Luận văn Thạc sỹ Khoa học Kinh tế: Nâng cao hiệu quả công tác thu thuế trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.18 MB, 147 trang )
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ HUẾ
KHOA SAU ĐẠI HỌC
{
HUỲNH NGỌC SƠN
NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC THU THUẾ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
THỪA THIÊN HUẾ
Luận văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ HUẾ
KHOA SAU ĐẠI HỌC
{
HUỲNH NGỌC SƠN
NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC THU THUẾ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
THỪA THIÊN HUẾ
Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh
Mã số : 60 34 05
Luận văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC :
PGS.TS NGUYỄN VĂN TOÀN
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là
trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã
được cảm ơn và các thông tin đã được trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ
nguồn gốc.
Huế, ngày tháng 06 năm 2006
Người cam đoan
Hu ỳnh Ng ọc S ơn
LỜI CẢM ƠN
Luận văn là kết quả của quá trình học tập nghiên cứu ở nhà trường, kết
hợp với kinh nghiệm trong quá trình công tác thực tiễn, với sự nỗ lực cố gắng
của bản thân .
Đạt được kết quả này tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới quí Thầy
(cô) giáo Trường Đại học kinh tế Huế; các đồng chí, đồng nghiệp và bạn bè đã
nhiệt tình giúp đỡ, hỗ trợ cho tôi. Đặc biệt, Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc
nhất đến Thầy giáo, Phó giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Văn Toàn, Phó giám đốc Đại
học Huế là người trực tiếp hướng dẫn khoa học; Thầy đã dày công giúp đỡ tôi
trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn tất đề tài.
Mặc dù đã có sự nỗ lực cố gắng nhưng luận văn không tránh khỏi những
khiếm khuyết, Tôi mong nhận được sự góp ý chân thành của quí thầy (cô), Đồng
chí, Đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cám ơn!
Huế, ngày tháng 06 năm 2006
Hu ỳnh Ng ọc S ơn
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1 : Một số chỉ tiêu kinh tế Xã Hội của tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2001
2005 (*)
................................................................................................................................
51
Bảng 2.2 : Cơ cấu Tổng Sản Phẩm (GDP) và tốc độ tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2001
– 2005
...................................................................................................................................
52
Bảng 3.1 : Biến động cơ cấu nguồn thu thuế của tỉnh qua 3 năm 20032005
.................
58
Bảng 3.2 : Một số chỉ tiêu phản ánh kết quả thu thuế tại tỉnh TTHuế giai đoạn 2001
2005
.....................................................................................................................................
61
Bảng 3.3 : Một số chỉ tiêu hiệu quả công tác quản lý thu thuế tại tỉnh TTHuế
............
64
Bảng 3.4 : Tình hình phân bố, tổ chức cán bộ công chức ngành thuế TTHuế
...............
70
Bảng 3.5 : Tình hình phân cấp quản lý đối tượng nộp thuế ngoài quốc doanh nộp thuế
theo phương pháp khấu trừ
.................................................................................................
72
Bảng 3.6 : Tình hình lập bộ thuế (giá trị gia tăng & thu nhập doanh nghiệp) khu vực
quốc doanh
...........................................................................................................................
74
Bảng 3.7 : Tình hình thu thuế đơn vị khấu trừ ngoài quốc doanh
...................................
77
Bảng 3.8 : Tình hình lập bộ thuế hộ khoán các năm 20032005
.......................................
80
Bảng 3.9 : Tình hình thu thuế nghề cá qua các năm 20032005
........................................
81
Bảng 3.10 : Tình hình lập bộ thuế nghề cá qua các năm (20032005)
.............................
82
Bảng 3.11 : Tình hình cấp mã số thuế trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế
.......................
87
Bảng 3.12 : Tình hình nợ đọng thuế ngoài quốc doanh
.....................................................
91
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC :
...............................................................................
2
PGS.TS NGUYỄN VĂN TOÀN
...........................................................................................
2
Sơ Đồ 1 : Kết quả thu ngân sách của nước ta giai đoạn 2003 – 2005
..............................
13
Sơ đồ 2 : Hệ thống tổ chức bộ máy ngành Thuế Thừa Thiên Huế cũ
.............................
67
Sơ đồ 3 : Tổ chức bộ máy ngành thuế theo chức năng (mô hình mới)
...........................
107
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CBCC
CNTT
CQSDĐ
DNNN
DN ĐTNN
ĐTNT
ĐP
GDP
GO
GTGT
HĐND
IC
NQD
NSNN
QLT
SDĐ
SHNN
SXKD
TNCN
TCT
TNDN
TSCĐ
TW
UBND
USD
Cán bộ công chức
Công nghệ thông tin
Chuyển quyền sử dụng đất
Doanh nghiệp Nhà nước
Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài
Đối tượng nộp thuế
Địa phương
Gross Domestic Product (Tổng Sản
Phẩm Quốc Nội)
Gross Output (Tổng Sản Lượng)
Giá trị gia tăng
Hội đồng nhân dân
Intermediate Costs (Chi Phí Trung Gian)
Ngoài quốc doanh
Ngân sách Nhà nước
Quản lý thuế
Sử dụng đất
Sở hữu Nhà nước
Sản xuất kinh doanh
Thu nhập cá nhân
Tổng cục Thuế
Thu nhập doanh nghiệp
Tài sản cố định
Trung ương
Ủy ban nhân dân
Đô La Mỹ (1USD = 16.002 VNĐ)
MỤC LỤC
HUỲNH NGỌC SƠN
...........................................................................................................
1
HUỲNH NGỌC SƠN
...........................................................................................................
2
Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh
.....................................................................................
2
Mã số : 60 34 05
....................................................................................................................
2
DANH MỤC CÁC BẢNG
...................................................................................................
ii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
..................................................................................................
iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
........................................................................................
i
MỤC LỤC
..............................................................................................................................
v
PHẦN 1 MỞ ĐẦU
..............................................................................................................
1
PHẦN 2 NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
.................................................................................
3
CHƯƠNG 1
.........................................................................................................................
3
TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ THUẾ VÀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ
................
