Sốt xuất huyết dengue ở trẻ sơ sinh: Báo cáo 3 trường hợp

SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE Ở TRẺ SƠ SINH:
BÁO CÁO 3 TRƯỜNG HỢP
Dương Tấn Hải, Trần Thị Hoa Phượng*

TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Nhiễm siêu vi Dengue thường gặp ở các nước nhiệt đới như Việt Nam. Nhiễm siêu vi Dengue
có thể gặp ở mọi lứa tuổi trong vùng dịch lưu hành. Có ít nhất 17 trường hợp sốt xuất huyết Dengue ở trẻ sơ
sinh đã được báo cáo, chủ yếu ở Thai Lan.
Mô tả 3 trường hợp: Cả 3 trường hợp (2 trai, 1 gái) đều ở lứa tuổi sơ sinh. Sốt liên tục từ 4 – 5 ngày, xuất
huyết da vào ngày 4-5 của bệnh. Tiểu cầu máu giảm dần và đạt <20.000/ml vào các ngày thứ 4-5. NS1_Dengue
(+), IgM_Dengue(+), IgG_Dengue(-). Cả 3 trường hợp đều được chẩn đoán là nhiệm trùng sơ sinh và điều trị
kháng sinh lúc nhập viện. Sau khi có chẩn đoán xác định (NS1 (+) và IgM(+)) cả 3 được ngưng kháng sinh. Hai
trường hợp được truyền tiểu cầu vì tiểu cầu < 20.000/ml.
Kết luận: Sốt xuất huyết sơ sinh khó phân biệt với nhiễm trùng sơ sinh. Nên nghi ngờ sốt xuất huyết sơ
sinh ở trẻ sơ sinh có sốt 3-4 ngày liên tục, tổng trạng tốt, tiểu cầu giảm và các xét nghiệm tầm soát nhiễm trùng
khác đều bình thường.

ABSTRACT
NEONATAL DENGUE HEMORRHAGIC FEVER: REPORT 3 CASES
Duong Tan Hai, Tran Thi Hoa Phuong
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 – Supplement of No 4 – 2008: 57 - 61
Introduction: Dengue infection is hyperendemic in tropical countries especially in Vietnam. Dengue
infections can occur during life. There were at least 17 cases of neonatal dengue hemorrhagic fever reported
especially in Thailand.
Case report: All three cases were newborn, 2 boys and 1 girl. Fever last for 4-5 days, petechiae appeared at
the 4 - 5th day. The platelet count decreased gradually to under 20,000/ml. NS1_Dengue (+), IgM_Dengue(+),
IgG_Dengue(-).All three cases were diagnosed neonatal infections and treated with antibiotic at the
administration and stop antibiotic after NS1 (+) và IgM(+). Two cases had platelet transfusion because of platelet
count < 20,000/ml.
Conclusion: It is very difficult to distinguish between neonatal dengue hemorrhagic fever and neonatal
bacterial infection. We should suspect of neonatal dengue hemorrhagic fever if the neonate had fever lasting for 3-4

days, low platelete count, but good overal condition and other tests for bacterial infection were normal.
mạch, và khi diễn tiến nặng có thể dẫn đến sốc
ĐẶT VẤN ĐỀ
sốt xuất huyết Dengue. Sốc sốt xuất huyết
Sốt Dengue là bệnh nhiễm trùng cấp tính
Dengue là một dạng của sốc giảm thể tích, trên
gây ra do 4 týp huyết thanh của siêu vi Dengue.
lâm sàng nó liên quan đến tình trạng cô đặc máu
Sốt Dengue được đặc trưng bởi sốt 2 pha, đau
và có thể tử vong nếu không xử trí thích hợp(8).
cơ, nhức đầu, đau những phần khác của cơ thể,
Sốt xuất huyết Dengue hiếm gặp ở trẻ em
xuất huyết, hạch to và giảm bạch cầu máu.
nhũ nhi đặc biệt là trẻ sơ sinh. Tuy nhiên những
Trong hầu hết các trường hợp sốt Dengue tự
năm gần đây có nhiều báo cáo về sốt xuất huyết
khỏi. Tuy nhiên, trong một số trường hợp nó sẽ
ở trẻ sơ sinh như báo cáo của S.P. Choudhry và
diển tiến đến sốt xuất huyết Dengue và sốc sốt
cộng sự năm 2003 về 4 trường hợp sốt xuất
xuất huyết Sengue. Sốt xuất huyết Dengue là
huyết ở trẻ sơ sinh(3), báo cáo của T. Boussemart
một bệnh lý nặng được đặc trưng bởi các bất
và cộng sự(1) về 2 trường hợp sốt xuất huyết ở trẻ
thường về cầm máu và tăng tính thấm thành
* Bệnh viện Nhi Đồng 2

