Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Ảnh hưởng của hoạt động kinh tế - xã hội đến chất lượng nước sông Phan, tỉnh Vĩnh Phúc
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.19 MB, 111 trang )
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
LỜI CẢM ƠN
Để hồn thành luận văn này tơi đã nhận được sự quan tâm và giúp đỡ
từ nhiều đơn vị tổ chức và cá nhân.
Tơi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các thầy cơ giáo của bộ mơn
Quản lý mơi trường cũng như các thầy cơ trong khoa Mơi trường đã tận
tình dạy bảo, truyền đạt cho tơi kiến thức nền tảng trong suốt thời gian
học tập.
Tơi đặc biệt xin gửi lời cảm ơn chân thành tới thầy giáo PGS.TS.
Lưu Đức Hải, người trực tiếp hướng dẫn khoa học đã đóng góp ý kiến và
tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tơi trong q trình nghiên cứu khoa học,
thực hiện và hồn thành luận văn.
Tơi xin bày tỏ lời cảm ơn đến đề tài “Cải tạo cảnh quan sinh thái và
bảo vệ mơi trường lưu vực sơng Phan” đã cung cấp cho tơi nhiều số liệu,
tài liệu để tơi hồn thành luận văn.
Tơi cũng xin cảm ơn sự giúp đõ nhiệt tình của các cán bộ lãnh đạo,
các đồng nghiệp nơi tơi đang cơng tác, bạn bè và những người thân đã hết
sức tạo điều kiện và giúp đỡ tơi trong suốt q trình học tập và hồn thành
luận văn.
Luận văn tốt nghiệp khơng tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong
nhận được những ý kiến đóng góp q báu của các thầy cơ giáo và các bạn
đồng nghiệp để luận văn được hồn thiện hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày tháng năm 2010
Tác giả
Trần Thị Kim Lan – K16 i
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
Trần Thị Kim Lan
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
....................................................................................................................................................
I
MỤC LỤC
........................................................................................................................................................
II
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
.........................................................................................................................
IV
DANH MỤC HÌNH
..........................................................................................................................................
V
Hình 01
................................................................................................................................................................
v
Bản đồ hành chính tỉnh Vĩnh Phúc
......................................................................................................................
v
Hình 02
................................................................................................................................................................
v
Bản đồ sơng Phan, tỉnh Vĩnh Phúc
......................................................................................................................
v
Hình 03
................................................................................................................................................................
v
Biến động các chỉ tiêu lý hóa mơi trường nước sơng Phan
..............................................................................
v
Hình 04
................................................................................................................................................................
v
Biểu đồ biến động các yếu tố lý – hóa trên dịng sơng Phan
.............................................................................
v
Hình 05
................................................................................................................................................................
v
Biến động các chỉ tiêu hóa học mơi trường nước sơng Phan
.............................................................................
v
Hình 06
................................................................................................................................................................
v
Biểu đồ biến động các yếu tố hóa học trên dịng sơng Phan
.............................................................................
v
Hình 07
................................................................................................................................................................
v
Biến động nồng độ các kim loại nặng trong mơi trường nước sơng Phan
........................................................
v
Hình 08
................................................................................................................................................................
v
Hàm lượng các kim loại nặng trong trầm tích đáy sơng Phan
............................................................................
v
Hình 09
................................................................................................................................................................
v
Biểu đồ biến động các yếu tố hóa học trên dịng sơng Phan
.............................................................................
v
Hình 10
................................................................................................................................................................
v
Biến động chỉ số Coliform và E.coli trong nước sơng Phan
...............................................................................
v
Hình 11
................................................................................................................................................................
v
Biểu đồ biến động các yếu tố sinh học trên dịng sơng Phan
............................................................................
v
Hình 12
................................................................................................................................................................
v
Biểu đồ so sánh lượng nước thải (m3/năm) giữa năm 2007 và 2020 (ước tính)
...............................................
v
DANH MỤC BẢNG BIỂU
.............................................................................................................................
VI
MỞ ĐẦU
............................................................................................................................................................
1
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
.................................................................................................................................................
1
2. MỤC TIÊU, Ý NGHĨA CỦA LUẬN VĂN
...............................................................................................................
3
2.1. Mục tiêu
.....................................................................................................
3
2.2. Ý nghĩa
......................................................................................................
3
3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
.................................................................................................................................
3
4. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN
.............................................................................................................................
4
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ KHU VỰC NGHIÊN CỨU
......................................................................
5
1.1 TỔNG QUAN CHUNG VỀ VĨNH PHÚC
..............................................................................................
5
1.1.1. Điều kiện tự nhiên
................................................................................
5
1.1.1.1. Vị trí địa lý và phạm vi ranh giới tỉnh
.....................................................................................................
5
Trần Thị Kim Lan – K16 ii
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
1.1.1.2. Các yếu tố khí hậu, địa hình, thủy văn
..................................................................................................
7
1.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội
....................................................................
12
1.1.2.1. Kinh tế
..................................................................................................................................................
12
1.1.2.2. Văn hóa xã hội
....................................................................................................................................
15
1.1.2.3. Giáo dục – y tế
.....................................................................................................................................
15
1.1.2.4. Văn hóa – thơng tin – thể thao – phát thanh truyền hình
......................................................................
16
1.1.2.5. An ninh quốc phịng
...........................................................................................................................
17
1.2. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KT XH LƯU VỰC SƠNG PHAN
...........................................................
17
1.2.1. Điều kiện tự nhiên
...............................................................................
17
1.2.2. Điều kiện kinh tế xã hội.
...................................................................
19
1.2.2.1. Đặc điểm dân cư, nguồn nhân lực và các vấn đề xã hội
....................................................................
20
1.2.2.2. Tình hình kinh tế
...................................................................................................................................
24
1.3. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ MƠI TRƯỜNG LƯU VỰC SƠNG PHAN
..................................................
29
CHƯƠNG II: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
........................................................................................
31
2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
....................................................................................
31
2.2. PHƯƠNG PHÁP THU THẬP TƯ LIỆU VÀ PHÂN TÍCH XỬ LÝ TƯ LIỆU
.............................................................
33
2.3. PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRA, PHỎNG VẤN THỰC ĐỊA;
.....................................................................................
34
2.4. PHƯƠNG PHÁP KHẢO SÁT, LẤY MẪU, PHÂN TÍCH MẪU
...............................................................................