3
1.1.3.2.1. Phân loại theo tính chất kinh tế của thuế
..........................................................
10
1.1.3.2.2. Phân loại theo đối tượng đánh thuế
...................................................................
11
1.2.2. Những nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế
............................................
16
1.2.3.1. Tổ chức bộ máy
.....................................................................................................
20
1.2.3.2. Chức trách, nhiệm vụ chủ yếu của cơ quan thuế các cấp
...................................
20
1.2.4.1. Quản lý đối tượng nộp thuế
..................................................................................
23
1.2.4.2. Quản lý đối tượng tính thuế
..................................................................................
24
1.2.4.3. Công tác tính thuế
...................................................................................................
25
1.2.4.4. Nộp thuế vào ngân sách nhà nước
.........................................................................
25
1.2.4.5. Công tác thanh tra, kiểm tra chống thất thu thuế
..................................................
26
1.4.1.1. Hàn Quốc
................................................................................................................
33
1.4.1.2. Anh quốc
.................................................................................................................
36
Trong từng bộ phận thanh tra được chia thành 3 nhóm: nhóm xây dựng đề án, nhóm thu
thập hồ sơ và phân tích thông tin, nhóm thanh tra trực tiếp.
.............................................
38
* Về trình tự thực hiện thanh tra thuế tại nước Anh.
......................................................
39
1.4.2.1. Những thành tựu đạt được
....................................................................................
42
1.4.2.2. Những tồn tại trong công tác quản lý thuế
...........................................................
45
CHƯƠNG 2
........................................................................................................................
49
ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ
.......................................................................
49
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
......................................................................................
49
2.1.2.1. Đặc điểm kinh tế xã hội
.....................................................................................
52
2.1.2.2. Những thành tựu kinh tế xã hội của tỉnh Thừa Thiên Huế (số liệu đến 2005)
52
..............................................................................................................................................
Nguồn [46]
...........................................................................................................................
52
2.2.2.1. Phương pháp duy vật lịch sử và duy vật biện chứng
...........................................
54
2.2.2.2. Các phương pháp phân tích thống kê và phân tích định lượng
............................
54
2.2.3.1. Các chỉ tiêu phân tích công tác quản lý thu thuế
...................................................
55
2.2.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả công tác quản lý thu thuế
....................................
56
CHƯƠNG 3
........................................................................................................................
57
v
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THỪA
THIÊN HUẾ
.........................................................................................................................
57
3.2.1.1. Cơ cấu bộ máy
......................................................................................................
65
3.2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ
.........................................................................................
65
3.2.3.1. Phân cấp quản lý thu
..............................................................................................
69
3.2.3.2. Công tác quản lý với các đối tượng nộp thuế theo phương pháp khấu trừ
........
73
3.2.3.3 Công tác quản lý đối với các đối tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp trực
tiếp
.......................................................................................................................................
78
3.2.3.4. Quản lý thu thuế đối với hộ cá thể khai thác đánh bắt hải sản (thuế nghề cá) 81
3.2.3.5. Quản lý thu thuế đối với các đối tượng nộp thuế khác
.......................................
83
3.2.3.6. Tin học hoá công tác quản lý thu thuế
...................................................................
84
3.2.4.1. Tồn tại trong công tác quản lý đối tượng nộp thuế
.............................................
85
Tên
........................................................................................................................................
87
chỉ tiêu
..................................................................................................................................
87
3.2.4.2. Tồn tại trong công tác xác định doanh số tính thuế
..............................................
89
3.2.4.3. Tồn tại trong công tác tính thuế
.............................................................................
91
3.2.4.4. Tồn tại trong công tác hành thu và xử lý nợ đọng thuế
........................................
91
3.2.4.5. Các công tác khác
...................................................................................................
93
CHƯƠNG 4
.....................................................................................................................
97
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU
THUẾ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
.........................................................
97
4.2.1.1. Quản lý chặt chẽ đối tượng nộp thuế trên cơ sở thực hiện tốt chế độ cấp mã
số thuế
.............................................................................................................................
102
4.2.1.2. Quản lý tốt căn cứ tính thuế trên cơ sở hệ thống các định mức kinh tế kỹ thuật
và công tác kế toán lưu giữ sổ sách hoá đơn, chứng từ
...................................................
103
4.2.1.3. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra thuế
.....................................................
105
4.2.1.4. Xây dựng mô hình bộ máy theo chức năng
........................................................
106
4.2.1.5. Cải cách và áp dụng quy trình quản lý thuế mới
................................................
108
4.2.1.6. Hiện đại hóa, tin học hóa quản lý thuế, nâng cao chất lượng nguồn lực
.........
110
4.2.1.8. Đẩy mạnh việc ủy nhiệm thu thuế các hộ kinh doanh cá thể hiện đang nộp thuế
khoán cho chính quyền phường, xã
..................................................................................
114
4.2.2.1. Nhóm giải pháp về chính sách thuế
....................................................................
116
4.2.2.2. Nhóm giải pháp về quản lý thuế, hành chính thuế
............................................
125
4.3.1.1 Tranh thủ sự lãnh chỉ đạo của UBND tỉnh.
..........................................................
128
4.3.1.2. Cần thiết phải ban hành quy chế phối hợp giữa các ngành.
..............................
128
PHẦN 3 KÊT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
...........................................................................
133
TÀI LIỆU THAM KHẢO
..................................................................................................
136
vi
PHẦN 1 MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước và là công cụ điều tiết
vĩ mô nền kinh tế quốc dân. Chính vì vậy mà các nhà kinh tế, các nhà quản lý
luôn quan tâm nghiên cứu về chính sách thuế của quốc gia nói chung và của từng
địa phương nói riêng. Trọng tâm của các nghiên cứu là: làm thế nào để chính sách
thuế đạt được mục đích tạo nguồn thu vững chắc, đảm bảo cân đối thu chi Ngân
sách Nhà nước; đồng thời góp phần phát huy tác dụng điều tiết vĩ mô nền kinh
tế, thực hiện công bằng xã hội.