Chuyên đề Nhi Khoa

1

sơ sinh được lây truyền từ trong bụng mẹ khi
mang thai. Tuy nhiên ở Việt Nam đến thời điểm
này chưa có báo cáo nào về sốt xuất huyết ở trẻ
sơ sinh nên chúng tôi báo cáo 3 trường hợp sốt
xuất huyết sơ sinh được ghi nhận được tại khoa
sơ sinh Bệnh viện Nhi đồng 2.

Trường hợp 1
Bé trai tên Hà Đình K. 11 ngày tuổi, ngụ tại
22/34 ấp Đông Chiêu, Tân Đông Hiệp, huyện Dĩ
An, tỉnh Bình Dương., nhập viện vì sốt 01 ngày.
Con 2/2, sinh thường, đủ tháng, CNLS 2400gr.
Không không ghi nhận tiền căn sốt hay phát ban
ở mẹ.
Khám lúc nhập viện chỉ ghi nhận triệu
chứng sốt 380C. Các cơ quan khác chưa ghi nhận
bất thường.
Bé được theo dõi nhiễm trùng sơ sinh muộn,
được làm các xét nghiệm huyết đồ, CRP, cấy
máu, cấy nước tiểu. Các xét nghiệm này đều
bình thường. Bé được điều trị Claforan và
ampicilline.
Từ ngày 1 đến 4 của bệnh bé vẫn sốt liên
tục, nhiệt độ cao nhất là 39,50C. Tổng trạng vẫn
tốt, bú tốt. Gan to dần (3 cm dưới bờ sườn phải
vào ngày 4) và xuất hiện chấm xuất huyết da.
Huyết động ổn định. Tiểu cầu máu giảm dần
đến 32900/mm3 vào ngày thứ 4 của bệnh. Đến

giai đoạn này chúng tôi nghi ngờ bé bị sốt xuất
huyết nên cho làm xét nghiệm NS1 và Elisa chẩn
đoán Dengue. Kết quả trả về NS1 (+) và IgM(+),
IgG(-).
Ngày thứ 5 của bệnh bé hết sốt, chấm xuất
huyết da và gan to nhiều hơn. Tổng trạng tốt,
huyết động ổn định. Tiểu cầu giảm 9210/mm3.
Chẩn đoán xác định lúc này là sốt xuất huyết
Dengue độ II ở trẻ sơ sinh. Bé được ngưng
kháng sinh, truyền 01 đơn vị tiểu cầu và theo dõi
sát sinh hiệu.

Diễn tiến lâm sàng, cận lâm sàng và điều trị
Ngày Ngày Ngày Ngày Ngày Ngày Ngày
1
2
3
4
5
6
7
0
0
Sốt 38,3 C 39 C 38,4 – 37 –
(-)
(-)
(-)
39,4 38,5
Chấm
(-)

(-)
(-)
(+)
(+)
(+)
(-)
xuất
huyết
Gan Không Không Không 3cm 5cm 5cm 3cm
to
to
to dbsp dbsp dbsp dbsp
Ban hồi
(-)
(-)
(-)
(-)
(-)
(+) Giảm
phục
Bạch 11200 9670 7340 8560 7280 11000 11900
cầu/ml
Hct
37% 36% 36% 36% 33% 29,6% 30%
Tiểu cầu 25400 14100 72300 32900 9210 71000 18400
0
0
0
NS1
(+)

