Bài giảng Kỹ năng khích lệ, phản hồi nội dung và tóm tắt: Lắng nghe chủ động - Trì Thị Minh Thúy

KỸ NĂNG KHÍCH LỆ, 
PHẢN HỒI NỘI DUNG, 
VÀ TÓM TẮT: 
Lắng nghe chủ động


KHÍCH LỆ
•

•

Biểu hiện của sự khích lệ bao gồm:
những hành vi có lời và không lời như
gật đầu, lòng bàn tay mở ra, từ ‘ừ hử’,
hoặc chỉ đơn giản lập lại các từ then
chốt hoặc một câu nói của thân chủ.
Việc TVV lặp lại từ nào trong phần chia
sẻ của TC sẽ tạo điều kiện cho TC nói
về điều đó nhiều hơn.


KHÍCH LỆ
•

TC: Em cảm thấy cuộc sống em như tan vỡ.
Trước đây em gần gũi cả ba và mẹ em,
nhưng từ khi ba mẹ em chia tay nhau, mọi
thứ dường như đảo lộn. Em không thể tập
trung học bài. Và cô bạn cùng phòng nói
rằng dạo này em dễ nổi nóng quá. Mọi thứ
dường như xáo trộn. Trước đây em học khá

tốt tất cả các môn học cho tới khi chuyện
này xảy ra. Em thấy thương mẹ em lắm.


KHÍCH LỆ
•

TC: Em cảm thấy cuộc sống em như tan
vỡ. Trước đây em gần gũi cả ba và mẹ em,
nhưng từ khi ba mẹ em chia tay nhau, mọi
thứ dường như đảo lộn. Em không thể
tập trung học bài. Và cô bạn cùng phòng
nói rằng dạo này em dễ nổi nóng quá. Mọi
thứ dường như xáo trộn. Trước đây em học
khá tốt tất cả các môn học cho tới khi
chuyện này xảy ra. Em thấy thương mẹ
em lắm.


KHÍCH LỆ
•

•

•

Những cụm từ tô đỏ trên đây có thể dùng để
khích lệ thân chủ nói tiếp.
Mỗi một từ sẽ hướng TC nói đến một khía
cạnh khác nhau.

Chú ý đến cung giọng khi lặp lại những từ
này cho TC: Cung giọng nào sẽ khích lệ TC
nói tiếp và cung giọng nào sẽ làm TC mất
hứng không muốn nói nữa.


KHÍCH LỆ
•

Lưu ý: Không nên lạm dụng và dùng kỹ
năng khích lệ này liên tục giống như vẹt, TC
sẽ cảm thấy bực bội khó chịu về điều này.


PHẢN HỒI NỘI DUNG
•

•

“Phản hồi là nói lại bằng từ ngữ của mình hoặc nhắc lại
lời của thân chủ một cách cô động hay làm sáng tỏ điều
thân chủ cảm thấy và đạt được sự tán thành của thân
chủ” (Minh Đức, 2012, p.309).
“Phản hồi đạt được một sự khách quan khi TVV chỉ đơn
giản nói lại những điều mình quan sát thấy mà không
gắn với suy luận, đánh giá về vấn đề và con người thân
chủ” (Minh Đức, 2012, p.309).


PHẢN HỒI NỘI DUNG

•

•

“Ý nghĩa của phản hồi là nhằm giúp cho thân chủ cảm
thấy có người đang lắng nghe và hiểu điều mình nói, làm
cho thân chủ được khích lệ, giúp thân chủ ý thức được
điều họ vừa nói và có trách nhiệm với lời nói đó” (Minh
Đức, 2012, p.309).
“Phản hồi làm cho thân chủ có cảm giác được coi trọng,
còn TVV biết chắc chắn điều mình hiểu là không sai,
không suy diễn. Trong trường hợp nếu TVV diễn đạt sai
sẽ được thân chủ giải thích và điều chỉnh kịp thời” (Minh
Đức, 2012, p.309).


PHẢN HỒI NỘI DUNG
•

•

•

•

•

Để có thể phản hồi chính xác, TVV cần có kỹ năng quan
sát tốt.
Lưu ý đến những từ ‘then chốt’/ từ Khóa mà thân chủ

dùng.
Lập lại những từ thên chốt này.
Và diễn giải lại nội dung thân chủ nói bằng từ ngữ của
TVV.
Điều quan trọng là phản hồi được cái nhìn của thân chủ
về thế giới, sự việc, chứ không phải là cái nhìn của TVV.


