
MÃ SỐ: 60.34.20
QUẢN LÝ THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG
ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ
Ở THÀNH PHỐ HUẾ TỈNH THỪA
THIÊN HUẾ
Người thực hiện: PHẠM THỊ MAI TRINH
Lớp: Cao học Tài chính Ngân hàng 05B
Niên khóa: 20112013
1
THỪA THIÊN HUẾ NĂM 2013
2
Chương 1
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG
ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ
1.1. Tổng quan về thuế giá trị gia tăng đối với doanh nghiệp vừa
và nhỏ
1.1.1. Khái quát về doanh nghiệp vừa và nhỏ
1.1.1.1. Khái niệm
Doanh nghiệp vừa và nhỏ là những doanh nghiệp có quy mô nhỏ bé về
mặt vốn, lao động hay doanh thu. Doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể chia thành
ba loại cũng căn cứ vào quy mô đó là doanh nghiệp siêu nhỏ (micro), doanh
nghiệp nhỏ và doanh nghiệp vừa. Ở mỗi nước, người ta có tiêu chí riêng để
xác định doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nước mình. Ở Việt Nam, theo Nghị định
số 56/2009/NĐCP ngày 30/6/2009 của Chính phủ, DN vừa và nhỏ quy định
cụ thể đối với từng ngành nghề như sau:
Quy Doanh
Doanh nghiệp nhỏ
Doanh nghiệp vừa
Tổng
Tổng nguồn Số lao động
mô nghiệp siêu
nhỏ
Số lao
Số lao
động
nguồn vốn động
vốn
Khu vực
I. Nông, lâm 10 người trở 20 tỷ đồng từ trên 10 từ trên 20 tỷ từ trên 200
nghiệp và
xuống
trở xuống
thủy sản
II. Công
200 người tỷ đồng
300 người
10 người trở 20 tỷ đồng từ trên 10 từ trên 20 tỷ từ trên 200
nghiệp và
xuống
trở xuống
người đến đồng đến 100 người đến
người đến đồng đến 100 người đến
xây dựng
200 người tỷ đồng
300 người
III. Thương 10 người trở 10 tỷ đồng từ trên 10 từ trên 10 tỷ từ trên 50
mại và dịch xuống
vụ
trở xuống
người đến đồng đến 50 người đến
50 người
tỷ đồng
100 người
3
1.1.1.2. Đặc điểm của doanh nghiệp vừa và nhỏ
Những ưu điểm của DNVVN:
Tổ chức sản xuất, quản lý linh hoạt, gọn nhẹ, các quyết định quản lý
thực hiện nhanh nên dễ thích nghi trước những thay đổi của thị trường đặc
biệt là nhu cầu nhỏ, lẽ, có tính địa phương. Góp phần tiết kiệm chi phí quản
lý doanh nghiệp.
Vốn đầu tư ban đầu ít, hiệu quả cao, thu hồi nhanh, điều đó tạo sức
hấp dẫn trong đầu tư sản xuất kinh doanh, mọi thành phần kinh tế vào khu
vực này.
Hạn chế của DNVVN:
Nguồn vốn tài chính hạn chế, đặc biệt là nguồn vốn tự có cũng như
bổ sung để thực hiện quá trình tích tụ, tập trung nhằm duy trì hoặc mở rộng
sản xuất kinh doanh.
Cơ sở vật chất kỹ thuật ,trình độ công nghệ kỹ thuật thường yếu
kém, lạc hậu, trình độ quản lý nói chung và quản trị các mặt theo các chức
năng còn hạn chế. Đa số các chủ doanh nghiệp nhỏ chưa được đào tạo cơ
bản,đặc biệt những kiến thức về kinh tế thị trường,về quản trị kinh doanh,
về văn bản pháp luật họ quản lý bằng kinh nghiệm và thực tiễn là chủ yếu.
1.1.1.3. Vai trò của doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nền kinh tế
4
Doanh nghiệp vừa và nhỏ tạo ra tổng sản phẩm trong nước. Nhờ doanh
nghiệp vừa và nhỏ mà của cải vật chất và dịch vụ trong nền kinh tế quốc dân
tăng nhanh cả về số lượng lẫn chất lượng, chủng loại hàng hóa, dịch vụ
phong phú thỏa mãn nhu cầu của xã hội.
Doanh nghiệp vừa và nhỏ khai thác, sử dụng các nguồn tài nguyên.
Tham gia các hoạt động xã hội, môi trường bảo đảm sự phát triển bền vững
của nền kinh tế.
Doanh nghiệp vừa và nhỏ giữ vị trí quan trọng trong việc đóng góp
nguồn thu cho NSNN. Doanh nghiệp vừa và nhỏ có vai trò góp phần chuyển
dịch cơ cấu kinh tế, có vai trò chủ chốt giải quyết việc làm cho người lao
động, giảm tỷ lệ thất nghiệp. Khi các doanh nghiệp vừa và nhỏ phát triển sẽ
tạo nhiều cơ hội tăng việc làm, thu hút lao động nâng cao thu nhập của dân
cư góp phần xóa đói giảm nghèo, thực hiện công bằng xã hội. Các doanh
nghiệp vừa và nhỏ phát triển sẽ tạo điều kiện phát huy lợi thế của mỗi vùng
để phát triển các ngành, các khu công nghiệp, tạo điều kiện cho cơ quan thuế
nuôi dưỡng, khai thác nguồn thu. [1]
1.1.2. Những nội dung cơ bản về Thuế
1.1.2.1. Một số khái niệm
Trong cuốn từ điển kinh tế của hai tác giả người Anh Chrisopher Pass
và Bryan Lowes, đứng trên giác độ đối tượng chịu thuế đã cho rằng : "Thuế
là một biện pháp của chính phủ đánh trên thu nhập của cải và vốn nhận
được của các cá nhân hay doanh nghiệp (thuế trực thu), trên việc chi tiêu về
hàng hoá và dịch vụ (thuế gián thu) và trên tài sản".
Một khái niệm khác về thuế tương đối hoàn thiện được nêu lên trong
cuốn sách "Economics" của hai nhà kinh tế Mỹ, dựa trên cơ sở đối giá như
sau: "thuế là một khoản chuyển giao bắt buộc bằng tiền (hoặc chuyển giao
bằng hàng hoá, dịch vụ) của các công ty và các hộ gia đình cho chính phủ, mà
trong sự trao đổi đó họ không nhận được trực tiếp hàng hoá, dịch vụ nào cả,
khoản nộp đó không phải là tiền phạt mà toà án tuyên phạt do hành vi vi
phạm pháp luật". [2]
Trên giác độ phân phối thu nhập, người ta định nghĩa: Thuế là hình
thức phân phối và phân phối lại tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân
5
nhằm hình thành các quỹ tiền tệ tập trung của nhà nước để đáp ứng các nhu
cầu chi tiêu cho việc thực hiện các chức năng nhiệm vụ của Nhà nước.
Trên giác độ người nộp thuế, thuế được coi là khoản đóng góp bắt
buộc mà mỗi tổ chức, cá nhân phải có nghĩa vụ đóng góp cho nhà nước theo
luật định để đáp ứng nhu cầu chi tiêu cho việc thực hiện các chức năng,
nhiệm vụ Nhà nước.
Trên giác độ kinh tế học, thuế là một biện pháp đặc biệt, theo đó, Nhà
nước sử dụng quyền lực của mình để chuyển một phần nguồn lực từ khu vực
tư sang khu vực công, nhằm thực hiện các chức năng kinh tế – xã hội của
Nhà nước.
