Ca lâm sàng: U tụy nội tiết ở trẻ sơ sinh

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011

Nghiên cứu Y học

CA LÂM SÀNG: U TỤY NỘI TIẾT Ở TRẺ SƠ SINH
Nguyễn Anh Quốc*, Trần Minh Lâm*, Trương Đình Khải**

TÓM TẮT
U nội tiết tuyến tụy là một trong bệnh lý u rất được chú ý. Phần lớn biệt hóa rõ với phân độ tương đối thấp.
Loại u nội tiết tuyến tụy gồm có: nhóm chức năng, nhóm không chức năng. U nội tiết chức năng tuyến tụy bao
gồm: insulinoma, glucagonoma, somatostatinoma… Insulinoma xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường ở khoảng
tuổi 40-60, phần lớn xuất hiện ở giới nữ. Hiếm gặp ở trẻ em và càng rất hiếm ở trẻ sơ sinh. Hình ảnh lâm sàng là
sự kết hợp hạ đường huyết và tăng insulin trong máu. Chúng tôi trình bày một trường hợp insulinoma ở trẻ sơ
sinh. Bệnh nhi được điều trị bằng phẫu thuật. Sau mổ đường huyết bệnh nhi trở lại bình thường.
Từ khóa: u tụy nội tiết, u tiết insulin, trẻ sơ sinh.

ABSTRACT
ENDOCRINE PANCREATIC TUMOR OF NEONATE: CASE REPORT
Nguyen Anh Quoc, Tran Minh Lam, Truong Dinh Khai
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 2 - 2011: 189 - 191
Endocrine neoplasms of the pancreas constitute one of the most interesting families of pancreatic neoplasms.
Most are well differentiated relatively low grade neoplasms
The pancreatis endocrine neoplasm category is compose of: Functional group and unfunctional group.
Functional pancreatic endocrine neoplasm incluse: insulinoma, glucagonoma, somatostatinoma. Insulinoma
occurs at all ages but are most common between the age of 40-60. The majority asises in women. Children are
rarely affected and the most are very rarely in the newborn. The clinical features are the hyperinsulinemic –
hypoglycemia seen in the patients insulinomas. We report a case of insulinoma neonate. After removal tumor,
glycemia’s patient return normal index.
Key words: endocrine pancreatic tumor, insulinoma, neonate
thường ở khoảng 40-60 tuổi(2,4,6,7) phần lớn xuất

MỞ ĐẦU
U nội tiết tuyến tụy là một trong bệnh lý u
rất được chú ý. Phần lớn biệt hóa rõ với phân độ

ở trẻ sơ sinh(5). Triệu chứng lâm sàng là sự kết
hợp hạ đường huyết và tăng insulin trong

tương đối thấp.

máu(3).

Loại u nội tiết tuyến tụy gồm có:

BỆNH ÁN

Nhóm chức năng.

Con bà: Quách T.B.C sinh ngày 6/3/2011,

Nhóm không chức năng.
U nội tiết chức năng tuyến tụy bao gồm: u
tiết insulin (insulinoma), u tiết glucacagon
(glucagonoma),

hiện ở giới nữ. Trẻ em hiếm bị và càng rất hiếm

u

tiết

somatostatin

nam.
Lý do nhập viện: Bệnh viện Đại Học Y Dược
TP. HCM chuyển đến bệnh viện Nhi Đồng 2 với
chẩn đoán theo dõi bệnh chuyển hóa và chẩn

(somatostatinoma)(7) …
Insulinoma xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng

đoán phân biệt viêm phổi hít.
Bệnh sử: Bé trai, con 2/2, sinh mổ vì ối vỡ

*Khoa Giải phẫu bệnh - BV Nhi Đồng 2
Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Anh Quốc

Chuyên Đề Giải Phẫu Bệnh

** Khoa Ung bướu BV. Nhi Đồng 2
Email :

189


Nghiên cứu Y học

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011

sớm, cân nặng lúc sinh 4250g với PARA 1001
sau sinh 12h, bé thở nhanh co lõm ngực và có

vài lần hạ đường huyết chuyển đến bệnh viện
Nhi Đồng 2.
Tiền căn: trong lúc mang thai, cân nặng mẹ
tăng 21kg, khám thai định kỳ không phát hiện
đường huyết tăng và không phát hiện gì lạ.

Xét nghiệm
Glycemia
7/3/2011
….
30/3/2011

8h
Thấp

14h
20 mg%

18h
98mg%

49 mg%

75 mg%

64 mg%

Ngày 18/3: insulinemia 57,83 (bình thường
<20microU/ml),
cortisonemia

0,788
microgram/dl (bình thường 0,20 – 19,40), ACTH
96,50 pg/ml (bình thường 15-100), LGH 1,12
microgram/ml (bình thường nam 0,09-3,53; nữ
0,1-7,62)
Ngày 19/3 Siêu âm: nốt khu trú vùng thân
tụy (Hình 1) phù hợp insulinoma.