Tỉnh Thừa Thiên Huế là tỉnh mới được tái thiết lập lại từ năm 1989, đã
nhanh chóng hoà cùng với cả nước tạo thế, tạo đà vững bước đi lên; xây dựng
Thừa Thiên Huế trở thành một trung tâm kinh tếvăn hoádu lịch ngày càng vững
mạnh. Trong quá trình phát triển kinh tế, tỉnh đã luôn quan tâm xây dựng ngành
tài chính thuế tạo nguồn thu ngân sách, đáp ứng được nhiệm vụ chi tiêu ngày
càng cao của tỉnh nhà.
Kết quả thu ngân sách qua các năm ngày càng tăng, nhờ chính sách thuế đã
phần nào hợp lý, tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh phát triển;
nuôi dưỡng được nguồn thu; Hệ thống quản lý thu thuế đã từng bước cải cách,
hiện đại hóa, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng cho đội ngũ công
chức thuế, tăng hiệu quả trong quản lý thu thuế. Tuy nhiện, Hệ thống chính
sách thuế vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề ở chính sách thuế, cũng như trong quá
trình tổ chức quản lý thu thuế. Hệ thống chính sách thuế chưa bắt nhịp được với
sự phát triển ngày càng cao về khoa học, công nghệ. Sự hội nhập và quá trình
toàn cầu hóa một cách nhanh chóng đã làm cho chính sách thuế cũng như công tác
tổ chức quản lý thuế bộc lộ nhiều bất cập và tính khả thi thấp. Bên cạnh đó, cơ
cấu tổ chức quản lý thu thì chưa phù hợp, thiếu chặt chẽ, chồng chéo, nặng nề
1
nên gây thất thu lớn về số lượng cơ sở, đơn vị thực tế có kinh doanh nhưng
không nộp thuế hoặc nộp không đầy đủ, nợ đọng dây dưa thu ngân sách. Trong
điều tiết vĩ mô nền kinh tế chưa phát huy hết tác dụng của công cụ thuế để đẩy
mạnh sản xuất kinh doanh có lợi cho quốc kế dân sinh, thực hiện đóng góp hợp
lý, công bằng cho Ngân sách Nhà nước. Vì vậy, việc chọn đề tài : "Nâng cao
hiệu quả công tác thu thuế trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế" có ý nghĩa thiết
thực cả về mặt lý luận và thực tiễn.
2. MỤC ĐÍCH, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Luận văn được thực hiện nhằm đạt được những mục đích sau đây:
Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần hệ thống hóa những vấn đề
lý luận về thuế và công tác quản lý thuế.
Phân tích đánh giá thực trạng về công tác quản lý thu thuế trên địa bàn
tỉnh Thừa Thiên Huế.
Nghiên cứu, đề xuất những giải pháp để hoàn thiện tổ chức bộ máy và
nâng cao hiệu quả công tác thu thuế trên địa bàn, nhằm phấn đấu đưa tỉnh Thừa
Thiên Huế gia nhập câu lạc bộ thu ngân sách trên 2.000 tỷ đồng vào năm 2010.
Đối tượng nghiên cứu là các sắc thuế chủ yếu đang thực hiện và cơ cấu
tổ chức bộ máy của Cục Thuế Thừa Thiên Huế hiện tại, đề ra cơ cấu tổ chức
mới theo hướng cải cách bộ máy hành chính và hiện đại hóa nền tài chính quốc
gia, phù hợp thông lệ quốc tế và khu vực.
Phạm vi nghiên cứu là công tác quản lý thuế trong đó có nhấn mạnh đến
công tác thu thuế tại tỉnh Thừa Thiên Huế. Với phạm vi đó, trọng tâm của vấn
đề nghiên cứu chủ yếu bao gồm các loại thuế chủ yếu và các đối tượng quản lý
thu thuế của địa phương. Nội dung chủ yếu của Luận văn : Từ phân tích kết quả
thu thuế qua từng năm chỉ ra ưu, nhược điểm và tác động của chính sách thuế
đến số thu Ngân sách, và phát triển kinh tế, thực hiện công bằng xã hội ở địa
2
phương; nghiên cứu các nguyên nhân về mặt chính sách, chế độ, về tổ chức
quản lý thu thuế, về đối tượng nộp thuế để đưa ra được những giải pháp tổ
chức quản lý thuế khả thi trong thời gian tới.
3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Do nét đặc thù của chủ đề nghiên cưu, để thưc hiện đề tài này, các phương pháp
nghiên cứu truyền thống và được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu khoa học xã
hội đã được sử dụng. Cụ thể của các phương pháp nghiên cứu này là: phương
pháp duy vật lịch sử, phương pháp duy vật biện chứng, phương pháp điều tra,
thu thập, tổng hợp và phân tích số liệu thống kê, phương pháp phân tích định
lượng và phương pháp hạch toán, tứclà sử dụng hệ thống các chỉ tiêu GO, IC, ...
để đánh giá kết quả và hiệu quả công tác quản lý thu thuế.
4. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN
Luận văn gồm 3 phần chính : ngoài phần mở đầu, kết luận, phần chính của luận
văn gồm bốn chương :
Chương 1 : Tổng quan lý luận về thuế và công tác quản lý thu thuế.
Chương 2 : Đặc điểm địa bàn nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu.
Chương 3 : Thực trạng công tác thu thuế trên địa bàn tỉnh TTHuế.
Chương 4 : Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý
thu thuế trên địa bàn Thừa Thiên Huế.
