Bài giảng Dinh dưỡng an toàn vệ sinh thực phẩm: Can thiệp dinh dưỡng - ĐH Y tế công cộng

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG

CAN THIỆP DINH DƯỠNG


Mục tiêu
•

•

•

Trình bày được khái niệm can thiêp dinh
dưỡng
Trình bày được nguyên tắc xây dựng can thiệp
dinh dưỡng thích hợp
Phân tích được các chương trình can thiệp
dinh dưỡng đang triển khai tại cộng đồng.


Khái niệm, phân loại

www.hsph.edu.vn


Định nghĩa
•  Là các hoạt động có mục tiêu, nhằm
cải thiện tình trạng dinh dưỡng của
các đối tượng
•  Tình trạng dinh dưỡng được xác định
là 1 trong các chỉ tiêu kinh tế­ xã hội

www.hsph.edu.vn


Phân loại
Dựa vào cấp độ của can thiệp dinh dưỡng:

•

Can thiệp dinh dưỡng ở cấp vĩ mô
Can thiệp dinh dưỡng ở cấp vi mô

–

•

–

Dựa vào giải pháp của can thiệp dinh dưỡng:

–
–

Can thiệp dinh dưỡng dài hạn
Can thiệp dinh dưỡng trung hạn
Can thiệp dinh dưỡng ngắn hạn

• – Dựa vào chuỗi nguyên nhân dẫn đến suy dinh
dưỡng:
–

–

www.hsph.edu.vn

Can thiệp dinh dưỡng trực tiếp
Can thiệp dinh dưỡng gián tiếp


Nguyên nhân SDD
Biểu hiện

Suy dinh dưỡng và tử vong

Thiếu ăn

Bệnh tật

An ninh thực phẩm

Chăm sóc bà mẹ và

Dịch vụ y tế và môi

ở hộ gia đình

trẻ em

trường

Nguyên nhân

trực tiếp

Nguyên
nhân
tiềm
tàng

Các tổ chức nhà nước và đoàn thể

Cấu trúc Chính trị ­ Kinh tế ­ Xã hội

www.hsph.edu.vn

Nguyên
nhân
cơ bản


Chutrỡnhvoứngủụứi
vaứvoứngdinhdửụừng

Tỷlệtửvongcao

Thiểunăngpháttriểntâmthần

Giảmkhảnăngchăm
sóctrẻ
Tăngnguycơmắcbệnhmntính

TRẻSƠ

NGƯờIGIà

ởngườilớn
Ănbổsungkhônghợplý

SINH

SUYDINHDƯỡNG

cnssTHấP

Nhiễmtrùng
thườngxuyên

Thiếudinh
dưỡngbào

Malnourished

thai

Thiếuthực
phẩm,chăm
sóc,ytế

Thiếuthựcphẩm,
Tăngtrưởngkém

chămsóc,ytế

trẻem
Thấpcòi
phụnữ
SDD
PNcóthai
Tăngcânkém
thanhniên
Thấpcòi

Tỷlệtửvongmẹcao
Thiếu thực phẩm,
chămsóc,ytế

www.hsph.edu.vn

Giảmtrí

Giảmthểlựcvà
lượngmỡdựtrữ
thôngminh

Thiếuthựcphẩm,
chămsóc,ytế


Nguyên tắc xây dựng dự án can thiệp
dinh dưỡng

www.hsph.edu.vn

CÁC CAN THIỆP DINH DƯỠNG THƯỜNG TRẢ
LỜI CÁC CÂU HỎI
Làm thế nào để can thiệp có thể phù hợp với
cộng đồng?
Nguồn lực có đảm bảo chương trình can thiệp
bền vững không?
Cộng đồng có tham gia, cam kết vào tất cả quá
trình thực hiện không?

www.hsph.edu.vn


Các bước xây dựng kế hoạch can thiệp dinh
dưỡng

Thu thập, phân tích thông tin

Theo dõi
giám sát

Xây dựng mục tiêu
Xác định ưu tiên
Lựa chọn giải pháp

Xây dựng kế hoạch hoạt động
Triển khai can thiệp

Huy động

tham gia của
cộng đồng


Xác đinh vấn đề
•   Xác định các vấn đề sức khỏe: vấn đề gì?
–  Thiếu ăn?
–  Thiếu kiến thức, thực hành
–  Vấn đề liên quan đến sản xuất, thiếu vốn, thiếu kỹ
thuật, thiếu đất canh tác/đất không tốt...
•   Nếu không giải quyết vấn đề thì sao?
–  Tỷ lệ suy dinh dưỡng cao
–  Gây tăng tỷ lệ bệnh tật
–  Tăng nguy cơ tử vong
–  Tăng các chi phí y tế, xã hội
www.hsph.edu.vn


Lựa chọn vấn đề ưu tiên
– Có khả năng thực thi
– Có khả năng giám sát
– Được cộng đồng chấp nhận, ủng hộ
– Mang lại lợi ích trước mắt  và lâu dài
– Khả năng rò rỉ ít
– Có người an hiểu quản lý, chỉ đạo

www.hsph.edu.vn


Xây dựng mục tiêu

•  Mục tiêu phải đảm bảo SMART

www.hsph.edu.vn


Lựa chọn giải pháp
•

•

Dựa vào cây nguyên nhân xây dựng mục tiêu,
chọn lựa các giải pháp.
Trình bày giải pháp trước cộng đồng, cơ quan
dự kiến xin tài trợ và thảo luận để hoàn thiện
thiết kế của can thiệp.