PHẢN HỒI NỘI DUNG
•

Nói lại cho thân chủ nội
dung chính mà thân chủ
vừa chia sẻ. Diễn tả lại
không phải là lặp lại như
con vẹt. Diễn tả lại bằng
ngôn ngữ của TVV và một
vài từ then chốt của thân


PHẢN HỒI NỘI DUNG
•

•

•

•

•

Phản hồi nội dung bao gồm 4 chiều kích sau:
1. Câu nói bắt đầu: có thể gọi tên TC và dùng cụm từ
“Nghe như . . .”, “Trông có vẻ như . . .” “Điều tôi nghe
bạn nói là . . .”. Tuy nhiên câu nói bắt đầu này không
luôn luôn cần thiết.
2. Những từ then chốt mà TC dùng để diễn tả tình huống
hoặc con người.
3. Diễn tả lại nội dung cốt lõi/ nội dung chính mà TC nói
cách ngắn gọn và rõ ràng hơn.
4. Kiểm tra sự chính xác của nội dung được phản hồi
bằng một câu hỏi: “Tôi nghe như vậy có đúng không?”
“Tôi hiểu chính xác ý bạn không?”. Đôi khi TVV không
cần đặt câu hỏi mà chỉ cần lên giọng ở cuối câu phản


PHẢN HỒI NỘI DUNG
•

•

TC: Tôi thực sự lo lắng về vợ tôi. Cô ấy muốn đi ra
ngoài và tìm việc làm. Tôi là cột trụ trong gia đình và có
một nguồn thu nhập tốt. Con cái chúng tôi xem cô ấy là
một người mẹ hoàn hảo, và tôi cũng vậy. Nhưng tối hôm
qua, chúng tôi có cái nhìn khác nhau về vấn đề này và
có một cuộc tranh cãi dữ dội.
TVV: Anh lo lắng về người vợ mà anh cho là hoàn hảo.
Vợ anh muốn đi làm ngay cả khi anh có một nguồn thu
nhập tốt, và vì thế anh chị đã cãi nhau dữ dội.

TÓM TẮT
•

•

Cũng giống như phản hồi nội
dung nhưng thường là dài hơn,
bao gồm nhiều thông tin.
Kỹ năng tóm tắt có thể dùng ở
cuối buổi tham vấn hoặc
những lần chuyển sang đề tài
mới hoặc để làm sáng tỏ các
điều thân chủ vừa nói.


TÓM TẮT
•

Khi tóm tắt, TVV cần chú ý đến
cả hành vi có lời và không lời
của TC trong một khoảng thời
gian nào đó và chọn lọc những
khái niệm và những khía cạnh
chính yếu và nói lại với TC
càng chính xác càng tốt.


TÓM TẮT

•

•

Tóm tắt bao gồm sự kiện, nhận
thức và cảm xúc của TC.
Và câu hỏi xác nhận sự chính
xác.


TÓM TẮT
•

•

Bắt đầu buổi tham vấn:
Lần trước chúng ta nói về cảm xúc tức
giận của chị với mẹ chồng chị, và
chúng ta thảo luận về cuộc tranh cãi
giữa chị và mẹ chồng về đứa con mới
chào đời của chị. Chị cảm thấy rất lo
lắng và thậm chí không bất lực. Bởi vì
chị và mẹ chồng không hòa hợp với
nhau nên chúng ta đã đưa ra một bài
tập về nhà và một vài ý kiến chị sẽ làm


TÓM TẮT
•

•

Giữa buổi tham vấn:
Cho tới nay, tôi nhận thấy rằng những
ý tưởng mà chúng ta đưa ra không
hiệu quả lắm. Chị cảm thấy hơi mặc
cảm tội lỗi và lo lắng vì nghĩ rằng mình
đang bị điều khiển, và một cuộc tranh
cãi nữa sắp xảy ra. “Sắp sửa” thì vẫn
tốt hơn là đã xảy ra. Như vậy một ý
tưởng nào đó đã có hiệu quả. Chị đã
có thể nói chuyện với mẹ chồng về khu


TÓM TẮT
•

•

Cuối buổi tham vấn:
Trong buổi nói chuyện hôm nay chúng
ta đã nhìn lại những cảm xúc của chị
đối với mẹ chồng chị một cách chi tiết
hơn. Và đây là một vài điều có vẻ nổi
trội: Thứ nhất, kế hoạch chúng ta đề
ra không hoàn toàn hiệu quả, nhưng
chị đã có thể nói chuyện với mẹ chồng
về một vấn đề mà không gây gỗ. Kế
đến, chúng ta xác nhận rằng có một

Lưu ý
•

•

•

Kỹ năng phản hồi nội dung và tóm tắt
là kỹ năng lắng nghe chủ động.
Những kỹ năng này khích lệ thân chủ
nói chuyện một cách thoải mái.
Những kỹ năng này rất hữu hiệu với
mọi thân chủ.


Lưu ý
•

•

Tuy nhiên, nếu bạn không thành thạo
hoặc làm một cách máy móc thì TC sẽ
cảm thấy mệt mỏi về sự lặp lại này, và
TC có thể hỏi: “Không phải tôi vừa nói
điều đó sao?”
Vì thế, khi áp dụng 2 kỹ năng này, TVV
cần kết hợp với kỹ năng quan sát và
hỗ trợ 2 kỹ năng này với những hành
vi không lời .