PHẦN 2 NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ THUẾ VÀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ
3
1.1. ĐẠI CƯƠNG VỀ THUẾ NHÀ NƯỚC
1.1.1. Khái niệm về thuế
Thuế trên thực tế đã tồn tại từ khi các Nhà nước hình thành, song các lý
luận về kinh tế của thế giới, cho đến nay vẫn chưa có sự thống nhất tuyệt đối
khái niệm về thuế [33]. Nhìn chung các quan điểm của các nhà kinh tế đưa ra,
mới nhìn nhận từ những khía cạnh khác nhau của thuế, do đó không phản ánh
đầy đủ bản chất chung nhất của phạm trù này. Gần đây trong một số công trình
nghiên cứu về thuế các nhà kinh tế cho rằng, để vạch rõ bản chất của thuế thì
trong định nghĩa phải nêu bật được các khía cạnh sau : Nội dung kinh tế của thuế
được đặc trưng bởi các quan hệ tiền tệ giữa Nhà nước với các pháp nhân và các
thể nhân; những mối quan hệ dưới dạng tiền tệ này được nảy sinh một cách
khách quan và có ý nghĩa xã h ội đ ặc biệt [39][42]. K ết h ợp nh ững h ạt nhân h ợp
lý của các quan niệm về thuế kể trên, có thể nêu lên khái niệm tổng quát về thuế
như sau:
Thuế là một khoản chuyển giao thu nhập bắt buộc từ các thể nhân và
pháp nhân cho Nhà nước theo các mức độ mà pháp luật quy định. Khoản chuyển
giao thu nhập dưới hình thức thuế để phục vụ cho mục tiêu phục vụ lợi ích công
cộng. Nguồn thu về thuế không được sử dụng cho mục tiêu cá nhân.
Trong thực tế, ở nước ta hiện nay khi hình thành quỹ tiền tệ tập trung,
Nhà nước thực hiện các chức năng của mình trong đó có chức năng quản lý và
xây dựng kinh tế thông qua việc kiến thiết, xây dựng, phát triển cơ sở hạ tầng và
các công trình phúc lợi xã hội khác thì người nộp thuế thông qua đó đựơc hưởng
một phần kết quả nộp thuế của mình [22]. Như vậy thuế ở nước ta luôn luôn là
một khoản thu bắt buộc, không được hoàn trả trực tiếp cho người nộp thuế
nhưng họ được gián tiếp hưởng lợi do chính sách đầu tư, phát triển của Nhà
nước cho các công trình phúc lợi xã hội khác nhau [40][43].
4
1.1.2. Bản chất, chức năng của thuế
Từ khái niệm thuế nói trên ta có thể thấy được bản chất của thuế được
thể hiện bởi các thuộc tính bên trong vốn có của nó, những thuộc tính đó có tính
ổn định tương đối qua từng giai đoạn phát triển [43]. Nghiên cứu về thuế, người
ta thấy có những đặc điểm riêng biệt để phân biệt với các công cụ tài chính khác
như sau :
a) Thuế là một khoản chuyển giao thu nhập của các tầng lớp nhân dân
cho Nhà nước mang tính bắt buộc phi hình sự. Tính bắt buộc phi hình sự là thuộc
tính cơ bản vốn có của thuế, phân biệt thuế với các hình thức huy động tài chính
khác của Ngân sách Nhà nước [43].
Đặc điểm này vạch rõ nội dung kinh tế của thuế là những quan hệ tiền
tệ, được hình thành khách quan và có ý nghĩa xã h ội đ ặc bi ệt, vi ệc đ ộng viên
mang tính chất bắt buộc của Nhà nước ta [39].
Phân phối mang tính chất bắt buộc dưới hình thức thuế là một phương
thức phân phối của Nhà nước mà kết quả của quá trình đó là một bộ phận thu
nhập của người nộp thuế được chuyển giao cho Nhà nước mà không kèm theo
một sự cấp phát hoặc những quyền lợi nào khác cho người nộp thuế.
Tính cưỡng bức, bắt buộc của việc chuyển giao thu nhập bắt nguồn từ
những lý do sau :
Thứ nhất, hình thức chuyển giao thu nhập dưới hình thức thuế không gắn
với lợi ích cụ thể của người nộp thuế, do đó không thể sử dụng phương pháp tự
nguyện trong việc chuyển giao. Để đảm bảo nhu cầu chi tiêu công cộng Nhà
nước tất yếu phải sử dụng quyền lực chính trị để bắt buộc các đối tượng có thu
nhập phải chuyển giao [21].
Thứ hai, trong một xã hội hiện đại, các thành viên của cộng đồng ngày
càng có nhu cầu cao về hàng hóa công cộng [20]. Nhìn chung đại bộ phận hàng
5
hóa công cộng do Nhà nước sản xuất và cung cấp. Để sản xuất và cung cấp hàng
hóa công cộng tất yếu phải bỏ chi phí, các chi phí đó phải được bù đắp từ nguồn
thu nhập của những người thụ hưởng hàng hóa công cộng. Song do tính chất của
hàng hóa công cộng không thể phân bổ theo khẩu phần để sử dụng và không
muốn sử dụng theo khẩu phần, do đó, không có tính cạnh tranh, không thể trao
đổi theo cơ chế thị trường. Chính vì vậy trong việc cung cấp hàng hóa công cộng
xuất hiện “người ăn không” nghĩa là không tự nguyện trả tiền cho việc thừa
hưởng hàng hóa công cộng. Do vậy để có chi phí cho việc cung cấp hàng hóa
công cộng, Nhà nước chỉ có thể sử dụng phương pháp bắt buộc “người ăn
không” chuyển giao thu nhập từ khu vực tư sang khu vực công [22].
Tuy nhiên tính bắt buộc của thuế không có nội dung hình sự, nghĩa là
hành động đóng thuế cho Nhà nước không phải là hành động xuất hiện khi biểu
hiện phạm pháp, mà hành động đóng thuế là hành động thực hiện nghĩa vụ của
người công dân [26].
Từ đặc trưng này, thuế không giống như các hình thức huy động tài chính
khác của ngân sách Nhà nước như phí, lệ phí, công trái hoặc hình thức phạt bằng
tiền. Hình thức phạt bằng tiền cũng là hình thức bắt buộc, song việc phạt bằng
tiền chỉ xảy ra đối với người nộp phạt khi có hành vi vi phạm luật lệ làm
phương hại đến lợi ích nhà nước hoặc cộng đồng [31].