34
2.5. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU
..................................................................................................................
35
2.6. PHƯƠNG PHÁP DỰ BÁO ẢNH HƯỞNG MƠI TRƯỜNG
...................................................................................
35
CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
..................................................................
36
3.1. HIỆN TRẠNG CÁC NGUỒN THẢI VÀO SƠNG
.................................................................................................
36
3.1.1. Nguồn thải rắn
.....................................................................................
37
3.1.2. Nguồn thải lỏng
...................................................................................
39
3.2. HIỆN TRẠNG CHẤT LƯỢNG NƯỚC SƠNG PHAN
..........................................................................................
42
3.2.1. Nhóm chỉ tiêu lý – hóa
..........................................................................
43
3.2.2. Nhóm chỉ tiêu hóa học
..........................................................................
47
3.2.3. Nhóm chỉ tiêu sinh học
.........................................................................
54
3.3. ẢNH HƯỞNG MƠI TRƯỜNG CỦA HOẠT ĐỘNG KT – XH TỚI CHẤT LƯỢNG NƯỚC SƠNG PHAN
....................
58
3.3.1. Tác động của hoạt động ni trồng thủy sản
.....................................
59
3.3.2. Tác động của hoạt động nơng lâm nghiệp
..........................................
60
3.3.3. Tác động của các khu cơng nghiệp và các cơ sở sản xuất
................
64
3.3.4. Tác động của các khu dân cư trong lưu vực sơng Phan
......................
66
3.4.DỰ BÁO TÁC ĐỘNG MƠI TRƯỜNG CỦA HOẠT ĐỘNG KTXH ĐẾN CHẤT LƯỢNG NƯỚC SƠNG PHAN
.............
68
3.4.1. Dự báo tác động của hoạt động ni trồng thủy sản
.........................
70
3.4.2. Dự báo tác động của hoạt động nơng nghiệp
....................................
71
3.4.3. Dự báo tác động của hoạt động cơng nghiệp
.....................................
76
3.4.4. Dự báo tác động của q trình tăng dân số và đơ thị hóa
....................
81
3.5. DỰ BÁO TÁC ĐỘNG CỦA HOẠT ĐỘNG DU LỊCH
...........................................................................................
83
3.6. ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP GIẢM THIỂU TÁC ĐỘNG MƠI TRƯỜNG CỦA HOẠT ĐỘNG KTXH ĐẾN CLN SƠNG
PHAN
..............................................................................................................................................................
85
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
.........................................................................................................................
88
TÀI LIỆU THAM KHẢO
..............................................................................................................................
91
PHẦN PHỤ LỤC
............................................................................................................................................
93
Trần Thị Kim Lan – K16 iii
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
BVMT
Bảo vệ mơi trường
CCN
Cụm cơng nghiệp
CNHHĐH
Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
CLN
Chất lượng nước
GDP
Tổng thu nhập quốc nội
KCN
Khu cơng nghiệp
KT – XH
Kinh tế xã hội
TT
Thị trấn
TCCP
Tiêu chuẩn cho phép
TCVN
Tiêu chuẩn Việt Nam
TN&MT
Tài ngun và mơi trường
Trần Thị Kim Lan – K16 iv
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
THCS
Trung học cơ sở
THPT
Trung học phổ thơng
TP
Thành phố
TSS
Tổng chất rắn lơ lửng
WHO
Tổ chức Y tế thế giới
DANH MỤC HÌNH
Hình 01
Hình 02
Hình 03
Hình 04
Hình 05
Hình 06
Hình 07
Bản đồ hành chính tỉnh Vĩnh Phúc
Bản đồ sơng Phan, tỉnh Vĩnh Phúc
Biến động các chỉ tiêu lý hóa mơi trường nước sơng Phan
Biểu đồ biến động các yếu tố lý – hóa trên dịng sơng Phan
Biến động các chỉ tiêu hóa học mơi trường nước sơng Phan
Biểu đồ biến động các yếu tố hóa học trên dịng sơng Phan
Biến động nồng độ các kim loại nặng trong mơi trường nước
Hình 08
Hình 09
Hình 10
Hình 11
Hình 12
sơng Phan
Hàm lượng các kim loại nặng trong trầm tích đáy sơng Phan
Biểu đồ biến động các yếu tố hóa học trên dịng sơng Phan
Biến động chỉ số Coliform và E.coli trong nước sơng Phan
Biểu đồ biến động các yếu tố sinh học trên dịng sơng Phan
Biểu đồ so sánh lượng nước thải (m3/năm) giữa năm 2007 và
2020 (ước tính)
Trần Thị Kim Lan – K16 v
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 01
Chế độ thời tiết tại các trạm khí tượng (2005 – 2007)
Bảng 02
Các chỉ tiêu kinh tế đạt được giai đoạn 2002 2007
Bảng 03
Diện tích và dân số các xã trong khu vực nghiên cứu
Bảng 04
Diện tích đất nơng nghiệp và sản lượng lúa theo các xã
Bảng 05
Tổng đàn vật ni phân theo các xã
Bảng 06
Tải lượng ơ nhiễm của gia súc, gia cầm
Bảng 07
Dự báo tăng trưởng kinh tế Vĩnh Phúc đến năm 2020
Bảng 08
Quy hoạch phát triển ngành trồng trọt tỉnh Vĩnh Phúc đến
Bảng 09
2010
Tổng lượng nước thải từ hoạt động chăn ni
Bảng 10
Quy hoạch phát triển các khu công nghiệp, cụm công
Bảng 11
nghiệp đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020
Quy hoạch phát triển làng nghề tiểu thủ cơng nghiệp đến
Bảng 12
năm 2010 và định hướng đến 2020
Ước tính lưu lượng và tải lượng thải các khu cơng nghiệp,
Bảng 13
cụm cơng nghiệp trên lưu vực sơng Phan
Ước tính lượng thải một số thành phần trong nước
Bảng 14
Chỉ tiêu phát triển du lịch tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020
Trần Thị Kim Lan – K16 vi
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Sự phát triển kinh tế, xã hội và mơi trường ln có quan hệ chặt chẽ
với nhau. Mơi trường được hiểu là các yếu tố tự nhiên và xã hội bao quanh
con người có ảnh hưởng tới con người và tác động qua lại với các hoạt
động sống của con người như sinh vật, khơng khí, đất, nước, ... [2].Trong
đó, nước là một phần khơng thể thiếu của mơi trường và cũng là ngơi nhà
chung của nhiều lồi sinh vật mà sự tồn tại của con người cũng phụ thuộc
vào ngơi nhà chung đó. Theo Chiến lược Quốc gia về Tài ngun nước đến
năm 2020 của Hội đồng Quốc gia về tài ngun nước (2006) thì tài ngun
nước là thành phần chủ yếu của mơi trường sống, là yếu tố đặc biệt quan
trọng đảm bảo thực hiện thành cơng các chiến lược, qui hoạch, kế hoạch
phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo an ninh quốc gia. Phát triển kinh tế xã
hội phải gắn với khả năng nguồn nước, với việc bảo vệ và phát triển tài
ngun nước. Khai thác, sử dụng tài ngun nước phải mang tính tổng hợp,
đa mục tiêu, kết hợp hài hồ lợi ích của từng ngành, từng địa phương và
cộng đồng trong mối quan hệ tổng thể giữa thượng lưu và hạ lưu, giữa các
vùng, khu vực, bảo đảm tính cân đối, có trọng điểm nhằm đạt hiệu quả KT
XH cao và bảo vệ mơi trường [9].