(+)
Elisa
IgM(+)
IgG(-)
Chẩn
T/d Nhiễm trùng sơ sinh
Sốt xuất huyết
đoán
muộn
Dengue ở trẻ sơ sinh.
Điều trị
Kháng sinh
Ngưng kháng sinh.
Truyền 01 đơn vị tiểu
cầu

Siêu âm bụng vào ngày thứ 4 của bệnh: gan
to 78mm, túi mật vách dày, dịch ổ bụng lượng ít.
Các xét nghiệm cấy máu, nước tiểu, dịch não
tủy, chức năng gan, thận, đông máu toàn bộ
trong giới hạn bình thường.
Elisa dengue của mẹ bé: IgM(-), IgG(+).

Trường hợp 2
Bé trai tên Phạm Trong H, 21 ngày tuổi, ngụ
tại 93 đường số 1, Phú Bình, khu phố 2, quận 9,
HCM. Con 1/1, sinh thường, đủ tháng, cân nặng
lúc sanh 3200 gram. Không ghi nhận sốt hay
phát ban ở mẹ bé. Bệnh 2 ngày với sốt cao liên
tục 390C, không ho, không sổ mũi, bú tốt.

Bệnh nhân xuất hiện hồng ban hồi phục vào
ngày 6 của bệnh và giảm dần vào ngày 7.

Khám lúc nhập viện chỉ ghi nhận triệu
chứng sốt. Tổng trạng tốt, sinh hiệu ổn. Bé được
chẩn đoán theo dõi nhiễm trùng sơ sinh muộn.
Bé được làm các xét nghiệm huyết đồ, CRP, cấy
máu, cấy nước tiểu. Các xét nghiệm này đều
bình thường. Bé được điều trị Claforan và
amikacine.

Tiểu cầu bệnh nhân hồi phục dần dần và
xuất viện vào ngày thứ 10 của bệnh trong tình
trạng tốt.

Từ ngày thứ 2 đến thứ 5 của bệnh bé vẫn sốt
cao liên tục, xuất hiện xuất huyết da vào ngày
thứ 4 của bệnh, gan to 3 cam dưới bờ sườn phải.

Chuyên đề Nhi Khoa
2


Huyết động ổn. Tiểu cầu giảm dần đến
69900/mm3. NS1-Dengue (+). Hct tăng đến 50%.
Bé được chẩn đoán là sốt xuất huyết độ II ở sơ
sinh. Được điều trị truyền dịch duy trì.
Ngày thứ 6 của bệnh hct giảm còn 43%, tiểu
cầu 33900/mm3. NS1_Dengue lần 2 (+),

IgM_Dengue (+), IgG_Dengue (-). Bé được
ngưng kháng sinh, truyền dịch duy trì và theo
dõi sát sinh hiệu.
Hct dần dần giảm về giá trị bình thường và
tiểu cầu tăng dần. Bé được xuất viện trong tình
trạng tốt sau 11 ngày theo dõi và điều trị.
Tóm tắt diễn biến lâm sàng, cận lâm sàng và
điều trị
Ngày 2 Ngày 3 Ngày 4 Ngày 5
0
0
Sốt
38- 38,8 C 38,3 C 37 –
0
39 C
38,5
Chấm xuất (-)
(-)
(+)
(+)
huyết
Gan
Không Không 3cm
3cm
to
to
dbsp dbsp
Ban hồi
(-)
(-)

(-)
(-)
phục
Bạch
4520 5280 5200 5110
cầu/ml
Hct
38,7% 37,2% 38,9% 50%
Tiểu cầu 140000 175000 123000 69900
NS1
(+)
Elisa

Ngày 6
(-)
(+)
3cm dbsp
(-)
6870

43%
33900
(+)
IgM(+)
IgG(-)
Chẩn đoán T/d Nhiễm trùng sơ sinh muộn Sốt xuất huyết
Dengue ở trẻ
sơ sinh.
Điều trị
Kháng sinh

Ngưng kháng
sinh.