b) Việc chuyển giao thu nhập dưới hình thức thuế không mang tính chất
hoàn trả trực tiếp, biểu hiện ở các khía cạnh:
Thứ nhất, sự chuyển giao thu nhập thông qua thuế không mang tính đối
giá, nghĩa là mức thuế mà các tầng lớp trong xã hội chuyển giao cho Nhà nước
không hoàn toàn dựa trên mức độ người nộp thuế thừa hưởng những dịch vụ và
hàng hóa công cộng do Nhà nước cung cấp [43], [20]. Người nộp thuế cũng
không có quyền đòi hỏi Nhà nước phải cung cấp hàng hóa, dịch vụ công cộng
6
trực tiếp cho mình mới phát sinh khoản chuyển giao khoản thu nhập cho Nhà
nước, mặt khác mức độ cung cấp dịch vụ công cộng của Nhà nước cũng không
nhất thiết ngang bằng mức độ chuyển giao [1], [21]
Thứ hai, Khoản chuyển giao thu nhập dưới hình thức thuế không hoàn
trả trực tiếp có nghĩa là người nộp thuế suy cho cùng sẽ nhận được các dịch vụ
công cộng của Nhà nước. Đặc điểm này giúp chúng ta phân biệt sự khác nhau
giữa thuế và các khoản phí, lệ phí [23].
c) Việc chuyển giao thu nhập dưới hình thức thuế được quy định trước
bằng pháp luật.
Đặc điểm này, một mặt thể hiện tính pháp lí cao của thuế, mặt khác
phản ánh sự chuyển giao thu nhập này không mang tính chất tùy tiện mà dựa trên
những cơ sở khoa học nhất định và đã được xác định trong luật thuế. Những tiêu
thức thường được xác định trước đối với thuế là : đối tượng chịu thuế, đối
tượng nộp thuế, mức thuế phải nộp, thời hạn cụ thể và những chế tài mang tính
cưỡng chế khác [23].
d) Các khoản chuyển giao thu nhập dưới hình thức thuế chịu sự ảnh
hưởng của các yếu tố kinh tế, chính trị và xã hội trong những thời kỳ nhất định.
Yếu tố kinh tế tác động đến thuế thường là mức độ tăng trưởng của nền
kinh tế quốc dân, thu nhập bình quân đầu người, giá cả, thị trường, sự biến động
của ngân sách Nhà nước...
Yếu tố chính trị, xã hội tác động đến thuế thường là thể chế của Nhà
nước, tâm lí, tập quán của các tầng lớp dân cư, truyền thống văn hóa, xã hội của
dân tộc...Do thuế chịu sự ràng buộc của các yếu tố kinh tế, chính trị, xã hội như
vậy nên người ta thường nói thuế mang ý nghĩa kinh tế, chính trị, xã hội tổng
hợp [23].
7
e) Các khoản chuyển giao thu nhập dưới hình thức thuế chỉ được giới
hạn trong phạm vi biên giới quốc gia với quyền lực pháp lí của nhà nước đối với
con người và tài sản [23].
Tóm lại, những thuộc tính cơ bản trên đây của thuế đã phản ánh bản
chất và nội dung bên trong của thuế. Từ những thuộc tính đó giúp ta phân biệt
thuế với các hình thức động viên khác của ngân sách nhà nước trên nhiều
phương diện khác nhau.
1.1.3. Hệ thống thuế và phân loại thuế
1.1.3.1. Khái niệm hệ thống thuế
Hệ thống thuế là tổng hợp các hình thức khác nhau mà giữa chúng có mối
quan hệ mật thiết bao hàm việc xây dựng các sắc thuế, loại thuế; phương pháp
thu, nộp trên những nguyên tắc nhất định .Tùy thuộc vào khả năng và ý đồ của
từng Nhà nước trong việc điều tiết dòng thu nhập quốc dân, ở những giai đoạn
lịch sử cụ thể mà hình thành những hệ thống thuế khác nhau. Tuy vậy, bất kỳ
một hệ thống thuế nào cũng phải bao gồm 2 bộ phận : Hệ thống chính sách thuế
và Hệ thống quản lý thuế. Chính sách thuế là tổng hợp các phương hướng của
Nhà nước trong lĩnh vực thu nộp thuế; quản lý thuế là các biện pháp, thủ pháp
thực hiện chính sách thuế để đạt được những mục tiêu đã định
Khi xem xét hệ thống thuế của một quốc gia nhất định, người ta ít chú ý
đến số lượng của các sắc thuế, các loại thuế trong hệ thống đó, mà chủ yếu
đánh giá, xem xét đến khía cạnh chất lượng của nó. Mỗi quốc gia tùy theo điều
kiện lịch sử, kinh tế, xã hội ở từng giai đoạn cụ thể mà định hướng xây dựng hệ
thống thuế riêng của mình. Hệ thống thuế đó phản ánh những mục tiêu của Nhà
nước đặt ra [41].
Ở Việt nam, trong giai đoạn 1990 – 1998, Hệ thống chính sách thuế đã
được cải cách đáng kể, đã xây dựng được một hệ thống chính sách thuế gồm 9
sắc thuế và một số loại phí, lệ phí, cụ thể :
-
Thuế doanh thu
8
-
Thuế hàng hoá
-
Thuế lợi tức
-
Thuế xuất khẩu, nhập khẩu
-
Thuế nông nghiệp
-
Thuế tài nguyên
-
Thuế nhà, đất
-
Thuế thu nhập dân cư
-
Thuế vốn
Và một số thuế mang tính chất lệ phí (như thuế môn bài, thuế sát sinh…)
[41].
Hệ thống chính sách thuế hiện nay được xây dựng và hoàn chỉnh có tính
pháp lý cao nhất đó là các văn bản Luật và đã đáp ứng được một số yêu cầu của
một hệ thống chính sách thuế hiện đại, đó là :
+ Về tài chính : Đã bao quát hết mọi nguồn thu có thể bồi dưỡng, khai
thác và động viên nhằm đáp ứng được nhu cầu chi tiêu cần thiết ngày càng tăng
của ngân sách nhà nước, tạo được phần tích lũy cho phát triển kinh tế, xây dựng
cơ sở hạ tầng .
+ Về kinh tế : Thực sự phát huy tác dụng là công cụ có hiệu lực của Nhà
nước tích cực góp phần quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế, tăng cường hạch
toán kinh tế, khuyến khích phát triển sản xuất kinh doanh. Thực hiện tốt chính
sách kinh tế đối ngoại trong quá trình hội nhập với khu vực và thế giới.