Trong những năm vừa qua, Việt Nam đã có những bước tiến mạnh
mẽ về kinh tế, đạt được nhiều thành tựu to lớn, nhiều khu đơ thị mới, khu
cơng nghiệp đã mọc lên, mức sống của người dân đã được cải thiện rõ rệt.
Cùng với sự phát triển về kinh tế, xã hội thì những vấn đề mơi trường
cũng đã nảy sinh. Chất lượng mơi trường nước, khơng khí có hiện tượng
suy thối ở nhiều nơi, đặc biệt là các khu vực có hoạt động sản xuất nơng
nghiệp và cơng nghiệp cường độ cao. Ngoài ra, việc phát triển mạnh mẽ
Trần Thị Kim Lan – K16 1
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
các khu đơ thị, khu cơng nghiệp, dân cư cũng là một trong những ngun
nhân khiến mơi trường thiên nhiên, hệ thống thủy văn và nước ngầm bị xáo
trộn. Sự suy giảm về mơi trường khơng khí, nước, cùng với việc khai thác
khơng hợp lý cũng dẫn dến sự suy giảm về tài ngun sinh vật.
Vĩnh Phúc vốn là một tỉnh nơng nghiệp và hiện nay nơng nghiệp vẫn
đóng góp một phần quan trọng trong cơ cấu kinh tế của tỉnh. Tuy nhiên,
trong những năm gần đây, tình hình KT XH của tỉnh Vĩnh Phúc đã có sự
biến đổi rõ rệt, tốc độ q trình đơ thị hóa và cơng nghiệp hóa diễn ra khá
nhanh. Nhiều khu cơng nghiệp, cụm cơng nghiêp, các cơ sở sản xuất, làng
nghề được hình thành, việc phát triển về đường giao thơng, tập trung về
dân cư, các hoạt động ăn theo tăng nhanh. Các hoạt động cơng nghiệp rất
đa dạng như sản xuất gạch ngói, đúc nhơm, tái sản suất sắt thép phế thải,
sản xuất bao bì, sản xuất thức ăn gia súc... Nhiều cơ sở sản xuất xả thải
khơng qua xử lý hoặc những trang thiết bị xử lý khơng đạt tiêu chuẩn,
khơng đáp ứng được qui định về xả thải đều xả trực tiếp ra môi trường
đặc biệt là xuống sông. Các khu công nghiệp, cơ sở sản xuất, làng nghề
nằm xen lẫn trong các khu dân cư, bên bờ sông làm ảnh hưởng đến đời
sống của nhân dân về nhiều mặt, nhất là về chất lượng nước. Mặc dù đã
có những cố gắng trong quản lý, kiểm sốt nhưng chất lượng mơi trường
khơng khí, mơi trường nước vẫn có dấu hiệu bị ơ nhiễm.
Sơng Phan là sơng nội tỉnh có lưu vực rộng nhất tỉnh Vĩnh Phúc. Sơng
Phan vừa là nguồn cấp nước và thốt nước cho nhiều huyện và thị xã của
tỉnh Vĩnh Phúc (Tam Đảo, Tam Dương, Vĩnh Tường, n Lạc, thành phố
Vĩnh n, thị xã Phúc Yên, một phần huyện Mê Linh và huyện Bình
Xun). Từ thời Pháp, sơng Phan đã được coi như là mạch máu của ruộng
đồng, làm nhiệm vụ tưới tiêu quan trọng. Tuy nhiên, trong những năm gần
Trần Thị Kim Lan – K16 2
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
đây, chất lượng nước sơng đã bị suy giảm. Tải lượng và số lượng điểm xả
chất thải (rắn, lỏng) vào các sơng trên tỉnh Vĩnh Phúc nói chung và sơng
Phan nói riêng tăng nhanh đã làm suy giảm nhanh chóng chất lượng nước
sơng, các hoạt động này cũng đã làm ảnh hưởng đến cảnh quan sinh thái
hai bên bờ sơng và ảnh hưởng đến mơi trường sống của dân cư trong vùng.
Do vậy, việc nghiên cứu, đánh giá các hoạt động kinh tế xã hội trong lưu
vực sơng là cần thiết và đề tài nghiên cứu về “Ảnh hưởng của hoạt động
kinh tế xã hội đến chất lượng nước sơng Phan, tỉnh Vĩnh Phúc” đã
được chọn làm đề tài nghiên cứu luận văn tốt nghiệp. Đồng thời, đề xuất
một số giải pháp nhằm cải thiện chất lượng nước; góp phần bảo vệ mơi
trường và sức khỏe cộng đồng dân cư sinh sống ở lưu vực sơng.
2. Mục tiêu, ý nghĩa của luận văn.
2.1. Mục tiêu
Có được bức tranh về hiện trạng chất lượng nước nước sơng Phan,
tỉnh Vĩnh Phúc và các nguồn gây ơ nhiễm nguồn nước sơng từ các hoạt
động KT – XH trong lưu vực.