U đường kính 1cm

Hình 2: Phần mô tụy có khối u.

Vi thể
Mô u xếp thành đám xen lẫn với mô tụy
bình thường (hình 3), tế bào u có nhân tương
đối đồng đều (Hình 4), sắp xếp thành đám, dạng
nốt có mô sợi bao quanh (Hình 5), dạng dải hay
hợp thành bè, đôi khi có hình thái giả ống tuyến
(Hình 6), tăng sinh mạch máu (Hình 7).

Mô tụy bình
thường

Hình 3: Mô tụy bình thường sót lại giữa các tế bào
u (HE x 100)

Hình 1: Hình ảnh siêu âm
Bé được phẫu thuật ngày 31/3 cắt bỏ phần
thân đuôi tụy mang khối u.

Xét nghiệm giải phẫu bệnh
Đại thể:
Mô u có đường kính 1cm, nằm trong mô
tụy, không có vỏ bao rõ (Hình 2).

190

Hình 4: Tế bào u có nhân tương đối đều, bào
tương chứa các không bào và có hạt mịn, nhuộm
màu eosin (HE x 400)

Chuyên Đề Giải Phẫu Bệnh


Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011

Nghiên cứu Y học

Ngày 6/4: insulinemia 10,64 (bình thường
<20microU/ml).

BÀN LUẬN
Bệnh án trình bày trên xảy ra ở trẻ sơ sinh có
triệu chứng lâm sàng nổi bật là hạ đường huyết
lúc sinh cho đến ngày bệnh nhân được cắt u.
Mặc dù trong điều trị, bệnh nhân đã được
truyền dung dịch ngọt.
Hình 5: Mô u xếp thành đám ngăn cách bởi mô sợi
(HE x 40)

Siêu âm trước mổ phát hiện u ở vùng
thân tụy và xét nghiệm insulinemia trước
mổ tăng cao.
Sau mổ xét nghiệm đường huyết bệnh nhi
luôn trong giới hạn bình thường và sau mổ 7
ngày insulinemia trở về giới hạn bình thường.

Hình 6: Tế bào u xếp dạng giả tuyến (HE x 400)

Về xét nghiệm giải phẫu bệnh với kỹ thuật
nhuộm HE thường quy trong trường hợp không
làm hóa mô miễn dịch được để xác định nguồn
gốc u nhưng với hình thái học cho thấy tổ chức
u có hình thái hợp thành đám, bè, đôi khi có
hình thái giả ống tuyến với tế bào sắp xếp giống
như ru băng, có mô sợi bao quanh mô u.
Tóm lại với các triệu chứng lâm sàng kết
hợp với triệu chứng cận lâm sàng khác và qua
hình thái mô học bệnh lý trong điều kiện kỹ
thuật thực hiện được, chúng tôi kết luận đây là
trường hợp u tiết insulin – một loại u hiếm gặp
ở trẻ em.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

2.

Hình 6: Trong mô u tăng sinh nhiều mạch máu
(HE x 100)

3.

Kết luận giải phẫu bệnh
U tuyến nội tiết của tuyến tụy, khả năng là u
chế tiết insulin.

4.
5.

Xét nghiệm sinh hóa sau mổ
Glycemia
31/3
1/4
2/4
4/4

11h
133 mg%
47 mg%
65 mg%
83 mg%

15h
117 mg%
131 mg%
92 mg%

Chuyên Đề Giải Phẫu Bệnh

20h
91 mg%

6.

7.

104 mg%

Galbut DL, Markowitzam (1980). Insulinoma : diagnosis surgical
mangement and long term follow up review of 41 cases . Am J
Surg 1980; 39 : 682 – 90.
Glickman MH, Hart MJ, White TT (1980). Insulinoma in seattle :
39 cases in 30 years – Am J Surg ; 14 : 119 – 25.
Heitz PV, Komminoth P, PerrenA, et al. (2004). Pancreatic
endocrine tumours : introduction. In : Delellis RA, world health
organization classification of tumours. Pathology and genetics of
tumours of endocrine organs. Lyon IARCpress 2004 177 – 82.
Heitz PV, Kasper M, Polak JM, Kloppel G (1982). Pancreatic
endocrine tumors. Hum Pathol, 13 : 263 – 71.
Test book of Pediatric Nelson sauder Elsevier Vol 2 18th edition
2007 : PP 1657.
Le Quesne LP, Nabarro JD, Kurtz A,Zweig S (1979). The
mangement of insulin tumours of the pancreas. Br J surg 1979 ;
66 : 373 – 8.
Speel EJ, Richter J, Moch Hetal. (2001). Genetic evidence for
early divergence of small functioning ang nonfunctioning
endocrinepancreatic tumors – gain of 9Q 34 is an early event in
insulinoma cancer res ; 61 : 5186 – 92.

191