Bài giảng Thanh toán điện tử: Chương 1 - ĐH Ngân hàng

2/5/2018

TỔNG QUAN
VỀ THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
Khoa Hệ thống thông tin quản lý
Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh

NỘI DUNG
Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

• Tổng quan về hệ thống thanh toán
• Tổng quan về thanh toán điện tử
• Thanh toán trong thương mại điện tử

• Rủi ro trong thanh toán điện tử
• Tương lai của thanh toán điện tử

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



HỆ THỐNG THANH TOÁN
Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

• Khái niệm
– Hệ thống được dùng để xử lý các giao dịch tài
chính thông qua việc chuyển đổi giá trị tiền tệ
(World Bank, 2001)

– Hệ thống được dùng để đảm bảo việc lưu
thông tiền trong nền kinh tế

(SWIFT, 2000)

– Hệ thống được dùng để đảm bảo việc lưu
thông tiền trong nền kinh tế

Khoa Hệ thống thông tin quản lý

(Summers, 2012)


1


2/5/2018

HỆ THỐNG THANH TOÁN
Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

• Các thành phần
– Các tổ chức
– Công cụ
– Con người
– Quy tắc
– Thủ tục

– Tiêu chuẩn
– Công nghệ

Khoa Hệ thống thông tin quản lý

HỆ THỐNG THANH TOÁN QUỐC GIA

Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

• Khái niệm
– Hệ thống thanh toán liên ngân hàng do Ngân
hàng Nhà nước tổ chức, quản lý, vận hành
(Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 2010)

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

HỆ THỐNG THANH TOÁN QUỐC GIA

Xác định và quản lý
hoạt động thanh toán

Luật lệ,
chuẩn
mực

Tạo lập, chuyển
giao, xử lý lệnh
thanh toán

Các thỏa
thuận

Khoa Hệ thống thông tin quản lý

Công cụ &
phương
tiên

Hệ thống
thanh
toán

Khởi tạo giao dịch
chuyển tiền

Cơ sở hạ
tầng
• Tiếp nhận, xử lý, bù trừ
• Truyền dữ liệu

Các định
chế tài
chính

•
•
•
•

Duy trì tài khoản
Cung ứng dịch vụ
Tổ chức mạng lưới
Quyết toán


2


2/5/2018

Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

HỆ THỐNG THANH TOÁN QUỐC GIA
HTTT bù trừ
điện tử/giấy

HTTT nội bộ,
song phương

HTTT liên
ngân hàng

HTTT bù trừ
và quyết toán
chứng khoán

HT chuyển
mạch và
thanh toán thẻ

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

HỆ THỐNG THANH TOÁN QUỐC GIA

HỆ
THỐNG
THANH
TOÁN
BÙ
TRỪ

•

Triển khai trên 63 tỉnh/thành phố,
đáp ứng nhu cầu thanh toán giá trị
thấp

•

Phân loại
•
•

•

HTTT bù trừ giấy
•

•

Hình thức: giấy, điện tử
Địa bàn: ngoại tỉnh, nội tỉnh
Kết thúc hoạt động từ ngày 12/5/2014

HTTT bù trừ điện tử
•

Xử lý quyết toán bù trừ theo phiên (2-3
ngày/phiên)

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

HỆ THỐNG THANH TOÁN QUỐC GIA

HỆ
THỐNG
THANH
TOÁN
LIÊN
NGÂN
HÀNG

(IBPS)

•

Hệ thống thanh toán điện tử trực
tuyến, theo chuẩn quốc tế

•

Đảm bảo tốc độ, khối lượng giao
dịch, sự an toàn và bảo mật

•

Mạng lưới:
•
•

•

Khoa Hệ thống thông tin quản lý

01 trung tâm thanh toán quốc gia
06 trung tâm xử lý khu vực

Bao gồm
•
•
•

Hệ thống thanh toán giá trị cao
Hệ thống thanh toán giá trị thấp
Hệ thống xử lý tài khoản tiền gửi



3


2/5/2018

Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

HỆ THỐNG THANH TOÁN QUỐC GIA

•

HỆ
THỐNG
CHUYỂN
MẠCH & •
THANH
TOÁN
THẺ

Tổ chức chuyển mạch thẻ cung
cấp cho các thành viên, cho phép
khách hàng giao dịch tại ATM/POS
trong hệ thống
Loại hình giao dịch

•
•
•
•

Dịch vụ chuyển mạch nội địa
Dịch vụ chuyển mạch quốc tế
Dịch vụ chuyển tiền điện tử liên ngân
hàng
Dịch vụ cổng thanh toán điện tử

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

HỆ THỐNG THANH TOÁN QUỐC GIA
HỆ
• Thanh toán chứng khoán được thực
THỐNG
hiện qua trung tâm lưu ký
THANH
• Thanh toán giao dịch chứng khoán
TOÁN
được thực hiện thông qua ngân
BÙ TRỪ
hàng thanh toán (BIDV)
&
• Các giao dịch