Dự báo ảnh hưởng của các hoạt động KT – XH đến chất lượng
nước sơng và đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện, nâng cao chất lượng
nước sơng; góp phần bảo vệ mơi trường lưu vực sơng Phan.
2.2. Ý nghĩa
Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần quản lý chất lượng nước
sơng Phan nói riêng và các sơng của tỉnh Vĩnh Phúc nói chung.
3. Nội dung nghiên cứu
Đánh giá chung về tình hình phát triển KT XH của lưu vực sơng Phan.
Điều tra khảo sát thực tế vùng lưu vực sơng.
Trần Thị Kim Lan – K16 3
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
Lấy mẫu nước phân tích
Phân tích ảnh hưởng của các hoạt động KT XH tới CLN sơng Phan
Phân tích về các vấn đề mơi trường, KT XH và đề xuất một số kiến
nghị về bảo vệ chất lượng nước sơng.
4. Cấu trúc của luận văn.
Luận văn gồm 3 chương:
Chương I: Tổng quan về khu vực nghiên cứu.
Chương II: Phương pháp nghiên cứu
Chương III: Kết quả nghiên cứu và thảo luận.
Ngồi ra cịn có phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ
lục.
Trần Thị Kim Lan – K16 4
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ KHU VỰC NGHIÊN CỨU
1.1 TỔNG QUAN CHUNG VỀ VĨNH PHÚC
1.1.1. Điều kiện tự nhiên
1.1.1.1. Vị trí địa lý và phạm vi ranh giới tỉnh
Vĩnh Phúc là tỉnh trung du thuộc vùng Đơng Bắc – Bắc Bộ có tọa độ
địa lý : 21008’ 21019’ vĩ độ Bắc và 1050109’ 105047’ kinh độ Đơng.
Phía Bắc giáp 2 tỉnh Thái Ngun và Tun Quang.
Phía Tây giáp tỉnh Phú Thọ.
Phía Nam giáp Hà Nội.
Phía Đơng giáp hai huyện Sóc Sơn và Đơng Anh – Hà Nội.
Trần Thị Kim Lan – K16 5
LunvnthcsKhoahcmụitrng
Dintớchtnhiờn:1.371km2.
Hỡnh01:BnhnhchớnhtnhVnhPhỳc[11].
Viv trớnm cangừTõyBccaTh ụHNi, vựngnh
cachõuthsụngHng,VnhPhỳccúnhiuthunlichosphỏttrinKT
ưXHcatnh:
TipgiỏpvisõnbayquctNiBi,gnthụHNilmtli
th caVnhPhỳcvỡúltrungtõmcúschỳttondin về các mặt
chính trị, kinh tế, xà hội, giá trị lịch sử văn hoá, đồng thời là nơi cung
cấp thông tin, chuyển giao công nghệ và tiếp thị thuận lợi đối với mọi
miền ®Êt níc và với thế giới.
Nằm trên tuyến đường giao thơng quan trọng chạy qua như quốc lộ
2, đường sắt Hà Nội – Lào Cai, với các tuyến đường thủy như sơng Lơ,
Trần Thị Kim Lan – K16 6
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
sơng Hồng. Đặc biệt sơng Hồng là tuyến đường thuỷ quan trọng, thuận lợi
cho vận chuyển hàng hóa và du khách giao lưu với các tỉnh trong cả nước.
Là một trong 8 tỉnh thuộc vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc, Vĩnh
Phúc có vai trị rất quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế khu vực
và quốc gia.
1.1.1.2. Các yếu tố khí hậu, địa hình, thủy văn
Về khí hậu
Cũng như các tỉnh khác thuộc Bắc bộ, Vĩnh Phúc nằm trong vùng khí
hậu nhiệt đới gió mùa nóng ẩm, nhiệt độ trung bình hằng năm là 24,20C; đ
ược chia thành 4 mùa trong năm, trong đó có 2 mùa rõ rệt là mùa m ưa và
mùa khơ.
Những biến động về điều kiện thời tiết, khí hậu trong 3 năm gần
đây được cung cấp bởi trạm quan trắc khí tượng Vĩnh n và Tam Đảo,
thể hiện trong bảng sau (bảng 01) [4]:
Bảng 01: Chế độ thời tiết tại các trạm khí tượng (2005 – 2007)
Năm 2005
Chỉ tiêu
Năm 2006
Năm 2007
Tam
Vĩnh
Tam
Vĩnh
Tam
Vĩnh
Đảo
n
Đảo
n
Đảo
n
1 Nhiệt độ (0C )
18,5
23,2
18,8
24,6
18,7
24,5
2 Độ ẩm (%)
88,0
82,3
88,6
79,6
87,0
78,6
3 Lượng mưa
2.538,3
TT
1.484,2 2.002,2 1.370,1 1.522,9
Trần Thị Kim Lan – K16 7
1.166,6
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
Năm 2005
Chỉ tiêu
TT
Năm 2006
Năm 2007
Tam
Vĩnh
Tam
Vĩnh
Tam
Vĩnh
Đảo
n
Đảo
n
Đảo
n
(mm)
Số giờ nắng
4
(giờ)
1.218,2
1.407,7 1.199,7 1.401,0 1.296,5
1.545,3
Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Vĩnh Phúc 2007
Theo số liệu thống kê, lượng mưa năm của các vùng trong tỉnh thể
hiện rõ sự khác biệt. Do địa hình trong khu vực có dãy núi Tam Đảo án ngữ
phía Bắc thượng nguồn sơng Phan chắn gió Đơng Nam nên sinh ra vùng có
mưa lớn phía thượng nguồn sơng, vào khoảng 1.500 mm đến 2.450 mm.
Phần hạ lưu thuộc vùng đồng bằng lượng mưa chỉ cịn 1.5001.600
mm/năm. Vùng đồng bằng lượng mưa năm phân bố tương đối đều. Theo
chế độ gió mùa, lượng mưa trong năm hình thành 2 mùa rõ rệt:
Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10, chiếm 75 85% tổng lượng mưa
năm. Tháng có lượng mưa lớn nhất là tháng 7, 8 với tổng lượng mưa phổ
biến xấp xỉ trên dưới 300 mm. Cá biệt, tại trạm Tam Đảo, lượng mưa các
tháng này bình qn vượt trên 400 mm. Thời gian này ở hạ lưu lưu vực
thường bị úng, lụt vì lượng mưa lớn lại tập trung trong vài ba ngày.