+ Về xã hội : Từng bước thực hiện yêu cầu động viên đóng góp công
bằng, bình đẳng giữa các thành phần kinh tế, các tầng lớp dân cư, giảm dần
khoảng cách chênh lệch về thu nhập và tiêu dùng xã hội, góp phần ổn định chính
trị, kinh tế, an toàn xã hội.
9
+ Về nghiệp vụ : Chính sách chế độ đã có sự đơn giản, rõ ràng, dễ hiểu,
dễ kiểm tra; phát huy được quyền dân chủ và nâng cao được trách nhiệm và
nghĩa vụ công dân về thuế [41].
1.1.3.2 Phân loại thuế
Để phục vụ cho công tác nghiên cứu, quản lý và tổ chức hành thu trong
thực tế, người ta tiến hành phân loại thuế theo một số tiêu thức nhất định.
1.1.3.2.1. Phân loại theo tính chất kinh tế của thuế
Theo cách phân loại truyền thống đã hình thành từ rất lâu, thuế được chia
thành hai loại : thuế trực thu và thuế gián thu. Sự phân loại này phụ thuộc vào
đối tượng đánh thuế, mối quan hệ tương hỗ giữa người nộp thuế và nhà nước.
Thuế trực thu là loại thuế đánh trực tiếp lên một khoản thu nhập (tiền
lương, lợi nhuận, lợi tức...) hoặc tài sản (ruộng đất, nhà cửa, chứng khoán...) nào
đó của người nộp thuế.
Thuế trực thu thường đụng chạm trực tiếp đến lợi ích của người nộp
thuế, dễ gây ra tâm lý bất bình trong nhân dân. Ở nước ta, trong hệ thống thuế
hiện hành, các loại thuế dưới đây được xem là thuế trực thu : như thuế lợi tức,
thuế thu nhập, thuế tài nguyên, thuế nhà đất và thuế sử dụng đất nông nghiệp.
Thuế gián thu là một loại thuế đánh vào hàng hoá, dịch vụ và được ấn
định dưới hình thức một khoản phụ thêm được cấu thành trong giá cả hàng hoá,
dịch vụ nhằm điều tiết một phần thu nhập của người tiêu dùng.
Khi áp dụng hình thức thuế gián thu, mối quan hệ giữa người nộp thuế và
nhà nước được thể hiện một cách gián tiếp.
Ngày nay, sự phân biệt giữa thuế trực thu và thuế gián thu không còn rõ
nét như trước đây. Ở giác độ hành chính đã có sự thống nhất quản lý đối với hai
loại thuế. Trong các hệ thống thuế hiện đại, còn tồn tại hai phương thức thu
thuế, nhưng mỗi phương thức đều tương ứng với hình thức thu gián tiếp. Thuế
lúc này sẽ do người chủ các đơn vị nộp đối với các khoản lương bổng, hoặc do
10
chủ ngân hàng nộp đối với các khoản tiền lãi về động sản, hay do người bán
hàng nộp đối với các khoản chi tiêu. Tuy nhiên, thuế trực thu đáp ứng yêu cầu
đánh thuế dựa trên khả năng chi trả hơn thuế gián thu, thuế suất trung bình sẽ
tăng khi thu nhập gia tăng, và những người có thu nhập cao sẽ phải chịu thuế
suất trung bình cao hơn [43].
1.1.3.2.2. Phân loại theo đối tượng đánh thuế
Phân loại theo đối tượng đánh thuế, hệ thống thuế bao gồm các loại:
Thuế đánh vào hàng hoá: thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, nhập
khẩu, thuế giá trị gia tăng.
Thuế đánh vào thu nhập, như: thuế lợi tức, thuế thu nhập.
Thuế đánh vào tài sản, như: thuế nhà, thuế đất, thuế chuyển quyền sử
dụng nhà, đất....
Thuế đánh vào các tài sản thuộc sở hữu công cộng, như: thuế tài nguyên,
thu vốn ngân sách.
Vận dụng cách phân loại này trong thực tế cho thấy hệ thống thuế bao
gồm nhiều loại thuế với những tác dụng riêng có khác nhau, từng loại thuế phát
huy vai trò điều tiết trong các lĩnh vực nhất định song chúng vừa hổ trợ, bổ sung
cho nhau để đảm bảo thực hiện chức năng toàn diện của hệ thống thuế.
Ngoài ra còn một số cách phân loại như:
Phân loại thuế dựa vào tính chất lũy tiến và lũy thoái
Phân loại thuế theo chế độ phân cấp quản lý, điều hành ngân sách: Thuế
nhà nước, thuế địa phương
Phân loại theo phương thức sử dụng: Thuế tổng hợp, thuế chuyên dùng
[43].
1.1.4. Vai trò của thuế trong nền kinh tế thị trường
Quản lý Nhà nước đối với kinh tế là một chức năng vốn có của Nhà
nước, đặc biệt trong nền kinh tế thị trường thì nhất thiết vai trò đó càng được coi
11
trọng và phát huy. Với vai trò chủ yếu là tạo ra cơ sở pháp lý cho sự phát triển
kinh tế xã hội, sự can thiệp tích cực của Nhà nước thông qua hệ thống Pháp
luật, đặc biệt là pháp luật tài chính, thuế, ngân hàng, trong đó vai trò của thuế trở
nên cực kỳ quan trọng. Thuế được coi là công cụ điều tiết vĩ mô nền kinh tế, là
nguồn thu chủ yếu của Ngân sách Nhà nước, có ảnh hưởng to lớn đến sự phát
triển kinh tế xã hội. Thuế điều tiết thu nhập trong xã hội và góp phần đảm bảo
công bằng xã hội [20].
Thuế là khoản thu chủ yếu của Ngân sách Nhà nước :
Để có một nền tài chính Quốc gia lành mạnh chủ yếu phải dựa vào
nguồn thu từ nội bộ nền kinh tế quốc dân. Đặc biệt đối với nước ta hiện nay,
các khoản viện trợ giảm xuống nhiều thì thuế phải trở thành nguồn thu chủ yếu
của Ngân sách quốc gia, là một bộ phận cơ bản của chính sách tài chính quốc
gia. Sau 20 năm đổi mới tình hình kinh tế nước ta có nhiều chuyển biến tích cực.