Xây dựng kế hoạch hoạt động
•  Hoạt động phải dựa trên mục tiêu và giải
pháp
•  Có khung thời gian
•  Bộ phận/cá nhân chịu  trách nhiệm
•  Dự kiến kết quả đầu ra

www.hsph.edu.vn


Triển khai can thiệp
Huy động sự tham gia của cộng đồng và
sự giúp đỡ của lãnh đạo địa phương

•

–    Phân định rõ vai trò của lãnh đạo địa phương
–    Trách nhiệm của các đối tượng được hưởng lợi
–    Sự đóng góp nguồn lực của địa phương và cộng
đồng cho can thiệp.

Công tác tổ chức quản lý can thiệp dinh
dưỡng

–    Tổ chức bộ máy, đặc biệt là vai trò của người chủ
trì triển khai can thiệp.
–    Xác định phương thức tổ chức quản lý, các loại
mẫu biểu sổ sách báo cáo.

•

www.hsph.edu.vn


Theo dõi giám sát đánh giá
•

•

•

Theo dõi đánh giá và điều chỉnh thích hợp
trong quá trình triển khai dự án

Theo dõi định kỳ về tiến độ thực hiện, các
thay đổi về số đối tượng tham gia, các thay
đổi về tình trạng dinh dưỡng...
Tổ chức thu thập số liệu khi can thiệp kết thúc
để lượng giá kết quả của can thiệp.


Triển khai 1 chu kỳ mới
•   Đề xuất các giải pháp tiếp theo
•   Tìm ra các thành công, nhược điểm của can
thiệp
•   Đề xuất một giải pháp tốt hơn cho cộng đồng
với chi phí thấp hơn ... nhưng hiệu quả hy vọng
sẽ cao hơn.

www.hsph.edu.vn


Các loại hình can thiệp
dinh dưỡng tại cộng đồng

www.hsph.edu.vn


Các loại hình can thiệp dinh dưỡng
1.  Bổ sung dinh dưỡng (Supplementation):
–  Giải pháp ngắn hạn
–  Nhằm vào các đối tượng bị đe dọa nhất. (bổ sung sắt
trong giai đoạn có thai; dùng iod cho những người bị
rối loạn do thiếu iod; …)

2.  Tăng cường chất dinh dưỡng vào thực
phẩm (Food fortification):
–  Thêm các chất dinh dưỡng vào thực phẩm để duy trì
hoặc tăng cường chất lượng chế độ ăn cho một
nhóm, một cộng đồng.

www.hsph.edu.vn


Các loại hình can thiệp dinh
dưỡng
3. Đa dạng hóa bữa ăn:
•    Là giải pháp bền vững
•    Đa dạng hóa thực phẩm hàng ngày, đặc biệt các đối tượng
có nguy cơ cao, các thực phẩm có hàm lượng vi chất cao
(giáo dục truyền thông biết cách chọn các thực phẩm giàu vi
chất dinh dưỡng).
4. Giáo dục dinh dưỡng: Thông qua thay đổi nhận thức tác
động đến ăn uống.
5. Chính sách dinh dưỡng và xã hội: Bù giá cho các đồng
bào vùng xa, tổ chức cho công nhân ăn trưa, tối theo ca với
giá rẻ.
www.hsph.edu.vn


Các loại hình can thiệp dinh dưỡng
6. Đảm bảo an ninh thực phẩm hộ gia đình:
•   Xây dựng và phát triển kinh tế gia đình, VAC để
có thức ăn trong gia đình và đặc biệt cho trẻ

7. Chăm sóc sức khỏe ban đầu và phòng chống
các bệnh nhiễm trùng:
•   Tiêm chủng mở rộng, phòng chống các bệnh
giun sán, vệ sinh môi trường, bảo vệ bà mẹ trẻ
em …
8. Đường lối dinh dưỡng:
•   Là chính sách quốc gia
•   KHHĐQG về dinh dưỡng theo giai đoạn
www.hsph.edu.vn


Theo dõi, đánh giá
dự án can thiệp

www.hsph.edu.vn


Các chỉ tiêu đánh giá
•   Đầu tư (input­ đầu vào): Vật tư (thực phẩm, nguyên
liệu) và nguồn lực (con người, hậu cần) sử dụng
cho dự án.
•   Quá trình: phản ánh hoạt động can thiệp: số lớp
tập huấn, số buổi truyền thông, số tờ rơi được
phát,…
•   Sản phẩm (output – đầu ra): Kết qủa của các đầu
tư phối hợp phản ánh chất lượng của qúa trình
thực hiện: tỷ lệ % các đối tượng được phân phối, tỷ
lệ hao h
•   Hi
ệu suụất.t (efficiency): Hiệu suất của dự án đo

lường mối quan hệ giữa kết qủa đạt được với các
công sức bỏ ra như tiền của, lao động, thời gian....

www.hsph.edu.vn


Bài học kinh nghiệm

www.hsph.edu.vn