Mùa khơ từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau, lượng mưa nhỏ, thường
chỉ chiếm 10 15% tổng lượng mưa năm. Tháng mưa nhỏ nhất là tháng 12
và tháng 1, nhiều năm lượng mưa bằng 0 mm. Thơng thường, lượng mưa
chỉ đạt trên dưới 20mm, nghĩa là chỉ bằng một nửa khả năng bốc hơi. Do
vậy, trong giai đoạn này khu vực thường bị khơ hạn và thiếu nước nghiêm
trọng [5].
Trần Thị Kim Lan – K16 8
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
Về địa hình
Tỉnh Vĩnh Phúc nằm trong khu vực chuyển tiếp giữa miền núi và
đồng bằng có địa hình đa dạng, thấp dần từ Đơng Bắc xuống Tây Nam, có
3 vùng sinh thái đặc trưng rõ rệt: đồng bằng, trung du, miền núi [12]. Phía
Bắc là dãy núi Tam Đảo, phía Tây và Nam giới hạn bởi sơng Lơ và sơng
Hồng. Điểm cao nhất là núi Tam Đảo, với độ cao 1.529m, vùng gị đồi cao
trung bình 15 – 20m, vùng đất canh tác nơng nghiệp và vùng đất thấp nhất
từ 8 – 12m.
Vùng đồng bằng gồm tồn bộ lãnh thổ các huyện Vĩnh Tường,n
Lạc, phần lớn huyện Mê Linh và thị xã Vĩnh n, có diện tích 46,8 nghìn
ha.
Vùng trung du chiếm phần lớn diện tích của huyện Tam Dương,
Bình Xun với 24,9 nghìn ha.
Vùng núi chiếm phần lớn diện tích của huyện Lập Thạch, Tam Đảo
và một phần của huyện Bình Xun với diện tích 65,3 nghìn ha.
Về thủy văn
Vĩnh Phúc có một mạng lưới sơng, suối khá dày đặc với ba hệ thống
sơng chính là sơng Hồng, sơng Phó Đáy và sơng Phan (sơng Cà Lồ).
Do địa hình thấp lại được bao bọc bởi hệ thống đê điều và hệ thống
đường bộ, kênh mương nên trên các lịng sơng nhiều đoạn hình thành các
đầm tự nhiên có tác dụng chứa nước thải và cấp nước vào thời điểm sơng
cạn kiệt nước.
Trần Thị Kim Lan – K16 9
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
Nguồn nước ngầm của tỉnh Vĩnh Phúc có trữ lượng khơng lớn, đạt
khoảng 1 triệu m3/ngày đêm. Một số điểm đang khai thác có trữ lượng
92.450m3/ngày đêm, trong đó cấp A+B là 18.600 m3 /ngày đêm [13].
Ngồi hệ thống sơng ngịi và trữ lượng nước ngầm, Vĩnh Phúc cịn có
nhiều đầm, hồ lớn tự thiên, như: Đầm Vạc (Vĩnh n) ; đầm Rưng, vực
Xanh, vực Quảng Cư, đầm Ngũ Kiên (Vĩnh Tường); đầm Tam Hồng, đầm
Cốc Lâm (n Lạc), hồ Đá Ngang, hồ Khn, hồ Suối Sải (Lập Thạch );
đầm Riệu (Phúc Yên)… ; nhân tạo có hồ Đại Lải (Mê Linh); hồ Xạ
Hương (Bình Xun); hồ Làng Hà (Tam Dương); hồ Vân Trục, hồ Bị Lạc
(Lập Thạch)… Như vậy, xét về lâu dài nguồn nước cung cấp cho hoạt
động phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Vĩnh Phúc chủ yếu là nước mặt từ
sơng Hồng, sơng Phó Đáy, sơng Phan, nước mưa và nước được tích trữ
trong các đầm, hồ tự nhiên và nhân tạo.
Tài ngun thiên nhiên
Tài ngun đất
Vùng đồi gị trung du Vĩnh Phúc kéo dài từ Lập Thạch qua Vĩnh n
đến Mê Linh là vùng đất mở rộng từ chân núi Tam Đảo ra tới gần quốc lộ
2 là vùng phù sa cổ được nâng lên, có tầng dày đất sét pha cát có lẫn một ít
sỏi và cuội rất thích hợp để trồng cây ăn quả, cây cơng nghiệp dài ngày và
cây lương thực phụ. Vùng đồng bằng châu thổ kéo dài từ vùng đồi gị ra
tận thung lũng sơng Hồng, sơng Lơ là vùng đất phù sa mới, được bồi tụ
trong thời tồn tân, chứa nhiều khống chất và vi lượng nên rất phì nhiêu,
mầu mỡ, sẵn nước cộng với khí hậu ơn hồ, rất thuận lợi cho việc thâm
canh phát triển nền cơng nghiệp trồng lúa nước [10].
Tài ngun khống sản :
Trần Thị Kim Lan – K16 10
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
Khống sản gồm : nhóm khống sản nhiên liệu, nhóm phi kim loại và
nhóm vật liệu xây dựng. Nhóm vật liệu xây dựng ở Vĩnh Phúc chiếm ưu
thế bao gồm đất sét làm gạch ngói, đá xây dựng, cuội, cát sỏi. Nhóm
khống sản nhiên liệu có than nâu ở xã Đạo Trù, Bạch Lưu, Đồng Thịnh
(huyện Lập Thạch), than bùn tập trung ở vùng Văn Qn (huyện Lập
Thạch) và Hồng Đan, Hồng Lâu (huyện Tam Dương). Nhóm khống sản
kim loại có trữ lượng nhỏ và phân tán gồm các điểm dọc theo đứt gẫy
sườn Tây Nam dãy Tam Đảo. Đáng chú ý có Barit dưới dạng tảng lăn ở
vùng cao Đạo Trù (huyện Tam Đảo) thường đi liền với chì, kẽm. Đồng có
tại các điểm khống ở suối Son. Vàng được xác định tập trung dọc theo đứt
gãy Tây Nam dãy Tam Đảo, các vành phân tán ở ĐạoTrù, Minh Quang,
Ngọc Thanh. Nhóm khống sản phi kim loại chủ yếu là cao lanh phân bố
ở Tam Dương, Vĩnh n, Lập Thạch [4].