Tốc độ tăng trưởng kinh tế năm sau tăng hơn năm trước, bình quân trong 5 năm
20012005 là 7,5% [42]. Lạm phát được kìm hãm và đẩy lùi, thị trường được mở
rộng, kim ngạch xuất khẩu tăng, tạo điều kiện cho sản xuất trong nước phát
triển. Quan hệ kinh tế đối ngoại từng bước được mở rộng và phát triển hội nhập
. Trong bối cảnh đó thu ngân sách hàng năm tăng đều đặn năm sau cao hơn năm
trước đáp ứng được nhu cầu chi thường xuyên, chi đầu tư phát triển, góp phần
tích lũy cho Ngân sách và cả việc chi trả nợ vay. Được như vậy thuế đã góp
phần tích cực trong việc tăng thu Ngân sách. Tỷ lệ động viên GDP vào Ngân
sách Nhà nước ngày càng tăng. Trong đó mức động viên thuế và phí chiếm vai trò
quan trọng.
12
120,000
100,000
80,000
60,000
40,000
20,000
0,000
2003
2004
2005
Tong thu NS
81,980
83,570
108,960
So thu thue noi đia
65,486
70,943
90,671
Đơn Vị Tính Nghìn Tỷ Đồng
Nguồn: Tổng Cục Thuế, 2005
Sơ Đồ 1 : Kết quả thu ngân sách của nước ta giai đoạn 2003 – 2005
Ngân sách Nhà nước được thu từ nhiều nguồn khác nhau: Từ thuế, Phí
lệ phí, viện trợ nước ngoài, tín dụng nhưng thuế và phí, đặc biệt là thuế là
nguồn thu chủ yếu, là bộ phận cơ bản của nền tài chính quốc gia. ở các nước
phát triển, thuế chiếm trên dưới 90% tổng thu ngân sách. Ở Việt Nam vai trò của
thuế trong tổng thu ngân sách chiếm tỷ trọng lớn ngày càng tăng. Trong năm 1990
tỷ trọng thuế và phí trong Tổng thu ngân sách nhà nước (NSNN) là 76,8%, năm
2001 tăng lên 96,5% và tỷ lệ điều tiết từ GDP hàng năm khoảng 2122%; tốc độ
thu ngân sách qua các năm được thể hiện theo biểu đồ trên về kết quả thu ngân
sách của nước ta [37]
Với cơ cấu nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần. Hệ thống thuế được
áp dụng thống nhất, đồng bộ giữa các thành phần kinh tế đã bao quát toán bộ
mọi hoat động sản xuất kinh doanh.
13
Các nguồn thu nhập, mọi tiêu dùng của xã hội thuế đã hoàn thành được
nhiệm vụ tập trung tích lũy ngân sách đảm bảo cho yêu cầu chi của Nhà nước về
các mặt: Chi thường xuyên, chi đầu tư phát triển...
Thuế là công cụ quản lý điều tiết vĩ mô nền kinh tế:
Thuế là một công cụ sắc bén của Nhà nước để quản lý kinh tế xã hội
với chức năng chủ yếu là đảm bảo nguồn thu cho Ngân sách Nhà nước và điều
tiết vĩ mô nền kinh tế, hướng dẫn tiêu dùng khuyến khích sản xuất phát triển
theo định hướng của Nhà nước [32].
Một trong những yêu cầu có tính nguyên tắc là chính sách thuế phải phù
hợp với chiến lược phát triển kinh tế trong từng thời kỳ. Do vậy, bằng các sắc
thuế khác nhau áp dụng đối với từng ngành, từng lĩnh vực khác nhau. Nhà nước
điều chỉnh quy mô đầu tư vào các ngành, các lĩnh vực khác nhau.
Thực hiện cân đối hàng tiền, cân đối cung cầu ở tầm vĩ mô, hình thành
cơ cấu kinh tế hợp lý giữa các ngành, các vùng lãnh thổ giữa Trung ương và Địa
phương đáp ứng nhu cầu sản xuất tiêu dùng tích lũy trong toàn bộ nền kinh tế
quốc dân. Đây là điều kiện quan trọng ổn định để thúc đẩy tốc độ phát triển của
nền kinh tế.
Thông qua Pháp luật thuế Nhà nước xác định đúng đắn cơ cấu và quan
hệ giữa các sắc thuế, quy định chính xác, hợp lý đối tượng nộp thuế, chế độ
miễn giảm, phương pháp quản lý thuế để đảm bảo việc thu đúng thu đủ đồng
thời khuyến khích, nâng đỡ những hoạt động sản xuất kinh doanh cần thiết cho
xã hội, khuyến khích những thành phần kinh tế cần thiết, các danh nghiệp sản
xuất kinh doanh có hiệu quả. Đồng thời hạn chế, thu hẹp những ngành nghề,
những mặt hàng cần thiết phải hạn chế kể từ sản xuất đến tiêu dùng xã hội theo
định hướng của chiến lược phát triển kinh tế của Đảng, Nhà nước có lợi cho
quốc kế dân sinh.
14
"Khuyến khích các cơ sở sản xuất kinh doanh thuộc mọi thành phần kinh
tế cạnh tranh và chống độc quyền không thể áp dụng một cơ chế tài chính đồng
nhất cho các doanh nghiệp Nhà nước trong giai đoạn chuyển đổi hiện nay (giữa
các doanh nghiệp kinh doanh theo cơ chế thị trường và các doanh nghiệp phục
vụ các lợi ích công cộng) để điều tiết kinh tế xã hội. Mặt khác để chống độc
quyền cần thiết phải có Luật về mặt tài chính cần phải sử dụng công cụ thuế"
[Trích Lê Thanh Huệ, trang 37].
Thuế góp phần khuyến khích việc bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ
môi trường sinh thái đồng thời khuyến khích việc khai thác, sử dụng một cách
tiết kiệm có hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, vật tư trong nước [8].