Dù trải qua nhiều giai đoạn và được nhận định trên nhiều giác độ khác
nhau, nhưng hiện nay một định nghĩa về thuế theo xu hướng cổ điển vẫn còn
đang được áp dụng phổ biến, đặc biệt trong cơ chế kinh tế thị trường, điển
hình là khái niệm về thuế của Gaston Jèze đưa ra trong Giáo trình Tài chính
công. Dựa vào định nghĩa này và các yêu cầu nêu trên, có thể đưa ra một khái
niệm tổng quát về thuế phù hợp với giai đoạn hiện nay như sau:
Thuế là một khoản nộp bằng tiền mà các thể nhân và pháp nhân có
nghĩa vụ bắt buộc phải thực hiện theo luật đối với nhà nước; không
mang tính chất đối khoản, không hoàn trả trực tiếp cho người nộp thuế
và dùng để trang trải cho các nhu cầu chi tiêu công cộng.
1.1.2.2. Đặc điểm của thuế
Thứ nhất : Thuế là một khoản trích nộp bằng tiền
Theo phương thức đánh thuế trong nền kinh tế thị trường, về nguyên tắc,
thuế là một khoản trích nộp dưới hình thức tiền tệ, khác với hình thức nộp thuế
bằng hiện vật đã tồn tại từ thời xa xưa hoặc khác với chế độ giao nộp sản
phẩm trong nền kinh tế phi thị trường. Nhiều quan điểm cho rằng, đây chính là
sự khác biệt cơ bản và đầu tiên của thuế trong nền kinh tế thị trường và thuế
trong các nền kinh tế khác. Chính sự phát triển của hoạt động trao đổi hàng hoá
bằng tiền đã làm cho thuế phát triển, và ngược lại, việc bắt buộc nộp các khoản
thuế bằng tiền đã góp phần thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế thị trường
bằng cách đòi hỏi người nộp thuế trong trường hợp không có tiền phải đổi
những tài sản hiện vật của mình ra thành tiền để thanh toán nợ thuế.
6
Thứ hai : Thuế luôn gắn liền với quyền lực nhà nước
Đặc điểm này thể hiện tính pháp lý tối cao của thuế. Thuế là nghĩa vụ
cơ bản của công dân đã được quy định trong Hiến Pháp Đạo luật gốc của
một quốc gia. Theo quan điểm này, công dân không có quyền từ chối trả thuế,
cũng không có quyền tự ấn định hay thỏa thuận mức đóng góp của mình, mà
chỉ có quyền chấp hành. Trường hợp đối tượng nộp thuế nào cố tình không
chấp hành sẽ bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm theo quy
định của pháp luật để buộc họ phải làm tròn nghĩa vụ nộp thuế của mình theo
luật định.
Đây là đặc trưng cơ bản nhất của thuế nhằm phân biệt với tất cả các
hình thức động viên tài chính cho Ngân sách Nhà nước khác.
Thứ ba : Thuế luôn gắn liền với thu nhập
Đặc điểm này thể hiện rõ nội dung kinh tế của thuế. Nhà nước thực
hiện thu thuế thông qua quá trình phân phối lại tổng sản phẩm xã hội và thu
nhập quốc dân, mà kết quả của nó là một bộ phận thu nhập của người nộp
thuế được chuyển giao bắt buộc cho Nhà nước mà không kèm theo bất kỳ
một sự cấp phát hoặc những quyền lợi nào khác cho người nộp thuế.
Với đặc điểm này, thuế không giống như các hình thức huy động tài
chính tự nguyện hoặc hình thức phạt tiền tuy có tính chất bắt buộc, nhưng
chỉ áp dụng đối với những tổ chức cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật.
Thứ tư : Thuế mang tính chất không hoàn trả trực tiếp và được sử
dụng để đáp ứng chi tiêu công cộng
Tính chất không hoàn trả trực tiếp được thể hiện trên các khía cạnh:
Một là, Sự chuyển giao thu nhập thông qua thuế không mang tính chất
đối giá. Về mặt pháp lý, thuế không là giá cả của dịch vụ cung cấp. Vì vậy,
người nộp thuế không thể phản đối việc thực hiện nghĩa vụ thuế bằng cách
viện cớ là Nhà nước sử dụng tiền thuế không có hiệu quả.
Hai là, Các khoản thuế đã nộp cho Nhà nước sẽ không được dùng
phục vụ trực tiếp cho người n ộp thu ế, nghĩa là mức thuế mà các tầng lớp
trong xã hội chuyển giao cho Nhà nước không hoàn toàn dựa trên mức độ
người nộp thuế thừa hưởng những d ịch v ụ và hàng hoá công cộng do Nhà
nước cung cấp. Đặc điểm này của thuế giúp ta phân định rõ thuế với các
7
khoản phí, lệ phí và giá cả.
1.1.2.3. Vai trò
1.1.2.3.1. Thuế là công cụ tập trung chủ yếu nguồn thu cho Ngân sách
Nhà nước
Một nền tài chính quốc gia lành mạnh phải dựa chủ yếu vào nguồn thu
từ nội bộ nền kinh tế quốc dân. Thuế là công cụ quan trọng nhất để phân
phối lại các thu nhập theo đường lối xây dựng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Đặc biệt trong tình hình hiện nay, nguồn thu từ nước ngoài đã giảm nhiều,
kinh tế đối ngoại chịu sức ép của quan hệ “mua bán sòng phẳng”,“có vay, có
trả”, thuế phải là công cụ quan trọng góp phần tích cực giảm bội chi Ngân
sách, giảm lạm phát, ổn định kinh tế xã hội, chuẩn bị điều kiện và tiền đề
cho việc phát triển đất nước lâu dài. Thuế phải trở thành nguồn thu chủ yếu,
bộ phận cơ bản của nền tài chính quốc gia lành mạnh. Với nền kinh tế nhiều
thành phần, hệ thống thuế được áp dụng thống nhất giữa các thành phần kinh
tế. Thuế phải bao quát được hầu hết các hoạt động kinh doanh, các nguồn
thu nhập trong xã hội .
Mục tiêu của Quốc hội đề ra trong những năm tới là động viên về thuế
chiếm khoảng 20 đến 25% GDP và ổn định mức đóng góp về thuế. Mức
động viên trên đây là phù hợp với khả năng kinh tế, phù hợp với sức đóng góp
của nhân dân, bảo đảm phần lớn các nhu cầu chi tiêu của Ngân sách nhà
nước, nguồn vốn để xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển kinh tế theo hướng
có lợi cho đất nước. Nhà nước ta luôn coi thuế là nguồn thu chủ yếu và quan
trọng nhất của Ngân sách nhà nước.
1.1.2.3.2. Thuế tham gia vào việc điều tiết kinh tế vĩ mô
Thông qua việc xây dựng đúng đắn cơ cấu và mối quan hệ giữa các sắc
thuế, việc xác định hợp lý người nộp thuế, đối tượng đánh thuế, thuế suất,
chế độ miễn giảm, phương pháp quản lý thu thuế dựa trên cơ sở hạch toán
kế toán đầy đủ, chính xác, thuế là công cụ điều tiết đối với thu nhập của các
tầng lớp xã hội thể hiện trên hai mặt: khuyến khích, nâng đỡ những hoạt
động kinh doanh cần thiết làm ăn có hiệu quả; đồng thời thu hẹp, kìm hãm
những ngành nghề, mặt hàng cần hạn chế sản xuất, hạn chế tiêu dùng theo
hướng tiết kiệm, chống lãng phí. Thuế còn khuyến khích việc bỏ vốn đầu tư
8
phát triển sản xuất, khuyến khích các cơ sở kinh doanh thuộc mọi thành phần
kinh tế cạnh tranh bình đẳng trước pháp luật. Thuế góp phần khuyến khích
khai thác nguyên liệu, vật tư trong việc tranh thủ vốn hợp tác của nước ngoài
để phát triển kinh tế hàng hoá, không ngừng nâng cao khả năng tích lũy, đáp
ứng nhu cầu tiêu dùng và xuất khẩu, bảo vệ sản xuất trong nước. Thuế thúc
đẩy mở rộng thị trường một cách lành mạnh, vừa khuyến khích giao lưu hàng
hoá, vừa đấu tranh hạn chế mua bán lòng vòng qua nhiều khâu trung gian, đầu
cơ tích trữ để hưởng chênh lệch giá.