Độ che phủ rừng
Năm 2004, tổng độ che phủ rừng tại tỉnh Vĩnh phúc đạt 27.812,4 ha
chiếm 20,3% tổng diện tích. Khu vực có độ che phủ rừng lớn nhất là khu
vực Vườn Quốc gia Tam Đảo và vùng đệm. Diện tích rừng trồng phân bố
rải rác tại Tam Đảo và huyện Lập Thạch. Trong khoảng từ năm 2002 –
2004, diện tích trồng rừng tăng nhẹ từ 17.527,9 ha tới 18,368 ha năm 2004,
diện tích rừng trồng được duy trì ổn định. Chất lượng của rừng che phủ
trong tỉnh tương đối thấp do việc khai thác gỗ trước đây và việc tiếp tục
xâm hại rừng để lấy củi đốt và lâm sản. Hiện nay, các hoạt động thuộc
chương trình 661 đang được thực hiện nhằm tăng diện tích che phủ rừng
trong vùng đệm của Vườn Quốc gia Tam Đảo. Diện tích đất lâm nghiệp
của tỉnh Vĩnh Phúc theo số liệu của Sở TN&MT tỉnh năm 2008 là:
Trần Thị Kim Lan – K16 11
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
32.875,96 ha, chiếm 38,33% đất nơng nghiệp; gồm 10.821,52 ha đất rừng
sản xuất, 6.617,21 ha đất rừng phịng hộ và 15.437,23 ha đất rừng đặc
dụng [5].
Đa dạng sinh học
Vĩnh Phúc là tỉnh có hệ động, thực vật rất phong phú và đa dạng, có
giá trị kinh tế, khoa học cao, nhưng tập trung chủ yếu ở vùng Tam Đảo.
Vườn quốc gia Tam Đảo với sự đa dạng về đất đai và khí hậu nên hệ động
thực vật rừng ở đây rất phong phú (khoảng 2000 lồi thực vật, 840 lồi
động vật), nhiều lồi đặc hữu và q hiếm) [3]. Bên cạnh đó, ở đây cịn có
mật độ cơn trùng cao nhất tại Việt Nam (theo tổ chức Birdlife International,
2004). Trong đó, hơn 120 lồi đang bị đe dọa. Có những lồi có ý nghĩa rất
quan trọng và được đánh giá mức đe dọa trên tồn cầu bao gồm cả lồi Cá
cóc của Việt Nam (Paramesotriton deloustali) (theo tổ chức Birdlife
International, 2004) [5].
Đây là khu bảo tồn rất quan trọng đối với nhiều lồi động thực vật
đang bị đe dọa tại tỉnh Vĩnh Phúc. Các khu vực khác của tỉnh bị hạn chế về
khả năng bảo tồn các nguồn đa dạng do bị chuyển đổi và bị xâm lấn thơng
qua việc khai thác đất rừng để phát triển đô thị, công nghiệp và nông
nghiệp.
1.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội
1.1.2.1. Kinh tế
Vĩnh Phúc vốn là một tỉnh thuần nông, tuy nhiên trong những năm
gần đây cơ cấu kinh tế đã dịch chuyển dần sang công nghiệp – xây dựng và
dịch vụ du lịch, giảm tỷ trọng nông – lâm – thủy sản. Năm 1997 cơ cấu
nông nghiệp chiếm 52%, dịch vụ 36%, công nghiệp 12%, thu ngân sách đạt
Trần Thị Kim Lan – K16 12
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
gần 100 tỷ đồng. Đến năm 2004, cơ cấu kinh tế là cơng nghiệp 49,7%; dịch
vụ 26,2%; nơng nghiệp cịn 24,1%. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình qn 8
năm (19972004) là 16,6%.
Tổng giá trị GDP của tỉnh đã tăng từ 5.254,26 tỷ năm 2004 lên
9.078,76 tỷ năm 2007. GDP bình qn đầu người liên tục tăng và đạt 15,7
triệu đồng vào năm 2007.
Tỷ trọng cơng nghiệp xây dựng tăng nhanh từ 49,1% năm 2004 và
61,1% năm 2007. Trong đó, cơng nghiệp chế biến chiếm tỷ trọng lớn trong
cơ cấu ngành (8790%). Một số ngành cơng nghiệp đã chuyển sang sử
dụng cơng nghệ cao, nhiều khu, cụm công nghiệp tập trung được xây
dựng, tạo môi trường hấp dẫn đầu tư [6]. Đã có hàng trăm doanh nghiệp
trong nước và nước ngồi với tổng mức vốn đầu tư khoảng gần 600 triệu
USD và 15.600 tỷ đồng, được đầu tư ở 14 cụm, khu cơng nghiệp, khu vui
chơi, giải trí, du lịch trên khắp địa bàn [4].
Kinh tế đối ngoại và thương mại có bước phát triển rõ rệt. Các cụm
thương mại dịch vụ ở thị xã, thị tứ từng bước được hình thành. Mạng
lưới chợ nơng thơn tiếp tục phát triển, hoạt động dịch vụ ngày càng đa
dạng,hàng hóa phong phú đáp ứng được nhu cầu phục vụ cho sản xuất và
tiêu dùng của nhân dân.
Trong những năm qua, tỉnh Vĩnh Phúc đã đạt được nhiều thành tựu
quan trọng về kinh tế. Có thể thấy điều đó qua bảng thống kê các chỉ tiêu
kinh tế của tỉnh trong những năm gần đây như sau:
Bảng 02: Các chỉ tiêu kinh tế đạt được giai đoạn 20022007
Trần Thị Kim Lan – K16 13
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
Chỉ tiêu
Đơn vị
2004
2005
2006
2007
tính
Tỷ đồng 5.254,26 6.220,89 7.277,30 9.078,76
GDP giá 1994:
Nơng lâm nghiệp,
Tỷ đồng 1.310,49
thuỷ sản
Cơng nghiệp xây
Tỷ đồng 2.567,92
dựng
Dịch vụ
Tỷ đồng 1.375,85
Cơ cấu GDP
%
100,0
giá thực tế
Nơng lâm nghiệp,
%
23,9
thuỷ sản
Cơng nghiệp xây
%
49,1
dựng
Dịch vụ
%
27,0
GDP bình qn
đầu người
Triệu
Theo giá thực tế
6,692
đồng
Triệu
Theo giá 1994
4,524
đồng
Ngàn
Giá trị kim ngạch
USD
142.608,7
xuất khẩu
Giá trị kim ngạch
Triệu
nhập khẩu
USD
Tổng thu ngân sách
Tỷ đồng
trên địa bàn
Tổng chi ngân sách
Tỷ đồng
địa phương
Số người được giải Ngàn
quyết việc làm
người
356,72
2.087,7
1.369,96 1.404,30 1.137,14
3.183,90 3.865,78 5.204,11
1.667,11 2.007,22 2.437.50
100,0
100,0
100,0
20,5
17,3
14,2
52,4
57,0
61,1
27,1
25,7
24,7
8,522
11,580
15,700
5,322
6,311
10,530
198.896 257.956 343.904
405.765 544.141 604.341
3,443
4,467
1.463,79 1.855,71 2.913,01
19,5
21,5
23,4
Nguồn: Niên giám thống kê Vĩnh Phúc 2007 [5].