Bằng các quy định phù hợp với các chuẩn mực và thông lệ quốc tế, Thuế
không những khuyến khích được hoạt động xuất khẩu hàng hoá nội địa, từ đó
thúc đẩy sản xuất phát triển đồng thời thuế đã tạo điều kiện tốt cho quan hệ hợp
tác quốc tế trong khu vực và quốc tế. Mở rộng, phát triển đầu tư hợp tác quốc tế
thông qua chính sách khuyến khích đầu tư và xuất nhập khẩu [15].
Thuế góp phần bảo đảm bình đẳng giữa các đối tượng nộp thuế và
góp phần thực hiện công bằng xã hội:
Hệ thống thuế mới bao gồm 9 sắc thuế được áp dụng thống nhất đối với
mọi thành phần kinh tế, mọi ngành nghề và các tầng lớp dân cư. Các đối tượng
nộp thuế bình đẳng về quyền và nghĩa vụ đối với việc nộp thuế, không một ai
có những đặc quyền đặc lợi riêng. Chính sách thuế không phân biệt, ưu tiên hay
hạn chế giữa các thành phần kinh tế. Mọi tổ chức, cá nhân đều phải chịu sự điều
chỉnh giống nhau của Pháp luật thuế [10].
Thực hiện chức năng phân phối lại thu nhập quốc dân bằng các sắc thuế
và các mức thuế suất khác nhau đối với từng lĩnh vực, từng mức thu nhập Nhà
nước thực hiện việc điều tiềt thu nhập giữa các thành phần kinh tế và các cá
15
nhân trong xã hội. Bằng cách đó, Nhà nước thu hẹp, rút ngắn khoảng cách chênh
lệch quá mức về thu nhập giữa các bộ phận trong xã hội. Người có thu nhập cao
phải nộp thuế cao, người có thu nhập thấp nộp thuế thu nhập ít [17].
Nhưng đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp, các cá nhân sản xuất kinh
doanh giỏi, có hiệu quả bằng cách thừa nhận các khoản thu nhập hợp pháp của
họ.
Trong điều kiện kinh tế chưa phát triển, ý thức Pháp luật, tính tự giác của số lớn
các đối tượng nộp thuế chưa cao. Để đảm bảo sự công bằng về nghĩa vụ nộp
thuế thì một việc hết sức quan trọng là phải tăng cường công tác quản lý thu
thuế. Thông qua việc kiểm tra, thanh tra việc chấp hành Pháp luật thuế phát hiện
và xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm Pháp luật thuế. Từ yêu cầu đó trong mọi
luật thuế đều quy định rõ các biện pháp xử phạt, cưỡng chế. Nhờ đó thuế đã góp
phần tích cực trong việc thực hiện nghĩa vụ nộp thuế của các tổ chức, cá nhân
trong xã hội. Góp phần vào việc thực hiện công bằng xã hội nói chung.
1.2. QUẢN LÝ THUẾ
1.2.1. Khái niệm
Quản lý thuế là quá trình tổ chức, quản lý và kiểm tra việc thực hiện
những quy định trong luật thuế nhằm huy động đầy đủ những khoản tiền thuế
vào ngân sách nhà nước theo luật định [7][20].
1.2.2. Những nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế
+ Hệ thống chính sách, pháp luật thuế
Hệ thống chính sách, pháp luật thuế được áp dụng thống nhất đối với mọi
thành phần kinh tế phải đảm bảo được sự động viên đóng góp bình đẳng và thực
hiện công bằng xã hội. Hệ thống thuế phải thực sự khuyến khích mọi thành
phần kinh tế, mọi ngành nghề kinh doanh, các tổ chức và cá nhân bỏ vốn, lao
động, đầu tư trang thiết bị và ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật cho sản xuất
kinh doanh theo quỹ đạo của kế hoạch nhà nước [44], [23].
16
Hệ thống thuế mang tính chấp vá, chồng chéo, thiếu căn cứ kinh tế, có thể
vừa gây lạm thu, vừa gây thất thu lớn cho ngân sách nhà nước. Ngược lại, hệ
thống chính sách thuế khoa học, đơn giản, dễ hiểu và ổn định trong thời gian dài
tạo điều kiện nâng cao hiểu biết và nhận thức về nghĩa vụ công dân đối với
thuế, tranh thủ được sự đồng tình ủng hộ rộng rãi của các tầng lớp dân cư và tự
giác chấp hành luật thuế, từ đó tác dụng thúc đẩy hạch toán kinh tế, thực hiện
nghiêm chế độ kế toán, hoá đơn chứng từ [31].
+ Tổ chức bộ máy quản lý thuế
Yếu tố này có vai trò quan trọng mang tính quyết định cho việc thực thi
chủ trương, chính sách, bảo đảm thắng lợi cho công cuộc cải cách thuế. Hệ
thống bộ máy quản lý thuế phải được kiện toàn, củng cố để có đủ điều kiện
thực hiện có hiệu quả các chức năng, nhiệm vụ của cả hệ thống thuế. Bộ máy
quản lý thuế phải thống nhất từ trung ương đến địa phương, bảo đảm hiệu lực
của cả hệ thống trong quá trình triển khai hệ thống chính sách thuế mới [2], [29].
Phẩm chất cách mạng và năng lực toàn diện của các cán bộ quản lý thuế
phải được nâng cao về quan điểm, lập trường, đạo đức, về trình độ nghiệp vụ
thuế, về khả năng tổ chức quản lý, thông thạo về kế toán, kiểm toán, có trình độ
ngoại ngữ, biết sử dụng vi tính phù hợp với sự phát triển của ngành và đáp ứng
được yêu cầu quản lý ngày càng cao trong tình hình hoạt động sản xuất, kinh
doanh, dịch vụ ngày càng đa dạng và phức tạp [41].
+ Quy trình quản lý thu nộp thuế
Đây chính là cơ chế vận hành hết sức quan trọng trong quá trình tổ chức
quản lý, hành thu. Cần thiết phải xây dựng một quy trình quản lý, thu nộp thuế,
quyết toán thuế chặt chẽ từ khâu quản lý đối tượng nộp thuế, lập bộ thuế và
thông báo thuế, tổ chức thu nộp qua hệ thống kho bạc, theo dõi chấm bộ thuế,
17