1.1.2.3.3. Thuế là công cụ để điều hòa thu nhập, thực hiện công bằng
xã hội trong phân phối
Hệ thống thuế được áp dụng thống nhất giữa các ngành nghề, các
thành phần kinh tế, các tầng lớp dân cư theo nguyên tắc đảm bảo công bằng
và bình đẳng trong làm nghĩa vụ và quyền lợi. Sự bình đẳng và công bằng
được thể hiện thông qua chính sách động viên giống nhau (thuế suất) giữa các
tổ chức và cá nhân thuộc mọi thành phần kinh tế cùng hoạt động trong một
lĩnh vực, bảo đảm sự công bằng và bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ với
mọi công dân, không có những đặc quyền, đặc lợi cho bất cứ đối tượng nào.
Thuế kích thích mọi công dân, doanh nghiệp cải tiến kỹ thuật, đầu tư vốn,
đầu tư chất xám, làm ăn giỏi và có thu nhập cao một cách chính đáng .
1.1.2.3.4. Thuế còn là công cụ để kiểm tra, kiểm soát các hoạt động sản
xuất kinh doanh
Vai trò này được xuất hiện chính do quá trình tổ chức thực hiện thuế
trong thực tế. Để thu được thuế và thực hiện đúng các Luật thuế đã được ban
hành, cơ quan thuế và các cơ quan liên quan phải bằng mọi biện pháp nắm
vững số lượng, quy mô các cơ sở sản xuất kinh doanh, ngành nghề và lĩnh
vực kinh doanh, mặt hàng họ được phép kinh doanh. Từ công tác thu thuế mà
cơ quan thuế sẽ phát hiện những việc làm sai trái, vi phạm Luật của các cá
nhân, các đơn vị sản xuất kinh doanh, hoặc phát hiện ra những khó khăn mà
họ gặp phải để giúp đỡ họ tìm biện pháp tháo gỡ. Như vậy, do công tác quản
lý thu thuế mà có thể kết hợp kiểm tra, kiểm soát toàn diện các mặt hàng,
hoạt động của các cơ sở kinh tế đảm bảo thực hiện tốt quản lý Nhà nước về
mọi mặt của đời sống kinh tế xã hội.
9
1.1.2.4. Chính sách thuế và phân loại thuế
1.1.2.4.1. Khái niệm
Chính sách thuế là tổng hòa phương hướng của Nhà nước trong lĩnh
vực thuế và các biện pháp để đạt được những mục tiêu đã định.
Chính sách thuế thể hiện đường lối và phương hướng động viên thu
nhập dưới hình thức thuế trong nền kinh tế quốc dân. Chính sách thuế được
thực hiện bằng cách thiết lập các văn bản pháp luật trong lĩnh vực nộp thuế,
ban hành các loại thuế và các ưu đãi về thuế trong từng giai đoạn phát triển
nhất định. Điều đó có nghĩa là chính sách thuế được thực hiện bằng cách
thiết lập hệ thống thuế, cải cách thuế và củng cố hệ thống thuế.
Hệ thống thuế là tổng hợp các hình thức thuế khác nhau mà giữa chúng
có mối quan hệ mật thiết với nhau để thực hiện các nhiệm vụ nhất định của
Nhà nước trong từng thời kỳ.
1.1.2.4.2. Phân loại thuế
Để thu được thuế, Nhà nước đã thể chế hoá yêu cầu bắt buộc đóng
góp nguồn lực tài chính cho NSNN đối với các thể nhân, pháp nhân. Nhà nước
quy định nguyên tắc chung về nghĩa vụ nộp thuế của các thể nhân, pháp nhân
trong Hiến pháp văn bản pháp lý cao nhất của Nhà nước. Hệ thống chính
sách thuế của Việt Nam hiện nay bao gồm: Thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu
thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, thuế thu nhập doanh nghiệp,
thuế thu nhập cá nhân, thuế sử dụng đất nông nghiệp, thuế tài nguyên,thuế bảo
vệ môi trường, thuế nhà đất, thuế môn bài, …
Tùy theo điều kiện và hoàn cảnh cụ thể của mỗi nước mà hệ thống
pháp luật thuế bao gồm nhiều loại thuế khác nhau. Ðể định hướng xây dựng
và quản lý hệ thống thuế, việc sắp xếp các Luật thuế có cùng tính chất
thành những nhóm khác nhau, gọi là phân loại thuế.
Tùy thuộc vào mục tiêu, yêu cầu của từng giai đoạn phát triển kinh tế
xã hội mà cơ cấu và nội dung các Luật thuế có khác nhau. Cũng tùy thuộc vào
cơ sở, mục đích phân định, thông thường thuế được phân loại theo các tiêu
thức sau
+ Dựa theo phương thức đánh thuế
Tùy thuộc vào phương thức đánh thuế là đánh một cách trực tiếp hay gián
10
tiếp vào thu nhập, người ta chia hệ thống thuế thành hai loại: thuế trực thu và
thuế gián thu.
Thuế trực thu: Là loại thuế đánh trực tiếp vào thu nhập hoặc tài sản
của người nộp thuế. Thuế trực thu có đặc điểm là đối tượng nộp thuế theo
luật quy định đồng nhất với người phải chịu thuế. Loại thuế trực thu thường
bao gồm các sắc thuế đánh trên thu nhập của tổ chức và cá nhân.
Thuế gián thu: Là loại thuế không trực tiếp đánh vào thu nhập hay tài
sản của người nộp thuế mà đánh một cách gián tiếp thông qua giá cả hàng
hoá, dịch vụ. Người tiêu dùng những hàng hoá, dịch vụ đó là người chịu loại
thuế này.
+ Phân theo cơ sở tính thuế
Nếu căn cứ vào cơ sở tính thuế để phân loại thuế thì có thể chia thành
ba loại như sau:
Thuế thu nhập: Bao gồm các loại thuế có cơ sở đánh thuế là thu nhập
kiếm được. Thu nhập kiếm được là toàn bộ số tiền và lợi ích vật chất mà một tổ
chức, cá nhân nhận được trong kỳ tính thuế, kể cả các khoản chi tiêu đã bỏ ra để có
được thu nhập.
Thuế tiêu dùng: Là loại thuế đánh vào hàng hoá, dịch vụ khi diễn ra
việc mua bán. Điều đáng chú ý đầu tiên là thuế tiêu dùng không khác thuế thu
nhập nhiều như người ta tưởng. Trong thực tế loại thuế tiêu dùng được thể
hiện dưới nhiều dạng như thuế doanh thu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị
gia tăng...