Các xét nghiệm: cấy máu, dịch não tủy, nước
tiểu, CRP, đông máu toàn bộ, chức năng gan,
chức năng thận trong giới hạn bình thường

Trường hợp 3
Bé gái con bà Phạm Thị H, 3 ngày tuổi, con
2/2, sinh thường, đủ tháng. Ngụ tại 20/7 Bình
Đường 2, An Bình, Dĩ An, Bình Dương. Nhập
viện vì sốt. Sốt khởi phát lúc 1 ngày tuổi, sốt
cao liên tục, bú kém. Sốt đến ngày thứ 3 thì
nhập Bệnh viện Nhi Đồng 2. Mẹ bé sốt cao liên
tục 5 ngày và có phát ban, ngưng sốt 2 ngày thì
sanh bé.

Chuyên đề Nhi Khoa

Khám lúc nhập viện ghi nhận sốt cao, không
chấm xuất huyết, huyết động ổn, gan 1cm dưới
bờ sườn phải. Bé được chẩn đoán là nhiễm trùng
so sinh sớm. điều trị claforan, ampicilline,
amikacine. Làm huyết đồ, cấy máu, chọc dò tủy
sống, CRP với kết quả Hct 39%, tiểu cầu
62400/mm3, CRP bình thường. Bé được làm tiếp
xét nghiệm NS1_Dengue và kết quả là
NS1_Dengue (+).
Ngày thứ 4 của bệnh (ngày thứ 2 sau nhập
viện) IgM_Dengue (+), IgG_Dengue (-) bé được

chẩn đoán sốt xuất huyết sơ sinh độ I, ngưng
kháng sinh và theo dõi sát sinh hiệu.
Ngày thứ 5 của bệnh bé được truyền 01 đơn
vị tiểu cầu vì tiểu cầu giảm 12600/mm3
Đến ngày 8 của bệnh bé hết sốt, bạch cầu
máu tăng 35500/mm3, có không bào và hạt độc.
Tiểu cầu dần trở về bình thường. Bé được chẩn
đoán là Sốt xuất huyết sơ sinh bội nhiễm và
dùng kháng sinh Claforan, apicilline.
Bé xuất viện sau 15 ngày điều trị.
Diễn tiến lâm sàng, cận lâm sàng và điều trị
Ngày Ngày Ngày Ngày Ngày
3
4
5
6
7
0
0
0
Sốt 38,5 C 38,8 C 38,1 C (-)
(-)
Chấm (-)
(-)
(-)
(+)
(+)
xuất
huyết
Gan 1cm 1cm 1cm 1cm 1cm

dbsp dbsp dbsp dbsp dbsp
Ban
(-)
(-)
(-)
(-)
(-)
hồi
phục
Bạch 8420 7420 7130 14400 19400
cầu/m
l
Hct 39% 40% 38% 35,6% 32%
Tiểu 62400 53900 12600 42100 38000
cầu
NS1 (+)
Elisa
IgM(+)
IgM(+)
IgG(-)
IgG(-)
Chẩn T/d Sốt xuất huyết Dengue ở trẻ
đoán NTSS
sơ sinh
sớm
Kháng
Ngưng kháng sinh
sinh Truyền 01 đơn vị tiểu cầu
(N5)

Ngày 8
(-)
(+)

5cm dbsp
(+)

35500 (có tế bào
non và hạt độc)
32%
124000

Sốt xuất huyết
Dengue ở trẻ sơ
sinh bội nhiễm
Điều trị lại ks

3


Siêu âm bụng: gan 5,5 cm. túi mật vách dày
5,1mm, có dịch ở rảnh Morison bên phải, dịch
Douglas ít, không tràn dịch màng phổi
Các xét nghiệm CRP, cấy máu, Dịch não tủy,
nước tiểu trong giới hạn bình thường.
Elisa Dengue của mẹ bé: IgM(-), IgG(+).
Huyết đồ của mẹ bé trong giới hạn bình
thường.