Trần Thị Kim Lan – K16 14
5,711
4,356
25,3
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
1.1.2.2. Văn hóa xã hội
Vĩnh Phúc là vùng đất có bề dày lịch sử trải qua hàng nghìn năm
dựng nước và giữ nước. Con người và vùng đất nơi đây đã để lại một kho
tàng di sản văn hố phong phú và đặc sắc, đó là một tài sản vơ giá của Vĩnh
Phúc trong tiến trình phát triển của dân tộc. Bên cạnh những di chỉ khảo cổ
ở Lũng Hồ, Đồng Đậu, Thành Dên,... khẳng định Vĩnh Phúc là một trong
những vùng đất cổ, là trung tâm của nước Văn Lang xưa, nơi đây để lại
nhiều di tích lịch sử và di sản văn hố, tạo nên một nét độc đáo riêng [14].
Vĩnh Phúc có rất nhiều các di tích lịch sử và di sản văn hố, tiêu biểu như:
cụm đình Hương Canh, Đền Hai Bà Trưng, tháp Bình Sơn, danh thắng Tam
Đảo,.... Ngồi những di sản văn hố vật thể, Vĩnh Phúc cịn là vùng văn hố
dân gian đặc sắc trên nhiều loại hình như: Văn học dân gian, mỹ thuật dân
gian, âm nhạc dân gian, trị diễn hội làng.
C¸c hoạt động văn hoá quần chúng đợc tổ chức thờng xuyên góp
phần giáo dục truyền thống giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc của vùng
quê kinh bắc và từng bớc nâng cao phát triển văn hoá tiên tiến.
1.1.2.3.Giỏodcyt
Nm2008,ngnhGDưTtnhVnhPhỳcnúichungvcỏcxóthuc
luvcsụngPhannúiriờngcúnhngchuynbintớchccc v quy mơ
và chất lượng, tiếp tục thực hiện đổi mới nội dung và phương pháp giáo
dục ở tất cả các ngành học, cấp học. Đến nay 100% xã, phường, thị trấn
trên địa bàn đạt phổ cập THCS, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THCS và học tiếp
THPT đạt trên 85%. Tỷ lệ học sinh giỏi ở bậc tiểu học đạt 19%, bậc
THCS đạt 7%, trong đó có nhiều em tham gia và đạt giải trong các kỳ thi
học sinh giỏi cấp huyện và cấp tỉnh. Đội ngũ cán bộ giáo viên được bồi
Trần Thị Kim Lan – K16 15
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
dưỡng thường xun, trình độ và chất lượng giảng dạy được nâng cao.
Trang thiết bị trường học cũng đầu tư iện đại hơn đáp ứng u cầu cải
cách giáo dục [4].
Mạng lưới y tế từ huyện đến xã ngày càng được củng cố, đến nay
100% số xã có trạm y tế, 70% số trạm y tế cơ sở có bác sỹ làm việc. Tỷ lệ
trẻ em suy dinh dưỡng dưới 5 tuổi ước cịn 18,7%, giảm 1,5% so với năm
2007.
Hoạt động tư vấn về phịng chống suy dinh dưỡng, tiêm phịng viêm
não, tiêm chủng mở rộng cho trẻ em trong độ tuổi; tun truyền về phịng
chống HIV/AIDS, sức khoẻ sinh sản và tăng cường cơng tác vệ sinh an tồn
thực phẩm,... được triển khai đến 100% các huyện, thành, thị trên địa bàn.
Cơng tác dân số và kế hoạch hố gia đình được triển khai tích cực.
Năm 2008 mức giảm tỷ suất sinh đạt 0,028‰, tỷ lệ tăng dân số tự nhiên
giảm cịn 11,10‰, giảm 0,03‰ so với năm 2007. Tuy nhiên, tỷ lệ sinh con
thứ 3 trở lên có xu hướng gia tăng, ngun nhân ở một số nơi vẫn cịn tình
trạng trọng nam khinh nữ, mặt khác cơng tác tun truyền về Pháp lệnh
dân số chưa triệt để, chưa sâu [5].
1.1.2.4. Văn hóa – thơng tin – thể thao – phát thanh truyền hình
Các hoạt động văn hố, văn nghệ, thể thao, thơng tin tun truyền
ln được duy trì, phát triển và đẩy mạnh, phục vụ kịp thời nhiệm vụ
chính trị của tỉnh. Phong trào “Tồn dân đồn kết xây dựng đời sống văn
hố” được đẩy mạnh.
Các phong trào văn nghệ, thể dục thể thao cũng được chính quyền
các địa phương quan tâm
Trần Thị Kim Lan – K16 16
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
1.1.2.5. An ninh quốc phịng
Tình hình an ninh chính trị trên địa bàn lưu vực được giữ vững và ổn
định. Tình hình an ninh nơng thơn, phạm pháp hình sự và tệ nạn xã hội
được kiềm chế. Phong trào an ninh bảo vệ tổ quốc có bước chuyển biến đi
vào chiều sâu, lực lượng cảnh sát, bảo vệ dân phố, bảo vệ các cơ quan,
doanh nghiệp ngày càng được củng cố, nâng cao chất lượng, hiệu quả các
mặt cơng tác ở địa phương.