Thuế tài sản: Thuế tài sản có thể được đánh trong trường hợp chuyển
giao, cho không tài sản (ví dụ như cho, tặng hoặc thừa kế), hoặc dưới hình
thức bán (ví dụ như nhượng bán bất động sản hoặc động sản), hoặc trong
trường hợp có sự hiện hữu của tài sản (như trường hợp đánh thuế vào các
khối tài sản lớn).
+ Phân theo phạm vi điều chỉnh
Căn cứ vào phạm vi điều chỉnh của thuế người ta có thể chia các sắc
thuế thành hai loại:
Thuế tổng hợp: Là loại thuế đánh vào tất cả các thành phần của cơ sở
11
đánh thuế mà không có trường hợp ngoại lệ, không có miễn, giảm thuế. Thuế
tổng hợp đánh trên toàn bộ tài sản, các nghiệp vụ phát sinh hoặc tổng thu nhập
trong một lần duy nhất.
Thuế có lựa chọn hay thuế có phân tích: Là loại thuế chỉ đánh dựa trên
cơ sở các yếu tố của một tài sản hoặc một nghiệp vụ độc lập, hoặc một loại
thu nhập. Thuế thu nhập cá nhân Việt Nam có thể coi là một sắc thuế điển
hình của loại này.
+ Phân theo đặc trưng của biểu thuế
Thuế đánh theo tỷ lệ %: Là loại thuế đánh theo hình thức áp dụng một
tỷ lệ hoặc phần trăm, hoặc lần trên các cơ sở tính thuế. Đây là hình thức áp
dụng phổ biến trong các loại thuế hiện nay.
Thuế đánh trên mức tuyệt đối: Là loại thuế được xác định bằng cách
ấn định một số thu bằng tiền trên một đơn vị vật chất như trọng lượng, khối
lượng, diện tích... của đối tượng chịu thuế. Trong thực tế cách tính thuế này
ít phổ biến. Trong hệ thống chính sách thuế Việt Nam hiện nay có thể lấy ví
dụ là thuế tiêu thụ đặc biệt đánh trên xe ô tô cũ vừa được Bộ Tài chính ban
hành.
+ Phân theo thẩm quyền ban hành chính sách thuế.
Tùy theo thẩm quyền thu thuế được quy định với từng loại thuế, người
ta phân thuế thành hai loại: Thuế trung ương và thuế địa phương.
Các loại thuế trên được áp dụng cho nhiều đối tượng khác nhau để vừa
phát huy tác dụng riêng của từng loại thuế, vừa hỗ trợ, bổ sung cho nhau
nhằm thực hiện một cách tổng hợp các mục tiêu và vai trò của hệ thống pháp
luật thuế.
1.1.3. Thuế giá trị gia tăng
1.1.3.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của thuế giá trị gia tăng
1.1.3.1.1. Khái niệm về thuế giá trị gia tăng
Thuế giá trị gia tăng(GTGT) là thuế tính trên khoản giá trị tăng thêm
của hàng hoá, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến
tiêu dùng (Điều 1 Luật thuế GTGT số 02/1997/QH9).
Giá trị gia tăng = Tổng giá trị hàng hoá, dịch vụ bán ra – Giá trị hàng hoá, dịch
vụ mua vào tương ứng.
12
Số thuế GTGT
=
GTGT của HHDV
chịu thuế
X
Thuế suất thuế GTGT của
HHDV đó
1.1.3.1.2. Đặc điểm của thuế giá trị gia tăng
Thuế GTGT là một loại thuế gián thu đánh vào đối tượng tiêu dùng
HHDV chịu thuế GTGT (vì vậy thuế GTGT là một loại thuế tiêu dùng, đối
với cơ sở kinh doanh thì đây là loại thuế gián thu), là một yếu tố cấu thành
trong giá cả hàng hoá và dịch vụ, là khoản thu được cộng thêm vào giá bán
của người cung cấp, hay nói cách khác giá cả HHDV mà người tiêu dùng mua
bao gồm cả thuế GTGT.
Tính gián thu của thuế GTGT biểu hiện: ng ười mua HHDV là người
phải trả khoản thuế này thông qua giá mua của HHDV. Như vậy, ng ười
mua không trực tiếp nộp thuế GTGT vào NSNN mà trả thuế thông qua giá
thanh toán hàng hoá và dịch vụ cho người bán, trong đó bao gồm cả khoản
thuế GTGT mà người mua trả. Người bán thực hiện nộp khoản thuế
GTGT phải nộp “đã được người mua trả” vào NSNN.
Thuế GTGT đánh vào GTGT của HHDV phát sinh ở các giai đoạn từ
sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng HHDV đó. Tổng số thuế GTGT thu được ở
tất cả các giai đoạn sẽ bằng số thuế GTGT tính trên giá bán cho người tiêu
dùng cuối cùng.Thuế GTGT đã khắc phục được nhược điểm của thuế doanh
thu là “thuế chồng lên thuế”.
Thuế GTGT là một loại thuế có tính trung lập cao. Tính trung lập biểu
hiện ở hai khía cạnh:
Thứ nhất, thuế GTGT không chịu ảnh hưởng bởi kết quả kinh doanh
của người nộp thuế, do người nộp thuế chỉ là người “thay mặt” người tiêu
dùng nộp hộ khoản thuế này vào NSNN. Do vậy thuế GTGT không phải là
yếu tố của chi phí sản xuất mà chỉ đơn thuần là một khoản thu được cộng
thêm vào giá bán của người cung cấp HHDV.
Thứ hai, thuế GTGT không bị ảnh hưởng bởi quá trình tổ chức và phân
chia quá trình sản xuất kinh doanh, bởi tổng số thuế ở tất cả các giai đoạn luôn
bằng số thuế tính trên giá bán ở giai đoạn cuối cùng bất kể số giai đoạn nhiều
hay ít.
13
Về phạm vi đánh thuế: thuế GTGT chỉ đánh vào hoạt động tiêu dùng
diễn ra trong phạm vi lãnh thỗ, không đánh vào hành vi tiêu dùng ngoài lãnh
thổ. Đặc điểm này tạo ra sự công bằng trong những giao dịch quốc tế thông
qua việc không thu thuế đối với HHDV xuất khẩu và đánh thuế đối với HHDV
nhập khẩu.
1.1.3.1.3. Vai trò của thuế giá trị gia tăng
Thuế là công cụ rất quan trọng để Nhà nước thực hiện chức năng quản
lý vĩ mô đối với nền kinh tế. Nền kinh tế nước ta đang trong quá trình vận
hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước, do đó thuế GTGT có
vai trò rất quan trọng và được thể hiện như sau:
Một là, thuế GTGT có tác dụng điều tiết thu nhập của tổ chức, cá nhân
tiêu dùng HHDV chịu thuế GTGT.
Hai là, thuế GTGT là khoản thu quan trọng của Ngân sách nhà nước.
Thuế GTGT tạo nguồn thu lớn và tương đối ổn định cho ngân sách nhà
nước.
Ở Việt Nam, thuế GTGT hiện nay chiếm tỷ trọng khoảng 2023%
trong tổng thu từ thuế, phí và lệ phí.
Thuế GTGT không trùng lắp, do thuế GTGT chỉ tính vào giá trị tăng thêm
của HHDV qua các khâu sản xuất, lưu thông, tiêu dùng, không tính vào phần giá
trị đã chịu thuế GTGT ở các khâu trước, thuế đã nộp ở các khâu trước được tính
khấu trừ ở khâu sau nên khuyến khích các tổ chức, cá nhân bỏ vốn đầu tư phát
triển sản xuất, kinh doanh, khuyến khích chuyên môn hoá, hợp tác hoá sản xuất,
nâng cao hiệu quả kinh tế, phù hợp với phát triển kinh tế thị trường.