BÀN LUẬN

Theo Tổ chức Y tế Thế giới năm 1997(12),
định nghĩa một ca sốt xuất huyết Dengue gồm
có các triệu chứng: (1) sốt cao đột ngột, liện tục
từ 2-7 ngày, (2) xuất huyết da niêm, bầm nơi
chích, (3) Tiểu cầu giảm < 100.000/mm3, (4) dấu
thất thoát huyết tương (dung tích hồng cầu >
20% dung tích hồng cầu theo tuổi, tràn dịch
các màng). Cả 3 thường hợp trong nghiên cứu
đều thỏa tiêu chuẩn của WHO cho chẩn đoán
sốt xuất huyết Dengue.
Cả 3 trường hợp đều có NS1 (+) và IgM(+).
Theo nghiên cứu của V. Kumarasamy và cộng
sự(7), NS1 có độ nhạy là 93,4% và độ đặc hiệu là
100%, giá trị tiên đoán dương 100%, giá trị tiên
đoán âm là 97,3%. Điều này góp phần chẩn đoán
xác định nhiễm siêu vi Dengue.
Thời gian ủ bệnh khoảng 3-8 ngày sau khi
muỗi Aedes aegypti đốt(5). Trường hợp bệnh nhân
thứ 3 khởi phát bệnh lúc một ngày tuổi. Trước
khi sanh 2 ngày mẹ bé có sốt liên tục kèm phát
ban. Điều này cho thấy có thể bệnh nhân này bị
nhiễm virus Dengue từ trong bụng mẹ, nghĩa là
lây truyền dọc từ mẹ sang con. Vấn đề lây
truyền dọc virus Dengue từ mẹ sang con đã
được đề cập qua các báo ở Thái Lan (13 trường
hợp)(2,6,7,11), Malysia (2 trường hợp)(3), Pháp (2
trường hợp)(1). Trường hợp 1 và 2 có thời gian
khởi bệnh vào ngày tuổi thứ 11 và 21 nên hai
trường hợp này có thể được lây truyền sau sanh
do muỗi đốt.

Rất khó phân biệt sốt xuất huyết Dengue với
nhiễm trùng sơ sinh trên cận lâm sàng và các xét
nghiệm máu thường quy vì thông thường bệnh
nhân chỉ biểu hiện sốt cao nếu bệnh nhân đến

Chuyên đề Nhi Khoa
4

sớm trong 1-2 ngày đầu của bệnh (trường hợp 1
và 2), hoặc sốt cao kèm tiểu cầu giảm (trường
hợp 3) nếu đến vào ngày 3-4 của bệnh. Các triệu
chứng này cũng thương gặp trong nhiễm trùng
sơ sinh. Trường hợp 1, sau 3 ngày điều trị như
nhiễm trùng sơ sinh mà bệnh nhân vẫn sốt,
chấm xuất huyết da và tiểu cầu ngày càng giảm
trong khi tổng trạng bé vẫn tốt và các xét nghiệm
khác đều bình thường nên chúng tôi quyết định
cho bé thử NS1 và kết quả NS1 (+) và đây là
trường hợp sốt xuất huyết sơ sinh đầu tiên
chúng tôi phát hiện được. Rút kinh nghiệm của
trường hợp 1 và 2, đến trường hợp thứ 3 bệnh
nhân nhập viện trong tình trạng sốt, tiểu cầu
giảm và các xét nghiệm nhiễm trùng khác đều
bình thường nên chúng tôi mạng dang xét
nghiệm NS1 ngay trong ngày đầu tiên nhập
viện, ngay sau khi có kết quả xét nghiệm chúng
tôi đã ngưng sử dụng kháng sinh. Vì vậy chúng
ta nên nghĩ là có sợ tồn tại của sốt xuất huyết ở
lứa tuổi sơ sinh và mạnh dạng làm các xét
nghiệm chẩn đoán xác định đối với các trường