Ngồi ra, tỉnh cũng tiếp tục xây dựng các cơng trình quốc phịng, xây
dựng khu vực phịng thủ tỉnh ngày càng vững chắc. Thường xun sẵn sàng
chiến đấu, phịng chống lụt bão, tìm kiếm cứu nạn. Tổ chức diễn tập,
luyện tập khu vực phịng thủ huyện Tam Dương, huyện Bình Xun, Sở
Lao động – Thương binh và Xã hội, Mặt trận Tổ quốc. Các địa phương đã
hồn thành tốt chỉ tiêu tuyển qn năm 2009, đảm bảo đúng luật, đúng chỉ
tiêu, cơng bằng, chất lượng. Đã tổ chức động viên qn dự bị, giáo dục
quốc phịng theo kế hoạch và đã tiến hành tổng kết 12 năm thực hiện Luật
nghĩa vụ qn sự, Pháp lệnh dân qn tự vệ, Pháp lệnh dự bị động viên.
Việc đào tạo chỉ huy trưởng qn sự xã, phường và thực hiện chính sách
hậu phương qn đội đã được tiến hành thường xun [4].
1.2. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KT XH LƯU VỰC SƠNG PHAN
1.2.1. Điều kiện tự nhiên
Vị trí địa lý và vai trị của sơng Phan
Sơng Phan là sơng nội tỉnh lớn của tỉnh Vĩnh Phúc, bắt nguồn từ
sườn nam dãy núi Tam Đảo (khu vực xã Tam Quan, huyện Tam Đảo). Đến
kênh Liễn Sơn ở độ cao 15,2m, tọa độ: 21o221’17,5” B : 105o32’5,9” Đ
sơng bắt đầu hình thành dịng chảy rõ nét. Tiếp theo, sơng chảy theo hướng
Trần Thị Kim Lan – K16 17
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
Nam qua các huyện Tam Dương, Vĩnh Tường, n Lạc, thành phố Vĩnh
n (tại đây, sơng Phan có cửa thơng với Đầm Vạc), huyện Bình Xun.
Tại xã Sơn Lơi (huyện Bình Xun) sơng chia thành hai nhánh, một nhánh
cụt chảy vào xã Đạo Đức, cịn một nhánh chảy tiếp về phía tây, nhận thêm
nước của nhánh sơng chảy từ xã Minh Quang (huyện Tam Đảo), sau đó đổ
nước vào sơng Cà Lồ tại Đại Lợi. Đây được xem là điểm kết thúc của
sơng Phan (tọa độ: 21o15’28,6” B:105o41’4,8”Đ). Trên suốt chiều dài
khoảng 58km, sơng Phan chảy qua địa phận 24 xã thuộc các huyện Tam
Đảo, Tam Dương, Vĩnh Tường, n Lạc, thành phố Vĩnh n và huyện
Bình Xun của tỉnh Vĩnh Phúc (Hình 02).
Diện tích lưu vực chưa có số liệu chính xác, nhưng ước tính sơng
Phan chiếm ít nhất 60% diện tích tỉnh Vĩnh Phúc khoảng 800 km2. Tổng
diện tích tự nhiên của các xã có sơng Phan chảy qua (khu vực nghiên cứu
chi tiết) là 157 km2.
Trước đây, sơng Phan là một con sơng lớn, có vai trị quan trọng đối
với sản xuất nơng nghiệp: vừa là nguồn cấp nước và thốt nước cho nhiều
huyện và thị xã của tỉnh Vĩnh Phúc (Tam Đảo, Tam Dương, Vĩnh Tường,
n Lạc, thành phố Vĩnh n, thị xã Phúc n, một phần huyện Mê Linh
và huyện Bình Xun). Từ thời Pháp, sơng Phan đã được coi như là mạch
máu của ruộng đồng, làm nhiệm vụ tưới tiêu quan trọng. Chất lượng nước
sơng tốt, là nguồn nước sinh hoạt chính. Khai thác được nhiều loại tơm, cá;
hến sơng Phan đã từng nổi tiếng là đặc sản của vùng. Ngồi ra, sơng cịn
được dùng làm đường giao thơng thủy quan trọng cho người dân.
Hiện nay, nước sơng Phan vẫn đang được khai thác, sử dụng cho các
hoạt động KT XH khác nhau của tỉnh:
Trần Thị Kim Lan – K16 18
Luận văn thạc sĩ Khoa học mơi trường
Cung cấp nước tưới cho canh tác nơng nghiệp, chủ yếu là trồng lúa
nước, trồng cây rau màu.
Phục vụ ni trồng thuỷ sản, chăn ni. Việc ni trồng thuỷ sản
được tiến hành trong các hồ và ao nằm gần với dịng chảy sơng Phan từ
thượng lưu tới hạ lưu. Hoạt động chăn ni chủ yếu là chăn ni gia cầm
(gà, vịt, ngan) và lợn thường sử dụng mặt nước sơng Phan và đất ngập
nước liền là nơi chăn thả, sử dụng nước để làm vệ sinh chuồng trại (lợn,
trâu bị).
Sử dụng nước sơng Phan trong sinh hoạt: một số hoạt động sinh
hoạt hiện đang cịn sử dụng nước sơng Phan như tắm, giặt.
Sử dụng nước sơng Phan là nơi thốt nước, điều hồ mơi trường.
Sử dụng mặt nước và khả năng điều tiết mơi trường sơng Phan và
các đầm hồ liên thơng với sơng Phan để tiến hành các hoạt động du lịch
(nhà hàng khách sạn khu vực Đầm Vạc).
Đặc điểm địa chất địa mạo
Địa hình lưu vực được phân bố theo 3 vùng chủ yếu theo hướng Nam
– Đơng Nam Bắc; vùng núi ở nơi bắt nguồn sơng Phan thuộc huyện Tam
Đảo, vùng trung du nằm ở các huyện Tam Dương, huyện Bình Xun,
vùng đồng bằng qua các huyện Vĩnh Tường, n Lạc và thành phố Vĩnh
n.
Đặc điểm địa mạo của lưu vực phản ánh các đặc trưng của phần địa
hình tương ứng gồm: các thành phần địa mạo có nguồn gốc bào mịn (vùng
núi), các thành phần nguồn gốc vừa bào mịn vừa tích tụ (vùng ven chân núi
và trung du) và thành phần tích tụ (vùng đồng bằng) [5].
1.2.2. Điều kiện kinh tế xã hội.
Trần Thị Kim Lan – K16 19