QUYẾT
• Mở tài khoản tiền gửi thanh toán bù trừ
chứng khoán
TOÁN
• Hỗ trợ tiền vay khi thiếu thanh khoản
CHỨNG
• Quyết toán tiền giao dịch chứng khoán
KHOÁN

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



HỆ THỐNG THANH TOÁN QUỐC GIA

Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

•

HTTT đa tệ VCB-Money
•

VCB quản lý và vận hành

•

trị thấp
Dịch vụ chính: Chuyển, nhận, quyết toán

HỆ

• Thành viên: các TCTD trong nước, ngân
hàng chi nhánh nước
THỐNG
• Đáp ứng giao dịch mua bán ngoại tệ liên
THANH
ngân hàng trong nước
• Dịch vụ chính: Chuyển tiền, ủy nhiệm
TOÁN
chi, mua/bán ngoại tệ, …
SONG
PHƯƠNG • Các HTTT song phương
• Các NHTM tự xây dựng và triển khai
& NỘI
• Thực hiện bù trừ song phương các giao
dịch không cấp thiết về thời gian và giá
BỘ

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



4


2/5/2018

HỆ THỐNG THANH TOÁN ĐIỆN TỬ

Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

• Khái niệm
– Giao dịch thanh toán được bắt đầu, xử lý và
kết thúc bằng điện tử
(European Central Bank, 2004)

– Chuyển giá trị của khoản thanh toán từ người
gửi đến người nhận qua cơ chế điện tử
(Kim & ctg., 2010)

– Việc thực hiện quá trình thanh toán thông qua
các phương tiện điện tử
(Meier & Storm, 2009)

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

HỆ THỐNG THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
Các bên
tham gia

Thanh
toán
điện tử
Phương
tiện

Công cụ

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

CÁC BÊN THAM GIA
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
Người bán hàng

Các tổ chức trung
gian cung cấp dịch
vụ thanh toán

Các tổ chức phát
hành phương tiện
thanh toán

Khoa Hệ thống thông tin quản lý

Người
mua hàng

Các ngân hàng
(của người bán và
người mua)


5

2/5/2018

Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

CÔNG CỤ
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

PHƯƠNG TIỆN
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

PHÂN LOẠI CÁC HÌNH THỨC
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ

Thanh toán trực tuyến
Phân chia
theo thời

gian thực

Khoa Hệ thống thông tin quản lý

Thanh
toán
điện
tử
Thanh toán ngoại tuyến



6


2/5/2018

Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

PHÂN LOẠI CÁC HÌNH THỨC
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ

Thanh toán trong
TMĐT B2B
Phân chia
theo bản
chất giao
dịch

Thanh

toán
điện
tử
Thanh toán trong
TMĐT B2C

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

PHÂN LOẠI CÁC HÌNH THỨC
THANH TOÁN ĐIỆN TỬ

Thanh toán trên
Web
Phân chia
theo phương
thức tiếp
nhận

Thanh
toán
điện
tử
Thanh toán trên
POS/ATM

Khoa Hệ thống thông tin quản lý

MỘT SỐ YÊU CẦU
ĐỐI VỚI THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

• Số tiền được bảo toàn
– Không tự sinh ra, không tự mất đi

• Dễ trao đổi
– Tiền & Hàng hóa, dịch vụ

• Không bị từ chối
– Trả đủ tiền <-> giao hàng

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



7


2/5/2018

THANH TOÁN TRONG THƯƠNG MẠI
ĐIỆN TỬ
Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

• Khái niệm

– Việc thực hiện quá trình thanh toán thông qua
các phương tiện điện tử cho các giao dịch trực
tuyến
(Laudon & Traver, 2015)

• Phân loại
– Hệ thống thanh toán điện tử B2C
– Hệ thống thanh toán điện tử B2B

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

THANH TOÁN TRONG THƯƠNG MẠI
ĐIỆN TỬ

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

LỢI ÍCH & RỦI RO
CỦA THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
Người bán hàng

Các tổ chức trung
gian cung cấp dịch

vụ thanh toán

Các tổ chức phát
hành phương tiện
thanh toán

Khoa Hệ thống thông tin quản lý

Người
mua hàng

Các ngân hàng
(của người bán và
người mua)


8


2/5/2018

TRIỂN VỌNG CỦA THANH TOÁN
ĐIỆN TỬ
Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

Ví điện tử
Sự chấp nhận mPOS
Nền kinh tế theo nhu cầu
Bắt đầu kỷ nguyên của Bitcoin
Máy học sẽ giúp ngăn chặn gian lận

Nhận diện sinh trắc học bằng vân tay
Ngân hàng mở với các APIs
(Rampton, 2017)

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
TẠI VIỆT NAM

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



Kinh doanh điện tử: Giới thiệu môn học

THANH TOÁN ĐIỆN TỬ
TẠI VIỆT NAM

Khoa Hệ thống thông tin quản lý



9