Ba là, khuyến khích xuất khẩu HHDV thông qua áp dụng thuế suất 0%,
doanh nghiệp xuất khẩu HHDV không những không phải chịu thuế GTGT ở
khâu xuất khẩu mà còn được hoàn toàn bộ số thuế đầu vào đã nộp ở khâu
trước nên có tác dụng giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm, tăng khả năng
cạnh tranh về giá HHDV xuất khẩu trên thị trường quốc tế.
Bốn là, thúc đẩy thực hiện chế độ hạch toán kế toán; sử dụng hoá đơn,
chứng từ và thanh toán qua ngân hàng vì việc tính thuế đầu ra, khấu trừ thuế
GTGT đầu vào quy định rõ phải căn cứ trên hoá đơn mua vào, bán ra; hàng hoá
xuất khẩu mua bán phải thanh toán qua ngân hàng, đối với kinh doanh trong
14
nước thì chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt đối với hàng hóa, dịch vụ
mua vào, trừ hàng hoá, dịch vụ mua từng lần có giá trị dưới hai mươi triệu
đồng.
Tóm lại: Thuế GTGT là một sắc thuế tiên tiến; việc áp dụng thuế
GTGT khắc phục nhược điểm của thuế doanh thu trước đây là “thuế chồng
lên thuế”; thuế GTGT có nhiều ưu điểm, tác dụng tích cực tới khuyến khích
sản xuất kinh doanh, xuất khẩu, tăng cường đầu tư, tăng thu cho NSNN.
1.1.3.2. Nội dung cơ bản Luật thuế giá trị gia tăng
Luật thuế GTGT gồm một số nội dung cơ bản như sau:
Phạm vi áp dụng thuế giá trị gia tăng
Đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng
Đối tượng chịu thuế GTGT là hàng hoá, dịch vụ dùng cho sản xuất,
kinh doanh và tiêu dùng ở Việt Nam (bao gồm cả hàng hoá, dịch vụ mua của
tổ chức, cá nhân ở nước ngoài).
Đối tượng nộp thuế giá trị gia tăng
Các tổ chức, cá nhân có hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch
vụ chịu thuế GTGT ở Việt Nam, không phân biệt ngành nghề, hình thức, tổ
chức kinh doanh (gọi chung là cơ sở kinh doanh) và tổ chức, cá nhân khác có
nhập khẩu hàng hoá, mua dịch vụ từ nước ngoài chịu thuế GTGT (gọi chung
là người nhập khẩu) đều là đối tượng nộp thuế GTGT.[3]
Đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng
Gồm 25 loại hàng hoá dịch vụ không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT.
Cơ sở kinh doanh không được khấu trừ và hoàn thuế giá trị gia tăng đầu vào
của hàng hoá, dịch vụ sử dụng cho sản xuất kinh doanh hàng hoá, dịch vụ
thuộc đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng này mà phải tính vào nguyên
giá tài sản cố định, giá trị nguyên vật liệu hoặc chi phí kinh doanh.[3]
Căn cứ tính thuế và phương pháp tính thuế
Giá tính thuế giá trị gia tăng
+ Đối với hàng hóa, dịch vụ do cơ sở sản xuất, kinh doanh bán ra là giá
bán chưa có thuế giá trị gia tăng; đối với hàng hóa, dịch vụ chịu thuế tiêu thụ
đặc biệt là giá bán đã có thuế tiêu thụ đặc biệt nhưng chưa có thuế giá trị gia
tăng; đối với hàng hóa chịu thuế bảo vệ môi trường là giá bán đã có thuế bảo
15
vệ môi trường nhưng chưa có thuế giá trị gia tăng; đối với hàng hóa chịu thuế
tiêu thụ đặc biệt và thuế bảo vệ môi trường là giá bán đã có thuế tiêu thụ
đặc biệt và thuế bảo vệ môi trường nhưng chưa có thuế giá trị gia tăng;
Đối với hàng hóa nhập khẩu là giá nhập tại cửa khẩu cộng với thuế
nhập khẩu (nếu có), cộng với thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có) và cộng với
thuế bảo vệ môi trường (nếu có). Giá nhập tại cửa khẩu được xác định theo
quy định về giá tính thuế hàng nhập khẩu
+ Thời điểm để xác định giá tính thuế GTGT là thời điểm cơ sở kinh
doanh đã chuyển giao quyền sở hữu, quyền sử dụng hàng hoá, dịch vụ (đối
với trường hợp xây dựng, lắp đặt là thời điểm nghiệm thu, bàn giao công
trình, hạng mục công trình, khối lượng xây dựng, lắp đặt hoàn thành), không
phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền.[3]
Thuế suất thuế giá trị gia tăng
Thuế suất hiện nay Việt nam đang áp dụng các mức 0%; 5%; 10%.
Phương pháp tính thuế giá trị gia tăng
Luật thuế GTGT hiện hành quy định việc tính thuế GTGT phải nộp có
thể thực hiện bằng một trong 2 phương pháp: phương pháp khấu trừ và
phương pháp tính trực tiếp trên GTGT .[3]
* Phương pháp khấu trừ thuế .
Phương pháp khấu trừ thuế áp dụng đối với cơ sở kinh doanh thực
hiện đầy đủ chế độ kế toán, hoá đơn, chứng từ theo quy định của pháp luật
về kế toán, hoá đơn, chứng từ bao gồm:
Cơ sở kinh doanh có doanh thu hàng năm từ bán hàng hoá, cung ứng
dịch vụ từ một tỷ đồng trở lên, trừ hộ, cá nhân kinh doanh;
Cơ sở kinh doanh đăng ký tự nguyện áp dụng phương pháp khấu trừ
thuế, trừ hộ, cá nhân kinh doanh.
Số thuế
GTGT phải nộp
=
Thuế GTGT
đầu ra
Thuế GTGT đầu vào
được khấu trừ
Trong đó: + Thuế GTGT đầu ra bằng (=) Giá tính thuế của hàng
hoá, dịch vụ nhân (x) Thuế suất thuế GTGT của hàng hoá, dịch vụ đó
16
+ Thuế GTGT đầu vào bằng (=) tổng số thuế GTGT ghi
trên hoá đơn GTGT mua hàng dùng cho SXKD hàng hóa, dịch vụ chịu thuế
GTGT, số thuế GTGT ghi trên chứng từ nộp thuế của hàng hoá nhập khẩu.
* Phương pháp tính trực tiếp trên GTGT .
Doanh nghiệp, hợp tác xã có doanh thu hàng năm dưới mức ngưỡng
doanh thu một tỷ đồng, trừ trường hợp đăng ký tự nguyện áp dụng phương
pháp khấu trừ thuế
Hộ, cá nhân kinh doanh;
Tổ chức, cá nhân nước ngoài kinh doanh không có cơ sở thường trú
tại Việt Nam nhưng có doanh thu phát sinh tại Việt Nam chưa thực hiện đầy
đủ chế độ kế toán, hoá đơn, chứng từ, trừ tổ chức, cá nhân nước ngoài cung
cấp hàng hóa, dịch vụ để tiến hành hoạt động tìm kiếm, thăm dò, phát triển
và khai thác dầu, khí nộp thuế theo phương pháp khấu trừ do bên Việt Nam
khấu trừ nộp thay;
Tổ chức kinh tế khác, trừ trường hợp đăng ký nộp thuế theo phương
pháp khấu trừ thuế
Số thuế giá trị gia tăng phải nộp theo phương pháp tính trực tiếp trên
giá trị gia tăng bằng tỷ lệ % nhân với doanh thu áp dụng như sau:
+ Phân phối, cung cấp hàng hoá: 1%;
+ Dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu: 5%;
+ Sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hoá, xây dựng có bao
thầu nguyên vật liệu: 3%;
+ Hoạt động kinh doanh khác: 2%.