hợp nghi ngờ.
Cả 3 trường hợp của chúng tôi đều là sôt
xuất huyết độ II, các bệnh nhân đều hồi phục và
xuất viện trong tình trạng tốt. Kết quả này cũng
giống như nghiên cứu của Sayomporn Sirinavin
và cộng sự(10) trong 17 trường hợp nghiên cứu
chỉ có 01 trường hợp nặng. Điều nay có thể lý
giải do 2 nguyên nhân: hệ thống miễn dịch ở trẻ
sơ sinh yếu và nhiễm Dengue nguyên phát.
Hai trong 3 bệnh nhân của chúng tôi có tiểu
cầu giảm rất thấp (<20.000/mm3) nhưng lâm
sàng biểu hiện xuất huyết rất ít. Nghiên cứu
trước đây cho thấy không có sự tương quan giữa
mức độ giảm tiểu cầu và mức độ xuất huyết trẻn
lâm sàng. Tuy nhiên khi tiểu cầu máu
<20.000/mm3 ở trẻ sơ sinh thì có nguy cơ xuất
huyết não nên 2 trường hợp này chúng tôi có
truyền tiểu cầu.

KẾT LUẬN
Sốt xuất huyết vẫn có khả năng xuất hiện ở
lứa tuổi sơ sinh. Sốt xuất huyết sơ sinh khó phân
biệt với nhiễm trùng sơ sinh trong những ngày


đầu của bệnh. Nên nghi ngờ sốt xuất huyết sơ
sinh ở trẻ sơ sinh có sốt 3-4 ngày liên tục, tổng
trạng tốt, tiểu cầu giảm và các xét nghiệm tầm
soát nhiễm trùng khác đều bình thường.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Boussemart T. (2001), "Prenatal transmission of Dengue: two
new cases," Journal or perinatology, 21: pp255-257.
2. Chotigeat U, Kalayanarooj S, Nisalak A, (2003), "Vertical
transmission of dengue infection in Thai neonates: two case
reports.," J Med Assoc Thai, 86: ppS628 –S632.
3. Choudhry SP Gupta RK. (2004), "Dengue Shock Syndrome in
New Born – A Case Series," INDIAN PEDIATRICS, 41: pp397 399.
4. Chye JK, Lim CT, Ng KB, Lim JM, George R, Lam SK. (1997),
"Vertical transmission of dengue," Clin Infect Dis, 25: pp1374
–1377.
5. Halstead SB, (2004), "Dengue: dengue and dengue hemorrhagic
fever" Textbook of Pediatric Infectious Diseases. 5th ed, Philadelphia:
W. B. Saunders: pp2200–2210.
6. Kerdpanich A, Watanaveeradej V, Samakoses R, et al. (2001),
"Perinatal dengue infection," Southeast Asian J Trop Med Public
Health, 32: pp488-493.
7. Kumarasamya V, Wahaba AHA, et al, (2007), "Evaluation of a
commercial dengue NS1 antigen-capture ELISA for laboratory
diagnosis of acute dengue virus infection," Journal of Virological
Methods, 140 (1-2): pp75-79.
8. Nguyễn Trọng Lân (2004), Sốt Dengue và sốt xuất huyết
Dengue, Nhà Xuất bản Y học.
9. Poli L, Chungue E, Soulignac O, Gestas P, Kuo P, PapouinRauzy M. (1991), "Materno-fetal dengue (apropos of 5 cases
observed during the epidemic) in Tahiti," Bull Soc Pathol Exot., 5
(513–521).
10. Sayomporn S, Pracha Nuntnarumit, MD,† Sarayuth
Supapannachart et al,, (2004), "Vertical Dengue Infection - Case

Reports and Review," Pediatr Infect Dis J, 23: pp1042–1047.
11. Thaithumyanon P, Thisyakorn U, Deerojnawong J, Innis BL,,
(1994), "Dengue infection complicated by severe hemorrhage
and vertical transmission in a parturient woman.," Clin Infect
Dis., 18: pp 248-249.
12. WHO, (1997), "Dengue hemorrhagic fever: Diagnosis,
treatment, prevention and control".

Chuyên đề Nhi Khoa

5


Chuyên
đề Nhi Khoa
6


Chuyên đề Nhi Khoa

7