Hóa đơn chứng từ mua bán hàng hóa, dịch vụ
Cơ sở kinh doanh khi mua, bán hàng hoá, dịch vụ phải thực hiện chế độ
hoá đơn, chứng từ theo quy định của pháp luật.
Cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp
khấu trừ thuế khi bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ chịu thuế GTGT phải sử
dụng hoá đơn GTGT (trừ trường hợp được dùng hoá đơn, chứng từ đặc thù
ghi giá thanh toán là giá đã có thuế GTGT).
17
Cơ sở kinh doanh nộp thuế theo phương pháp trực tiếp trên GTGT khi
bán hàng hoá, dịch vụ phải sử dụng hoá đơn bán hàng.
Khi lập hoá đơn, cơ sở kinh doanh phải ghi đầy đủ, đúng các yếu tố
quy định trên hoá đơn. Đối với hoá đơn GTGT phải ghi rõ giá bán chưa có
thuế GTGT, phụ thu và phí tính ngoài giá bán (nếu có), thuế GTGT, tổng giá
thanh toán đã có thuế; nếu không ghi tách riêng giá bán chưa có thuế và thuế
GTGT, chỉ ghi chung giá thanh toán thì thuế GTGT đầu ra phải tính trên giá
thanh toán.[3]
1.2. Quản lý thuế giá trị gia tăng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ
1.2.1. Quản lý thuế
1.2.1.1. Khái niệm
Quản lý thuế là quá trình tổ chức, quản lý và kiểm tra việc thực hiện
những quy định trong Luật thuế nhằm huy động đầy đủ những khoản tiền
thuế vào ngân sách nhà nước theo luật định .[4]
Dưới góc độ chính trị: quản lý được hiểu là hành chính, là cai trị; nhưng
dưới góc độ xã hội: quản lý là điều hành, điều khiển, chỉ huy. Dù dưới góc
độ nào đi chăng nữa, quản lý vẫn phải dựa những cơ sở, nguyên tắc đã được
định sẵn và nhằm đạt được hiệu quả của việc quản lý, tức là mục đích của
quản lý.
Quản lý thuế là hoạt động chấp hành, điều hành của cơ quan thuế Nhà
nước các cấp trên cơ sở của luật và để thi hành luật nhằm thực hiện chức
năng tổ chức, quản lý, điều hành các hoạt động thu thuế của Nhà nước. Nói
cách khác, quản lý thuế chính là quản lý Nhà nước trong lĩnh vực hành pháp
được thực hiện bởi ít nhất một bên có thẩm quyền hành chính Nhà nước
trong quan hệ chấp hành, điều hành. Quản lý thuế là hoạt động đảm bảo thực
thi chính sách thuế trong thực tế, trong đó vai trò của cơ quan thuế rất quan
trọng khi tác động lên ĐTNT để đảm bảo tính hiệu lực – đáp ứng mục đích
thu cho NSNN. Quản lý thuế chủ yếu được thực hiện bởi hệ thống cơ quan
thuế Nhà nước: Tổng cục Thuế ở Trung ương, Cục thuế, Chi cục Thuế ở các
địa phương. [5]
1.2.1.2. Nội dung quản lý thuế
18
Để huy động các khoản thu vào NS, đáp ứng nhu cầu chi tiêu cần thiết,
nhà nước cần ban hành các chính sách thuế và để đưa được các chính sách
thuế vào cuộc sống thì phải có hệ thống quản lý thuế để tổ chức thực thi
chính sách thuế. Giữa hai nội dung này có mối quan hệ hữu cơ với nhau, hệ
thống chính sách thuế là cơ sở tiền đề để hình thành hệ thống quản lý thuế
và ngược lại hệ thống QLT là nơi tổ chức thực hiện chính cách thuế.
Theo Điều 3 Luật quản lý thuế được Quốc hội nước CHXHCNVN
thông qua tại kỳ họp thứ 10, khoá XI, nội dung quản lý thuế gồm :
Đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế, ấn định thuế.
Thủ tục hoàn thuế, miễn thuế, giảm thuế.
Xoá nợ tiền thuế, tiền phạt.
Quản lý thông tin về người nộp thuế.
Kiểm tra thuế, thanh tra thuế.
Cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế.
Xử lý vi phạm pháp luật về thuế.
Giải quyết khiếu nại, tố cáo về thuế.
Các quy định của Luật QLT đảm bảo tính pháp lý cho việc thực hiện
cơ chế tự khai, tự tính, tự nộp thuế và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật
của NNT. Cơ quan thuế thực hiện chức năng tuyên truyền, hỗ trợ người nộp
thuế, kiểm tra thuế, thanh tra thuế. [6]
Các nội dung trên được cụ thể hoá bằng các quy trình cụ thể để quản
lý thuế theo chức năng. Hiện nay ngành thuế đã triển khai thực hiện 5 quy
trình quản lý thuế : Đăng ký, kê khai thuế; Kiểm tra thanh tra; Miễn giảm
thuế; Hoàn thuế; Quản lý nợ thuế.
Việc quy định rõ vai trò, nhiệm vụ, chức năng của từng Đội thuế trong
công tác QLT thuế đối với các DN nhằm hạn chế các tiêu cực cũng như tạo
điều kiện thuận lợi nhất cho DN thực hiện đúng chính sách pháp luật thuế,
tuy nhiên "Hệ thống mẫu biểu, văn bản, các quy trình hướng dẫn chưa đồng
nhất, chưa kịp thời dẫn đến khó khăn trong việc hướng dẫn, hổ trợ NNT thực
hiện tốt nghĩa vụ với NSNN". [7]
1.2.2. Những nội dung về quản lý thuế giá trị gia tăng
1.2.2.1. Đăng ký, kê khai, nộp thuế GTGT
19
+ Đăng ký nộp thuế
Cơ sở kinh doanh, kể cả các công ty, nhà máy, xí nghiệp, chi nhánh,
cửa hàng trực thuộc cơ sở kinh doanh chính phải đăng ký nộp thuế với Cục
thuế hoặc Chi cục thuế nếu là cá nhân kinh doanh về địa điểm kinh doanh,
ngành nghề kinh doanh, lao động, tiền vốn, nơi nộp thuế và các chỉ tiêu liên
quan khác theo mẫu đăng ký nộp thuế và hướng dẫn của cơ quan thuế.[8]
Đối với cơ sở mới thành lập, thời gian đăng ký nộp thuế chậm nhất là
10 ngày kể từ ngày cấp giấy phép đầu tư hoặc giấy chứng nhận đăng ký kinh
doanh và cấp con dấu; trường hợp cơ sở chưa được cấp giấy chứng nhận đăng
ký kinh doanh nhưng có hoạt động kinh doanh, cơ sở phải đăng ký nộp thuế
trước khi kinh doanh.
Các cơ sở đã đăng ký nộp thuế nếu có thay đổi ngành nghề kinh doanh,
chuyển trụ sở kinh doanh sang các địa điểm khác, sáp nhập, giải thể, phá sản,
hợp nhất, chia, tách hay thành lập các Công ty, nhà máy, xí nghiệp, chi nhánh,
cửa hàng mới... phải đăng ký bổ sung với cơ quan thuế chậm nhất là 5 ngày
trước khi có sự thay đổi đó.[8]
Cơ sở hoạt động sản xuất, kinh doanh có trụ sở chính ở một địa
phương (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) nhưng có cơ sở hạch toán
phụ thuộc, như Công ty, nhà máy, xí nghiệp, chi nhánh, cửa hàng trực tiếp bán
hàng ở một địa phương khác thì cơ sở kinh doanh phải đăng ký nộp thuế với
cơ quan thuế nơi đóng trụ sở, các cơ sở hạch toán phụ thuộc cũng phải đăng
ký nộp thuế GTGT với cơ quan thuế địa phương nơi cơ sở phụ thuộc đóng
trụ sở. Riêng các tổ chức, cá nhân thực hiện dịch vụ tư vấn, khảo sát, thiết kế
hoặc các hợp đồng tư vấn, dịch vụ đăng ký, kê khai, nộp thuế với cơ quan
thuế địa phương nơi đóng trụ sở.[8]
Cơ sở xây dựng, lắp đặt phải đăng ký nộp thuế với cơ quan thuế địa
phương nơi đóng trụ sở. Trường hợp xây dựng, lắp đặt các công trình ở địa
phương khác (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) do các cơ sở phụ thuộc
không có tư cách pháp nhân như tổ, đội, ban quản lý công trình thực hiện... thì
cơ sở xây dựng đồng thời phải đăng ký, kê khai, nộp thuế với cơ quan thuế
địa phương nơi xây dựng công trình.[8]
Cơ sở thực hiện cơ chế khoán cho tập thể, cá nhân kinh doanh theo
20
phương thức tự chịu trách nhiệm về kết quả kinh doanh thì tập thể, cá nhân
nhận khoán phải trực tiếp đăng ký, kê khai, nộp thuế GTGT với cơ quan thuế
nơi kinh doanh.
Cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng áp dụng phương pháp tính thuế
trực tiếp trên giá trị gia tăng, nếu thực hiện được đúng, đủ các điều kiện mua,
bán hàng hoá, dịch vụ có đầy đủ hoá đơn, chứng từ, ghi chép hạch toán sổ kế
toán đúng chế độ, kê khai, nộp thuế GTGT đúng chế độ và tự nguyện đăng ký
thực hiện nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thuế thì được áp dụng
tính thuế theo phương pháp khấu trừ thuế. Cơ sở phải lập và gửi bản đăng ký
nộp thuế cho cơ quan thuế nơi cơ sở đăng ký nộp thuế. Cơ quan thuế khi
nhận được đăng ký của cơ sở có trách nhiệm kiểm tra, thông báo kịp thời cho
cơ sở về việc được áp dụng hay không được áp dụng nộp thuế theo phương
pháp khấu trừ thuế GTGT (nêu rõ lý do không được áp dụng) trong thời hạn
chậm nhất là 30 ngày, kể từ ngày nhận được đề nghị của cơ sở. Cơ sở chỉ
được thực hiện nộp thuế theo phương pháp khấu trừ khi được cơ quan thuế
thông báo cho áp dụng.[8]
Những cá nhân (hộ) kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế theo phương
pháp tính trực tiếp trên GTGT đã được áp dụng nộp thuế theo phương pháp
khấu trừ thuế, nếu trong quá trình thực hiện, cơ sở không thực hiện đúng các
điều kiện quy định thì cơ quan thuế áp dụng biện pháp ấn định thuế phải nộp
và ra thông báo đình chỉ việc nộp thuế theo phương pháp khấu trừ thuế.
Cấp mã số thuế cho đối tượng nộp thuế: Các cơ sở kinh doanh đã
thực hiện đăng ký nộp thuế với cơ quan thuế, cơ quan thuế có trách nhiệm
cấp mã số thuế và giấy chứng nhận đăng ký thuế cho cơ sở kinh doanh. Đối
với các chủ dự án (hoặc đại diện được uỷ quyền như ban quản lý công trình),
nhà thầu chính nước ngoài là đối tượng được hoàn thuế GTGT chưa có mã số
thuế phải làm thủ tục với Cục thuế nơi đóng trụ sở để được cấp mã số thuế.
[8]
+ Kê khai thuế giá trị gia tăng phải nộp ngân sách Nhà nước
Cơ sở sản xuất, kinh doanh và người nhập khẩu hàng hoá phải kê khai
thuế GTGT phải nộp theo quy định như sau:
Cơ sở kinh doanh hàng hoá, dịch vụ chịu thuế GTGT phải lập và gửi
21
cho cơ quan thuế tờ khai tính thuế GTGT từng tháng kèm theo bảng kê hàng
hoá, dịch vụ mua vào, bán ra theo mẫu quy định. Thời gian gửi tờ khai của
tháng cho cơ quan thuế chậm nhất là ngày 20 của tháng tiếp theo. Cơ sở phải
kê khai đầy đủ, đúng mẫu tờ khai thuế và chịu trách nhiệm về tính chính xác
của việc kê khai. Trường hợp cơ sở kinh doanh đã gửi tờ khai cho cơ quan
thuế, sau đó phát hiện có sự sai sót về số liệu kê khai trước thời hạn nộp
thuế, cơ sở phải thông báo cho cơ quan thuế biết đồng thời lập lại tờ khai
thay cho tờ khai không đúng. Trường hợp phát hiện sai sót sau thời hạn nộp
thuế thì cơ sở điều chỉnh vào tờ khai của tháng tiếp sau[37].
Từ kỳ kê khai tháng 07/2013, công văn 8355/BTCTCT ngày 28/06/2013
của Bộ Tài chính về việc triển khai thực hiện một số quy định có hiệu lực từ
01/7/2013 tại Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật quản lý thuế
hướng dẫn như sau:
“Đối tượng khai thuế GTGT theo quý:
Khai thuế theo quý áp dụng đối với người nộp thuế giá trị gia tăng có
tổng doanh thu bán hàng hóa và cung cấp dịch vụ của năm trước liền kề từ
20 tỷ đồng trở xuống.
Trường hợp người nộp thuế mới bắt đầu hoạt động sản xuất kinh
doanh, việc khai thuế giá trị gia tăng được thực hiện theo tháng. Sau khi sản
xuất kinh doanh đủ 12 tháng thì từ năm dương lịch tiếp theo sẽ căn cứ theo
mức doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ của năm trước liền kề để thực hiện
khai thuế giá trị gia tăng theo tháng hay theo quý.
Người nộp thuế có trách nhiệm tự xác định thuộc đối tượng khai thuế
theo tháng hay kê khai thuế theo quý để thực hiện khai thuế theo quy định.
Trường hợp người nộp thuế đủ điều kiện khai thuế GTGT theo quý thì
không phải kê khai thuế GTGT tháng 7/2013 mà thực hiện kê khai quý III/2013
(thuế GTGT phải nộp ngân sách tháng 7, tháng 8, tháng 9/2013) chậm nhất là
ngày 30/10/2013. Trường hợp không đủ điều kiện khai theo quý thì thực hiện
khai thuế GTGT tháng 7/2013 chậm nhất là ngày 20/8/2013 theo quy định hiện
hành.
22
Trường hợp người nộp thuế đủ điều kiện và thuộc diện khai thuế
GTGT theo quý muốn chuyển sang khai thuế theo tháng thì gửi thông báo cho
cơ quan thuế quản lý trực tiếp chậm nhất là cùng với thời hạn nộp tờ khai
thuế GTGT của tháng 7/2013.
Thời kỳ khai thuế theo quý:
Việc thực hiện khai thuế theo quý hay theo tháng được ổn định trọn
năm dương lịch và ổn định theo chu kỳ 3 năm. Riêng chu kỳ ổn định đầu tiên
được xác định tính kể từ ngày 1/7/2013 đến hết ngày 31/12/2016.
Cách xác định doanh thu bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ năm trước
liền kề làm điều kiện xác định đối tượng khai thuế giá trị gia tăng theo quý:
Doanh thu bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ được xác định là Tổng
doanh thu trên các Tờ khai thuế giá trị gia tăng của các kỳ tính thuế trong
năm dương lịch (bao gồm cả doanh thu chịu thuế giá trị gia tăng và doanh thu
không chịu thuế giá trị gia tăng).
Trường hợp người nộp thuế thực hiện khai thuế tại trụ sở chính cho
đơn vị trực thuộc thì doanh thu bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ bao gồm cả
doanh thu của đơn vị trực thuộc.”
Cơ sở phải kê khai đầy đủ, đúng mẫu tờ khai thuế và chịu trách nhiệm
về tính chính xác của việc kê khai. Trường hợp cơ sở kinh doanh đã gửi tờ
khai cho cơ quan thuế, sau đó phát hiện có sự sai sót về số liệu kê khai trước
thời hạn nộp thuế, cơ sở phải thông báo cho cơ quan thuế biết đồng thời lập
lại tờ khai thay cho tờ khai không đúng. Trường hợp phát hiện sai sót sau thời
hạn nộp thuế thì cơ sở điều chỉnh vào tờ khai của tháng tiếp sau.[8]
+ Nộp thuế, quyết toán thuế giá trị gia tăng
Đối tượng nộp thuế GTGT có trách nhiệm nộp thuế GTGT đầy đủ,
đúng hạn vào Ngân sách Nhà nước (NSNN). Trình tự, thủ tục nộp thuế thực hiện
như sau:
Cơ sở kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khấu trừ thuế sau khi nộp
tờ khai thuế giá trị gia tăng cho cơ quan Thuế phải nộp thuế giá trị gia tăng vào
NSNN. Thời hạn nộp thuế chậm nhất là theo thời hạn nộp tờ khai theo tháng
hoặc theo quý.
Cơ sở kinh doanh mở tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng làm thủ tục nộp
23
thuế bằng giấy nộp tiền vào NSNN, thời gian nộp thuế vào NSNN được tính
từ ngày Ngân hàng nhận và làm thủ tục trích chuyển tiền từ tài khoản của cơ
sở vào NSNN, được Ngân hàng ghi trên giấy nộp tiền vào NSNN[8]
Cơ sở kinh doanh có trách nhiệm nộp số thuế GTGT còn thiếu vào
NSNN sau 10 ngày kể từ ngày nộp báo cáo quyết toán thuế, nếu nộp thừa
được trừ vào số phải nộp của kỳ tiếp sau, hoặc được hoàn thuế nếu cơ sở
thuộc trường hợp và đối tượng được hoàn thuế.
1.2.2.2. Hoàn thuế giá trị gia tăng
Đối tượng và trường hợp được hoàn thuế giá trị gia tăng
Cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế theo phương pháp khấu
trừ thuế được xét hoàn thuế trong các trường hợp sau:
+ Cơ sở kinh doanh trong 3 tháng liên tục trở lên (không phân biệt theo
quý của năm dương lịch cũng như niên độ kế toán) có số thuế đầu vào chưa
được khấu trừ hết. Số thuế được hoàn là số thuế đầu vào chưa được khấu
trừ hết của thời gian xin hoàn thuế. Trường hợp này áp dụng cho cả cơ sở
kinh doanh có đầu tư mới, đầu tư chiều sâu[37].
+ Cơ sở kinh doanh trong tháng có hàng hoá, dịch vụ xuất khẩu nếu có
số thuế GTGT đầu vào của hàng hoá xuất khẩu phát sinh trong tháng chưa
được khấu trừ từ 200 triệu đồng trở lên thì được xét hoàn thuế theo tháng. Cơ
sở kinh doanh trong tháng vừa có hàng hoá, dịch vụ xuất khẩu, vừa có hàng
hoá, dịch vụ bán trong nước, nếu số thuế GTGT đầu vào của hàng hoá, dịch
vụ xuất khẩu phát sinh trong tháng chưa được khấu trừ từ 200 triệu đồng trở
lên, nhưng sau khi bù trừ với số thuế GTGT đầu ra của hàng hoá, dịch vụ bán
trong nước, nếu số thuế GTGT đầu vào chưa được khấu trừ trên tờ khai thuế
GTGT của tháng phát sinh nhỏ hơn 200 triệu đồng thì cơ sở kinh doanh không
được xét hoàn thuế theo tháng, nếu số thuế GTGT đầu vào chưa được khấu
trừ trên tờ khai thuế GTGT của tháng phát sinh từ 200 triệu đồng trở lên (thuế
24
GTGT đầu vào chưa được khấu trừ hết bao gồm cả thuế đầu vào của hàng
hoá, dịch vụ bán trong nước) thì cơ sở kinh doanh được hoàn thuế GTGT theo
tháng. Đối với trường hợp uỷ thác xuất khẩu, gia công chuyển tiếp, hàng hoá
xuất khẩu để thực hiện dự án đầu tư ra nước ngoài, đối tượng hoàn thuế là
cơ sở có hàng hoá uỷ thác xuất khẩu, gia công chuyển tiếp xuất khẩu, doanh
nghiệp đầu tư ra nước ngoài hoặc doanh nghiệp được uỷ thác xuất khẩu[37].
Đối với cơ sở kinh doanh đầu tư mới đã đăng ký kinh doanh, đăng ký
nộp thuế theo phương pháp khấu trừ thuế đang trong giai đoạn đầu tư, chưa
đi vào hoạt động, chưa phát sinh thuế đầu ra, và thời gian đầu tư từ một năm
trở lên thì cơ sở kinh doanh vẫn phải lập tờ khai thuế hàng tháng và được xét
hoàn thuế đầu vào theo từng năm dương lịch. Nếu số thuế GTGT đầu vào
của tài sản đầu tư được hoàn có giá trị lớn từ 200 triệu đồng trở lên thì được
xét hoàn thuế theo quý (3 tháng liên tục không phân biệt theo năm dương lịch)
[37].
Đối với cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế theo phương pháp
khấu trừ thuế có dự án đầu tư của cơ sở sản xuất đang trong giai đoạn đầu
tư, chưa đi vào hoạt động, chưa đăng ký kinh doanh, đăng ký nộp thuế, cơ sở
kinh doanh phải lập tờ khai thuế mẫu số 01B/GTGT, lập hồ sơ hoàn thuế
riêng cho dự án đầu tư theo từng năm, nếu có số thuế GTGT của hàng hoá,
dịch vụ sử dụng cho dự án đầu tư từ 200 triệu đồng trở lên được xét hoàn
thuế theo quý (3 tháng liên tục không phân biệt theo năm dương lịch). Khi dự
án đầu tư thành lập doanh nghiệp mới đã hoàn thành và hoàn tất các thủ tục
về đăng ký kinh doanh, đăng ký nộp thuế, cơ sở kinh doanh là chủ dự án đầu
tư phải tổng hợp số thuế GTGT phát sinh, số thuế GTGT đã hoàn, số thuế
GTGT chưa được hoàn của dự án để bàn giao cho doanh nghiệp mới thành
lập để doanh nghiệp mới thực hiện kê khai, nộp thuế và đề nghị hoàn thuế
GTGT theo quy định với cơ quan thuế quản lý trực tiếp[37].
25
